Απλοί φορολογικοί κανόνες για ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας

Γιώργος Α. Κορομηλάς, Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών

Στον νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ) έχουν τεθεί απλοί κανόνες για τις δαπάνες οι οποίες εκπίπτουν (αφαιρούνται) από τα ακαθάριστα έσοδα όσων ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα είτε ατομικά είτε σε εταιρική μορφή. Ειδικότερα, κατά τον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα επιτρέπεται να εκπέσουν όλες οι δαπάνες που πληρούν, αθροιστικά, τρία βασικά κριτήρια, εφόσον δεν περιλαμβάνονται στον περιοριστικό κατάλογο των μη εκπιπτόμενων. Τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται έτσι ώστε οι δαπάνες να εκπέσουν από τα ακαθάριστα έσοδα είναι:

α) Οι δαπάνες να πραγματοποιούνται προς το συμφέρον της επιχείρησης ή κατά τις συνήθεις εμπορικές συναλλαγές της, δηλαδή να έχουν κριθεί απαραίτητες για την επίτευξη του επιχειρηματικού σκοπού, ήτοι την ανάπτυξη των εργασιών και τη βελτίωση της θέσης της επιχείρησης στην αγορά, κατά συνέπεια στη βραχυπρόθεσμη η/και μακροπρόθεσμη δημιουργία συνθηκών κερδοφορίας. Άρα οι δαπάνες που εξυπηρετούν τις ανάγκες της επιχείρησης και όχι τις ανάγκες των επιχειρηματιών και λοιπών τρίτων προσώπων, ανεξάρτητα αν πραγματοποιούνται βάσει νομίμου ή συμβατικής υποχρέωσης της επιχείρησης, θεωρείται ότι συμβάλουν στην οικονομική της αποστολή δηλαδή τη δημιουργία κέρδους. Συνέπεια των ανωτέρω είναι ότι ορθά δεν μπορούν να εκπέσουν από τα ακαθάριστα έσοδα δαπάνες οι οποίες είναι ξένες προς τον σκοπό και τη λειτουργία της επιχείρησης.

β) Οι δαπάνες αντιστοιχούν σε πραγματική συναλλαγή, η αξία της οποίας δεν κρίνεται κατώτερη ή ανώτερη της αγοραίας, στη βάση των στοιχείων που διαθέτει η φορολογική διοίκηση, δηλαδή αφενός οι δαπάνες πρέπει να είναι πραγματικές και όχι εικονικές (π.χ. δαπάνες οι οποίες δεν έχουν γίνει άλλα έχει καταχωρισθεί στα βιβλία) και αφετέρου δεν πρέπει να είναι υποτιμολογημένες ή υπερτιμολογημένες, με βάση τα στοιχεία που διαθέτει η φορολογική διοίκηση.

γ) Οι δαπάνες εγγράφονται στα τηρούμενα βιβλία απεικόνισης των συναλλαγών της επιχείρησης την περίοδο που πραγματοποιούνται και αποδεικνύονται με κατάλληλα δικαιολογητικά, δηλαδή οι δαπάνες θα πρέπει να έχουν καταχωρισθεί στα βιβλία που υποχρεούται να τηρεί η επιχείρηση βάσει των αποδεικτικών στοιχείων ήτοι τιμολόγια και λοιπά προβλεπόμενα αποδεικτικά στοιχεία.

Έχουν γίνει πολλές συζητήσεις αν η διάκριση, κατά τη φορολογική νομοθεσία, των δαπανών σε φορολογικά εκπιπτόμενες ή μη συμβάλλει στην αποδοτική, συνεπώς αποτελεσματική, λειτουργία του φορολογικού συστήματος της χώρας ή αποτελεί έναν ακόμα αδύναμο κρίκο αυτού, ο οποίος οδηγεί στη δημιουργία ακόμα μεγαλύτερων στρεβλώσεων. Η άποψή μου είναι ότι η διάκριση αυτή απαιτείται, εφόσον δεν εξαντλείται στην άνευ λόγου και αιτίας περιπτωσιολογία. Ο νέος ΚΦΕ, σε ό,τι αφορά τις εκπιπτόμενες δαπάνες, ορίζει μόνο τις προϋποθέσεις εκείνες που πρέπει να συντρέχουν έτσι ώστε μια δαπάνη να εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα, και σε ότι δε αφορά τις μη εκπιπτόμενες δαπάνες, αυτές ορίζονται περιοριστικά και σαφέστατα μη αφήνοντας περιθώρια παρερμηνείας.

Η ιδέα της απλοποίησης των κανόνων στο πλαίσιο του νέου εθνικού φορολογικού συστήματος, σε ό,τι αφορά τη φορολογική αντιμετώπιση των δαπανών, ευτυχώς προχώρησε και αποτελεί την κύρια ένδειξη δημιουργίας ενός φιλικού προς το επιχειρείν, ανταγωνιστικού και κατά συνέπεια αποτελεσματικού φορολογικού περιβάλλοντος. Μια αντίθετη προς αυτή την κατεύθυνση φορολογική πολιτική θα αύξανε δραματικά το ήδη αυξημένο κόστος φορολογικής συμμόρφωσης, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για το κράτος και λειτουργούσε σε βάρος της όποιας προσπάθειας γίνεται για την ανάπτυξη της υγιούς επιχειρηματικότητας.