Η πορεία της Οικονομίας, οι «εξαγγελίες» του Α.Τσίπρα στη ΔΕΘ, «Μετα-μνημονιακή» πολιτική και οι θέσεις της ΛΑΕ

Η πορεία της Οικονομίας, οι «εξαγγελίες» του Α.Τσίπρα στη ΔΕΘ, «Μετα-μνημονιακή» πολιτική και οι θέσεις της ΛΑΕ

Εισαγωγή

Η «τυπική» έξοδος από τα «Μνημόνια», παρ’ ότι δεν σηματοδοτεί ουσιαστικά αλλαγή οικονομικής πολιτικής, δημιουργεί ωστόσο διαφορετικό ψυχολογικό κλίμα, το οποίο η κυβέρνηση προσπαθεί να αξιοποιήσει πολιτικά, προκειμένου να συγκρατήσει, κι ως ένα βαθμό να ανακτήσει το «χαμένο έδαφος» της πολιτικής της επιρροής εξ αιτίας του Γ’ Μνημονίου, εν όψει των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων (ευρωεκλογών-αυτοδιοικητικών-βουλευτικών εκλογών). Αυτόν τον σκοπό προφανώς εξυπηρετεί και ο τελευταίος κυβερνητικός ανασχηματισμός, καθώς και οι εξαγγελίες» του πρωθυπουργού Αλ.Τσίπρα στη ΔΕΘ, στις 9 Σεπτέμβρη ‘18.

Στο παρόν «ενημερωτικό σημείωμα», θα εξετάσουμε τις κυριότερες οικονομικές εξελίξεις και κοινωνικές τους προεκτάσεις, με βάση τα νεώτερα επίσημα στοιχεία,[1] ενώ θα καταγράψουμε τις κυριότερες επικοινωνιακές «αιχμές» της κυβέρνησης και της «μνημονιακής αντιπολίτευσης» στη «μετα-μνημονιακή» περίοδο. Θα σχολιάσουμε επίσης συνοπτικά τις προεκλογικές εξαγγελίες και θα συνοψίσουμε τα κρίσιμα θέματα παρέμβασης της «Λαϊκής Ενότητας» στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής.

1.Διεθνείς Οικονομικές Εξελίξεις

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να έχει το 2018 αυξητικούς ρυθμούς ανάπτυξης (ανοδική φάση του κύκλου). Εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 3,9% σε σχέση με 3,8% το 2017 και 3,2% το 2016. Ωστόσο οι αναπτυγμένες χώρες εμφανίζουν χαμηλότερους ρυθμούς (2,5%), ενώ οι «αναδυόμενες οικονομίες» υψηλότερους (4,9%). Ειδικότερα στις ΗΠΑ η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται 2,9%, Ευρωζώνη 2,1%, Ιαπωνία 1,2%, Αγγλία 1,5%, κοκ, ενώ από την άλλη, η Κίνα θα έχει 6,6%, Ρωσία 1,7% κοκ. Κρίσιμο πρόβλημα, κυρίως των αναπτυγμένων χωρών, είναι το υψηλό δημόσιο χρέος (κατά μέσο όρο 102,9% του ΑΕΠ). Ειδικότερα στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 108% του ΑΕΠ, Ευρωζώνη 84,8% (Ελλάδα 184%), Ιαπωνία 236%, κοκ. Αντίθετα των αναδυόμενων οικονομιών, είναι κατά μέσο όρο 51% του ΑΕΠ, ειδικότερα της Κίνας 51,2%, Ρωσίας 18,7% κοκ.

Όσον αφορά τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, οι ενδογενείς αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος, ενέχουν κινδύνους γρηγορότερης ανακοπής της ανοδικής φάσης του κύκλου. Η αυξανόμενη ανισοκατανομή εισοδήματος και πλούτου, τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, ο «εμπορικός πόλεμος» του προέδρου των ΗΠΑ Ντ.Τραμπ προς την ΕΕ, Καναδά, Ιαπωνία και προς Κίνα, Μεξικό, Ρωσία, Ιράν, Τουρκία, κά, οξύνουν τις γεωπολιτικές εντάσεις. Επίσης η αύξηση δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, οι εξελίξεις στην Ιταλία, το μεταναστευτικό κά, δημιουργούν κλίμα αβεβαιότητας στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και επηρεάζουν τις οικονομικές εξελίξεις σε κάθε χώρα (και την Ελλάδα), ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση, την ασκούμενη πολιτική και τη θέση της στο διεθνή καταμερισμό εργασίας.

2.Οικονομικές Εξελίξεις στην Ελλάδα

Η ελληνική οικονομία μετά από μια μακρά περίοδο μείωσης του ΑΕΠ (25,4%), άρχισε τα τελευταία χρόνια να περνάει σε μια ασθενική ανάκαμψη. Το 2017 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,3%, το 2018 (στοιχεία β’ εξάμηνου 1,8%) σε ετήσια βάση εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σε 2% και στα ίδια περίπου επίπεδα το 2019. Ωστόσο η εφαρμογή των «μεταμνημονιακών δεσμεύσεων» (του «άτυπου» 4^ου Μνημονίου 2019-22), δεν δίνουν μεγάλες ελπίδες ουσιαστικής ανάκαμψης. Ο κυριότερος λόγος είναι, ότι τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν (περικοπή συντάξεων, μείωση αφορολόγητου, ιδιωτικοποιήσεις, περικοπή κοινωνικών και αναπτυξιακών δαπανών, κά), είναι μέτρα που μειώνουν την εγχώρια ζήτηση (καταναλωτική/επενδυτική, δημόσια/ιδιωτική) και δεν δίνουν θετικό σήμα στην αύξηση της παραγωγής, της απασχόλησης και τελικά στην αύξηση του ΑΕΠ. Παρά τις επικοινωνιακές διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι δεν θα περικοπούν συντάξεις και ότι θα γίνουν διάφορες παροχές, οι επικεφαλείς των θεσμών, τονίζουν με κάθε τρόπο την ανάγκη τήρησης των δεσμεύσεων….!!  Ειδικότερα:

Παραγωγή – Ζήτηση

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ανάκαμψη του ΑΕΠ το 2017 στηρίχτηκε κυρίως στον εξωτερικό τομέα, δηλ. στην αύξηση των εξαγωγών, λόγω της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης, κυρίως της εργατικής δύναμης (οι εξαγωγές σε ποσοστό του ΑΕΠ, από 19% το 2009 έφθασαν στο 33,2% το 2017). Το α’ εξάμηνο 2018, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν 9,4% και των εισαγωγών 4,3%. Μια τέτοια ανάκαμψη, χωρίς ενίσχυση της εγχώριας καταναλωτικής ζήτησης και των επενδύσεων (αποτελούν το βασικό όγκο της ζήτησης), δεν δίνουν βιώσιμη προοπτική.

Ειδικότερα η ιδιωτική κατανάλωση λόγω των μνημονιακών μέτρων παρουσιάζει, σε σταθερές τιμές, παρατεταμένη συρρίκνωση (-0,3% α’ τρίμηνο 2018), όπως και οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (-1,3% α’ τρίμηνο 2018). Είναι χαρακτηριστικό ότι ο όγκος λιανικών πωλήσεων (κυρίως λαϊκή κατανάλωση), εμφανίζει τα τελευταία χρόνια οριακή βελτίωση, ενώ στα τρόφιμα παραμένει αρνητικός.! Από την άλλη οι δημόσιες επενδύσεις (ΠΔΕ) προκειμένου να εξασφαλιστούν υψηλά πλεονάσματα, περικόπτονται. Στο 7μηνο 2018, αντί για δαπάνες 1.233 εκατ., υπήρξε μείωση κατά 757 εκατ. δηλ. πάνω από 50%. Ειδικότερα για έργα των ΕΣΠΑ, επί συνόλου προβλέψεων 5.750 εκατ. €, έχουν διατεθεί μόλις 987 εκατ. που αντιστοιχούν σε ποσοστό 17.2%.

Η ασθενική ανάκαμψη της παραγωγής τα τελευταία χρόνια, στηρίχτηκε κυρίως στην αξιοποίηση του υπάρχοντος εξοπλισμού (από 58,2% το 2012, σε 70,4% α’ τρίμηνο 2018) και όχι σε νέες επενδύσεις. Οι τομείς παραγωγής που εμφανίζουν μικρή ανάκαμψη είναι ο αγροτικός τομέας, η μεταποίηση και η ενέργεια, καθώς και ορισμένες υπηρεσίες (εμπόριο, τουρισμός, αεροπορικές μεταφορές, ακίνητα, κά). Ωστόσο κι εδώ υπάρχουν «προβλήματα». Για παράδειγμα στο διάστημα 2013-17, οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν κατά 51,8%, ενώ οι εισπράξεις μόνο κατά 24,6%.! Συνολικά η «ακαθάριστη προστιθέμενη αξία», σε σταθερές τιμές 2010, μετά από συνεχή πτώση, αυξήθηκε το 2017 κατά 1,3% και κατά 2,1% το α’ τρίμηνο του 2018.

Απασχόληση – Ανεργία

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στο τέλος Δεκεμβρίου 2017 το ποσοστό της ανεργίας στην Ελλάδα ήταν στο 21,2%. Ο αριθμός των απασχολούμενων ήταν στα 3.736.333 άτομα και των ανέργων 1.006.844 άτομα. Το μεγαλύτερο ποσοστό απασχολουμένων ήταν μισθωτοί (65,8%), ενώ των αυτοαπασχολουμένων χωρίς προσωπικό (22,7%).Το ποσοστό της ανεργίας στους άνδρες ήταν 16,7% και στις γυναίκες 25,6%, ενώ στους νέους (κάτω των 25 ετών) 43,5%. Η πλειονότητα των ανέργων (71,8%) αναζητά εργασία ένα χρόνο ή περισσότερο, ενώ ποσοστό 92,7% των ανέργων αναζητά εργασία ως μισθωτός με πλήρη απασχόληση. Το ποσοστό των ανέργων που δηλώνουν ότι δεν είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ ανέρχεται στο 23,4%, ενώ το ποσοστό αυτών που δηλώνουν ότι λαμβάνουν επίδομα ή βοήθημα από τον ΟΑΕΔ, ανέρχεται μόλις στο 12%.!!

Σημαντικό ποσοστό απασχολουμένων μισθωτών (γύρω στο 10%) είναι σε καθεστώς μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας, με τάσεις αύξησης ιδιαίτερα στη νέα γενιά. (Το α’ πεντάμηνο 2018, οι προσλήψεις σε θέσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας, έφθασαν στο 50,1%). Στις γυναίκες το ποσοστό απασχόλησης είναι μόλις 46% (με αντίστοιχο υψηλό ποσοστό ανεργίας), ενώ των ανδρών σε 67,7%. Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων το 2017 ήταν 15,6% (άνεργοι πάνω από 48 μήνες), το υψηλότερο στις χώρες της ΕΕ (μέσος όρος 3,4%), ενώ στις γυναίκες υπάρχει τάση αύξησης των μακροχρόνια ανέργων γυναικών, στο συνολικό ποσοστό των ανέργων.! Τέλος όσον αφορά στο ύψος της ανεργίας κατά περιοχές, η κατάσταση εμφανίζεται εφιαλτικοί σε ορισμένους νομούς, ιδιαίτερα για τους νέους, που σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνάει το 60%, όπως Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα, κά, με ισχυρές τάσεις μετανάστευσης. Σύμφωνα με στοιχεία των συνδικαλιστικών οργανώσεων, το γενικό ποσοστό ανεργίας στην Κοζάνη είναι 35%, στην Καβάλα 35%, Ξάνθη 45%, Πιερία 25%, κοκ.

Τιμές – Κέρδη – Μισθοί

Ο δείκτης τιμών καταναλωτή (πληθωρισμός), μετά από μια περίοδο «αποπληθωρισμού» (πτώσης τιμών), τα τελευταία χρόνια εμφανίζει και πάλι τάσεις ανόδου. Συγκεκριμένα το 2017 αυξήθηκε κατά 1,1%, ενώ στα είδη διατροφής κατά 2% (…μια πρόσθετη κρυφή μείωση της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων). Από την άλλη τα τελευταία χρόνια, υπάρχει αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, κυρίως των μεγάλων. Ειδικότερα το 2017, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις 135 εταιριών εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθήνας, τα καθαρά κέρδη αυξήθηκαν 21,2%.

Για το 2016, που υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία, σύμφωνα με τον οδηγό επιχειρήσεων ICAP, οι 10.696 μεγάλες επιχειρήσεις (ΑΕ & ΕΠΕ εκτός χρηματοπιστωτικού τομέα), είχαν κύκλο εργασιών 117 δις (αύξηση 3,2%) και «μικτά κέρδη» 25,5 δις (αύξηση 6,13%), ενώ τα «κέρδη προ φόρων» ανήλθαν σε 3,8 δις (αύξηση 72,5%). Το 2017 τα αποτελέσματα σύμφωνα με αποσπασματικά στοιχεία είναι πολύ καλύτερα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα ΕΛΠΕ, στο α’ εξάμηνο του 2018, είχαν κέρδη 225 εκατ. €, αυξημένα κατά 34% σε σχέση με το ίδιο περυσινό διάστημα.

Παρ’ όλα αυτά οι μισθοί, μετά από τη μεγάλη πτώση, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα (γύρω στο 35%), παραμένουν καθηλωμένοι. Ειδικότερα η μείωση του κατώτατου μισθού το 2012, από 751 € σε 586 € μεικτά (μείωση 22%) και για νέους ο «υποκατώτατος» σε 511 € μεικτά (μείωση 32%), παίζει καταλυτικό ρόλο στη συγκράτηση των μισθολογικών κλιμακίων, με εξαίρεση των αμοιβών των υψηλόβαθμων στελεχών. Οι απώλειες σε μισθούς, επιδόματα και εισφορές 1.000.000 νέων που εργάστηκαν ή εργάζονται σε καθεστώς «υπο-κατώτατου» μισθού, σύμφωνα με μελέτη του ΕΝΥΠΕΚΚ, ανέρχονται σε 6 δις €, ενώ των ασφαλιστικών ταμείων σε 2 δις €. Στο όνειδος του «υποκατώτατου» μισθού πρέπει να αναζητηθεί μια από τις κυριότερες αιτίες της μαζικής μετανάστευσης των 450.000 νέων στο εξωτερικό («brain drain»). Η ανάγκη άμεσης αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού στα 751 €, είναι μέτρο όχι μόνο κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και βασική προϋπόθεση ενίσχυσης της αγοραστικής δύναμης, αύξησης της καταναλωτικής ζήτησης, αύξησης του ΑΕΠ και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων.

Αναδιανομή εισοδήματος (φορολογία-κοινωνικές δαπάνες)

Ο ελληνικός λαός και ιδιαίτερα οι μισθωτοί και συνταξιούχοι, βιώνουν τα τελευταία οκτώ χρόνια μια πρωτοφανή φορο-επιδρομή, τη μεγαλύτερη από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Στο όνομα της «δημοσιονομικής ισορροπίας» και επίτευξης πρωτογενών πλεονασμάτων χάριν των δανειστών, υπάρχει μια συνεχής αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, από την άμεση και έμμεση φορολογία και τον ΕΝΦΙΑ, ενώ από την άλλη αυξάνονται τα άτυπα χρέη του δημοσίου (καθυστέρηση απόδοσης συντάξεων σε νέους συνταξιούχους, οφειλές σε προμηθευτές, κά). Σύμφωνα με στοιχεία του Υπ.Οικονομικών, το «πρωτογενές πλεόνασμα» του κρατικού προϋπολογισμού, στο πρώτο 7μηνο 2018, ανήλθε σε 2.064 εκατ., έναντι στόχου 929 εκατ., ενώ το ύψος των καθαρών εσόδων είχε αύξηση 1,2%. Ταυτόχρονα υπήρξε υστέρηση εσόδων από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (1%) και των νομικών προσώπων κατά 54,9% (!), ενώ αντίθετα σημαντική αύξηση είχαν τα έσοδα από έμμεσους φόρους.!!

Το 2018 προβλέπεται πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, ενώ το διάστημα 2019-22 έχουν ψηφιστεί δεσμεύσεις (μείωση συντάξεων και αφορολόγητου, περικοπές κοινωνικών δαπανών, κά), με στόχο την αύξηση του υπερ-πλεονάσματος στο 3,56% του ΑΕΠ το 2019, στο 4,15% το 2020, στο 4,53% το 2021 και 5,19% το 2022, ενώ για την περίοδο ως …το 2060, προβλέπεται μέσος όρος πλεονάσματος 2,2% του ΑΕΠ.!! Συνολικά οι περικοπές συντάξεων και αφορολόγητου φθάνουν 18,5 δις (12,4 δις από συντάξεις ή 3,1 δις ανά έτος και 6,1 δις από το αφορολόγητο, ή 1,5 δις ανά έτος).!!

Εδώ παίζεται και το μεγάλο το επικοινωνιακό παιγνίδι («colpo grosso») της κυβέρνησης με τις συντάξεις. Αν δεν τις μειώσει, όπως συστηματικά διαρρέει, προβάλλει το ερώτημα πως θα καλύψει την «τρύπα» των αναγκαίων κονδυλίων για την εξυπηρέτηση του χρέους και την παροχή «κοινωνικού μερίσματος»; Τα στοιχεία του α’ εξαμήνου (αύξηση ΑΕΠ 1,8%), δεν αφήνουν μεγάλες ελπίδες για δημιουργία ευνοϊκού «δημοσιονομικού χώρου» (αύξηση εσόδων), ενώ η «αυστηρή επιτήρηση» (ανά τρίμηνο) τα επόμενα χρόνια, δεν αφήνουν περιθώρια άλλου είδους επιλογών. Ο ερχομός των «θεσμών» για την πρώτη μετα-μνημονιακή αξιολόγηση το δεύτερο 10ήμερο του Σεπτέμβρη ’18, καθώς και το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού 2019, το οποίο θα τεθεί υπό την έγκριση της Κομισιόν στα μέσα Οκτώβρη ’18, θα δώσουν οριστική απάντηση στα σενάρια περί μιας «νέας πορείας», καθώς και για τους εκλογικούς σχεδιασμούς της κυβέρνησης στο εγγύς μέλλον.

Τράπεζες – ιδιωτικό χρέος – χρηματοδότηση οικονομίας

Στο επίκεντρο των «μεταμνημονιακών δεσμεύσεων», βρίσκονται και οι διαδικασίες εκκαθάρισης των «κόκκινων δανείων» και χρεών προς το δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία. Η «γκιλοτίνα» των «ηλεκτρονικών πλειστηριασμών» άρχισε και πάλι να λειτουργεί από αρχές Σεπτέμβρη ‘18. Η κυβέρνηση, ως τέλος του χρόνου, πρέπει να προβεί σε 4.880 ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, οι οποίοι συναθροιζόμενοι με τους 16.190 που έχουν γίνει από αρχές Φλεβάρη 2018, αναλογούν …σε μια πόλη 30.000 κατοίκων, ενώ το 2019, προβλέπεται νέο «τσουνάμι» πλειστηριασμών ακινήτων, που αντιστοιχεί σε …μια πόλη 50.000 κατοίκων.!! Υπολογίζεται ότι ως τέλος του 2021, κατόπιν απαίτησης των δανειστών, οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θα φθάσουν τους 135.000 (γύρω στους 40.000 πλειστηριασμούς το χρόνο). Το μεγαλύτερο μέρος των ακινήτων (85%) περνάει στα χέρια των τραπεζών, ενώ συστηματικά μπαίνουν στην αγορά διάφορα funds και εξειδικευμένες εταιρίες. Ως το τέλος του χρόνου, υπολογίζεται ότι θα πωληθούν πάνω από 5 δις «κόκκινα δάνεια» σε τιμές ευκαιρίας.

Αντίστοιχοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, προβλέπονται και για οφειλές προς το δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία και μάλιστα για χρέη από 500 € και πάνω.! Η α’ κατοικία δεν διασφαλίζεται, εκτός αν ο οφειλέτης έχει χρέη και προς τράπεζες και υπάγεται στο νόμο Κατσέλη. Να σημειώσουμε ότι από τις 15 Σεπτέμβρη, θα αρθεί το τραπεζικό απόρρητο για τους 160.000 δανειολήπτες που έχουν ενταχθεί στο νόμο Κατσέλη.!! Το συνολικό ύψος των χρεών στο δημόσιο, ανέρχονται σε 101 δις € και παρά τα υποχρεωτικά μέτρα είσπραξης, κατασχέσεις κά, τα χρέη σταθερά αυξάνουν με προσθήκη νέων χρεοφειλετών.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της οικονομίας και ειδικά τις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, τους αγρότες και τα νοικοκυριά είναι αρνητική (λίγα δάνεια και ακριβά). Το ύψος του επιτοκίου δανεισμού είναι από 4,2% - 5,4%. Από την άλλη τα επιτόκια καταθέσεων ταμιευτηρίου είναι μόλις 0,5% (ουσιαστικά αρνητικά αν λάβουμε υπ’ όψιν τον πληθωρισμό 1,1%). Είναι κι αυτός ένας κρυφός τρόπος ανακατανομής εισοδήματος σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και υπέρ των τραπεζών.

Δημόσιο Χρέος

Η συμφωνία του Eurogroup στις 21 Ιουνίου ’18, δεν έδωσε ουσιαστική λύση στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Με την επιβολή εξουθενωτικών «πλεονασμάτων», τη ουσιαστική δήμευση της δημόσιας περιουσίας και τη λεηλασία της λαϊκής περιουσίας, καθώς και την παράταση εξόφλησης των δανείων για μια δεκαετία, επετεύχθη «το θαύμα» βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, ως το 2033….και μετά βλέπουμε. Τώρα πλέον το λόγο θα έχουν οι «αγορές» (κάτοχοι δανειακών κεφαλαίων»), για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών και της πληρωμής των αναγκαίων τόκων, οι οποίοι ως γνωστόν εξαιρούνται από τον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Στην ουσία η ….«Οδύσσεια» του χρέους συνεχίζεται.!! Να σημειώσουμε ότι το ύψος του το 2018, ανέρχεται σε 186% του ΑΕΠ (ή 344 δις) σε σχέση με 127% (ή 298 δις) που ήταν πριν την είσοδο στα Μνημόνια.!! Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, στο διάστημα 2009-2017, η Ελλάδα πλήρωσε συνολικά, για τοκοχρεολύσια δημόσιου χρέους, 336,2 δις €, δηλαδή όσο είναι σήμερα το ύψος του δημόσιο χρέος. Η έξοδος στις αγορές με ένα «μαξιλαράκι» 24 δις ως εγγύηση, δεν φαίνεται να είναι το κατάλληλο …«password» για χαμηλότοκο δανεισμό.

Το επιτόκιο δανεισμού των ελληνικών ομολόγων, διαμορφώνεται ήδη σε απαγορευτικά επίπεδα. Στις 31.8.18 το επιτόκιο του 10ετούς ομολόγου ήταν 4,37%, του 7ετούς ομολόγου 4,03%, του 5ετούς 3,41%. Οι αναταραχές στις χρηματαγορές και οι ανασφάλειες από τις εξελίξεις σε Ιταλία, Τουρκία, Αργεντινή, κλπ, παίζουν ασφαλώς ρόλο στη διαμόρφωση των επιτοκίων, αλλά δεν αποτελούν τον κύριο λόγο. Η βασική αιτία βρίσκεται στη μη εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ουσιαστική απομείωση του. Δηλαδή με βαθιά διαγραφή ή τουλάχιστον με κάποιες ευνοϊκές ρυθμίσεις, που θα κάνουν δυνατή την εξόφληση του σε βάθος χρόνου, συνοδευόμενη παράλληλα από μια ισχυρή αύξηση των επενδύσεων, για την παραγωγική ανόρθωση και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Ιδιωτικοποιήσεις

Η συνέχιση της ιδιωτικοποίησης της δημόσιας περιουσίας και ΔΕΚΟ, αποτελεί κύριο άξονα της «μνημονιακής» και «μεταμνημονιακής εποχής». Ως τέλος 2018, θα πρέπει να γίνει πώληση μέρους της ΔΕΗ (παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη), η παραχώρηση του Αεροδρομίου «Ελ Βενιζέλος», καθώς της ΔΕΣΦΑ. Ήδη για τη ΔΕΣΦΑ επήλθε συμφωνία για πώληση 66% των μετοχών που κατείχε ως τώρα το δημόσιο (31% στο ΤΑΙΠΕΔ και 35% στα ΕΛΠΕ), προς την κοινοπραξία «Senfluga» (βελγο-ιταλικο-ισπανικών συμφερόντων), αντί 535 εκατ. €. Επίσης θα πρέπει να γίνει μεταφορά του ΟΑΚΑ στο «Υπερ-Ταμείο» (ΕΕΣΥΠ), καθώς και η πώληση πακέτων μετοχών της ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ. Θυμίζουμε ότι οι δύο εταιρίες ύδρευσης, που είχαν αρχικά ενταχθεί στο ΤΑΙΠΕΔ, μετά την απόφαση του ΣτΕ το 2014, είχε απαγορευθεί η πώληση τους. Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αντί να τις επιστρέψει στο δημόσιο, τις ενέταξε στο «Υπερταμείο» (Ελλ.Ετ.Συμ.&Περιουσ.-ΕΕΣΥΠ) και σχεδιάζει την πώληση τους. Να σημειώσουμε ότι το «Υπερ-Ταμείο» (που έχει συγκεντρώσει όλη τη δημόσια περιουσία, μέσω των ελεγχόμενων εταιριών ΤΑΙΠΕΔ, ΕΤΑΔ, ΤΧΣ), έχει δεσμευτεί «αμετάκλητη και άνευ όρων» στον «Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης» (ΕΜΣ), για την καταβολή ποσού ως 25 δις, εφ’ όσον το ελληνικό δημόσιο δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του απέναντι στους δανειστές.!

Ανάπτυξη και ….«αναπτυξιολογία»

Μόνιμη επωδός του κ.Τσίπρα και των κυβερνητικών στελεχών, είναι η επιδίωξη «δίκαιης ανάπτυξης», η οποία βρίσκεται …. «προ των πουλών». Ωστόσο αποφεύγει να απαντήσει, πόση ανάπτυξη, με τι πόρους, με ποιους φορείς και σε όφελος τίνος; Οι δημόσιες επενδύσεις (ΠΔΕ) καρκινοβατούν. Βρίσκονται γύρω στα 6 δις από 10 δις που ήταν το 2010. Οι ιδιωτικές επενδύσεις το ίδιο (δεν υπάρχει δέσμευση μετά την αύξηση κερδών για αύξηση επενδύσεων). Η λαϊκή κατανάλωση και λαϊκές αποταμιεύσεις συρρικνώνονται, κλαδικές πολιτικές δεν υπάρχουν, ενώ οι «άμεσες ξένες επενδύσεις» (ΑΞΕ) όσο περισσότερο τις επικαλούνται τόσο περισσότερο ….αργοπορούν και όταν κάποιες έλθουν κάνουν, την παρουσία τους μόνο για αρπαγή κάποιας κερδοφόρας δημόσιας επιχείρησης. Τέλος η θεωρία της «εξωστρέφειας» που ελπίζει να τονώσει τη ζήτηση από τις εξαγωγές και στηρίζεται στη συντριβή μισθών (εσωτερική υποτίμηση), αποδυναμώνει την εγχώρια ζήτηση και τελικά τις «εν δυνάμει» προοπτικές της ανάπτυξης της οικονομίας και ουσιαστικής μείωσης της ανεργίας.

3.Επικοινωνιακές «αιχμές» κυβέρνησης και Αντιπολίτευσης

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, καλλιεργεί σταθερά ορισμένα στερεότυπα, ελπίζοντας να ανακόψει και να ανακτήσει όσο γίνεται), την απώλεια πολιτικής επιρροής. Ειδικότερα: Α) προβάλλει ως επίτευγμα την έξοδο από τα Μνημόνια, ενώ αποσιωπά την εφαρμογή του Γ’ Μνημονίου και την ψήφιση ενός νέου άτυπου από το 2019-22. Β) προβάλλει τη λήψη ορισμένων μέτρων που δίνουν οριακή ανακούφιση σε λαϊκά στρώματα, χωρίς στην ουσία να αναιρείται η πολιτική λιτότητας. Γ) εμφανίζει την τυπική έξοδο από τα Μνημόνια, ως στοιχείο ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας, ενώ υποβαθμίζει τη υπερεθνική επιτροπεία. Δ) αναδείχνει τη «διαπλοκή» και τα σκάνδαλα διαφθοράς που εμπλέκονται πρόσωπα από το χώρο τη αντιπολίτευσης (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), χωρίς να προχωρά έμπρακτα στην καταπολέμηση της διαπλοκής (πχ. λαθρεμπόριο) και κυκλωμάτων παραγωγής σκανδάλων (πχ. φοροδιαφυγή). Ε) καλλιεργεί τη λογική των μικρών και ρεαλιστικών βημάτων βελτίωσης της κατάστασης στα πλαίσια της ευρωζώνης, απορρίπτοντας ως μη ρεαλιστικές και ατελέσφορες τις ριζοσπαστικές λύσεις (μετάβαση στο εθνικό νόμισμα, εθνικοποίηση τραπεζών, επιστροφή ΔΕΚΟ στο δημόσιο, κά). Τέλος προβάλλει το γνωστό «δίλημμα», για εκβιασμό των αριστερών ψηφοφόρων εν όψει εκλογών: «δεξιά-αντιδεξιά», «δεξιά-προοδευτικές δυνάμεις», «Τσίπρας ή Μητσοτάκης», κά.

Αντίστοιχα η «μνημονιακή αντιπολίτευση», καταφεύγει σε ένα κούφιο λαϊκισμό (δεξιάς, ακροδεξιάς ή σοσιαλδημοκρατικής απόχρωσης), χωρίς βάθος εναλλακτικής πρότασης, αλλά με «θεμέλιο λίθο» το νεοφιλελευθερισμό και την πολιτική του «ευρω-ατλαντισμού» (σταθερή πρόσδεση της χώρας στην Ευρωζώνη-ΕΕ, καθώς στις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ). Με τη φραστική καταγγελία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, επιδιώκουν την κάρπωση της λαϊκής δυσαρέσκειας και «αρνητικής ψήφου» για την επιστροφή τους στην εξουσία, είτε αυτοτελώς (ΝΔ), είτε σε σχήματα συνεργασίας (ΚΙΝΑΛ κά).

4.Οι μεταχρονολογημένες υποσχέσεις του κ.Τσίπρα στη ΔΕΘ

Με την ομιλία του στη ΔΕΘ (8.9.18), ο πρωθυπουργός Α.Τσίπρας, άνοιξε ουσιαστικά την προεκλογική περίοδο των επερχόμενων πολλαπλών εκλογών εντός του 2019. Ήταν μια ομιλία γεμάτη από «μεταχρονολογημένες υποσχέσεις» προς πάσα κατεύθυνση ….με ορίζοντα τετραετίας. Ταυτόχρονα ήταν και μια ομιλία πρωτοφανούς «γονυκλισίας» στις ΗΠΑ και στους επόπτες της τρόϊκα, ανακατεμένη με κούφια «αριστερολογία».! Από το πλήθος δηλώσεων σε ευρύ φάσμα θεμάτων, θα αναφερθούμε κυρίως σε αυτές που αφορούν οικονομικά-κοινωνικά θέματα.

Για τις συντάξεις … «έστριψε δια του αρραβώνος»

Παρά τις επαναλαμβανόμενες διαβεβαιώσεις κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών το τελευταίο διάστημα, για τη μη μείωση των συντάξεων και του αφορολόγητου, ο κ.Τσίπρας ….«έστριψε δια του αρραβώνος».! Περιορίστηκε να αναφέρει ότι «θα προσπαθήσει να εξηγήσει (!) στους ευρωπαίους γιατί είναι μέτρο αχρείαστο δημοσιονομικά και αντιαναπτυξιακό». Να εξηγήσει τι; Άραγε ο ίδιος έχει καταλάβει, ότι για να επιτευχθεί πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022 και … παραπέρα 2,2% ως το 2060 (!), η περικοπή συντάξεων αποτελεί τη βασική του πηγή (3,1 δις κάθε χρόνο); Από πού θα καλυφθεί η διαφορά;

Μήπως από τη μεγαλύτερη προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ, που σε μόνιμη βάση αναπροσαρμόζεται προς τα κάτω; Το 2017 προβλεπόταν αύξηση ΑΕΠ 2,5% και τελικά ήταν 1,4%. Το 2018 προβλέπεται 2,3% και το πρώτο εξάμηνο 2018, ο ρυθμός αύξησης ήταν 1,8%.!! Άρα η δημιουργία του λεγόμενου «δημοσιονομικού χώρου» για κοινωνικό μέρισμα και «παροχές» είναι έωλος. Ταυτόχρονα η λαϊκή κατανάλωση συρρικνώνεται, ενώ αντί για αύξηση επενδύσεων έχουμε μείωση. Το ΠΔΕ το πρώτο 7μηνο 2018, αντί για δαπάνες 1.233 εκατ., είχε περικοπές 757 εκατ., δηλ. μείωση 50%. Άρα η «το τραίνο της ανάπτυξης» δεν τρέχει, …..αλλά αγκομαχάει.!!

Από την άλλη, όλο το πλέγμα των δεσμεύσεων της πολιτικής λιτότητας, διατηρείται ανέπαφο στη «μεταμνημονιακή εποχή» (φορολεηλασία λαϊκών εισοδημάτων, ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί κατοικιών, ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, συντριβή εργασιακών δικαιωμάτων κά), έχοντας προτεραιότητα την εξυπηρέτηση του τεράστιου χρέους, ενώ η υψηλή ανεργία και η ελαστική εργασία, συνθλίβουν τα όνειρα της νέας γενιάς. Σε όλα αυτά ο κ. Τσίπρας, απέφυγε ουσιαστικά να αναφερθεί στη ΔΕΘ. Επεχείρησε όμως κάτι άλλο. Να μοιράσει προς …πάσα κατεύθυνση, μεταχρονολογημένες ….«υποσχετικές».!

Ρηχό το «καλάθι» των προεκλογικών εξαγγελιών για το λαό

Το καλάθι των προεκλογικών εξαγγελιών του κ.Τσίπρα, υπάρχουν μέτρα και ρυθμίσεις για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, τα οποία είναι ψίχουλα από το «πλεόνασμα φτωχοποίησης» μισθωτών-συνταξιούχων, ενώ από την άλλη προβλέπονται σημαντικές παροχές σε κεφαλαιούχους.

-Ειδικότερα, εκτός από το ζήτημα της περικοπής συντάξεων, στο κρίσιμο ζήτημα της επαναφοράς του κατώτατου μισθού στα 751 €, μετά από μείωση του (2012) στα 586 € του κατώτατου και 511 του υποκατώτατου για εργαζόμενους νέους, δεν υπήρξε σαφής δέσμευση, αλλά παραπέμφθηκε στις ….προβλεπόμενες διαδικασίες. 

-Στον τομέα των έμμεσων φόρων, ανακοίνωσε οριακή μείωση του ΦΠΑ. Του ανώτατου συντελεστή από 24% στο 22% και του κατώτατου από 13% σε 12%....Όμως από 1/1/2021.!! Ταυτόχρονα από τέλους του χρόνου έχουμε κατάργηση μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ σε πέντε Νησιά του Β.Αιγαίου.

-Επίσης ανακοίνωσε την καταβολή των αναδρομικών (δικαστική απόφαση) για όλους τους ένστολους, δικαστικούς, πανεπιστημιακούς. Ωστόσο δεν είπε τίποτα για τους ένστολους με «άσπρη μπλούζα» (υγειονομικούς), τους εργαζόμενους με «μπλε μπλούζα», κά. Αυτό άραγε δεν είναι, ούτε δίκαιο, ούτε αναγκαίο;

-Στο «πακέτο» εξαγγελιών, υπάρχει και η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 50% και μεσοσταθμικά γύρω στο 30% σε δύο δόσεις (2019 και 2020), για 1,2 εκατ. μικρο-ιδιοκτήτες. Πρακτικά, το τελικό ποσό ελάφρυνσης, θα είναι πολύ μικρό (γύρω στα 40-45 €).

-Επίσης η επιδότηση ενοικίου 70-200 € το μήνα, με εισοδηματικά κριτήρια, για 300 χιλ. οικογένειες από 1.1.19, είναι μέτρο ανακούφισης, αλλά μόνο οριακά μπορεί να βελτιώσει τη θέση μιας λαϊκής οικογένειας.

-Από την άλλη, η μείωση ασφαλιστικών εισφορών ως 35%, των ελευθέρων επαγγελματιών και αγροτών (με εισόδημα 7.000 και άνω) από 1.1.19, καθώς και η μείωση των εισφορών για επικουρική σύνταξη και εφ’ άπαξ (γιατρών, μηχανικών, δικηγόρων), είναι μέτρο που μειώνει κάπως την άδικη ως τώρα φορολογική επιβάρυνση.

-Το ίδιο ισχύει για την κατάργηση του «φόρου επιτηδεύματος» προς τους συνεταιρισμένους αγρότες, τους συνεταιρισμούς-ΚΟΙΝΣΕΠ και τις ανενεργές επιχειρήσεις. Ωστόσο αξίζει να σημειώσουμε ότι η πλειονότητα των αγροτών απαλλάσσεται ήδη από το τέλος επιτηδεύματος.!!

-Όσο για την εξαγγελία ενίσχυση της «ειδικής αγωγής» με προσλήψεις 4.500 εκπαιδευτικών, καθώς και προσωπικού για ενίσχυση του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι» προς ηλικιωμένους και ΑμεΑ, με προσλήψεις 3.000 μόνιμου προσωπικού «εντός του 2019», δημιουργεί ένα εύλογο ερώτημα. Το μέτρο θα εφαρμοστεί, πριν ή μετά τις εκλογές.!!

-Το ίδιο ερώτημα ισχύει και για την εξαγγελία κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων γιατρών-νοσηλευτών, την αύξηση των μισθών τους, κά.

-Τέλος, η μείωση κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες της φορολογίας των επιχειρήσεων (από 29% σήμερα στο 25% από 1.1.19), καθώς και η επιδότηση του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών για τους νέο-προσλαμβανόμενους μισθωτούς σε επιχειρήσεις από 1.1.20, αποτελεί σαφώς καθαρή «παροχή» σε κεφαλαιούχους, χωρίς μάλιστα να συνοδεύεται από κάποιες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, σύνδεση της αύξησης κερδών με την αύξηση επενδύσεων, ενώ οι προλήψεις νέων με επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών να μην καταλήγει σε απολύσεις ήδη εργαζόμενων, κά.

Συνολικά, οι εξαγγελθείσες «ελαφρύνσεις» αποτελούν για τις λαϊκές τάξεις «μικρο-ρυθμίσεις», που δεν αλλάζουν το αντιλαϊκό πλαίσιο «λιτότητας» και «επιτροπείας» που επεβλήθη στη χώρα από την περίοδο των Μνημονίων, ενώ για τους κεφαλαιούχους είναι γενναιόδωρες, ιδιαίτερα με τη διατήρηση του όλου πλέγματος ρυθμίσεων στην περίοδο των Μνημονίων. Από την άλλη οι «κόντρες» κυβέρνησης και μνημονιακής αντιπολίτευσης στη ΔΕΘ, για την ασκούμενη πολιτική την μεταμνημονιακή περίοδο, δεν αγγίζει την ουσία της πολιτικής – το νεοφιλελεύθερο οικονομικό πλαίσιο με την επικυριαρχία της ευρωζώνης – αλλά το ποιος θα έχει τελικά τη νομή της εξουσίας.!

5.Η παρέμβαση της «Λαϊκής Ενότητας»

Εν όψει των πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων, οι δυνάμεις του «μνημονιακού μπλοκ», θα κάνουν ότι μπορούν να πολώσουν το πολιτικό κλίμα, μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ και δευτερευόντως να εκτρέψουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια σε «ανώδυνες» για το σύστημα επιλογές. Οι δυνάμεις της «Λαϊκής Ενότητας» για προφανείς λόγους, θα δεχτούν ισχυρή πίεση για να αποτρέψουν την είσοδο της στη Βουλή. Χρειάζεται από τώρα, ενεργοποίηση στο μέγιστο των δυνάμεων μας, ώστε να μην περάσουν τα σχέδια τους.

Αυτό σημαίνει συστηματική παρουσία στα «καυτά κοινωνικά μέτωπα» κατά των μέτρων της κυβέρνησης, προβάλλοντας την εναλλακτική μας πρόταση (αναλυτικότερα δες στο site της ΛΑΕ και Iskra, τη συνέντευξη Τύπου του Γραμματέα της ΛΑΕ, Π.Λαφαζάνη, στη ΔΕΘ, 13.9.18), καθώς τη δημιουργίας ενός εναλλακτικού πόλου, του Μετώπου των Αριστερών, Αντιφιλελεύθερων και Ριζοσπαστικών δυνάμεων, για ανατροπή της Λιτότητας και της Επιτροπείας, τη βαθιά διαγραφή του χρέους, την κατάργηση των μνημονιακών νόμων, την επαναθεμελίωση των βασικών εργασιακών δικαιωμάτων, ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, εθνικοποίηση τραπεζικού συστήματος, παραγωγική ανόρθωση, δραστική μείωση της ανεργίας, ανάκτηση της δημοκρατικής, οικονομικής και νομισματικής κυριαρχίας, με ανοικτό τον ορίζοντα σε ριζοσπαστικότερες κοινωνικές αλλαγές.

                                                                                      14.9.18

---

[1]. Η βασική πηγή στοιχείων, είναι η τελευταία έκθεση της Τράπεζας Ελλάδος (2017-2018), που στηρίζεται σε στοιχεία δικά της και από επίσημες πηγές (ΕΛΣΤΑΤ, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Eurostat, Κρατικού Προϋπολογισμού, κά), καθώς στοιχεία από δημοσιεύματα του Τύπου.