ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ Βρετανικό «σαμποτάζ» στο θετικό αφήγημα - Νέες πληγές στην ελληνική οικονομία

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

Βρετανικό «σαμποτάζ» στο θετικό αφήγημα - Νέες πληγές στην ελληνική οικονομία

Της Ελευθερίας Αρλαπάνου

Σε κινούμενη άμμο βρίσκεται, για ακόμη μια φορά, η ελληνική οικονομία. Η απόφαση των Βρετανών, υπέρ του Brexit, βρίσκει τη χώρα σε κρίσιμη καμπή εν αναμονή, πρακτικά δύο αξιολογήσεων: Της μίνι «αξιολόγησης» για τα προαπαιτούμενα της δεύτερης υποδόσης τον Σεπτέμβριο και της δεύτερης αξιολόγησης με κύριο μενού τα εργασιακά που υπόσχεται ένα θερμό φθινόπωρο.

Ξένοι και Έλληνες αξιωματούχοι δεν διστάζουν σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις να παραδεχθούν πως το θετικό αφήγημα, με μεγάλη αφετηρία την ανάκαμψη στο δεύτερο εξάμηνο του 2016 και μια, καλύτερη, συμφωνία για χρέος και πλεονάσματα, αποδυναμώνεται, με ό,τι αυτό σημαίνει για οικονομία, επιχειρήσεις, ανεργία, ρευστότητα, πολιτική και κοινωνική σταθερότητα στη χώρα.

Το φθινόπωρο κρίνονται πολλά για τη δυναμική των διαπραγματεύσεων σχετικά με την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας, ενώ η Γαλλία και η Γερμανία θα εισέρχονται σε ώριμη προεκλογική περίοδο ενόψει των αναμετρήσεων που αντιμετωπίζουν το 2017, στη σκιά της ανόδου λαϊκιστών και ευρωσκεπτικιστών. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει άπλετος χρόνος για διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, καθώς με τόσο μεγάλα μέτωπα ανοικτά το τελευταίο που θέλει η Ευρωζώνη είναι ένα μεγάλο «μέτωπο» επί ελληνικού εδάφους. Για ορισμένους αυτό θα μπορούσε να σημάνει μια πιο light ατζέντα, σε κάποιους τομείς, αν και οι ίδιες πηγές σπεύδουν να υπογραμμίσουν πως και αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να «υπογράψει». Όπως λένε μια πιο επιεικής στάση στην ελληνική περίπτωση π.χ. στα εργασιακά, θα μπορούσε να ενισχύσει το κύμα των ευρωσκεπτικιστών, ειδικά υπό το βάρος και των αντιδράσεων για τα εργασιακά που σαρώνει τη Γαλλία. Για παράδειγμα, ξένος αξιωματούχος εκτιμά πως κάποιοι στην Κομισιόν θα μπορούσαν να επιθυμούν μια πιο light ατζέντα στη δεύτερη αξιολόγηση, ώστε ο «φάκελος Ελλάδα» να μην είναι στο τραπέζι για πολύ καιρό.

Θα είναι όμως αυτό μια εύκολη εξίσωση; Επ’ ουδενί. Η ένταση και στο εσωτερικό των θεσμών είναι μεγάλη, ακόμη και μέσα στους ίδιους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, καθώς αναζητείται κοινή γραμμή πλεύσης και το μόνο κοινό σημείο αναφοράς, μέχρι στιγμής φαίνεται να είναι ότι δεν θα υπάρχει, «άπειρη» ανοχή, τουλάχιστον, χρόνου με την Ελλάδα. Ήδη, τα μηνύματα έχουν φτάσει στο υπουργείο Οικονομικών ότι καταρχήν τα προαπαιτούμενα του Σεπτεμβρίου θα πρέπει να προχωρήσουν... χθες.

Αποδείξεις ζητούν οι πιστωτές
«Το κλειδί είναι η Ελλάδα να αποδείξει ότι μιλά σοβαρά όταν λέει πως θα υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε. Δεν υπάρχει χώρος για αθέτηση υποσχέσεων», εκτιμά ξένος παράγοντας, που υποστηρίζει πως η δεύτερη αξιολόγηση θα ξεκινήσει, εκτός πολύ σοβαρού απροόπτου, τον Οκτώβριο.

Στο πλαίσιο αυτό και στην όποια δυναμική για ευελιξία μπορεί να αναπτυχθεί, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη η συμπεριφορά της ελληνικής πλευράς ενόψει της υλοποίησης των προαπαιτούμενων για την υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο. Η λίστα του Σεπτεμβρίου για ορισμένους αξιωματούχους στην Ευρωζώνη θα έπρεπε να υλοποιηθεί ακόμη και εντός Ιουλίου - Αυγούστου.

Μεταξύ αυτών των στελεχών είναι και ο επίτροπος Π. Μοσκοβισί που θα επισκεφθεί τη χώρα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα, την ώρα που οι υποχρεώσεις του Σεπτεμβρίου προκαλούν ήδη πονοκέφαλο στην Αθήνα. Το θέμα του ΑΔΜΗΕ, η μεταβίβαση του 5% του ΟΤΕ που κατέχει το δημόσιο αλλά και το, μείζον για τους ξένους, ζήτημα της ασυλίας των ξένων τεχνοκρατών που εμπλέκονται σε αποκρατικοποιήσεις, είναι ορισμένα μόνο από τα ακανθώδη ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί η κυβέρνηση σε ένα σκηνικό, μόνιμης, έντασης και στο πολιτικό πεδίο.

Ωστόσο, από τη λίστα με τα προαπαιτούμενα εξαρτάται η αποδέσμευση των 2,8 δισ. ευρώ, τα οποία εάν δεν αποδεσμευθούν εγκαίρως θα πρέπει να περάσουν μετά σε κάποια άλλη αξιολόγηση, και τα οποία παραμένουν απολύτως απαραίτητα για την ενίσχυση των επιπέδων ρευστότητας στην οικονομία.

«Κουμπώνονται» οι επενδυτές
Το μεγάλο πρόβλημα για την Ελλάδα, στη φάση αυτή είναι ότι, στη σκιά του Brexit, ενδεχόμενες θετικές εξελίξεις που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν μια ανάκαμψη στο δεύτερο εξάμηνο, ακόμη και εάν προαπαιτούμενα και αξιολογήσεις κυλήσουν ρολόι, υπάρχει κίνδυνος να καθυστερήσουν.

Η οικονομία παραμένει σε καθεστώς capital controls, ρευστότητα και τραπεζική χρηματοδότηση είναι δύο προβληματικοί τομείς, τα ελληνικά ομόλογα παραμένουν εκτός του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και οι επενδύσεις παραμένουν, προς το παρόν, ζητούμενο.

Ιδίως στην παρούσα φάση που εντείνεται η διάθεση για αποφυγή ανάληψης ρίσκου, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, εξαιτίας της αβεβαιότητας από το Brexit, στις διεθνείς αγορές. Στον βαθμό που η τάση αυτή δεν καταστεί δυνατό να εκτονωθεί σύντομα, τότε το πλήγμα θα είναι πιο σημαντικό στο θετικό αφήγημα που προσπαθεί να οικοδομήσει η κυβέρνηση αλλά και η ευρωπαϊκή πλευρά των θεσμών.

Την ίδια ώρα το μείγμα των μέτρων που αποφασίστηκε στην πρώτη αξιολόγηση, οι νέες φορολογικές επιβαρύνσεις κυρίως, ξεκινούν να αφήνουν το αποτύπωμά τους στην οικονομία, αφού ξεκινούν οι πληρωμές. Όλα αυτά ενισχύουν τον προβληματισμό, ειδικά ως προς την αντοχή αρκετών επιχειρήσεων που έχουν διανύσει ήδη, πρακτικά οκτώ χρόνια ύφεσης. Η σταδιακή αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου θα βοηθήσει την κατάσταση, εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά, αφού πρόκειται για πληρωμές που αφορούν στην πραγματική οικονομία, μεγάλο ερώτημα παραμένει ο τουρισμός, ενώ όλα όπως φαίνεται θα κριθούν τελικά στο νήμα, πιθανόν όμως όχι και με τόσο αίσια έκβαση όσο θα επιθυμούσε κανείς.

Η Γερμανία και οι «δορυφόροι» της δύσκολα θα συμφωνήσουν
Το χρέος το... έφαγε το Brexit

Στη σκιά της απόφασης των Βρετανών, εκείνο που αρκετοί πλέον εκτιμούν πως αποδυναμώνεται αισθητά είναι η δυναμική για να αποσπάσει η Ελλάδα, βραχυπρόθεσμα, πιο σαφείς δεσμεύσεις για το χρέος ίσως και ένα πιο σαφές περίγραμμα για αποκλιμάκωση των στόχων για το πλεόνασμα από το 2018 και μετά. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλα έχουν κριθεί, αφού η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ρευστή και ουδείς ξέρει πού θα βρίσκονται οι ισορροπίες έως το τέλος του έτους, που πρακτικά το ΔΝΤ έχει θέσει ως ορόσημο για να αποφασίσει εάν θα μείνει ή θα φύγει από το ελληνικό πρόγραμμα, η δυναμική για ένα θετικό «στόρι» για την Ελλάδα είναι πιο δυσμενής.

«Εάν κάτι δεν έγινε σίγουρα ευκολότερο, μετά το Brexit, αυτό είναι η συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους», εκτιμά ξένος αξιωματούχος, μιλώντας στην «Η». Η Γερμανία και οι «δορυφόροι» της στη φάση αυτή δύσκολα θα μπουν σε μια συζήτηση για να πάρει σάρκα και οστά ένα πιο οριστικό σχέδιο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, όπως επιδιώκει μετ’ επιτάσεων το ΔΝΤ. Για τους περισσότερους στην Ευρώπη είναι απολύτως επιβεβλημένο πως το ελληνικό χρέος θα χρειαστεί νέες παρεμβάσεις το 2018 που λήγει το πρόγραμμα, ενώ εάν υπάρξει επιδείνωση εξαιτίας του Brexit, δύσκολα θα μπορέσουν να προχωρήσουν σχεδιασμοί για επιστροφή του Δημοσίου στις αγορές που σύμφωνα με πληροφορίες θα μπορούσε να γίνει μέσα στο 2017 υπό κανονικές συνθήκες. Αυτό κυρίως επειδή οι επενδυτές παραμένουν μουδιασμένοι και τείνει να ενισχύεται η τάση αποφυγής ανάληψης κινδύνου, υπό το βάρος της αβεβαιότητας του Brexit.

Το πλαίσιο αυτό είναι σαφώς διαφορετικό από εκείνο που άφησαν οι θεσμοί το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με το πέρας της πρώτης αξιολόγησης, δίνοντας ραντεβού για το χρέος από φθινόπωρο, με το ΔΝΤ να έχει ξεκαθαρίσει πως απαιτεί από την Ευρωζώνη να ξεκαθαρίσει τη θέση της προτού το διοικητικό του συμβούλιο αποφασίσει εάν θα βάλει χρήματα στο τρίτο πρόγραμμα στήριξης. Την ίδια ώρα πάντως, η Γερμανία, δύσκολα θα άνοιγε την πόρτα της εξόδου στο Ταμείο, σε προεκλογική περίοδο, αρνούμενη να συζητήσει το θέμα του χρέους, ούτε όμως και να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις, πόσο δε μάλλον σήμερα που «είναι και άλλος παίκτης στο τραπέζι», που δεν είναι άλλος από το Brexit.