2017: Τα γεγονότα που σημάδεψαν την ελληνική οικονομία

2017: Τα γεγονότα που σημάδεψαν την ελληνική οικονομία

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

• 

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Σε σύγκριση με τις αναταραχές των προηγούμενων ετών, το 2017 ήταν μία χρονιά που κύλησε σχετικά ομαλά για την ελληνική οικονομία. Έκλεισαν δύο αξιολογήσεις (η δεύτερη με εντυπωσιακή ταχύτητα), υπήρξε εκ νέου υπέρβαση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα, με το «κοινωνικό μέρισμα» να διανέμεται με πιο ορθολογικό τρόπο σε σχέση με πέρυσι, ενώ το ΑΕΠ κατέγραψε μεγέθυνση άνω του 1% για πρώτη φορά από το 2007.

Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ, ωστόσο, αναμένεται να κλείσει τελικά γύρω στο 1,5% , οριακά πάνω από το μισό της πρόβλεψης του προϋπολογισμού του 2016. Μεγάλες επενδύσεις συνέχισαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά γραφειοκρατικά και πολιτικά προσκόμματα, ενώ καινοτόμες εταιρείες βρέθηκαν για μικροπολιτικούς λόγους στο στόχαστρο υπουργών. Εν τω μεταξύ, η - κατακόρυφη, σε ορισμένες κατηγορίες - αύξηση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών περιόρισε περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. 

Καθώς η χρονιά φεύγει, επιχειρούμε μία σύντομη ανασκόπηση, των εξελίξεων που έδωσαν τον τόνο, μήνα προς μήνα, για την ελληνική οικονομία, και της πορείας ορισμένων βασικών δεικτών που σηματοδοτούν το ρυθμό της επιστροφής στην ομαλότητα και το βαθμό αισιοδοξίας για το μέλλον.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Το έτος ξεκίνησε υπό τη σκιά της διένεξης Αθήνας-πιστωτών, εξαιτίας της αιφνιδιαστικής απόφασης της κυβέρνησης Τσίπρα το Δεκέμβριο να διανείμει μέρος του υπερπλεονάσματος στους συνταξιούχους, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια και χωρίς προσυνεννόηση με τους θεσμούς. Στις 18 του μηνός, μετά από μήνες καθυστερήσεων ελέω ενστάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπεγράφη η σύμβαση για την πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην ιταλική Ferrovie dello Stato, ύψους 45 εκατ. ευρώ. Στις 23.1, ο ESM δίνει το πράσινο φως για την εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, που εκτιμάται ότι θα το μειώσουν κατά 20% του ΑΕΠ σε βάθος 47 ετών. Ο μήνας  ωστόσο τελειώνει με αρνητικό πρόσημο, με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ για τάσεις «εκρηκτικής» διόγκωσης του χρέους να οδηγούν σε αισθητή αύξηση της απόδοσης των ελληνικών ομολόγων (Διαβάστε εδώ την αποκάλυψη  της «Κ» για τη συνοδευτική έκθεση του ΔΝΤ σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις και τις δημοσιονομικές προοπτικές της Ελλάδας). 

• Ανεργία: 23,1%
• Δανεισμός ELA: 42,8 δισ. ευρώ (μείωση 900 εκατ.)
• Καταθέσεις: -1,57 δισ. ευρώ
• Markit PMI: 46,6 (χαμηλό 16 μηνών)

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

Με τη δεύτερη αξιολόγηση να παραμένει ανοιχτή, ο Μάριο Ντράγκι εξηγεί σε ευρωβουλευτές (6.2) ότι η ΕΚΤ θα κρίνει η ίδια, με δική της ανάλυση, αν το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο και αν, συνεπώς, τα ελληνικά ομόλογα θα συμπεριληφθούν στο QE.Παράλληλα, τόσο ο Ευκλείδης Τσακαλώτος όσο και ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ κατηγορούν το ΔΝΤ για υπερβολική απαισιοδοξία σχετικά με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Στο Eurogroup της 20ής του μηνός, η κυβέρνηση - παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις που έχουν προηγηθεί - δέχεται την προ-νομοθέτηση μέτρων που θα εφαρμοστούν μετά το τέλος του προγράμματος, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα.

• Ανεργία: 22,5%
• Δανεισμός ELA: 43,1 δισ. ευρώ (αύξηση 300 εκατ.) 
• Καταθέσεις: -600 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 47,7

ΜΑΡΤΙΟΣ

Οι διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση συνεχίζονται, αλλά προχωρούν αργά. Οι προειδοποιήσεις πληθαίνουν σχετικά με το κόστος της καθυστέρησης, μεταξύ άλλων από τους τραπεζίτες και τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Η ΝΔ, αναφερόμενη στις δεσμεύσεις του Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, αρχίζει να μιλάει για τέταρτο μνημόνιο. Αντιδρώντας στη συνεχιζόμενη εκροή καταθέσεων, η Τράπεζα της Ελλάδος καταθέτει αίτημα στην ΕΚΤ, το οποίο γίνεται αποδεκτό, για αύξηση του ανώτατου ορίου δανεισμού μέσω ELA κατά 400 εκατ. ευρώ, στα 46,6 δισ. ευρώ.

• Ανεργία: 22,1%
• Δανεισμός ELA: 42,4 δισ. ευρώ (μείωση 700 εκατ.)
• Καταθέσεις: -398 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 46,7

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Στις 7 του μηνός, η Αθήνα καταλήγει σε συμφωνία-πλαίσιο με τους πιστωτές για τα μέτρα του 2019 (περικοπές συντάξεων 1% του ΑΕΠ) και του 2020 (αυξήσεις φόρων εισοδήματος 1% του ΑΕΠ). Η μεγάλη εκκρεμότητα που απομένει τώρα είναι η συμμετοχή του ΔΝΤ, που απαιτεί ουσιαστικές παρεμβάσεις για το ελληνικό χρέος. Δύο εβδομάδες αργότερα, η Eurostat επιβεβαιώνει τη θεαματική υπερ-απόδοση της φορολογικής καταιγίδας του 2016 (πρωτογενές πλεόνασμα 3,9% του ΑΕΠ - ή 4,2%, σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος διάσωσης - έναντι στόχου 0,5%). Στις 24.4 ανακοινώνεται ότι το σχήμα στο οποίο συμμετέχει ο Ιβάν Σαββίδης (DIEP-CMA) είναι ο πλειοδότης στο διαγωνισμό για το 67% του ΟΛΘ.

• Ανεργία: 21,8%
• Δανεισμός ELA: 42,1 δισ. ευρώ (μείωση 300 εκατ.)
• Καταθέσεις: -49 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 48,2

ΜΑΪΟΣ

Οι δύο πλευρές (Αθήνα και πιστωτές) οριστικοποιούν τις τεχνικές λεπτομέρειες των νέων περικοπών, αυξήσεων φόρων και μεταρρυθμίσεων, οι οποίες εγκρίνονται από τη Βουλή στις 18 Μαΐου. Ωστόσο στο Eurogroup της 22ας Μαΐου, δεν επιτυγχάνεται τελική συμφωνία, καθώς το ΔΝΤ και οι χώρες της Ευρωζώνης (μεπροεξάρχουσα τη Γερμανία) δεν συμφωνούν για το πακέτο μέτρων για το χρέος που θα διασφαλίσει τη βιωσιμότητά του. Ο Γ. Ντάισελμπλουμ θέτει ως στόχο την ολοκλήρωση της συμφωνίας στην επόμενη συνεδρίαση του Eurogroup τον Ιούνιο,  καθώς πλησιάζει επικίνδυνα η προθεσμία για υποχρεώσεις ύψους άνω των 7 δισ. ευρώ στα τέλη Ιουλίου.

• Ανεργία: 21,6%
• Δανεισμός ELA: 40,7 δισ. ευρώ (μείωση 1,4 δισ.)
• Καταθέσεις: +334 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 49,6

ΙΟΥΝΙΟΣ

Η πολυπόθητη συμφωνία που θα επιτρέψει την αποδέσμευση νέων δανειακών πόρων επιτυγχάνεται στις 15 Ιουνίου. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, το ΔΝΤ θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα διάσωσης, αλλά θα εισφέρει κονδύλια μόνο όταν οι χώρες της Ευρωζώνης διασαφηνίσουν περαιτέρω τη μορφή που θα πάρει η περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Στον απόηχο της συμφωνίας, στις 26.6, η Moody’s αναβαθμίζει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, ωθώντας τις τιμές των ελληνικών δεκαετών ομολόγων σε υψηλό επταετίας.  Ωστόσο οι αναφορές στην ελάφρυνση του χρέους δεν είναι επαρκείς για να δεχθεί η ΕΚΤ τη συμπερίληψη των ομολόγων στο QE, όπως διευκρινίζει ο Μάριο Ντράγκι. Τον ίδιο μήνα ολοκληρώνεται ο διαγωνισμός για την Εθνική Ασφαλιστική, με ανάδοχο της αμερικανική κοινοπραξία Calamos-Exin.

• Ανεργία: 21,2%
• Δανεισμός ELA: 37,9 δισ. ευρώ (μείωση 2,8 δισ.)
• Καταθέσεις: +950 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 50,5

ΙΟΥΛΙΟΣ

Οι θετικές ειδήσεις συνεχίζονται: στις 13.7, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγείται τον τερματισμό, μετά από σχεδόν οκτώ χρόνια, της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος για την Ελλάδα· στις 21.7, το εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ εγκρίνει κατ’ αρχήν τη συμφωνία για συμμετοχή του Ταμείο στο ελληνικό πρόγραμμα. Στις 25 του μηνός, η κυβέρνηση επιχειρεί - επιτυχώς - την πρώτη της έξοδο στις αγορές. Το πενταετές ομόλογο που εκδόθηκε άντλησε 5 δισ. ευρώ, με κόστος δανεισμού 4,625% (). Εν τω μεταξύ, ο τουρισμός οδεύει προς την κατάρριψη ενός ακόμα ιστορικού ρεκόρ (αύξηση επιβατικής κίνησης 8,7% μόνο για τον Ιούλιο σε σχέση με το προηγούμενο έτος). Επιπλέον, στα μέσα του μήνα ανακοινώνεται η εξαγορά της Innoetics, μίας ελληνικής start-up εταιρείας παραγωγής συνθετικής ομιλίας, από την Samsung.   

• Ανεργία: 20,9%
• Δανεισμός ELA: 34,6 δισ. ευρώ (μείωση 3,3 δισ.)
• Καταθέσεις: +946 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 50,5

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ο μήνας ξεκινά με την καταδίκη του Ανδρέα Γεωργίου, επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ μεταξύ 2010-5, σε διετή φυλάκιση με αναστολή για παράβαση καθήκοντος. Η υπόθεση αφορά την υποτιθέμενη τεχνητή διόγκωση του ελλείμματος του 2009. Ο κ. Γεωργίου είχε αθωωθεί για το συγκεκριμένο πλημμέλημα εννέα μήνες νωρίτερα, αλλά η νέα δίκη, σε ένα περιβάλλον ακραίας οχλαγωγίας, κατέληξε διαφορετικά (διαβάστε εδώ το σουρεαλιστικό ιστορικό). Η καταδίκη, με μία κακουργηματική κατηγορία να εκκρεμεί ακόμα, προκαλεί έντονες αντιδράσεις από τους πιστωτές. Η κυβέρνηση είχε ήδη δεσμευτεί και ψηφίσει την κάλυψη των δικαστικών εξόδων του πρώην προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ ως μέρος των προαπαιτουμένων της δεύτερης αξιολόγησης.

• Ανεργία: 20,7%
• Δανεισμός ELA: 30,8 δισ. ευρώ (μείωση 3,8 δισ.)
• Καταθέσεις: +1,5 δισ. ευρώ
• Markit PMI: 52,2

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Η φιλο-επενδυτική στροφή του Αλέξη Τσίπρα δοκιμάζεται με την ανακοίνωση της Eldorado Gold, του μεγαλύτερου ξένου επενδυτή στη χώρα, στις 11.9, ότι θα παγώσει τις δραστηριότητές της στη Χαλκιδική, λόγω αναιτιολόγητων, κατά την εκτίμησή της, καθυστερήσεων στη χορήγηση αδειών (διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του επικεφαλής της εταιρείας, Τζορτζ Μπερνς, στην «Κ», την προηγούμενη ημέρα ). Η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει τον Αύγουστο την πρόθεσή της να προσφύγει σε διαιτησία για τις διαφορές της με την εταιρεία. Δέκα μέρες αργότερα, η εταιρεία ανακοινώνει την αναστολή της αναστολής δραστηριοτήτων, λόγω της χορήγησης κάποιων αδειών και της εκκίνησης «εποικοδομητικών» συνομιλιών με την κυβέρνηση. Ο αρμόδιος υπουργός, Γ. Σταθάκης, από την πλευρά του, μιλάει για «ανυπόστατες και προκλητικές» ενέργειες της εταιρείας και χαρακτηρίζει «μύθο» τα περί αδικαιολόγητων καθυστερήσεων στην έκδοση αδειών. Στα τέλη του μήνα, ανοίγει νέο μέτωπο μεταξύ της κυβέρνησης και του επιχειρηματικού κόσμου όταν διαρρέουν πτυχές του νομοσχεδίου για την αγορά των ταξί που θέτουν σοβαρά εμπόδια στη λειτουργία εταιρειών όπως η Beat. Οι έντονες αντιδράσεις που προκαλεί η διαρροή οδηγούν τον αρμόδιο υπουργό, Χ. Σπίρτζη, σε μερική αναδίπλωση. 

• Ανεργία: 20,5%
• Δανεισμός ELA: 28,5 δισ. ευρώ (μείωση 2,4 δισ.)
• Καταθέσεις: +36 εκατ. ευρώ
• Markit PMI: 52,8

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Ξεκινά η τρίτη αξιολόγηση, με στόχο να ολοκληρωθεί ως τις αρχές Δεκεμβρίου. Δημοσιεύονται τα επικαιροποιημένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το ΑΕΠ, σύμφωνα με τα οποία το 2016 ήταν ένα ακόμα έτος ύφεσης (-0,2%). Η Εθνική Τράπεζα εκδίδει επιτυχώς καλυμμένο ομόλογο 750 εκατ. ευρώ, σηματοδοτώντας την πρώτη έξοδο των ελληνικών τραπεζών στις αγορές από το 2014. Η Eurobank γίνεται η πρώτη συστημική τράπεζα που πωλεί μεγάλο χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων δανείων, μεταβιβάζοντας στη σουηδική Intrum καταναλωτικά δάνεια ονομαστικής αξίας 1,5 δισ. ευρώ για 45 εκατ. ευρώ. 

• Ανεργία: -
• Δανεισμός ELA: 22,7 δισ. ευρώ (μείωση 5,8 δισ.)
• Καταθέσεις: +3,72 δισ. ευρώ
• Markit PMI: 52,1

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ*

Στις 6.11, οι συμβολαιογράφοι ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να απέχουν από τη διενέργεια πλειστηριασμών ως το τέλος του χρόνου, λόγω των προπηλακισμών που υπόκεινται στα Ειρηνοδικεία. Η απόφαση θέτει σε κίνδυνο τους στόχους για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών (εδώ μπορείτε να διαβάσετε ρεπορτάζ της «Κ» για μία συνηθισμένη Τετάρτη στο Ειρηνοδικείο Αθηνών ). Στα μέσα του μήνα, ο κ. Τσίπρας - έχοντας συνεννοηθεί εκ των προτέρων αυτήν τη φορά με τους θεσμούς - ανακοινώνει «κοινωνικό μέρισμα» ύψους 1,4 δισ. ευρώ, καθώς η κυβέρνηση αναμένεται να υπερβεί εκ νέου το στόχο (1,75% του ΑΕΠ) για το πρωτογενές πλεόνασμα. Το οικονομικό επιτελείο ολοκληρώνει επιτυχώς την ανταλλαγή ομολόγων 25,5 δισ. ευρώ, με συμμετοχή 86%. Στο μέτωπο των επενδύσεων, η Eldorado Gold ανακοινώνει εκ νέου - και υλοποιεί αυτή τη φορά - την αναστολή εργασιών στις Σκουριές λόγω νέων καθυστερήσεων με τις άδειες, ενώ η Lamda Development κατηγορεί την κυβέρνηση για «αιφνιδιαστική ανατροπή των συμφωνηθέντων» σχετικά με το Ελληνικό. Τέλος, διαρρέει στον Τύπο η είδηση ότι ο Γ. Στουρνάρας είναι το αντικείμενο εισαγγελικής έρευνας σε σχέση με τη διαρροή του πορίσματος της Τραπέζης της Ελλάδος για την Τράπεζα Πειραιώς. 

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ*

Στις αρχές του μήνα (2.12) επιτυγχάνεται τεχνική συμφωνία με τους θεσμούς για το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης - για πρώτη φορά επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ χωρίς καθυστερήσεις. Ωστόσο δύο μέρες μετά αποσύρεται τροπολογία που αφορά τη διαδικασία προκήρυξης απεργίας, ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα, λόγω αντιδράσεων της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Ολοκληρώνεται η μεταβίβαση του ΟΛΘ στην πλειοδότρια κοινοπραξία, παρά το έντονο παρασκήνιο της τελευταίας στιγμής με τη ρωσικής προέλευσης εγγυητική επιστολή. Στις 27.2, η εταιρεία «Κορρές» ανακοινώνει την πώληση πλειοψηφικού πακέτου στο επενδυτικό κεφάλαιο North Haven Private Equity της Morgan Stanley και μεριδίου 14% στην κινεζική Profex (για τα επιτεύγματα της «Κορρές», διαβάστε αυτό).

*Τα στοιχεία για τους μήνες αυτούς δεν είναι ακόμα διαθέσιμα.