Από τις διατάξεις των άρθρων 1485, 1486, 1489 και 1493 του ΑΚ, συνάγεται ότι οι γονείς, είτε υπάρχει μεταξύ τους γάμος και συμβιώνουν, είτε έχει διακοπεί η συμβίωση, είτε έχει εκδοθεί διαζύγιο, έχουν κοινή και ανάλογη με τις δυνάμεις τους υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους, ακόμη και εάν τούτο έχει περιουσία, της οποίας όμως τα εισοδήματα ή το προϊόν της εργασίας του ή άλλα τυχόν εισοδήματά του δεν αρκούν για τη διατροφή του.
της δικηγόρου Μερόπης Δράκου
Οι γονείς υπό τις προϋποθέσεις της ΑΚ 1486 §1, κατά την οποία «δικαίωμα διατροφής έχει μόνο όποιος δεν μπορεί να διατρέφει τον εαυτό του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία του, την κατάσταση της υγείας του και τις λοιπές βιοτικές του συνθήκες ενόψει και των τυχών αναγκών της εκπαίδευσής του», έχουν υποχρέωση διατροφής και του ενηλίκου τέκνου τους. Η υποχρέωση αυτή γεννάται όταν ενόψει των συνθηκών, το ενήλικο τέκνο δεν έχει τη δυνατότητα συντηρήσεως του εαυτού του.
Συνεπώς, το δικαίωμα διατροφής του τέκνου δεν προϋποθέτει αυστηρώς την ενηλικίωση του. Εν αντιθέσει, ο νόμος καθιερώνει υποχρέωση των γονέων για διατροφή του τέκνου τους και πέραν της ενηλικίωσής του, εάν αυτό δεν είναι σε θέση να διατρέφει τον εαυτό του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία του, την κατάσταση της υγείας του και τις λοιπές βασικές του συνθήκες, ενόψει και των τυχόν αναγκών της εκπαιδεύσεώς του.
Η μόνη διαφορά στην αξίωση διατροφής του ενήλικου τέκνου σε σχέση με εκείνης του ανήλικου εντοπίζεται στο γεγονός ότι για την επιδίκαση διατροφής σε ενήλικο προϋποτίθεται ανυπαρξία κινητής ή ακίνητης περιουσίας ικανής για την κάλυψη των βιοτικών του αναγκών. Εν αντιθέσει, το ανήλικο τέκνο δεν υποχρεούται να αξιοποιήσει ή να ρευστοποιήσει την απρόσοδη περιουσία που τυχόν διαθέτει προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του πριν στραφεί εναντίον των γονέων του με αίτημα την χορήγηση διατροφής του από αυτούς.
Η αδυναμία κάλυψης βιοτικών αναγκών αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη γέννηση του δικαιώματος, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας ή όχι του δικαιούχου. Δεν απαιτείται εσχάτη ένδεια για την τήρηση της εν λόγω προϋπόθεσης. Ωστόσο, η αξίωση για διατροφή μπορεί να προσληφθεί ως καταχρηστική άσκηση δικαιώματος κατά την ΑΚ 281.
Λαμβάνεται υπόψη η κατάσταση της υγείας του τέκνου και οι λοιπές βιοτικές του συνθήκες, ενόψει ιδία και των τυχόν αναγκών εκπαιδεύσεώς του. Οι σπουδές είναι αναγκαίες για την απόκτηση των τυπικών προσόντων ανεξαρτήτως βαθμίδος (ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΙΕΚ). Η ιδιότητα του τέκνου ως φοιτητή, σπουδαστή κτλ. συνήθως συνεπάγεται ότι αδυνατεί να ασκήσει παράλληλα κάποιο επάγγελμα ή εργασία δίχως αυτό να έχει συνέπειες στην πορεία των σπουδών του, ακόμα και την υγεία του. Συνεπώς είναι νόμιμη η δικαστική διεκδίκηση και η χορήγηση από τον γονέα διατροφής για τον συγκεκριμένο λόγο.
Συνακόλουθα προς τα ανωτέρω, για το, κατά το άρθρο 216 ΚΠολΔ ορισμένο της αγωγής διατροφής σε χρήμα ενήλικου τέκνου στρεφόμενης κατά του γονέα του, αρκεί να συνάγεται ρητά από το δικόγραφο αυτής:
  • α) η συγγένεια του ενάγοντος τέκνου με τον εναγόμενο,
  • β) η έλλειψη εισοδημάτων του ενήλικου τέκνου και η εν γένει αδυναμία του να εργαστεί και να αυτοδιατραφεί,
  • γ) τα περιουσιακά στοιχεία του εναγομένου γονέα του,
  • δ) οι ανάγκες του τέκνου, που είναι προσδιοριστικές του ύψους της διατροφής, η οποία πρέπει να του καταβληθεί και
ε) το αιτούμενο, για όλες αυτές τις ανάγκες του, συνολικό ποσό της δαπάνης που αποτελεί την, κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις, ανάλογη διατροφή του, χωρίς να απαιτείται ο προσδιορισμός στο δικόγραφο της αγωγής με ακρίβεια και του απαραιτήτου, για την κάλυψη κάθε μέρους της ανάγκης του, που προκύπτει από τις συνθήκες της ζωής του, χρηματικού ποσού καθώς και των εισοδημάτων και της οικονομικής δυνατότητος και του άλλου γονέα και των συγκεκριμένων δαπανών που βαρύνουν καθένα από τους γονείς.
Περαιτέρω, το ενήλικο τέκνο έχει δικαίωμα να αιτηθεί δικαστικώς χορήγηση διατροφής και για μεταπτυχιακές σπουδές.
Σε αυτήν την περίπτωση, πέραν των επιδόσεων του τέκνου, συνεκτιμώνται από το δικαστήριο οι μέχρι τώρα σπουδές του σε σχέση με την δυνατότητά του να ασκήσει παράλληλα κάποιο επάγγελμα. Λαμβάνεται υπόψη και η δυνατότητα του τέκνου να βρει πόρους προκειμένου να συνεχίσεις τις σπουδές του από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς. Στην συζήτηση της αγωγής, λαμβάνεται υπόψη από το δικαστήριο οι επιδόσεις του τέκνου, καθώς και η ικανότητά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του επιπέδου των σπουδών του. Σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι το τέκνο δεν επέδειξε επιμέλεια και δεν κατέβαλε σοβαρές προσπάθειες και ενδιαφέρον για την εκμάθηση κάποιας επιστήμης, αφού δεν επέδειξε καμία πρόοδο στις σπουδές του, γεγονός που κατέδειξε ότι δεν επιδείκνυε έφεση για μάθηση και επιμονή για την πραγματοποίηση του στόχου του, λήψη πτυχίου και τον εφοδιασμό του με τα κατάλληλα προσόντα για την μετέπειτα επαγγελματική του αποκατάσταση, η αγωγή απορρίπτεται.
Σε περίπτωση που το ενήλικο τέκνο αξιώνει μόνο το ποσό που αντιστοιχεί στην υποχρέωση διατροφής του εναγόμενου γονέα στο σύνολο της απαιτούμενης διατροφής, η ένσταση συνεισφοράς δεν είναι νόμιμη και εκλαμβάνεται από το δικαστήριο ως άρνηση της αγωγής.
πηγή:lawspot.gr