Ο ιδιοκτήτης έκτασης 20 στρεμμάτων στην επαρχιακή οδό Ηρακλείου-Μοιρών στο Ηράκλειο της Κρήτης, δεν έδινε μέχρι τώρα ιδιαίτερη σημασία στο εκκαθαριστικό του ΕΝΦΙΑ. Ο φόρος που καλείτο να πληρώσει για όλη αυτή την έκταση, δεν ξεπερνούσε τα 120 ευρώ. Ευτυχώς γι’ αυτόν, δεν θα μάθει -τουλάχιστον για φέτος- τι του… ετοίμαζε το υπουργείο Οικονομικών. Στα χαρτιά της Εφορίας, η συγκεκριμένη έκταση εμφανίζεται να αξίζει… 3,78 εκατ. ευρώ. Και κανένα άλλο ακίνητο να μην είχε στο όνομά του, θα καλείτο να πληρώσει συμπληρωματικό φόρο 36.865 ευρώ έναντι μόλις… 120 ευρώ πέρυσι. Αγρότης στο επάγγελμα, ο συγκεκριμένος ιδιοκτήτης δεν εμφάνιζε εισόδημα μεγαλύτερο των 8.000 ευρώ. Θα βρισκόταν επομένως στη θέση να πληρώσει το εισόδημα περίπου πέντε ετών, μόνο και μόνο για να εξοφλήσει τον ΕΝΦΙΑ μιας χρονιάς.
Το παράδειγμα του συγκεκριμένου ιδιοκτήτη, μόνο… μεμονωμένο δεν είναι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που επεξεργάστηκαν οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών προκειμένου να επιβάλλουν τον συμπληρωματικό φόρο στα αγροτεμάχια. Περίπου 200.000 ιδιοκτήτες εκτάσεων σε περιοχές που δεν υπάγονται στο σύστημα αντικειμενικών αξιών θα έρχονταν αντιμέτωποι με πρόσθετες επιβαρύνσεις της τάξεως των 230 εκατ. ευρώ. Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει τόσο με το ύψος του ποσού αυτού, αλλά με την κατανομή του. Τα στοιχεία έδειξαν ότι μερικές δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες -στην συντριπτική τους πλειοψηφία αγρότες, μισθωτοί ή συνταξιούχοι- θα καλούνταν να πληρώσουν φόρους χιλιάδων ευρώ έναντι μερικών δεκάδων ευρώ πέρυσι, με αποτέλεσμα να καταδικαστούν σε οικονομικό αφανισμό. Χρειάστηκε το υπουργείο Οικονομικών να συγκαλέσει έκτακτη τηλεδιάσκεψη με τους εκπροσώπους των θεσμών προκειμένου να τους εκθέσει την κατάσταση: η εκκαθάριση, συμπεριλαμβανομένου του συμπληρωματικού φόρου στα αγροτεμάχια, θα ανέβαζε τον τελικό λογαριασμό για τους φορολογούμενους περίπου στα 3,6 δισ. ευρώ, ένα δισ. ευρώ πάνω από το ποσό που έχει προγραμματιστεί να εισπραχθεί για φέτος. Ακόμη και μετά το «πάγωμα» του συμπληρωματικού φόρου στα αγροτεμάχια, το ποσό της βεβαίωσης θα φτάσει στα 3,3 - 3,4 δισ. ευρώ υπερκαλύπτοντας τον στόχο. Αυτό ήταν και το δεδομένο που ήθελαν να ακούσουν οι θεσμοί για να επιτρέψουν την αναστολή ενός φόρου που θα μοίραζε… εγκεφαλικά σε χιλιάδες ιδιοκτήτες.
Με την τροπολογία που κατέθεσε το βράδυ της Τρίτης στη Βουλή, το υπουργείο Οικονομικών έκρυψε και πάλι το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Η τροπολογία αναφέρεται σε αναστολή του φόρου και όχι σε ακύρωση. Ετσι, η κυβέρνηση έδωσε χρόνο στον εαυτό της να αντιμετωπίσει το θέμα των αγροτεμαχίων, που παραμένει άλυτο εδώ και δεκαετίες.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες της «Ε», μέχρι και την τελευταία στιγμή υπήρχε πάνω στο τραπέζι πρόταση ο συμπληρωματικός φόρος να μην καταργηθεί, αλλά να επιβληθεί με «διορθωτικούς» συντελεστές απομείωσης, ώστε να αποφεύγονται τα φαινόμενα υπερφορολόγησης. Ετσι, για παράδειγμα, το αγροτεμάχιο που εμφανιζόταν στα χαρτιά να αξίζει ένα εκατομμύριο ευρώ, δεν θα υπαγόταν στον συμπληρωματικό φόρο για ολόκληρη την αξία του, αλλά για ένα ποσοστό της τάξεως του 20%, δηλαδή 200.000 ευρώ. Η πρόταση αυτή δεν προχώρησε και προτιμήθηκε η αναστολή του μέτρου έτσι ώστε μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο να υπάρξει ο χρόνος ώστε να βρεθεί τρόπος φορολόγησης των αγροτεμαχίων.

Ενα πρόβλημα άλυτο για δεκαετίες

Τα δεδομένα στο άλυτο για δεκαετίες θέμα των αγροτεμαχίων, έχουν ως εξής:
Για τα αγροτεμάχια που δεν υπάγονται στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών, υπάρχουν δύο τρόποι υπολογισμού, οι οποίοι μέχρι σήμερα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για μεταβιβάσεις (γονικές παροχές, κληρονομιές κ.λπ.). Ο ένας είναι το σύστημα «ΑΑ-ΓΗΣ» που νομοθετήθηκε το 1998 και ο δεύτερος είναι τα… συγκριτικά στοιχεία της Εφορίας.
Τα δύο αυτά συστήματα βγάζουν ακραίες τιμές, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Μεγάλες εκτάσεις ακόμη και μέσα στην Αττική, εμφανίζονται στα χαρτιά να έχουν αξία 10.000-15.000 ευρώ, όταν ακόμη και σήμερα πωλούνται προς 200.000 ευρώ. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όμως με αγροτεμάχια που εμφανίζονται να αξίζουν… εκατομμύρια λόγω ειδικών συνθηκών. Ποιες είναι αυτές οι συνθήκες: κυρίως η μικρή απόσταση από τη θάλασσα, η ύπαρξη κτίσματος, η μεγάλη επιφάνεια (σ.σ. υπάρχουν αγροτεμάχια 40 στρεμμάτων ή και ακόμη μεγαλύτερα) ή η γεωγραφική θέση (σ.σ. το ΑΑ-ΓΗΣ έχει αξίες ανά τετραγωνικό που ξεπερνούν ακόμη και τα 100 ευρώ, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ακινήτου).
Τα αγροτεμάχια δεν έχουν φορολογηθεί ποτέ βάσει της αξίας τους. Ο μόνος φόρος που επιβάλλεται έχει να κάνει με την επιφάνεια και διατηρείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα: μόλις ένα ευρώ ανά στρέμμα.

Παραμένουν πολλές αδικίες

Το «πάγωμα» του μέτρου δεν «πάγωσε» βέβαια και τις αδικίες, καθώς ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων εκτός σχεδίου με τεράστια αξία παραμένουν στο φορολογικό απυρόβλητο, τη στιγμή που ιδιοκτήτες ενός απλού διαμερίσματος αξίας 250.000 ευρώ καλούνται να πληρώσουν όχι μόνο ΕΝΦΙΑ, αλλά και συμπληρωματικό φόρο. Μέχρι να βρεθεί άλλη λύση, οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων θα πληρώνουν φόρο ο οποίος σε ελάχιστες περιπτώσεις θα ξεπερνά τα 5-6 ευρώ το στρέμμα. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα παραδείγματα:
1.Εκταση 40 στρεμμάτων εντός Αττικής η οποία υπάγεται στο σύστημα ΑΑ-ΓΗΣ, έχει αξία άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ, αλλά επιβαρύνεται με ΕΝΦΙΑ μόλις 240 ευρώ. Αν γι’ αυτό το ακίνητο υπήρχε υποχρέωση καταβολής και συμπληρωματικού φόρου, η επιβάρυνση θα ξεπερνούσε τις 5.275 ευρώ.
2.Εκταση 10 στρεμμάτων στον νομό Θεσσαλονίκης επιβαρύνεται με ΕΝΦΙΑ 12 ευρώ. Η αξία του αγροτεμαχίου υπολογίζεται στις 302.000 ευρώ (σ.σ. η έκταση βρίσκεται σε περιοχή με αρχική βασική αξία 12 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο) και ο συμπληρωματικός φόρος που του αναλογεί είναι 131 ευρώ ακόμη και αν ο ιδιοκτήτης δεν έχει κανένα άλλο ακίνητο στο όνομά του.