Η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση των εσόδων

Γράφει ο Γιώργος Α. Κορομηλάς, Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών

Η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων, πρακτική η οποία έχει ήδη υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια, δεν παράγει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, διότι παρά τη μεγάλη αύξηση της άμεσης και έμμεσης φορολογίας, τα φορολογικά έσοδα δεν έχουν αυξηθεί στον αναμενόμενο βαθμό, αλλά αντίθετα καταγράφουν πτωτική τάση. Η μείωση της ζήτησης, δηλαδή η μείωση των συναλλαγών που είναι αποτέλεσμα της ύφεσης, έχει οδηγήσει σε μικρότερη φορολογητέα ύλη, άρα η πτωτική τάση των φορολογικών εσόδων έπρεπε να είναι αναμενόμενη.

Η προσπάθεια αύξησης των εσόδων δεν μπορεί να γίνεται με την αύξηση συντελεστών φορολογίας ή με την επιβολή νέων φορολογικών επιβαρύνσεων βαπτιζομένων ως ειδικών ή/και έκτακτων εισφορών και τελών, διότι το αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών εντείνει την ύφεση και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων οδηγεί σε μείωση του εισοδήματος των πολιτών, που οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης και σε μαζικοποίηση των φαινομένων παραβατικής συμπεριφοράς (φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή), άρα σε μείωση εσόδων που οδηγεί με τη σειρά της σε νέες αυξήσεις των φορολογικών επιβαρύνσεων, που οδηγούν με τη σειρά τους σε περαιτέρω μείωση των εσόδων, άρα μεγαλύτερη ύφεση.

Η μείωση των συντελεστών στην άμεση και στην έμμεση φορολογία μπορεί να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα, διότι: α) Αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, το οποίο διοχετεύεται στην κατανάλωση. β) Ενισχύει την επιχειρηματική δραστηριότητα με παράλληλη αύξηση του κύκλου εργασιών (αύξηση φορολογικής βάσης). γ) Αναιρεί το κίνητρο μετανάστευσης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε χώρες με χαμηλότερη φορολογία. δ) Μειώνει την τάση για φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή.

Για να αυξηθούν τα έσοδα πρέπει να δοθεί η απαραίτητη ώθηση στην επένδυση και την κατανάλωση, και αυτό μπορεί να γίνει με τη μείωση των φορολογικών συντελεστών. Τα χαμηλά επίπεδα στα οποία κινείται η αγορά, πρωτοφανή για τα μέχρι πριν από δύο χρόνια δεδομένα της χώρας μας, και η αυξημένη φοροδιαφυγή συρρίκνωσαν τα έσοδα παρ' όλες τις αυξήσεις στους συντελεστές.

Ισως ένας συνδυασμός πρακτικών, όπως μείωση φορολογικών συντελεστών, ειδικά στο ΦΠΑ, διαφανούς διαχείρισης των φορολογικών εσόδων επ' ωφελεία του κοινωνικού συνόλου θα βοηθήσει κατά κύριο λόγο στην καλλιέργεια της φορολογικής συνείδησης, διότι θα αυξηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος, εμπιστοσύνη που σήμερα είναι βαθύτατα κλονισμένη. Οι πρακτικές αυτές μπορούν να οδηγήσουν στο ζητούμενο, δηλαδή στην επανεκκίνηση της αγοράς, στη μείωση της φοροδιαφυγής και κατά συνέπεια στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Πρέπει να επισημανθεί ότι η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης πρέπει να είναι σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας να καταφέρει να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα.

Σύμφωνα με την από το 2011 σχετική μελέτη του Κέντρου Μελετών και Ερευνας του ΕΒΕΑ, με θέμα τη φορολόγηση των επιχειρήσεων εν μέσω κρίσης, οι μειώσεις των φορολογικών συντελεστών που ακολούθησαν μετά την επικράτηση της άποψης αυτής στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980 ήταν τόσο μεγάλες που η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας δεν κατάφερε να υποκαταστήσει την απώλεια φόρων, με αποτέλεσμα τα ελλείμματα του αμερικανικού κράτους να αυξηθούν εντυπωσιακά. Αυτό, όμως, δεν απορρίπτει τη γενικότερη υπόθεση ότι μια μείωση των φορολογικών συντελεστών μπορεί, πράγματι, να οδηγήσει στην αύξηση των φορολογικών εσόδων, ιδίως σε χώρες όπως η δική μας με έντονο το πρόβλημα της φοροδιαφυγής και της γραφειοκρατίας.