Οι προτεραιότητες του φορολογικού ελέγχου Γιώργος Α. Κορομηλάς Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών

Οι προτεραιότητες του φορολογικού ελέγχου

Γιώργος Α. Κορομηλάς
Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών

Με απόφαση που υπέγραψε ο Διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων από το Δεκέμβριο του 2016 η οποία συμπληρώθηκε με νεότερη απόφαση που δημοσιεύθηκε στις 25 Απριλίου, καθορίστηκαν οι μερικοί (προσωρινοί) και οι πλήρεις (τακτικοί) φορολογικοί έλεγχοι που θα διενεργηθούν κατά προτεραιότητα στο 2017. Ειδικότερα, εκτός των άλλων, προβλέπεται ότι οι υποθέσεις που ελέγχονται κατά προτεραιότητα επιλέγονται βάσει κριτηρίων ανάλυσης κινδύνων και κατατάσσονται ανά ελεγκτική υπηρεσία, σε φθίνουσα σειρά ταξινόμησης με βάση την τελική μοριοδότησή τους, βάσει αυτοματοποιημένου μοντέλου αντικειμενικής αξιολόγησης υποθέσεων, κατόπιν εφαρμογής κριτηρίων ανάλυσης κινδύνων, τα οποία δεν δημοσιοποιούνται. Από το σύνολο των εκκρεμών υποθέσεων εκάστης ελεγκτικής υπηρεσίας ελέγχονται κατά προτεραιότητα, οι υποθέσεις που συγκεντρώνουν την υψηλότερη μοριοδότησή ακολουθώντας φθίνουσα σειρά ταξινόμησης μέχρι την επίτευξη της συνολικής ετήσιας στοχοθεσίας βάσει του Επιχειρησιακού Σχεδίου έτους 2017, ως προς τον αριθμό των υποθέσεων που πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι 31.12.2017, ανά είδος ελέγχου.

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι απαιτείται να υπάρχουν ουσιαστικά και αδιαμφισβήτητα κριτήρια επιλογής υποθέσεων προς φορολογικό έλεγχο λόγω της σπουδαιότητάς του. Ο φορολογικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός τόσο σε μικροοικονομικό όσο και σε μακροοικονομικό επίπεδο. Μέσω του φοροελεγκτικού μηχανισμού η πολιτεία είναι σε θέση και να ανακαλύψει και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους παραβάτες της φορολογικής νομοθεσίας εξασφαλίζοντας παράλληλα τα φορολογικά έσοδα με αποτέλεσμα την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης και τη βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών.

Ανέκαθεν ο φοροελεγκτικός μηχανισμός λειτουργούσε ως εργαλείο είσπραξης των εσόδων για την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων κρατικών ταμειακών αναγκών. Παρ όλες τις προσπάθειες για να αλλάξει η στόχευση το πρόβλημα αυτό παρέμενε ακόμα ιδιαίτερα έντονο καθώς τις περισσότερες φορές ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των φορολογικών ελέγχων δεν αναφέρετο στην επίτευξη του βασικού στόχου που είναι η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής αλλά είχε στηριχθεί κατά κύριο λόγο στην θέσπιση «στόχων απόδοσης» στηριζόμενων στις ανάγκες βραχυπρόθεσμης τόνωσης των κρατικών ταμείων. Η πολιτική που ασκήθηκε στο παρελθόν στο φορολογικό έλεγχο είχε οδηγήσει σε πλήθος περιπτώσεων αδικαιολόγητα υπέρογκης επιβάρυνσης επιτηδευματιών και επιχειρήσεων με αποτέλεσμα πολλοί εξ’ αυτών να οδηγηθούν στο «λουκέτο» εξαιτίας της αδυναμίας τους να ανταπεξέλθουν στις αδικαιολόγητες απαιτήσεις της φορολογικής αρχής, ειδικά στις περιπτώσεις εκείνες που το φορολογικό σύστημα της χώρας προέβλεπε τον εξωλογιστικό προσδιορισμό του εισοδήματος κατ’ έλεγχο και η «ανεπάρκεια» και η «ανακρίβεια» είχαν την τιμητική τους.

Για την ορθή και αποτελεσματική, συνεπώς αποδοτική, λειτουργία του φοροελεγκτικού μηχανισμού δεν αρκεί μόνο να υπάρχουν κριτήρια επιλογής και μοριοδότησης υποθέσεων. Είναι απαραίτητα αλλά από μόνα τους δεν επαρκούν αν δεν ενισχυθεί ποσοτικά και ποιοτικά ο φοροελεγκτικός μηχανισμός και δεν ολοκληρωθεί η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος της χώρας έτσι ώστε να μην υπάρχουν γκρίζες ζώνες οι οποίες ευνοούν τους παραβάτες. Επίσης ένα πολύ σημαντικό σημείο είναι η αλλαγή της νοοτροπίας η οποία σήμερα κυριαρχεί δηλαδή ότι «κάθε φορολογούμενος είναι φοροφυγάς μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου» νοοτροπία η οποία επειδή απαιτεί τη δυνατότητα ελέγχου όσο το δυνατόν περισσότερων φορολογουμένων, οδηγεί σε συνεχείς παρατάσεις της ήδη παρατεταμένης παράτασης της παραγραφής.

Ο φορολογικός έλεγχος αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό τμήμα του φορολογικού συστήματος της χώρας μας. Για να αποδώσει όμως τα αναμενόμενα απαιτούνται κάθετες τομές οι οποίες όσο πιο γρήγορα γίνουν τόσο πιο σύντομα θα αποφέρουν αποτελέσματα.