Τα τεκμήρια του 2012 και πως θα γλυτώσετε από αυτά

Τα τεκμήρια του 2012 και πως θα γλυτώσετε από αυτά
Πραγματικό και τεκμαρτό εισόδημα.
Το εισόδημα κάθε φορολογουμένου διακρίνεται σε δύο είδη, το πραγματικό εισόδημα και το τεκμαρτό. Πραγματικό είναι το εισόδημα που πραγματικά απόκτησε ο φορολογούμενος, κατά την περίοδο για την οποία υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης, και προσδιορίζεται βάσει πραγματικών στοιχείων, όπως οι βεβαιώσεις αποδοχών, το εισόδημα που προκύπτει από τα βιβλία της επιχείρησης που εκμεταλλεύεται, οι τόκοι καταθέσεων, το εισόδημα  από ενοίκια ακινήτων, και κάθε άλλο εισόδημα, το οποίο προκύπτει από πραγματικά στοιχεία είτε αυτό φορολογείται με την δήλωση του, είτε έχει φορολογηθεί (αυτοτελώς, π.χ. μερίσματα από Α.Ε.,  ή με ειδικό τρόπο, π.χ. τόκοι) . Σε αντίθεση με το πραγματικό εισόδημα, το τεκμαρτό προκύπτει από υπολογισμούς που γίνονται βάσει άλλων δεδομένων, όπως είναι οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης  , η απόκτηση ενός περιουσιακού στοιχείου(αυτοκίνητο ή ακίνητο) ή ακόμα η ανέγερση ενός ακινήτου ή η κατασκευή κολυμβητικής δεξαμενής (πισίνας) ή το τοκοχρεολύσιο ενός δανείου για την απόκτηση περιουσιακού στοιχείου.
Αναλυτικά τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του τεκμαρτού υπολογισμού του εισοδήματος είναι:
Αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης:

α) Αντικειμενική δαπάνη για Κατοικία (ιδιοχρησιμοποιούμενη, ενοικιαζόμενη ή δωρεάν παραχωρούμενη)

β) Αντικειμενική δαπάνη για Αυτοκίνητα

γ) Αντικειμενική δαπάνη για Σκάφη αναψυχής

δ)   Αντικειμενική δαπάνη για αεροσκάφη, ελικόπτερα, ανεμόπτερα

ε) Αντικειμενική δαπάνη για δεξαμενές κολύμβησης (πισίνες)

στ) Αντικειμενική δαπάνη για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτου,  κ.λπ.

ζ) Αντικειμενική δαπάνη των ιδιωτικών σχολείων

η) Ποσό για τα υπόλοιπα έξοδα διαβίωσης 3.000 € για άγαμο και 5.000 για εγγάμους.

Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

 α) Δαπάνη για αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτου, διτρόχου κλπ οχήματος.

β) Δαπάνη για αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση πλοίων αναψυχής κλπ σκαφών αναψυχής και αεροσκαφών.

γ)  Δαπάνη για την αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση κινητών πραγμάτων αξίας πάνω από 10.000 €

δ) Δαπάνη για δωρεές ή γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών

ε) Δαπάνη για την τοκοχρεολυτική απόσβεση δανείων και πιστώσεων.

ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ

ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Η αντικειμενική δαπάνη δεν εφαρμόζεται, στις παρακάτω περιπτώσεις

α) Προκειμένου για αντικειμενική δαπάνη, η οποία προκύπτει βάσει επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης αναπήρου, το οποίο απαλλάσσεται από τα τέλη κυκλοφορίας.

β) Προκειμένου για αλλοδαπό προσωπικό που δε διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα ή ημεδαπό προσωπικό που διαμένει μόνιμα στο εξωτερικό και απασχολείται αποκλειστικά σε επιχειρήσεις που υπάγονται στις διατάξεις του Α.Ν.89/1967, του Α.Ν.378/1968 και του άρθρου 25 του Ν.27/1975, για το ποσό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης, η οποία προκύπτει βάσει του επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης ή της κατοικίας.

γ) Προκειμένου για επιχειρήσεις μεταπώλησης αυτοκινήτων που έχουν υπαχθεί στο ειδικό καθεστώς φορολογίας του άρθρου 45 του Ν.2859/2000, για την αντικειμενική δαπάνη που προκύπτει βάσει των επιβατικών αυτοκινήτων που έχουν αγορασθεί για μεταπώληση με βάση τις διατάξεις του άρθρου 45 του Ν.2859/2000, εφόσον η άδεια και οι πινακίδες κυκλοφορίας του μεταβιβαζόμενου αυτοκινήτου οχήματος έχουν παραμείνει στη ΔΟΥ στην οποία έγινε η μεταβίβαση του αυτοκινήτου προς την επιχείρηση μεταπώλησης μέχρι και την ημερομηνία μεταπώλησης από αυτή σε τρίτο και το αυτοκίνητο κατά το χρονικό αυτό διάστημα δεν κυκλοφόρησε παράνομα. Για τις μεταπωλήσεις αυτής της περίπτωσης δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις των παρ. 10 μέχρι και 14 του άρθρου 81. Οι μεταπωλήτριες επιχειρήσεις έχουν υποχρέωση μαζί με την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος να συνυποβάλουν υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599/1986, στην οποία να αναγράφουν τα πιο πάνω αυτοκίνητα που αγόρασαν ή πώλησαν στο οικείο έτος. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ορίζεται κάθε άλλο θέμα για την εφαρμογή αυτής της περίπτωσης.

δ) Προκειμένου για αντικειμενική δαπάνη που προκύπτει με βάση σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, κυριότητας ή κατοχής μονίμων κατοίκων εξωτερικού.

ε) Προκειμένου για αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν εμπορική ή γεωργική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα.

στ) Προκειμένου για μόνιμο κάτοικο εξωτερικού που δεν αποκτά εισόδημα στην Ελλάδα.

Σημειώνεται ότι στις παραπάνω περιπτώσεις οι φορολογούμενοι πρέπει να συμπληρώσουν όλες τις οικείες στήλες που τους αφορούν στη δήλωση, καθώς και στην τυχόν κατάσταση των αυτοκινήτων που θα έχουν συμπληρώσει. Δε θα γραφτεί μόνο το ποσό της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει.

ΜΑΧΗΤΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ

Το ετήσιο συνολικό ποσό της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει από την κύρια και τις δευτερεύουσες κατοικίες, καθώς και αυτό που προσδιορίστηκε από τις λοιπές αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης, μπορεί να αμφισβητηθεί από το φορολογούμενο όταν η πραγματική δαπάνη του φορολογουμένου και των μελών που τον βαρύνουν είναι μικρότερη από την αντικειμενική δαπάνη, όπως αποδεικνύεται από τον υπόχρεο με βάση πραγματικά περιστατικά.

Η επίκληση των περιστατικών αυτών μπορεί να γίνει μόνο από τους υπόχρεους οι οποίοι:

α) Υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις.

β) Είναι φυλακισμένοι.

γ) Νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική.

δ) Είναι άνεργοι και για το χρονικό διάστημα που δικαιούνται βοήθημα ανεργίας.

ε) Συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης, γιατί αποδεικνύεται ότι στις δαπάνες συμβάλλουν οι συγγενείς αυτοί οι οποίοι πραγματοποιούν εισόδημα από εμφανείς πηγές.

στ) Είναι ορφανοί ανήλικοι, οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους.

ζ) Προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι από γεγονότα ανώτερης βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.

Ο φορολογούμενος που επικαλείται τα πιο πάνω περιστατικά έχει υποχρέωση να υποβάλει μαζί με τη δήλωσή του και τα αναγκαία δικαιολογητικά, καθώς και δικαιολογητικά που να αποδεικνύουν ότι πραγματοποίησε δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.

Άλλοι τρόποι κάλυψης των τεκμηρίων – Ανάλωση κεφαλαίου.

Δάνεια από συγγενείς, τραπεζικά δάνεια, πώληση περιουσιακών στοιχείων, γονική παροχή ή δωρεά χρηματικών ποσών και ανάλωση αποταμιεύσεων από εισόδημα παλαιότερων ετών μπορεί να επικαλεστούν οι φορολογούμενοι για να αποφύγουν τις παγίδες που κρύβουν τα υψηλά τεκμήρια διαβίωσης.

Τα «όπλα» που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είναι τα παρακάτω:

1.      Δάνεια, γονικές (και όχι μόνο) παροχές ή δωρεές. Τα ποσά που προέρχονται από δάνεια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των τεκμηρίων. Προσοχή όμως γιατί το δάνειο θα πρέπει να έχει συναφθεί πριν γίνει η συγκεκριμένη δαπάνη, ενώ η δήλωση για τον φόρο δωρεάς ή γονικής παροχής πρέπει να έχει υποβληθεί στην αρμόδια ΔΟΥ μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2011. Τα παραπάνω δεν είναι ανέξοδα πλέον μιας και πέρα από τους τόκους δανείων, και την δυσκολία να τα πάρετε λόγο των συνθηκών της αγοράς, οι δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών φορολογούνται από το πρώτο ευρώ με συντελεστή 10% αν γίνονται σε συγγενείς πρώτου βαθμού με 20% για τους υπόλοιπους συγγενείς και με 40% αν είναι άλλο άσχετο πρόσωπο.

2.      Διάθεση περιουσιακών στοιχείων. Τα ποσά που εισπράχθηκαν από πωλήσεις αυτοκινήτων, ακινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ. μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποφυγή των τεκμηρίων. Από τα ποσά αυτά ωστόσο θα πρέπει να αφαιρεθούν οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για την απόκτηση των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων. Όσοι επικαλεστούν ποσά από την πώληση περιουσιακών στοιχείων πρέπει να συνυποβάλουν με τη φορολογική δήλωση κυρωμένο αντίγραφο συμβολαίου ή προσυμφώνου ή βεβαίωση του συμβολαιογράφου από τα οποία προκύπτουν τα χρηματικά ποσά που εισπράχθηκαν. Για αγοραπωλησία αυτοκινήτων μεταξύ ιδιωτών αρκεί μία υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 από τους δύο συναλλασσομένους. Τα ποσά από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων πρέπει να αναγραφούν στους σχετικούς κωδικούς του πίνακα 6 (Πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία – Ποσά που μειώνουν την ετήσια δαπάνη ) στην τρίτη σελίδα της φορολογικής δήλωσης (του εντύπου Ε1).

3.      Ανάλωση αποταμιευμάτων (ανάλωση κεφαλαίου). Η ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών είναι ένας από του τρόπους για να αντιμετωπισθούν τα τεκμήρια. Μπορείτε να ανατρέξετε στις προηγούμενες δηλώσεις και να συγκεντρώσετε τα ποσά που σας περισσεύουν. Ποιο συγκεκριμένα μπορείτε να επικαλεστείτε αποταμιεύματα, όσα χρόνια διαθέτετε στοιχεία (δηλώσεις) στο προσωπικό σας αρχείο (μην περιμένετε να πάρετε στοιχεία από την εφορία).

Ο νομοθέτης έχει ορίσει ειδική διαδικασία προσδιορισμού του κεφαλαίου αυτού, η οποία ισχύει από το οικονομικό έτος 1992. Αν ο φορολογούμενος επικαλεστεί κεφάλαιο που σχηματίστηκε πριν από το έτος αυτό, γεγονός που ο νόμος επιτρέπει, τότε θα χρησιμοποιηθεί άλλη μεθοδολογία προσδιορισμού του πιο πάνω κεφαλαίου.

Για τον προσδιορισμό κάθε χρόνο του κεφαλαίου που μπορεί να επικαλεστεί ο φορολογούμενος από τα πραγματικά εισοδήματα που έχουν υπαχθεί σε φορολογία με την κλίμακα φορολογίας ή σε αυτοτελή φορολογία με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης (π.χ. τόκοι καταθέσεων ή ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου) ή νόμιμα έχουν απαλλαγεί της φορολογίας (π.χ. υπεραξία από την εξαγορά μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων), καθώς και από τα χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα, χρηματικά ποσά που προέρχονται από τη διάθεση περιουσιακών στοιχείων, εισαγωγή συναλλάγματος, δάνεια, δωρεά ή γονική παροχή χρηματικών ποσών, καθώς και από οποιοδήποτε άλλο ποσό το οποίο αποδεδειγμένα έχει εισπραχθεί, π.χ. αποζημίωση αγροτικών ζημιών λόγω καταστροφής της καλλιέργειας,  Προϋπόθεση για να ληφθούν αθροιστικά υπόψη τα πιο πάνω χρηματικά ποσά είναι να έχουν δηλωθεί από τον φορολογούμενο. Ο φορολογούμενος να τα έχει γράψει σε φορολογική του δήλωση. Από το άθροισμα των πιο πάνω χρηματικών ποσών, εισοδημάτων και εσόδων αφαιρούνται τα τεκμήρια, π.χ. το τεκμαρτό μίσθωμα κύριας κατοικίας πάνω από 200 τ.μ. κτλ., καθώς και οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, π.χ. η δαπάνη για αγορά ΙΧ επιβατικού αυτοκινήτου κτλ. Σύμφωνα με τον νόμο, αν δεν υπάρχουν τεκμαρτές δαπάνες ή αν το ποσό τους είναι μικρότερο από 2.900 ευρώ, το ποσό που πρέπει να αφαιρεθεί αντί αυτών προσδιορίζεται με βάση την κοινωνική, οικονομική και οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου, χωρίς να μπορεί αυτό το ποσό να είναι μικρότερο από 2.900 ευρώ.

Η διαφορά που προκύπτει, σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, αποτελεί το χρηματικό κεφάλαιο που σχηματίστηκε κάθε προηγούμενο του έτους της φορολογίας έτος, το οποίο ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεστεί ως ανάλωση για να δικαιολογήσει οποιοδήποτε τεκμήριο.

Να σημειώσουμε ότι με τον ν.3296/2004 ρυθμίστηκε και νομοθετικά αυτό το οποίο ίσχυε μέχρι τότε διοικητικά ότι δηλαδή κατά τον προσδιορισμό κεφαλαίων προηγούμενων ετών στην ανάλωση, θα αφαιρούνται οι δαπάνες των άρθρων 16 και 17 του Κ.Φ.Ε. σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από τον αν έχει εφαρμογή ή όχι το τεκμήριο για τις δαπάνες αυτές.

Οι χρήσεις 2008 και 2009 αποτελούν την μοναδική εξαίρεση και συνεπώς κατά τις χρήσεις αυτές στον σχηματισμό κεφαλαίου προηγούμενων ετών οι δαπάνες των άρθρων 16 και 17 θα αφαιρούνται μόνο εφόσον εμπίπτουν στις διατάξεις περί εφαρμογής του τεκμηρίου.

Δηλαδή ενώ μέχρι το 2007 τα αυτοκίνητα ήταν τεκμήριο, για την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος,  μόνο αν είχαν εργοστασιακή αξία πάνω από 50.000 ευρώ, αλλά αποτελούσαν μειωτικό στοιχείο του εισοδήματος μας για την ανάλωση κεφαλαίου, για το 2008 και 2009 αυτά τα ποσά δεν τα αφαιρούμε από την ανάλωση κεφαλαίου. 

Ειδικά για εισοδήματα και δαπάνες που πραγματοποιούνται από 1.1.2011 και   μετά ισχύουν όσα προαναφέραμε σχετικά με το πραγματικό μας εισόδημα αλλά  εκπίπτουν πλέον οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης και οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Αν δεν υπάρχουν δαπάνες διαβίωσης και δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων τότε θα αφαιρεθούν τα ποσά 3.000 ευρώ για τον άγαμο και 5.000 ευρώ για τον έγγαμο.

4.      Κέρδη από τυχερά παιχνίδια. Τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια και λαχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των τεκμηρίων εφόσον επισυναφθεί σχετική βεβαίωση από τον ΟΠΑΠ ή τη Διεύθυνση Λαχείων. Η εφορία δεν αναγνωρίζει τα κέρδη από καζίνο.

Επιμέλεια: Απόστολος Αλωνιάτης. Οικονομολόγος _ Φοροτεχνικός , Συγγραφέας

Μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ)

Οικονομικός Διευθυντής της PROSVASIS AEBE

Πηγές: Σημειώσεις σεμιναρίων της PROSVASIS AEBE, Περιοδικό «Λογιστική PROSVASIS», Δηλώσεις 2012 (συγγραφείς: Απόστολος Αλωνιάτης – Χάρης Τσοχαντάρης, Εκδόσεις PROSVASIS)