Κοινός τόπος είναι ότι ενώ ο παγκόσμιος ιδιωτικός πλούτος κινείται σήμερα σε ιστορικά υψηλά, οι εισοδηματικές ανισότητες στον δυτικό κόσμο δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερες. Μπορεί δηλαδή η «πίτα» του πλούτου να μεγάλωσε, δεν σημαίνει όμως πως μοιράστηκε και δίκαια.
Δεν είναι εύκολο εξάλλου να φορολογήσεις τους πλούσιους αυτού του κόσμου, οι οποίοι σύμφωνα με έρευνα της BCG έχουν «κρυμμένα» σε φορολογικούς παραδείσους συνολικά κεφάλαια αξίας 10,3 τρισ. δολαρίων (περίπου 9 τρισ. ευρώ), ποσό 70% υψηλότερο του συνολικού πλούτου που κατέχει σήμερα το 73,2% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς σύμφωνα με στοιχεία της Credit Suisse 3,54 δισεκατομμύρια άνθρωποι μοιράζονται μόλις 6,1 τρισ. δολάρια.
Έτσι, καθώς τα offshore κέντρα αυξάνουν την ισχύ τους, οι «έχοντες» αυτού του κόσμου αποφεύγουν φόρους 3,5 τρισ. δολαρίων ετησίως αν τα κεφάλαια αυτά φορολογούνταν σύμφωνα με τα ισχύοντα στις χώρες του ΟΟΣΑ,έσοδα που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα πιο αδύναμα οικονομικά στρώματα και τους αποκαλούμενους χαμένους της παγκοσμιοποίησης, περιορίζοντας τις ανισότητες.
Πού κρύβουν 10,3 τρισ. δολάρια οι πλούσιοι του κόσμου
Ωστόσο στον σημερινό κόσμο πέρα από τις offshore εταιρείες υπάρχει και πολύ μεγάλη υποκρισία. Χώρες που μιλάνε για συνεργασία, οι ίδιες είναι παράδεισος εξωχώριων δραστηριοτήτων.Όταν όμως υπάρχουν εξωχώριες δραστηριότητες, μια χώρα δεν μπορεί εύκολα να φορολογήσει τους πολύ εύπορους πολίτες της, διότι αυτοί συνήθως έχουν τον τρόπο να «βγάζουν τα λεφτά τους έξω». Για να αντιμετωπιστεί αυτό, απαιτείται διεθνής συνεργασία και πολιτική βούληση, η οποία μάλλον απουσιάζει, με αποτέλεσμα «οι πλούσιοι να αυξάνονται και να γίνονται πλουσιότεροι».
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο από τις αρχές του 21ου αιώνα ο αριθμός των εκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 155% και ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων κατά 216%, ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2017 της Wealth-Χ οι υπερπλούσιοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων που διαθέτουν συνολικά κινητή περιουσία 27 τρισ. δολαρίων αυξήθηκαν κατά 3,5% το τελευταίο 12μηνο φθάνοντας τα 226.450 άτομα, αντιστοιχώντας στο 0,003% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού.
Την ίδια στιγμή σύμφωνα με τη Wealth-Χ έχουν καταγραφεί 2.397 δισεκατομμυριούχοι, με αποτέλεσμα για καθέναν από αυτούς να αντιστοιχούν περίπου 2.950.000 κάτοικοι αυτού του πλανήτη, ξεπερνώντας έτσι κατά πολύ τη διαπίστωση του θεμελιωτή της σχολής των κλασικών οικονομικών Ανταμ Σμιθ (1723-1790) που είχε αποφανθεί ότι «για να υπάρχει ένας πάμπλουτος, θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον πεντακόσιοι φτωχοί».
Με συνολική μάλιστα περιουσία 7,37 τρισ. δολαρίων, το κλειστό αυτό κλαμπ των 2.397 κροίσων ελέγχει πλούτο που ξεπερνά αυτόν που κατέχουν 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι (6,1 τρισ. δολάρια). Σύμφωνα με την παγκόσμια βάση δεδομένων της Boston Consulting Group (BCG), τα στοιχεία για το 2017 δεικνύουν πως το τελευταίο 12μηνο συνολικά ο παγκόσμιος ιδιωτικός πλούτος που αφορά περιουσιακά στοιχεία σε κινητή μορφή, όπως τα μετρητά, οι καταθέσεις, τα αμοιβαία κεφάλαια, οι μετοχές, τα ομόλογα και τα ασφαλιστικά προγράμματα, αυξήθηκε κατά 5,3% στα 166,5 τρισ. δολάρια.
Από την άλλη πλευρά, τα στοιχεία της BCG για το 2017 αναφέρουν πως οι πλούσιοι αύξησαν το τελευταίο 12μηνο κατά 3,7%, στα 10,3 τρισ. δολάρια, τον πλούτο που έχουν «κρυμμένο» στα κορυφαία «offshore κέντρα» του πλανήτη. Η Ελβετία, με 2,4 τρισ. δολάρια, παραμένει ηγέτιδα δύναμη στον κόσμο των offshore, καθώς καταλαμβάνει μερίδιο αγοράς που ξεπερνά το 24% των συνολικών «κρυμμένων» κεφαλαίων.
Μόνο από τη Δυτική Ευρώπη προσελκύει το 35% των υπεράκτιων κεφαλαίων, έναντι 25% που πηγαίνει στα νησιά της Μάγχης και στο Δουβλίνο, στα οποία βρίσκονται τοποθετημένα 1,1 τρισ. δολάρια, και 14% στο Λουξεμβούργο, που συγκεντρώνει σήμερα 400 δισ. δολάρια υπεράκτιου πλούτου.Στην Ελβετία πάντως εκτιμάται ότι βρήκε καταφύγιο και το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών συμφερόντων κεφαλαίων (συμπεριλαμβανομένων και αυτών των εφοπλιστών), τα οποία σύμφωνα με εσωτερικές έρευνες ελβετικών τραπεζών και εξειδικευμένων οίκων κυμαίνονταν στα 100-120 δισ. ευρώ, με το 60% εξ αυτών να βρίσκεται τοποθετημένο σε διάφορα επενδυτικά προϊόντα.
Ο υπεράκτιος πλούτος από την Ασία και τον Ειρηνικό (εκτός της Ιαπωνίας) επιλέγει κατά 32% τη Σιγκαπούρη, όπου σήμερα βρίσκονται τοποθετημένα 1,2 τρισ. δολάρια, και κατά 16% το Χονγκ Κονγκ, που έχει προσελκύσει 800 δισ. δολάρια. Καθώς επωφελούνται άμεσα από τον ρυθμό αύξησης του πλούτου στην Ασία, ως το 2021 εκτιμάται ότι τα δύο αυτά κέντρα θα προσελκύσουν το 23% του παγκόσμιου υπεράκτιου πλούτου από 16% σήμερα, πιέζοντας τα μερίδια της Ελβετίας.
Η Καραϊβική και ο Παναμάς, γνωστά πια και από τις αποκαλύψεις των Panama Papers, παραμένουν ο αγαπημένος προορισμός για τα κεφάλαια που αναζητούν «υπεράκτια ασφάλεια» από τη Βόρεια Αμερική, ενώ η περιοχή συγκεντρώνει σήμερα 1,3 τρισ. δολάρια offshore κεφαλαία.
Από τη Λατινική Αμερική τα υπεράκτια κεφάλαια επιλέγουν κατά 29% τις ΗΠΑ, κατά 29% την Καραϊβική και κατά 27% την Ελβετία. Η Μέση Ανατολή επιλέγει κατά 31% την Ελβετία, ενώ ακολουθούν Ηνωμένο Βασίλειο (22%) και Ντουμπάι (19%). Το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζει να αναπτύσσεται ως υπεράκτιος προορισμός, με τα offshore κεφάλαια να εκτιμώνται σε 1,3 τρισ. δολάρια, ενώ και οι ΗΠΑ εξαιτίας της δημιουργίας νέου πλούτου στη Λατινική Αμερική σημειώνουν αύξηση 6% ετησίως, με τα offshore κεφάλαια να εκτιμώνται σε 900 δισ. δολάρια. Για ορισμένους παρατηρητές μάλιστα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ανερχόμενος φορολογικός παράδεισος, «η νέα Ελβετία», κάτι που είναι εμφανές π.χ. στην περίπτωση της Πολιτείας της Νότιας Ντακότα.
Του Τάσου Μαντικίδη
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ»