Συνολική φορολογική επιβάρυνση και επιχειρηματικές αποφάσεις

Γιώργος Α. Κορομηλάς  Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών
Ο τίτλος στη δημοσίευση «Γιατί φεύγουν οι επιχειρήσεις από την Ελλάδα! Στο 52% η συνολική φορολογική επιβάρυνση! Στο 27% η συνολική φορολογική επιβάρυνση στη Βουλγαρία, στο 24,4% στην Κύπρο και στο 12,9% στα Σκόπια. Απορείτε ακόμα γιατί φεύγουν οι επιχειρήσεις από την Ελλάδα;» μου έδωσε το θέμα της σημερινής μου παρέμβασης, όχι για να εξηγήσω για άλλη μια φορά πόσο παίζουν με τη φωτιά αυτοί που πήγαν τις έδρες των επιχειρήσεων τους στους λεγόμενους «φορολογικούς παραδείσους», γιατί θα βρεθούν σύντομα στην «κόλαση» του ελέγχου, αλλά για να δούμε τη σπουδαιότητα του δείκτη της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης ως παραμέτρου λήψης σωστών επιχειρηματικών αποφάσεων.
Η σωστή εκτίμηση του ύψους της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης των φυσικών και νομικών προσώπων που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα είναι μία εκ των βασικών παραμέτρων που συμμετέχουν στον επιχειρηματικό σχεδιασμό. Όμως για να μπορεί κάποιος να προβεί σε αυτή την εκτίμηση πρέπει πρώτα να βρει τα μεγέθη εκείνα που συμμετέχουν στη διαμόρφωση αυτής, άρα πρώτα να προσδιορίσει το περιεχόμενο της έννοιας και στη συνέχεια να προβεί στο σχετικό υπολογισμό, κάτι το οποίο δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση.
Στα ποσοστά της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης που αναφέρονται πιο πάνω για τα τρία γειτονικά μας κράτη, βλέποντας στο σχετικό άρθρο τα παρατιθέμενα στοιχεία, παρατηρούμε ότι συμμετέχουν οι προερχόμενες από τη φορολογία των εταιρικών κερδών και τις υποχρεωτικές εργοδοτικές εισφορές επιβαρύνσεις.
Υπάρχουν όμως και μια σειρά άλλων επιβαρύνσεων που άλλες πηγάζουν από το ισχύον φορολογικό και ασφαλιστικό πλαίσιο και άλλες όχι, όπως για παράδειγμα η ειδική εισφορά αλληλεγγύης των φυσικών προσώπων που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα ή λαμβάνουν μερίσματα από εταιρείες, το τέλος επιτηδεύματος, οι πάσης φύσης δημοτικοί φόροι και τέλη, το κόστος φορολογικής συμμόρφωσης μέρος του οποίου βαρύνει τις επιχειρήσεις κ.λπ. Παρόλα όμως τα προαναφερόμενα επιπλέον στοιχεία, η προσέγγιση της έννοιας της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, όσο και αν αυτό μπορεί να χαρακτηρισθεί παράδοξο, διότι πάντα θα υπάρχουν στοιχεία τα οποία πιθανόν να συμμετέχουν, είτε αριθμητικά είτε μη αριθμητικά που πρέπει να μετατραπούν σε μετρήσιμα μεγέθη έτσι ώστε να εκτιμηθεί πιο αξιόπιστα το κρίσιμο για τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων μέγεθος.
Λόγω των πολλών παραγόντων που συμμετέχουν στη διαμόρφωση του μεγέθους της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης άρα της πραγματικής δυσκολίας υπολογισμού της έχουν επινοηθεί διάφορες μέθοδοι (μοντέλα) για τη μέτρηση αλλά και τη σύγκριση των φορολογικών επιβαρύνσεων ανάμεσα στα κράτη. Για παράδειγμα ο συνολικός φορολογικός συντελεστής (total tax rate) προσδιορίζει, ως ποσοστό επί των εταιρικών κερδών, το ποσό των φόρων και των υποχρεωτικών εισφορών που καταβάλλονται από τις επιχειρήσεις μετά τον συνυπολογισμό τυχόν εκπτώσεων και απαλλαγών, ενώ ο μέσος αποτελεσματικός ή πραγματικός φορολογικός συντελεστής (average efficient tax rate) προσδιορίζει, ως ποσοστό επί των λογιστικών κερδών, χρησιμοποιούμενος κατά κύριο λόγο στη χρηματοοικονομική πληροφόρηση.

Η μείωση των φορολογικών συντελεστών δεν σημαίνει και την μείωση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης, γιατί αυτή εξαρτάται κατά κύριο λόγο και από άλλους παράγοντες, άρα ξεφεύγει από τα πολύ στενά όρια ενός συντελεστή όπως οι προαναφερόμενοι. Ασταθές φορολογικό περιβάλλον κατά κύριο λόγο, αλλά και η γενικότερη κατάσταση της οικονομίας με τις συνεχείς μεταβολές και προσαρμογές καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολο το σωστό προσδιορισμό της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης.