ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ, ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ Στο απόσπασμα του ενιαίου φόρου η μεσαία τάξη

Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2013

ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ, ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ

Στο απόσπασμα του ενιαίου φόρου η μεσαία τάξη

Του ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

Η ΚΥΡΙΑΡΧΗ λογική που ακολουθεί η σημερινή κυβέρνηση είναι απλή: Για να διανείμουμε πλούτο, πρέπει πρώτα να τον παράγουμε. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτοί που μπορούν να κάνουν επενδύσεις και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας είναι οι πλούσιοι. Αυτοί θα εντοπίσουν και θα αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που προσφέρει η αγορά. Για να ορθοποδήσουν οι φτωχοί, πρέπει οι πλούσιοι να γίνουν πλουσιότεροι.

Με άλλα λόγια, πρέπει να συγκεντρωθεί ο πλούτος για να μπορέσει αργότερα να απλωθεί στην υπόλοιπη κοινωνία. Και αυτό σημαίνει πως, αντίθετα με τις φιλολαϊκές ή λαϊκίστικες πολιτικές που επέβαλλαν άλλοτε περιορισμούς στον πλούτο και φορολογούσαν με υψηλούς συντελεστές τα μεγάλα εισοδήματα, τώρα πρέπει να ευνοηθούν με κάθε τρόπο οι πλούσιοι, ώστε να επενδύσουν και να υπάρξει ανάπτυξη της οικονομίας, δηλαδή της πίτας από την οποία τρώμε όλοι.

Μπορεί το μερίδιο των φτωχών και των μεσαίων στρωμάτων να μειωθεί αρχικά, αλλά το μεγάλωμα της πίτας (του ΑΕΠ) που κατ' αυτόν τον τρόπο θα προκύψει θα επιτρέψει, σε απόλυτους όρους, να φάνε κι αυτοί περισσότερο στο προσεχές μέλλον.

Μειώσεις μισθών

Με αυτή τη λογική, τρόικα και κυβέρνηση εφάρμοσαν τις οριζόντιες πολιτικές μείωσης μισθών και συντάξεων (εσωτερική υποτίμηση) που έπληξαν κυρίως τις τάξεις των μισθωτών, αλλά όχι μόνον.

Μολονότι, δε, ο στόχος αναδιανομής των εισοδημάτων προς τα πάνω, δηλαδή υπέρ των πλουσίων, δεν σταμάτησε αλλά απλώς διαφοροποιήθηκε (βλ. στοχευμένες πολιτικές, όπως π.χ. στο Ασφαλιστικό με την πρόταση υπολογισμού των συντάξεων όχι βάσει εισφορών και ετών ασφάλισης, αλλά βάσει συνολικού εισοδήματος κάθε ασφαλισμένου), στην πραγματικότητα οι οριζόντιες πολιτικές άλλαξαν γήπεδο, καθώς μεταφέρθηκαν στον τομέα της φορολογίας.

Ετσι, μετά την τελευταία φορολογική επιδρομή με αποκορύφωμα τον ενιαίο φόρο ακινήτων, τείνουμε να περάσουμε στον ενιαίο φόρο εισοδημάτων (flat tax), που καιρό τώρα εκκολάπτεται στους κόλπους διαφόρων «think tanks» και προχθές ανακοινώθηκε επισήμως με σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ που είχε παραγγελθεί από κοινού με το Ελληνοβρετανικό Επιμελητήριο.

Πρόκειται για το νέο φορολογικό σύστημα που υιοθετείται τις τελευταίες δύο δεκαετίες ολοένα και περισσότερο και το οποίο εφαρμόζει έναν ενιαίο φορολογικό συντελεστή σε όλα τα εισοδήματα (π.χ. 20%) απλοποιώντας λειτουργίες, καθιστώντας διάφανες τις διαδικασίες και προσδοκώντας διεύρυνση της φορολογικής βάσης και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, επειδή καθιστά -υποτίθεται- πιο ελκυστική την καταβολή του νόμιμου φόρου.

Οπως, δε, οι ίδιοι οι εισηγητές του δηλώνουν, με τον ενιαίο φορολογικό συντελεστή επιβαρύνονται ουσιαστικά οι μεσαίες τάξεις και σε μικρότερο βαθμό οι χαμηλά αμειβόμενες, ενώ ευνοούνται οι εύπορες εισοδηματικά τάξεις και οι επιχειρήσεις.

Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του εισηγητή κ. Καραβίτη στην τρέχουσα λειψή απόδοση του σημερινού φορολογικού συστήματος με τη μεγάλη ανισοκατανομή των βαρών εξαιτίας της φοροδιαφυγής που είναι φανερό πως εντοπίζει αποκλειστικά στη μεσαία τάξη την οποία και στοχοθετεί με τον flat tax.

Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένα εύλογα ερωτήματα που πρέπει με κάποιον τρόπο να απαντηθούν αν θέλουμε να εμβαθύνουμε τη συζήτηση για μια «επαναστατική φορολογική μεταρρύθμιση», όπως ο ίδιος τη χαρακτήρισε:

1 Είναι η αδυναμία καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που εξωθεί στον ενιαίο φορολογικό συντελεστή;

2 Αν η φοροδιαφυγή προέρχεται από τις μεσαίες τάξεις κυρίως και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης επιδιώκεται με την τόνωση της ελκυστικότητας του νέου φόρου, τότε γιατί αυτές επιβαρύνονται υποχρεωτικά, ενώ ελαφρύνονται οι εισοδηματικά υψηλότερες;

3 Από τα στοιχεία προκύπτει ότι ο ενιαίος φόρος εφαρμόστηκε σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης και αναπτυσσόμενες που δεν είχαν οργανωμένο κρατικό και φοροεισπρακτικό μηχανισμό, αλλά ούτε και μεγάλη κοινωνική/ταξική διαφοροποίηση. Θεωρείται η Ελλάδα αναπτυσσόμενη χώρα και προτείνεται η εφαρμογή του;

4 Πρόσφατη ξένη μελέτη αποδεικνύει πως στις χώρες της ανατ. Ευρώπης όπου εφαρμόστηκε ο ενιαίος φόρος δεν υπήρξε κάποια συνολική βελτίωση της δημοσιονομικής λειτουργίας, ενώ ορισμένες χώρες που τυγχάνει να είναι κι οι πλέον αναπτυγμένες μεταξύ τους εγκατέλειψαν το σύστημα αυτής της οριζόντιας φορολογίας. Γιατί άραγε;

5Το πολιτικό κόστος εισαγωγής νέων φορολογικών βαρών στις μεσαίες τάξεις (μετά την ομοβροντία φόρων στα ακίνητα και το ανοιχτό θέμα των πλειστηριασμών) εξηγεί γιατί το υπουργείο Οικονομικών δεν συζητεί στην παρούσα φάση την πρόταση αυτή. Οπως όμως και με το νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, δεν συζητεί όχι γιατί απορρίπτει με επιχειρήματα οικονομικής λογικής το μέτρο, αλλά γιατί το θεωρεί πολιτικά ασύμφορο και άκαιρο. Ξεχνάμε μήπως ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε κάνει σημαία του τον ενιαίο φορολογικό συντελεστή;

Ομως, καθώς φαίνεται πως ήδη δρομολογείται το πέρασμα από τις οριζόντιες περικοπές μισθών στην οριζόντια φορολόγηση, το σημαντικότερο ερώτημα αφορά την ίδια τη λογική του μέτρου, δηλαδή το πόσο αναπτυξιακή είναι μια πολιτική που ευνοεί τους πλουσίους. Γιατί η αποδεδειγμένη αύξηση των εισοδηματικών ανισοτήτων, διεθνώς από τη δεκαετία του '80 ώς σήμερα, χάρη στις νεοφιλελεύθερες κυρίως πολιτικές, δεν αύξησε αλλά περιόρισε τους ρυθμούς ανάπτυξης.

Ακόμη χειρότερα, την περίοδο της κρίσης μετά το 2008, όπου στην περίπτωση της Ελλάδας, ενώ αυξήθηκε θεαματικά η ανισότητα, το μόνο που επιτεύχθηκε ήταν μία ύφεση διαρκείας. Οπότε, το ερώτημα είναι γιατί επιμένουμε σε «μία από τα ίδια» πολιτικές κοινωνικής πόλωσης και καταστροφής;