Γιατί οι δανειστές θα αρχίσουν να …ψειρίζουν το πλεόνασμα

Ενώ η Eurostat αναμένεται να πιστοποιήσει σήμερα το «υπερ-πλεόνασμα» του 2016 και την εκτίναξή του στο 3,9% του ΑΕΠ, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και στους δανειστές περνάει ήδη από σήμερα στην επόμενη φάση. Το ζητούμενο είναι πλέον κατά πόσον οι θεσμοί –τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο κυρίως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο- θα αναθεωρήσουν τις εκτιμήσεις τους για το πλεόνασμα του 2017 και του 2018 ή κατά πόσο θα εγείρουν νέα εμπόδια επιμένοντας ότι η δημοσιονομική απόδοση του 2016 οφείλεται σε μέτρα με μη επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα.

Η διαπραγμάτευση αυτή –η οποία θα είναι συνεχής μέχρι και το καλοκαίρι του 2018- θα γίνει εξαιρετικά κρίσιμη σε έναν χρόνο από σήμερα καθώς ανάλογα με τον συμβιβασμό που θα επέλθει θα κριθεί και το αν θα χρειαστούν επιπρόσθετα μέτρα το 2018 αλλά και το ποιο θα είναι το μείγμα των θετικών και των αρνητικών μέτρων που θα εφαρμοστούν από την 1/1/2019.

«Οι θεσμοί είναι πλέον υποχρεωμένοι να αναθεωρήσουν τα βασικά σενάρια πάνω στα οποία στηρίζονται οι προβλέψεις τους για την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών της Ελλάδας» εκτίμησε κορυφαίο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου που κλήθηκε να περιγράψει τις αντιδράσεις των δανειστών όταν ενημερώθηκαν για το +3,9% που ανακοινώθηκε από την ΕΛΣΤΑΤ το μεσημέρι της Παρασκευή. «Ήταν πολύ θετική έκπληξη και για τους θεσμούς αλλά και για αγορές» πρόσθεσε το ίδιο στέλεχος αναγνωρίζοντας βεβαίως ότι το «παζάρι» θα συνεχιστεί με αντικείμενο αυτή τη φορά το κατά πόσο τα πλεονάσματα θα καταστεί εφικτό να διατηρηθούν στο ύψος που έχουν ήδη φτάσει. Σύμφωνα με τον ίδιο κυβερνητικό παράγοντα πάντως, «μόνο ένα μικρό μέρος του πλεονάσματος οφείλεται σε προσωρινά μέτρα μη επαναλαμβανόμενου χαρακτήρα».

Ποιο είναι το κομμάτι του πλεονάσματος που αναμένεται να χαρακτηριστεί ως μη επαναλαμβανόμενο; Ήδη έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένοι κωδικοί οι οποίοι και θα αμφισβητηθούν από τους θεσμούς κάτι για το οποίο είναι ήδη προετοιμασμένη η ελληνική πλευρά. Μεταξύ αυτών είναι:

1. Τα μέτρα από τις αυξημένες προκαταβολές φόρων που κατέβαλαν τα νομικά πρόσωπα λόγω της αλλαγής στον συντελεστή φορολόγησης αλλά και στον συντελεστή υπολογισμού των προκαταβολών. Ήδη για το 2017 έχει προβλεφθεί μείωση των εισπράξεων από τον φόρο νομικών προσώπων
2. Η απόδοση από τους φόρους στα τσιγάρα η οποία ήταν πολύ μεγάλη το 2016 λόγω της αποθεματοποίησης στην οποία προχώρησαν οι καπνικές εταιρείες. Για το 2017 αναμένεται να καταγραφεί μεγάλη μείωση.
3. Τα έσοδα από τα μερίσματα της Τράπεζας της Ελλάδας. Και φέτος η ΤτΕ διένειμε πολύ μεγάλο ποσό αλλά εκτιμάται ότι οι καταβολές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ δεν θα συνεχιστούν.

Με βάση τις εκτιμήσεις κυβερνητικών παραγόντων, και το 2017 θα υπάρξουν οι προϋποθέσεις για υπεραπόδοση έναντι του στόχου του προϋπολογισμού αλλά και του μνημονίου.

Για φέτος, ουδείς εκ των δανειστών θέτει αυτή τη στιγμή θέμα πρωτογενούς πλεονάσματος. Ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αναγνωρίζει –όπως προέκυψε από την έκθεση Fiscal Monitor που δόθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στη δημοσιότητα- ότι το 2017 το πλεόνασμα να ανέλθει στο 2% του ΑΕΠ και ουσιαστικά θα υπερκαλύψει τον στόχο του 1,75% του ΑΕΠ που προβλέπει το μνημόνιο. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί, ότι το ΔΝΤ έχει πέσει έξω όσον αφορά στο πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 παρά την αναθεώρηση που έκανε τις προηγούμενες ημέρες. Το 3,3% του ΑΕΠ, απέχει από το πρωτογενές πλεόνασμα που ανακοίνωσε η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατά 0,6% του ΑΕΠ ή κατά ένα δις. ευρώ. Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός του 2017 εκτελείται ήδη εντός των στόχων (σ.σ η μικρή απόκλιση που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο θα μετατραπεί σε υπέρβαση τον Απρίλιο καθώς θα ενσωματωθεί και το έσοδο από την παραχώρηση των 14 αεροδρομίων στην Fraport) το λογικό θα είναι το ΔΝΤ να αναθεωρήσει προς τα πάνω την εκτίμηση για το πλεόνασμα του 2017 αν όχι τώρα, το φθινόπωρο στο πλαίσιο της φθινοπωρινής συνόδου του ΔΝΤ.

Σε περίπτωση που υπάρξει υπεραπόδοση και το 2017, η ελληνική πλευρά θα έχει το δικαίωμα να προχωρήσει σε έκτακτα θετικά μέτρα με εφάπαξ χαρακτήρα. Βάσει μνημονίου, διατηρεί το δικαίωμα να προχωρήσει σε επιπλέον διανομή και του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016 αφού παρά την καταβολή της 13ης σύνταξης, το πλεόνασμα έκλεισε πέρυσι 8 φορές πάνω από τον στόχο. Νέα διανομή βάσει του πλεονάσματος του 2016 δεν αναμένεται να υπάρξει όμως καθώς η δαπάνη θα εγγραφεί στον προϋπολογισμό του 2017 και όχι στον περυσινό. Το πιθανότερο είναι ότι η ελληνική πλευρά θα περιμένει να διασφαλίσει την υπεραπόδοση και φέτος και να προχωρήσει σε κάποια οικονομική ενίσχυση προς το τέλος του έτους. Υπενθυμίζεται ότι βάσει του αναθεωρημένου μνημονίου, η ελληνική πλευρά δεν υποχρεούται πλέον να διοχετεύσει το υπερ-πλεόνασμα στην αποπληρωμή του χρέους αλλά οφείλει να συμφωνήσει με τους θεσμούς τα μέτρα που θα ληφθούν με στόχο πάντοτε τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Το πλεόνασμα του 2018

Εξαιρετικά κρίσιμες θα είναι οι διαπραγματεύσεις για το πλεόνασμα το 2018. Με το ΔΝΤ να προβλέπει ότι η Ελλάδα δεν θα πιάσει τον στόχο του 3,5% του ΑΕΠ (σ.σ προβλέπει 2%) ουσιαστικά πιστεύει ότι θα πρέπει να ενεργοποιηθεί ο δημοσιονομικός κόφτης και να ληφθούν μέτρα πριν τα… μέτρα (σ.σ του 2019 που είναι η μείωση των συντάξεων). Το καλοκαίρι του 2018, με το κλείσιμο του 3ου μνημονίου, θα γίνει ίσως η σκληρότερη διαπραγμάτευση της 3ετίας καθώς Ελλάδα και δανειστές θα πρέπει να καταλήξουν σε μια πρόβλεψη για το πλεόνασμα και βάσει αυτής να καθορίσουν όχι μόνο το αν θα ληφθούν επιπλέον μέτρα για το 2018 αλλά και το αν θα ενεργοποιηθούν τα θετικά μέτρα του 2019 ή αν θα χρειαστεί εκτός από τη μείωση των συντάξεων, να γίνει και η μείωση του αφορολογήτου.