Μη αναδρομική εφαρμογή φορολογικών διατάξεων δυσμενέστερων για τους φορολογούμενους

Μη αναδρομική εφαρμογή φορολογικών διατάξεων δυσμενέστερων για τους φορολογούμενους

Με το νόμο που δημοσιεύθηκε χθες στο ΦΕΚ (ν.4474/2017) και συγκεκριμένα με τις αλλαγές στο άρθρο 9 του Κ.Φ.Δ., προβλέπεται η μη αναδρομική εφαρμογή φορολογικών διατάξεων δυσμενέστερων για τους φορολογούμενους.

Στην αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω νόμου αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Η διάταξη της περίπτωσης β' της παραγράφου 1 προτείνεται κατ' εφαρμογή των συνταγματικών αρχών της χρηστής διοίκησης (ΑΕΔ 14/2013, ΣτΕ 2034/2011 Ολ., ΣτΕ 4731/2014, ΣτΕ 640/2015 κ.ά.) και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης (ΣτΕ 2034/2011, ΣτΕ 1508/2002, ΣτΕ  3777/2008, ΣτΕ 4731/2014, ΣτΕ 640/2015 κ.ά.), που επιβάλλουν ιδίως τη σαφήνεια και την προβλέψιμη εφαρμογή των εκάστοτε θεσπιζόμενων κανονιστικών ρυθμίσεων (ΣτΕ 2811/2012 7μ., 144, ΣτΕ 1976/2015 με τις εκεί παραπομπές σε νομολογία ΔΕΕ και Ε.Δ.Δ.Α.) και που πρέπει να τηρούνται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, όταν πρόκειται για διατάξεις που μπορούν να έχουν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στους ενδιαφερόμενους (ΣτΕ 144/2015, ΣτΕ 1976/2015, ΣτΕ 1623/2016, ΣτΕ 675/2017).

Στο πλαίσιο αυτό, η εν λόγω διάταξη προτείνεται για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων που μεταγενέστερη μεταβολή της ερμηνευτικής θέσης της Διοίκησης έχει ως συνέπεια την αναδρομική χειροτέρευση της θέσης του φορολογουμένου. Έτσι, προβλέπεται ότι η τυχόν μεταβολή της ερμηνευτικής θέσης της Φορολογικής Διοίκησης δεν ισχύει αναδρομικά σε περίπτωση που συνεπάγεται αναδρομική φορολογική επιβάρυνση του φορολογουμένου.  Στο πλαίσιο αυτό με την περίπτωση γ' αναδιατυπώνονται και οι διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 9 ΚΦΔ, ώστε να είναι σαφές ότι δεν θεωρείται ότι ο φορολογούμενος δεν έχει υποβάλει δήλωση ή ότι υπέβαλε ανακριβή δήλωση, εφόσον για τις δηλωτικές του υποχρεώσεις ακολούθησε τις κατά τον χρόνο γένεσης της φορολογικής του υποχρέωσης οδηγίες της Φορολογικής Διοίκησης ». 

Το σχετικό άρθρο 9 του Κ.Φ.Δ. κωδικοποιείται ως εξής: 

Προισχύουσα διάταξη

Νέα διάταξη

Άρθρο 9. Ερμηνευτικές Εγκύκλιοι και Οδηγίες1. Ο Γενικός Γραμματέας δύναται να εκδίδει ερμηνευτικές εγκυκλίους, καθώς και Οδηγίες για την εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι δημοσιεύονται στον ιστότοπο του Υπουργείου Οικονομικών και ισχύουν από τη δημοσίευσή τους. 2. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι είναι δεσμευτικές για τη Φορολογική Διοίκηση, έως ότου ανακληθούν ρητά ή τροποποιηθούν, λόγω αλλαγής της νομοθεσίας. 3. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι δεν είναι δεσμευτικές για τους φορολογούμενους 4. Απαντήσεις που παρέχονται ή απόψεις που διατυπώνονται από υπάλληλο της Φορολογικής Διοίκησης σχετικά με την ερμηνεία της φορολογικής νομοθεσίας, δεν δεσμεύουν τη Φορολογική Διοίκηση, εκτός από τις περιπτώσεις, στις οποίες αυτό προβλέπεται στον Κώδικα. 5. Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος ακολούθησε τις εγκυκλίους της φορολογικής διοίκησης αναφορικά με τη φορολογική του υποχρέωση, δεν του επιβάλλεται πρόστιμο ανακριβούς δήλωσης ή μη υποβολής δήλωσης.

Άρθρο 9. Ερμηνευτικές Εγκύκλιοι και Οδηγίες1. Ο Γενικός Γραμματέας δύναται να εκδίδει ερμηνευτικές εγκυκλίους, καθώς και Οδηγίες για την εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι δημοσιεύονται στον ιστότοπο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) και ισχύουν από τη δημοσίευσή τους. 2. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι είναι δεσμευτικές για τη Φορολογική Διοίκηση, έως ότου ανακληθούν ρητά ή έως ότου τροποποιηθεί η νομοθεσία την οποία ερμηνεύουν. Η τυχόν μεταβολή της ερμηνευτικής θέσης της Φορολογικής Διοίκησης δεν ισχύει αναδρομικά σε περίπτωση που συνεπάγεται τη χειροτέρευση της θέσης των φορολογουμένων. 3. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι δεν είναι δεσμευτικές για τους φορολογούμενους 4. Απαντήσεις που παρέχονται ή απόψεις που διατυπώνονται από υπάλληλο της Φορολογικής Διοίκησης σχετικά με την ερμηνεία της φορολογικής νομοθεσίας, δεν δεσμεύουν τη Φορολογική Διοίκηση, εκτός από τις περιπτώσεις, στις οποίες αυτό προβλέπεται στον Κώδικα. 5. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος ακολούθησε τις εγκυκλίους της φορολογικής Διοίκησης αναφορικά με τη φορολογική του υποχρέωση, η δήλωσή του δε θεωρείται ανακριβής ή δε θεωρείται ότι παρέλειψε να υποβάλει δήλωση, κατά περίπτωση.

Συμπεράσματα - επισημάνσεις:

Η φορολογική διοίκηση (Α.Α.Δ.Ε.) θα πρέπει άμεσα να προβεί στην έκδοση εγκυκλίου με την οποία θα κοινοποιεί προς τις ελεγκτικές υπηρεσίες, αλλά και στις Δ.Ο.Υ. τις νέες διατάξεις, έτσι ώστε οι φορολογούμενοι αλλά και όσοι εφαρμόζουν τη φορολογική νομοθεσία (λογιστές, δικηγόροι, κ.λπ) να μην χρειάζεται πλέον να προσφεύγουν στην Δ.Ε.Δ. ή ακόμη χειρότερα στα διοικητικά δικαστήρια, προκειμένου να διεκδικήσουν το αυτονόητο σε υποθέσεις τους. Άλλωστε, αυτό συνέβαινε μέχρι σήμερα και θα πρέπει να επισημάνουμε εδώ, ότι το Υπ.Οικονομικών ουσιαστικά δανείστηκε το κείμενο της αιτιολογικής έκθεσης της συγκεκριμένης διάταξης (βλ. ανωτέρω) από πλήθος αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά και από σκεπτικά διαφόρων αποφάσεων του δικαστηρίου της Ε.Ε. 

Ελπίζουμε ότι το ίδιο σκεπτικό θα υιοθετήσουν και οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές έτσι ώστε να διευκολύνουν τους φορολογούμενους και να μην χρειάζεται στο εξής να προσφεύγουν στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας —χάνοντας πολύτιμο χρόνο και χρήμα— μέχρι να δικαιωθούν, για υποθέσεις στις οποίες ακολούθησαν τις οδηγίες της φορολογικής διοίκησης.

https://www.taxheaven.gr