Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για την υλοποίηση του νέου Περιουσιολογίου, καθώς στις αρχές Σεπτεμβρίου αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή διάταξη με την οποία θα καθορίζεται το πώς ο ελεγκτικός μηχανισμός θα «σκανάρει» την κινητή και ακίνητη περιουσία των φορολογουμένων, αλλά και των επιχειρήσεων.
Του Γιώργου Κούρου*
Στα τέλη μάλιστα του Οκτωβρίου, με βάση τον τελευταίο προγραμματισμό του υπουργείου Οικονομικών, θα πρέπει είναι έτοιμη η πρώτη φάση του σχεδίου, με δεδομένο ότι τότε εκτιμάται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί η μηχανογράφηση και η ένταξη σε αυτήν όλων των περιουσιακών στοιχείων των φορολογουμένων.


Αξίζει να σημειωθεί ότι το νέο Περιουσιολόγιο, σε συνδυασμό με τον πρόσφατο νόμο για την καταπολέμηση της διακίνησης του «μαύρου χρήματος» που περιλαμβάνει αρκετά «επιθετικές» διατάξεις, αναμένεται να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος του φοροελεγκτικού μηχανισμού για το κυνήγι κατά της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, με στόχο την αύξηση των δημοσίων εσόδων και τη στήριξη του κρατικού προϋπολογισμού, οι ανάγκες του οποίου είναι ιδιαίτερα αυξημένες, καθώς θα πρέπει να παρουσιάσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι, με βάση τον σχεδιασμό των ελεγκτικών αρχών, κύρια επιδίωξη είναι όπως όλα τα περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων μπουν σε μια τεράστια βάση δεδομένων, που θα περιλαμβάνει εισοδήματα, αυτοκίνητα, ακίνητα, καταθέσεις, μετρητά, τιμαλφή μεγάλης αξίας, μετοχές και ομόλογα.
Επισημαίνεται ότι το νέο Περιουσιολόγιο, η δημιουργία του οποίου έχει καθυστερήσει σημαντικά, αφού θα έπρεπε να ήταν έτοιμο από τον Ιούνιο του 2016, αναμένεται να αποτελέσει εργαλείο άσκησης φορολογικής πολιτικής, καθώς από τη στιγμή που θα λειτουργήσει πλήρως θα καταργηθούν τα τεκμήρια με τη σημερινή τους μορφή, αλλά σχεδιάζεται να επιβληθεί και ένας ενιαίος φόρος περιουσίας σε αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ.
Σε κάθε περίπτωση με τον σχεδιασμό που υπάρχει στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων στην παρούσα φάση θα υλοποιηθεί το πρώτο τμήμα του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, ενώ σε πλήρη λειτουργία υπολογίζεται ότι θα τεθεί το 2020 με την ολοκλήρωση και του Κτηματολογίου.
Ουσιαστικά με το Περιουσιολόγιο ο ελεγκτικός μηχανισμός θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγξει συνολικά τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτουν περίπου 8,5 εκατ. φορολογούμενοι και όλες οι επιχειρήσεις, είτε αυτά βρίσκονται στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό.
Μεταξύ άλλων η βάση θα περιλαμβάνει στοιχεία όπως: κατοικίες, οικόπεδα, αγροτεμάχια, αποθήκες, αυτοκίνητα και λοιπά οχήματα, σκάφη θαλάσσης και αεροσκάφη, μεγάλα χρηματικά ποσά που φυλάσσονται στα… στρώματα, καταθέσεις σε τράπεζες, πλάκες χρυσού, μετοχές, ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, συμμετοχές σε πάσης μορφής επιχειρήσεις, εταιρικά μερίδια κ.λπ.
Με την πλήρη λειτουργία του Περιουσιολογίου και την εφαρμογή των έμμεσων τεχνικών ελέγχου η εφορία θα έχει τη δυνατότητα να προσδιορίζει το πραγματικό φορολογητέο εισόδημα κάθε φορολογούμενου με βάση όλα τα έσοδα και τα έξοδά του, τα περιουσιακά του στοιχεία (κινητά και ακίνητα) και τις καταθέσεις του στις τράπεζες.
Παράλληλα, από τις μεταβολές στην ακίνητη και κινητή περιουσία κάθε φορολογούμενου θα εντοπίζεται ευκολότερα η φοροδιαφυγή, καθώς κάθε προσαύξηση περιουσίας που θα καταγράφεται στο Περιουσιολόγιο θα πρέπει να δικαιολογείται από τα εισοδήματα του φορολογούμενου.
Υποσυστήματα και βασικά χαρακτηριστικά του έργου 
Ουσιαστικά με το συγκεκριμένο έργο θα πραγματοποιηθεί πλήρης και ακριβής καταγραφή της περιουσιακής κατάστασης κάθε προσώπου, έτσι ώστε η φορολογική διοίκηση να είναι σε θέση να παρακολουθεί διαχρονικά την εξέλιξή της.
Το Πληροφοριακό Σύστημα του Πλήρους Ηλεκτρονικού Περιουσιολογίου θα αποτελείται από τα ακόλουθα υποσυστήματα:
  • Υποσύστημα Φορολογουμένων: Οι φορολογούμενοι θα έχουν τη δυνατότητα υποβολής στοιχείων περιουσίας (αρχικής και τροποποιητικής), προβολής και εκτύπωσης της συνολικής τους εικόνας, καθώς και τροποποίησης λανθασμένων πληροφοριών.
  • Υποσύστημα Εσωτερικών Χρηστών: Ειδικοί χρήστες της φορολογικής διοίκησης θα έχουν τη δυνατότητα προβολής των στοιχείων της περιουσίας και συσχέτισής τους με άλλες πληροφορίες της φορολογικής διοίκησης για τον εντοπισμό πιθανών περιπτώσεων απόκρυψης εισοδημάτων. Επίσης, θα έχουν τη δυνατότητα καταχώρισης των περιουσιακών στοιχείων, τα οποία προκύπτουν έπειτα από έλεγχο ο οποίος έχει καταστεί οριστικός.
Ταυτόχρονα τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου θα είναι τα εξής:
  • Χρήστες του συστήματος θα είναι όλοι οι φορολογούμενοι (εξωτερικοί χρήστες), καθώς και στελέχη της Φορολογικής Διοίκησης (εσωτερικοί χρήστες).
  • Το σύστημα θα υποστηρίζει την υποδοχή και ενσωμάτωση δεδομένων περιουσίας από άλλα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ ή και άλλων φορέων, ακόμα και στην περίπτωση κατά την οποία αυτά δεν τηρούνται μηχανογραφικά.
  • Το Πληροφοριακό Σύστημα που θα αναπτυχθεί θα πρέπει να είναι πλήρως παραμετρικό και εύκολα διαχειρίσιμο μέσω ειδικών εφαρμογών διαχείρισης, επισκόπησης και παρακολούθησης.
  • Θα δίνεται η δυνατότητα στους εξωτερικούς χρήστες να εισάγουν πληροφορίες για περιουσιακά στοιχεία, οι οποίες μακροπρόθεσμα θα διασταυρώνονται με την αρμόδια αρχή.
  • Θα δίνεται η δυνατότητα προβολής και εκτύπωσης του συνόλου ή μέρους των περιουσιακών στοιχείων ενός φορολογούμενου από τον ίδιο ή τους εσωτερικούς χρήστες της Φορολογικής Διοίκησης.
  • Θα υπάρχει η δυνατότητα τροποποίησης λανθασμένων πληροφοριών από τον φορολογούμενο.
  • Θα υπάρχει δυνατότητα καταχώρισης των περιουσιακών στοιχείων τα οποία αποκαλύπτονται έπειτα από έλεγχο ο οποίος έχει καταστεί οριστικός.
  • Θα γίνεται αναλυτική ή και συγκεντρωτική επεξεργασία των δεδομένων του συστήματος για την παραγωγή στατιστικών, αναφορών και ενημερωτικών εκθέσεων.
  • Θα υπάρχει η δυνατότητα επεξεργασίας – αξιολόγησης των δεδομένων των φορολογουμένων για τον εντοπισμό πιθανής αποκρυβείσας φορολογητέας ύλης.
  • Θα υπάρχει δυνατότητα συσχέτισης περιουσιακών στοιχείων μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων και ταυτόχρονη παρακολούθηση αυτών ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης των δεδομένων.
Στο Περιουσιολόγιο θα συγκεντρωθούν σταδιακά όλα τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτουν φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπως:
  • Ακίνητα.
  • Οχήματα.
  • Μετρητά, χρυσός (είτε επενδύσεις είτε σε φυσική μορφή).
  • Εναέρια μέσα μεταφοράς, σκάφη αναψυχής.
  • Μετοχές, εταιρικά μερίδια, συμμετοχές σε επιχειρήσεις οποιασδήποτε μορφής, τραπεζικοί λογαριασμοί, ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, αμοιβαία κεφάλαια, παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα και λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες.
  • Δρόμωνες ίπποι, δηλαδή άλογα που συμμετέχουν σε αγώνες.
  • Κοσμήματα μεγάλης αξίας που έχουν στην κατοχή τους θα πρέπει να τα δηλώνουν όλοι οι φορολογούμενοι για να αποφύγουν κυρώσεις στην περίπτωση που πέσουν στα δίχτυα των ελεγκτικών Αρχών.
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της καταγραφής των ανωτέρω στοιχείων θα δοθεί δίμηνη ή τρίμηνη διορία στους φορολογουμένους προκειμένου να εισέλθουν στην πλατφόρμα και να ελέγξουν εάν τα στοιχεία που έχουν εισαχθεί είναι ορθά και αποτυπώνουν την πραγματική περιουσιακή τους κατάσταση.
Στην περίπτωση που διαπιστώνουν ότι υπάρχουν λάθη, θα μπορούν να τα διορθώνουν. Οι φορολογούμενου που δεν θα δηλώσουν κάποιο περιουσιακό τους στοιχείο θα κινδυνεύουν µε αυστηρές κυρώσεις, οι οποίες προβλέπουν ακόμη και δήμευση της περιουσίας τους.
Συγκέντρωση στοιχείων
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι αρμόδιες φορολογικές αρχές ήδη συγκεντρώνουν στοιχεία που αφορούν:
  • Πληρωμές δανείων και πιστωτικών καρτών.
  • Έσοδα από πώληση περιουσιακών στοιχείων.
  • Ασφάλιστρα.
  • Αποζημιώσεις (από απόλυση, από ασφαλιστικές εταιρείες κ.λπ.).
  • Δωρεές.
  • Δεδομένα που αφορούν τις δαπάνες που πραγματοποιούν οι φορολογούμενοι, όπως για ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, κινητή και σταθερή τηλεφωνία, αλλά και πληρωμές για ασφαλιστικά συμβόλαια.    ,
*Από την έντυπη έκδοση της Ναυτεμπορικής