• Η οικονομική κρίση αλλά και το ιδιαίτερα επαχθές φορολογικό περιβάλλον στη χώρα μας έχουν οδηγήσει πολλές χιλιάδες Ελληνες να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό, μεταβάλλοντας παράλληλα τη φορολογική τους κατοικία.
των Γ. Σαμοθράκη και Τζ. Πάνου *
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα πρόσωπα αυτά δεν θα φορολογούνται πλέον στη χώρα μας για το παγκόσμιο εισόδημά τους, αλλά μόνο για τυχόν εισοδήματά τους τα οποία προκύπτουν στην Ελλάδα (π.χ. ενοίκια από ακίνητα που βρίσκονται στην Ελλάδα, κ.λπ.). Στην περίπτωση δε, που δεν έχουν καθόλου πραγματικά εισοδήματα στην Ελλάδα (ούτε καν τόκους καταθέσεων), απαλλάσσονται και από τα τεκμήρια διαβίωσης (π.χ. από τη διατήρηση αυτοκινήτου ή παραθεριστικής κατοικίας, κ.λπ.) και συνεπώς δεν οφείλουν να υποβάλουν φορολογική δήλωση στη χώρα μας. Για το εισόδημα από την εργασία τους στο εξωτερικό ή για λοιπά εισοδήματά τους από την αλλοδαπή, θα φορολογούνται στη χώρα όπου μετέφεραν τη φορολογική, αλλά και πραγματική τους, κατοικία.

Πώς γίνεται η αλλαγή

Προκειμένου ένας φορολογικός κάτοικος Ελλάδας να μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία στο εξωτερικό θα πρέπει να υποβάλει στην τοπική ΔΟΥ, στην οποία ανήκει, σχετική αίτηση καθώς και δικαιολογητικά έγγραφα από τα οποία να προκύπτει η μετεγκατάστασή του. Η αίτηση πρέπει να γίνει μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου του έτους, το οποίο ακολουθεί το έτος της μετεγκατάστασης, ενώ τα λοιπά δικαιολογητικά μπορούν να υποβληθούν αργότερα, εντός του πρώτου δεκαημέρου του μηνός Σεπτεμβρίου. Για παράδειγμα, εάν κάποιος θέλει να μεταβάλει τη φορολογική του κατοικία για το έτος 2016, θα πρέπει να υποβάλει τη σχετική αίτηση μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου του 2017.
Τα δικαιολογητικά τα οποία απαιτούνται περιλαμβάνουν κυρίως πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας της χώρας, στην οποία έγινε η μετεγκατάσταση, ή (εάν δεν υπάρχει πιστοποιητικό) βεβαίωση φορολογικής κατοικίας, ή αντίγραφο της εκκαθάρισης ή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, η οποία υπεβλήθη στην άλλη χώρα, σύμβαση εργασίας, συμφωνητικό μίσθωσης κατοικίας, κ.λπ. Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν εργάζεται στο εξωτερικό (ως μισθωτός ή ως ελεύθερος επαγγελματίας) προσκομίζεται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια αρχή από την οποία να προκύπτει η συνήθης διαμονή του.
Η αρμόδια ΔΟΥ οφείλει να αποφανθεί εντός προθεσμίας δύο μηνών από την κατάθεση των δικαιολογητικών. Σε περίπτωση που η αίτηση μεταβολής φορολογικής κατοικίας γίνει αποδεκτή, ο φορολογούμενος μεταφέρεται στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού. Εάν αντίθετα η αίτησή του απορριφθεί έχει δικαίωμα να ασκήσει ενδικοφανή προσφυγή και περαιτέρω να προσφύγει στα διοικητικά δικαστήρια.

Τι να προσέξουμε

Ουσιαστικά ο φορολογούμενος θα πρέπει να αποδείξει στις φορολογικές αρχές ότι εκείνος αλλά και η οικογένειά του (σύζυγος και ανήλικα τέκνα), εφόσον είναι έγγαμος, έπαψαν να διαμένουν στην Ελλάδα και ότι πραγματικά εγκαταστάθηκαν στην αλλοδαπή.
Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013) ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας (και συνεπώς δεν μπορεί να μεταβάλει τη φορολογική του κατοικία), εφόσον έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του, ή εφόσον το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, δηλαδή οι προσωπικοί ή οικονομικοί ή κοινωνικοί δεσμοί του παραμένουν στην Ελλάδα.
Επίσης, εάν έχει φυσική παρουσία στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα άνω των 183 ημερών, εντός μιας δωδεκάμηνης περιόδου (αδιαλείπτως ή με διαλείμματα) θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για το φορολογικό έτος στη διάρκεια του οποίου συμπληρώνεται η δωδεκάμηνη περίοδος.
Στο πλαίσιο αυτό οι φορολογικές αρχές εξετάζουν πλέον τα πραγματικά δεδομένα κάθε περίπτωσης, εστιάζοντας κυρίως στο πού πραγματικά διαμένει ο/η σύζυγος (και τα ανήλικα τέκνα) και πού ασκείται η οικονομική δραστηριότητα του φορολογούμενου προσώπου.
Συγκεκριμένα, εάν το πρόσωπο είναι έγγαμο, θα πρέπει να μεταβάλει φορολογική κατοικία και ο/η σύζυγός του.
Από την εμπειρία μας στο φορολογικό τμήμα της ASNETWORK, οι πλέον συνήθεις λόγοι απόρριψης μιας αίτησης μεταφοράς φορολογικής κατοικίας έχουν να κάνουν με το ότι ο/η σύζυγος εξακολουθεί να εργάζεται στην Ελλάδα ή τα τέκνα παραμένουν σε ελληνικό σχολείο, ότι ο φορολογούμενος διατηρεί ενεργή ατομική επιχείρηση στη χώρα ή είναι διαχειριστής σε ημεδαπή ΕΠΕ, διευθύνων σύμβουλος σε Α.Ε., ομόρρυθμος εταίρος σε Ο.Ε. ή Ε.Ε., κ.λπ.

Η περίπτωση των Εμιράτων

Το τελευταίο διάστημα έχει διαπιστωθεί ότι οι φορολογικές αρχές δεν προχωρούσαν στη διεκπεραίωση υποθέσεων μεταφοράς φορολογικής κατοικίας προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μη κάνοντας δεκτά τα προσκομιζόμενα πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας, τα οποία είχαν εκδοθεί από τα ΗΑΕ. Το σχετικό θέμα προέκυψε λόγω των ιδιαίτερων προϋποθέσεων που θέτει η Διμερής Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας μεταξύ Ελλάδος και ΗΑΕ προκειμένου να θεωρηθεί ένας κάτοικος Ελλάδας ως φορολογικός κάτοικος των ΗΑΕ.
Κατόπιν σχετικών ερωτημάτων τόσο από φορολογουμένους όσο και από τις ΔΟΥ προς το υπουργείο Οικονομικών, το θέμα έχει προς το παρόν εν μέρει διευθετηθεί: το υπουργείο με σχετική εγκύκλιό του έδωσε εντολή στις ΔΟΥ να κάνουν προς το παρόν αποδεκτό το εν λόγω πιστοποιητικό και να εξετάζουν περαιτέρω τις σχετικές υποθέσεις, εν αναμονή της ολοκλήρωσης της επίσημης επικοινωνίας μεταξύ των φορολογικών αρχών των δύο χωρών για το συγκεκριμένο θέμα.
* Ο κ. Γ. Σαμοθράκης και η κ. Τζ. Πάνου είναι υπεύθυνοι του φορoλογικού τμήματος της ASNETWORK. πηγή : Έντυπη Καθημερινή