Η ΚΑΜΠΥΛΗ LAFFER ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Στο παρόν σημείωμα επιχειρούμε να εκτιμήσουμε διάφορες καμπύλες Laffer για την ελληνική οικονομία. Οι καμπύλες αυτές μας βοηθούν να εντοπίσουμε, εάν υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω αύξησης της φορολογίας σε μια οικονομία. Αναδεικνύουν τη σχέση μεταξύ του ύψους του φορολογικού συντελεστή και του ύψους των φορολογικών εσόδων. Βασίζεται στην απλή λογική διαπίστωση ότι, όταν ο φορολογικός συντελεστής είναι μηδέν, το κράτος δεν εισπράττει καθόλου έσοδα και όταν είναι ίσος με 100% πάλι το κράτος δεν εισπράττει έσοδα, λόγω του ότι οι φορολογούμενοι δεν έχουν κανένα κίνητρο να δουλέψουν, από τη στιγμή που το κράτος θα τους πάρει όλα τα χρήματα μέσω της φορολογίας. Πρόκειται, λοιπόν, για μια ένδειξη του ύψους του ιδανικού φορολογικού συντελεστή, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα έσοδα του κράτους από τη φορολογία. Έτσι, αν ο φορολογικός συντελεστής είναι μικρότερος από τον ιδανικό, το κράτος θα μπορούσε να τον αυξήσει για να πλησιάσει τον ιδανικό συντελεστή και να μεγιστοποιήσει τα φορολογικά του έσοδα. Αντίστοιχα, αν ο ισχύον φορολογικός συντελεστής είναι μεγαλύτερος από τον ιδανικό, το κράτος θα εισπράττει λιγότερα έσοδα από αυτά που θα μπορούσε.
Χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία του Banjeree (2014)1, υπολογίσαμε τις καμπύλες Laffer για το φορολογικό συντελεστή του εισοδήματος, της κατανάλωσης και το φόρο κεφαλαίου. (Πατήστε εδώ για να δείτε αναλυτικότερα τον τρόπο υπολογισμού των καμπυλών).
Η καμπύλη Laffer για το φόρο εισοδήματος
Ο φορολογικός συντελεστής του εισοδήματος ήταν στο 39,3% για το 2015 και βρίσκεται αριστερά της κορυφής της καμπύλης Laffer, αλλά αρκετά κοντά στο μέγιστο της καμπύλης (Διάγραμμα 1). Ουσιαστικά, η φοροδοτική ικανότητα στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οριακά κοντά στη μέγιστη απόδοσή της.
Χωρίς τις ασφαλιστικές εισφορές ο φόρος εισοδήματος θα ήταν της τάξης του 7,1% του κόστους εργασίας, με τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων (12,4%) και των εργοδοτών (19,7%) να συμπληρώνουν το επιπλέον ποσοστό ώστε ο συνολικός φόρος να φτάνει στο 39,3%.
Διάγραμμα 1. Καμπύλη Laffer για το φόρο εισοδήματος.
Σημείωση: Ο φόρος εισοδήματος προκύπτει από τον OECD - Taxing Wages 2016 και περιλαμβάνει και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων και των εργοδοτών.
Η καμπύλη Laffer για το Φόρο Κατανάλωσης
Ο φόρος κατανάλωσης βρίσκεται στο 18,4% για το 2015. Η μορφή της καμπύλης Laffer δείχνει ότι μια περαιτέρω αύξηση του φορολογικού συντελεστή μειώνει τα φορολογικά έσοδα (Διάγραμμα 2)!
Διάγραμμα 2. Καμπύλη Laffer για το φόρο κατανάλωσης.
Σημείωση: Ο φόρος κατανάλωσης προκύπτει από στοιχεία του Υπ. Οικονομικών της Ελλάδος (Προϋπολογισμός 2016) και τη βάση AMECO της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Προκύπτει ως ο λόγος των εσόδων από έμμεσους φόρους (φόρους κατανάλωσης και ΦΠΑ) προς τη συνολική ιδιωτική κατανάλωση.
Η καμπύλη Laffer για το Φόρο Κεφαλαίου
Ο φόρος κεφαλαίων ήταν της τάξης του 20% για το 2015. Στην περίπτωση αυτή η ελληνική οικονομία βρίσκεται αριστερά στην καμπύλη Laffer (Διάγραμμα 3). Η μορφή της καμπύλης Laffer είναι τέτοια, που δείχνει ότι μια αύξηση των φορολογικών συντελεστών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων. Ωστόσο, από την κλίση της καμπύλης συμπεραίνουμε ότι ο φορολογικός συντελεστής θα πρέπει να αυξηθεί πάρα πολύ προκειμένου τα φορολογικά έσοδα να αυξηθούν σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, για να διπλασιαστούν τα φορολογικά έσοδα (κάθετος άξονας), θα πρέπει η φορολόγηση του κεφαλαίου να αυξηθεί λίγο περισσότερο από τέσσερεις φορές (περίπου στο 84%).
Διάγραμμα 3. Καμπύλη Laffer για το φόρο στα κεφαλαιακά κέρδη.
Σημείωση: To capital tax rate προκύπτει από το Eurofast, Greece TaxCard 2015. Capital gains tax.
Συμπεραίνουμε ότι για το φόρο εισοδήματος και το φόρο κεφαλαίου, μπορεί να υπάρχει περιθώριο να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα με μια περεταίρω αύξηση του φορολογικού συντελεστή του εισοδήματος, αλλά η αναμενόμενη αύξηση των κρατικών εσόδων αναμένεται να είναι πολύ μικρή. Για το φόρο κατανάλωσης βλέπουμε ότι μια περαιτέρω αύξηση του φορολογικού συντελεστή μειώνει τα φορολογικά έσοδα και άρα δεν υπάρχουν περιθώρια αύξησής του. Τα περιθώρια στην ελληνική οικονομία είναι ιδιαίτερα στενά, αν όχι ασφυκτικά! Οι κυβερνώντες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις επιλογές τους, καθώς μπορεί να θέσουν σε ακόμα μεγαλύτερη ασφυξία την ελληνική κοινωνία και μάλιστα χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα!
* Με τη συνεργασία του Στέλιου Κώτσιου (Καθηγητή του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ) και του Παντελή Κωστή (Υπ. Διδάκτορα Οικονομικών του ΕΚΠΑ).
1Banerjee Ritwik (2014) "An evaluation of the revenue side as a source of fiscal consolidation in high debt economies", Journal of Economic Studies,
Vol. 41 Iss 6 pp. 771 – 788.
ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας πέραν των σημαντικών προβλημάτων που έχει να επιλύσει, έχει και αυτό του υψηλού επιπέδου φορολόγησης.
Το Διάγραμμα 1 είναι ενδεικτικό του συνολικού φορολογικού συντελεστή για ένα πλήθος χωρών και αναδεικνύει το γεγονός ότι το επίπεδο φορολόγησης στην ελληνική οικονομία είναι αρκετά υψηλό.
Διάγραμμα 1. Συνολικός Φορολογικός Συντελεστής (%).
Πηγή: World Bank Group and PwC (2015) Paying Taxes 2016.
Επιπρόσθετα, διαπιστώνεται ότι η αύξηση των φορολογικών συντελεστών έχει εξελιχθεί παράλληλα με τη μείωση των φορολογικών εσόδων (Πίνακας 1)! Αυτό, σε ένα βαθμό, οφείλεται στη ραγδαία μείωση του παραγόμενου εισοδήματος.
Πίνακας 1. Φορολογικά έσοδα σε βασικές κατηγορίες φόρων στην ελληνική οικονομία (σε δις ευρώ).
Φόροι
|
2008
|
2014
|
Μεταβολή
|
Ι. Άμεσοι Φόροι
|
20,86
|
21,39
|
2,6%
|
Φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων
|
10,81
|
8,22
|
-24%
|
Φορολογία εταιρικού εισοδήματος
|
4,21
|
2,81
|
-33,4%
|
Φορολογία ιδιοκτησίας
|
0,48
|
3,43
|
606,2%
|
Άλλοι άμεσοι φόροι
|
5,35
|
6,93
|
29,6%
|
ΙΙ. Έμμεσοι Φόροι
|
30,22
|
24,22
|
-19,8%
|
ΦΠΑ
|
18,24
|
13,89
|
-23,9%
|
Ενεργειακοί Φόροι
|
2,29
|
2,27
|
-1,0%
|
Άλλοι έμμεσοι φόροι
|
9,68
|
8,06
|
-16,7%
|
Συνολικά Φορολογικά Έσοδα (Ι+ΙΙ)
|
51,08
|
45,62
|
-10,7%
|
Πραγματικό ΑΕΠ
|
226,02
|
185,53
|
-17,9%
|
Πραγματικό Διαθέσιμο Εισόδημα
|
160,21
|
121,04
|
-24,4%
|
Πηγή: “Tatsos N. (2016) Political Challenges to Reform Taxation in Greece, in Princen S. (Ed.) Political Economy of Tax Reforms, Workshop Proceedings, European Commission, Discussion Paper 025, March” and “Oxford Economics - Global Economic Model”.
Σε ότι αφορά την περίοδο της κρίσης, ο ΟΟΣΑ -στην έκθεσή του Tax Policy Reforms in the OECD 2016- επισημαίνει ότι η γενικότερη τάση στις χώρες ήταν να αυξηθούν τα έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ τους. Ωστόσο, τα φορολογικά έσοδα στην ελληνική οικονομία μειώθηκαν κατά 10,7% από το 2010 έως το 2014, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ για την ίδια περίοδο μειώθηκε κατά 17,9% και το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα κατά 24,4%. Άρα, το ΑΕΠ και το διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκαν πολύ περισσότερο από τα φορολογικά έσοδα.
Αν παρατηρήσουμε την κατανομή της φορολογίας, είναι εμφανές ότι το μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών εσόδων της ελληνικής οικονομίας προέρχεται από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) και από τους λοιπούς έμμεσους φόρους, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλες χώρες (Πίνακας 2). Όπως είναι γνωστό, οι έμμεσοι φόροι είναι οι πλέον βέβαιοι ότι θα εισπραχθούν αλλά και οι πιο άδικοι από όλους!
Πίνακας 2. Κατανομή φορολογίας ως ποσοστό των συνολικών φορολογικών εσόδων (στοιχεία 2013).
ΦΠΑ και λοιποί έμμεσοι φόροι
|
Πρόσωπα
|
Περιουσία
|
Εταιρίες
|
Λοιποί Φόροι
|
Σύνολο
| |
Ελλάδα
|
57
|
26
|
11
|
6
|
0
|
100
|
Πορτογαλία
|
50
|
31
|
4
|
13
|
2
|
100
|
Γερμανία
|
45
|
42
|
4
|
8
|
1
|
100
|
Ισπανία
|
43
|
34
|
10
|
9
|
4
|
100
|
Ιρλανδία
|
41
|
39
|
9
|
10
|
1
|
100
|
Ιταλία
|
37
|
38
|
9
|
10
|
6
|
100
|
Ην. Βασίλειο
|
41
|
34
|
15
|
10
|
0
|
100
|
Γαλλία
|
41
|
31
|
14
|
10
|
4
|
100
|
Πηγή: PwC “World Tax Summaries: Η φορολογία στην Ελλάδα”.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι την περίοδο της κρίσης (2010-2014) οι χώρες του ΟΟΣΑ στην πλειονότητά τους αύξησαν τη φορολογία και συγκεκριμένα τα φορολογικά τους έσοδα ως προς το ΑΕΠ τους (ΟΟΣΑ - Tax Policy Reforms in the OECD 2016). Από το 2015, όμως, προκύπτει ότι οι περισσότερες χώρες άλλαξαν πολιτική και στρέφουν πλέον τα φορολογικά τους μέτρα προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των αναπτυξιακών τους προοπτικών. Ωστόσο, η ελληνική οικονομία το 2015 ήταν η μοναδική, η οποία αύξησε τη φορολογία των επιχειρήσεων από το 26% στο 29%, με προφανείς τις συνέπειες στον επιχειρηματικό κόσμο και τις προοπτικές επενδύσεων. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες του ΟΟΣΑ που το 2015 αύξησαν τους συντελεστές ΦΠΑ, αλλά και τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης, μέτρα, που επηρεάζουν την κατανάλωση.
Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι το ΑΕΠ και το διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκαν πολύ περισσότερο από τα φορολογικά έσοδα, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε σημαντικά. Φαίνεται, λοιπόν, ότι αντί οι αυτόματοι δημοσιονομικοί σταθεροποιητές να λειτουργούν αντί-κυκλικά, λειτουργούν ομο-κυκλικά και παρατείνουν την ύφεση στην ελληνική οικονομία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου