Ευρώ, πετρέλαιο φέρνουν απρόσμενα οφέλη στην ελληνική οικονομία

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 04.01.2015 : 17:56

Ευρώ, πετρέλαιο φέρνουν απρόσμενα οφέλη στην ελληνική οικονομία

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗΣ

• 

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Το 2015 η ελληνική οικονομία θα δεχτεί δύο απρόσμενα δώρα: τη μεγάλη υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου, που πλέον κυμαίνονται στην περιοχή των 55 δολαρίων το βαρέλι, και την εξίσου σημαντική εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου και άλλων σημαντικών νομισμάτων. Πρόκειται για δύο εξελίξεις που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και τις εξαγωγές, ενώ η μείωση του κόστους της ενέργειας θα μπορούσε δυνητικά να ενισχύσει και το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών και τελικά την κατανάλωση. Ωστόσο, το τελικό όφελος για την ελληνική οικονομία θα εξαρτηθεί από την επίδραση που θα έχουν επάνω της και άλλες αντίρροπες δυνάμεις, όπως αν η Ευρωζώνη συνολικά θα καταφέρει να αποφύγει μια τρίτη ύφεση και μάλιστα συνοδευόμενη από αποπληθωρισμό, από την ύπαρξη ή μη κλίματος πολιτικής σταθερότητας και από την πορεία που θα έχουν οι κύριες εξαγωγικές αγορές της Ελλάδας.

Εισαγωγές

Δεδομένου ότι η Ελλάδα εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό, της τάξεως του 80%, από την εισαγωγή ορυκτών καυσίμων, η μείωση της τιμής του πετρελαίου κατά περίπου 50% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2014 θα έχει εξαιρετικά θετική επίδραση στην ελληνική οικονομία. Ας μη λησμονούμε ότι τα προηγούμενα χρόνια η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής μεταποίησης μπορεί να ενισχύθηκε εξαιτίας της μείωσης των μισθών, από την άλλη πλευρά μειώθηκε εξαιτίας της αύξησης του ενεργειακού κόστους, που οφειλόταν στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου αλλά και στην αύξηση της φορολογίας της ενέργειας.

Ο ασφαλιστικός κολοσσός Allianz SE υπολογίζει στις προβλέψεις του για το 2015 ότι η συνδυασμένη υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου και η εξασθένηση του ευρώ κατά περίπου 12% σε σχέση με τον περασμένο Μάιο θα ενισχύσει το ευρωπαϊκό ΑΕΠ κατά 0,75%. Το δε ΔΝΤ προέβλεψε τον Δεκέμβριο ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα ενισχυθεί μεταξύ 0,3% και 0,7% το 2015 χάρη στην πτώση των τιμών του πετρελαίου. Για το 2016 η θετική επίδραση στο ΑΕΠ υπολογίζεται μεταξύ 0,4% και 0,8%. Οι οικονομολόγοι του ΟΠΕΚ υποστηρίζουν ότι η τιμή του πετρελαίου θα ενισχυθεί ελαφρώς στη διάρκεια του 2015 και ότι θα διαμορφωθεί μεταξύ 70 και 80 δολαρίων το βαρέλι στο τέλος του χρόνου. Και το ΔΝΤ προβλέπει σταδιακή άνοδο της τιμής του πετρελαίου στη διάρκεια του χρόνου, ωστόσο εκτιμά πως αυτή θα διαμορφωθεί χαμηλότερα απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Προφανώς από την πτώση των τιμών του πετρελαίου επωφελούνται οι χώρες που εισάγουν ορυκτά καύσιμα, και η Ελλάδα είναι κατεξοχήν μία από αυτές.

Ομως, υπάρχουν και άλλες επιπτώσεις από την πτώση της τιμής του πετρελαίου. Για παράδειγμα, δημιουργεί αποπληθωριστικές πιέσεις σε πολλές οικονομίες και μάλιστα σε μια στιγμή που ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη διαμορφώθηκε τον Νοέμβριο μόλις στο 0,3%, όταν ο στόχος της ΕΚΤ είναι πληθωρισμός 2%. Στην περίπτωση της Ελλάδας ο αποπληθωρισμός ήταν στόχος του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, διότι ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μειώνοντας την τιμή προϊόντων και υπηρεσιών. Επομένως, μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι η μείωση της τιμής του πετρελαίου ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας πολλαπλώς: μέσω της πτώσης του πληθωρισμού, μέσω της μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, μέσω της μείωσης του κόστους της ενέργειας.

Επιπλέον, θα μπορούσε να ενισχύει και την κατανάλωση στον βαθμό που η μείωση της τιμής του πετρελαίου περάσει και στον τελικό καταναλωτή ενισχύοντας το εισόδημά του. Ωστόσο τα νέα από αυτό το μέτωπο δεν είναι πολύ ενθαρρυντικά.

Τουρισμός

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων από τα τέλη Δεκεμβρίου του 2013 έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2014 η τιμή του πετρελαίου Brent μειώθηκε κατά 45% (από τα 112,18 δολάρια το βαρέλι στα 61,38 δολάρια το βαρέλι), όμως η τιμή πρατηρίου για την αμόλυβδη μειώθηκε μόλις κατά 12,5% (από 1,649 ευρώ το λίτρο στα 1,444 ευρώ το λίτρο) και του πετρελαίου κίνησης μόλις κατά 13,3%. Βέβαια, η πτώση του πετρελαίου ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και των υπόλοιπων εταίρων της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, ενώ πλήττει οικονομίες, όπως η ρωσική, που τα τελευταία χρόνια είχαν συνεισφέρει σημαντικά στην αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ μέσω της αύξησης του τουρισμού. Οπότε το ουσιαστικό ερώτημα είναι αν η πτώση της τιμής του πετρελαίου θα ενισχύσει τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της ελληνικής οικονομίας, όπως τον τουρισμό, χωρίς να πλήξει ταυτόχρονα εξαγωγικές αγορές της χώρας.

Και η εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου και δέσμης άλλων νομισμάτων κατά σχεδόν 12% τους τελευταίους μήνες θα ενισχύσει τις ελληνικές εξαγωγές προϊόντων, αλλά και τον τουρισμό, καθιστώντας την Ελλάδα ελκυστικότερο τόπο προορισμού. Ηδη τον Οκτώβριο οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 7% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2013 και η μεγάλη αύξηση αποδίδεται από τους εξαγωγείς στην υποχώρηση του ευρώ.

Οι επιπτώσεις από την πολιτική αστάθεια

Οι ελληνικές εξαγωγές σε ποσοστό 52% κατευθύνονται εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, σε Βρετανία, ΗΠΑ, αλλά και σε πολλές χώρες των Βαλκανίων και της Βόρειας Αφρικής, οπότε η υποτίμηση του ευρώ παίζει σημαντικό ρόλο. Σύμφωνα με μελέτη των καθηγητών Ρ. Καμπαρέλο (MIT) και Φ. Τζιαβάζι (Bocconi University), που είχε δημοσιεύσει παλαιότερα η «Κ», υποτίμηση του ευρώ κατά 15% ενισχύει το ελληνικό ΑΕΠ κατά 980 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Ομως η εξασθένηση του ευρώ αυξάνει την ελκυστικότητα των προϊόντων των εταίρων μας στην Ευρωζώνη. Η Morgan Stanley υπολογίζει ότι μείωση της σταθμισμένης (έναντι δέσμης νομισμάτων) ισοτιμίας του ευρώ κατά 10% οδηγεί σε αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης κατά 0,2%-0,3% στη διάρκεια του επόμενου έτους από την υποτίμηση του νομίσματος. Η υποτίμηση θα καταστήσει ελκυστικότερα όλα τα ευρωπαϊκά προϊόντα, όχι μόνο τα ελληνικά. Το πλεονέκτημα, δε, θα το έχουν τα ποιοτικότερα προϊόντα, που πλέον θα είναι και φθηνότερα. Το συμπέρασμα είναι ότι η πτώση ευρώ και πετρελαίου αποτελεί ένα ανέλπιστο δώρο για την ελληνική οικονομία. Εάν καταφέρει να το εκμεταλλευτεί θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ίδια την Ελλάδα. Για παράδειγμα, τι νόημα έχει να είναι φθηνότερα τα τουριστικά σου πακέτα εάν η πολιτική αστάθεια και οι απειλές των Ευρωπαίων εταίρων περί εξόδου από το ευρώ διώξουν τους μισούς τουρίστες; Τι νόημα έχει να φθηνύνουν οι ελληνικές εξαγωγές εάν οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες δεν έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια κίνησης ή δεν μπορούν να εισάγουν πρώτες ύλες παρά μόνο καταβάλλοντας μετρητά;

Έντυπη