Αποκλειστικό: Όλο το προσχέδιο του νέου Ασφαλιστικού

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Αλλαγές  σε όλο το μήκος και πλάτος της Δημόσιας Ασφάλισης προβλέπει  το προσχέδιο του ασφαλιστικού νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας το οποίο παρουσιάζει αποκλειστικά το Capital.gr. 

Το προσχέδιο αυτό περιλαμβάνει 104 άρθρα τα οποία αφορούν την κύρια ασφάλιση, την επικουρική, τις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών και των αγροτών, αλλά και τις εισφορές των μισθωτών. 

- Το πρώτο μέρος του νομοσχεδίου αφορά τον  Ηλεκτρονικό Εθνικό  Φορέα. Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). Στον e-ΕΦΚΑ εντάσσεται και το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ). 

- Το δεύτερο μέρος, περιλαμβάνει διατάξεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του νέου ΕΦΚΑ.

- Το τρίτο, αφορά ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και την ελεύθερη επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας από τους μη μισθωτούς. 

- Το τέταρτο μέρος αφορά τη  συγκρότηση του οργανισμού του e-ΕΦΚΑ. 

Πιο αναλυτικά, οι βασικότερες αλλαγές στις συντάξεις και τις εισφορές, όπως προβλέπονται στο εν λόγω προσχέδιο έχουν ως εξής: 

Τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις 

Κατ΄αρχάς, σε σχέση με τα ποσοστά αναπλήρωσης των ανταποδοτικών (κύριων) συντάξεων, διαμορφώνονται από την 1/10/2019 ως εξής:

- Για έως 15 έτη ασφάλισης, το ποσοστό αναπλήρωσης θα ανέλθει στο 0,77%
- Από 15,01 έως 18 έτη ασφάλισης στο 0,84%.
- Από  18,01 έως 21 έτη, στο 0,90%
- Από 21,01 έως 24 έτη, στο 0,96% 
- Από 24,01 έως 27  έτη στο  1,03%
- Από 27,01 έως 30 έτη, στο  1,21%
- Από 30,01 έως 33  έτη στο 1,98% (έναντι 1,42% που προβλέπει ο ν. Κατρούγκαλου)
- Από 33,01 έως 36 έτη στο 2,50% (έναντι  1,59%)
- Από 36,01 έως 40 έτη στο 2,55% (έναντι 1,80%)
- Από 40,01 και πάνω έτη στο προσαυξάνεται κατά 0,5% ανά έτος 
 
Το προσχέδιο αναφέρει πως από 1.10.2019 οι συντάξεις που έχουν ήδη κανονιστεί και καταβληθεί με βάση τις ρυθμίσεις του Ν.4387/2016  (ν. Κατρούγκαλου) ή εκκρεμεί ο υπολογισμός τους αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τα ποσοστά αναπλήρωσης, όπως αναφέρονται παραπάνω. Ο σχετικός  υπολογισμός γίνεται από 1.10.2019, ημερομηνία από την οποία καταβάλλονται και τυχόν προκύπτουσες αυξήσεις.

Για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης που έχουν υποβληθεί έως την 30η Σεπτεμβρίου 2019 το ποσό της απονεμόμενης σύνταξης δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού της σύνταξης που θα απονεμόταν κατά το προϊσχύον καθεστώς. Τυχόν διαφορά που προκύπτει καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά. 

Οι επανυπολογισθείσες κύριες συντάξεις σύμφωνα με το ν. Κατρούγκαλου υπολογίζονται εκ νέου από 1.10.2019 με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης του παρουσιάζονται στο προσχέδιο.

Από 1.10.2019, όπως προβλέπει το ίδιο προσχέδιο,  αν το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μεγαλύτερο εκείνου που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, το επιπλέον ποσό όπως επαναϋπολογίζεται εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, συμψηφιζόμενο κατ` έτος και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων.

Εάν η επανυπολογισθείσα προσωπική διαφορά είναι μεγαλύτερη του ποσού που προέκυπτε κατά το προϊσχύον καθεστώς καταβάλλεται η προσωπική διαφορά κατά το προϊσχύον καθεστώς. 

Αν το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μικρότερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους βάσει των νέων ποσοστών αναπλήρωσης, τότε το ποσόν των συντάξεων προσαυξάνεται κατά το ένα πέμπτο της πρόσθετης διαφοράς που προκύπτει, για την περίοδο από 1η Οκτωβρίου 2019 έως 31η Δεκεμβρίου 2020 και ισόποσα κατ έτος έως την 31η Δεκεμβρίου 2024. Εάν η επανυπολογισθείσα προσωπική διαφορά είναι μικρότερη του ποσού που προέκυπτε κατά το προϊσχύον καθεστώς καταβάλλεται η προσωπική διαφορά κατά το προϊσχύον καθεστώς.

Επανέρχονται οι επικουρικές συντάξεις στο επίπεδο του 2016

Το προσχέδιο καθιστά σαφές πως οι  ήδη καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις έως 30 Σεπτεμβρίου 2019, που αφορούν αιτήσεις που είχαν υποβληθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2014, συνεχίζουν να καταβάλλονται από 1η Οκτωβρίου 2019 στο ύψος του ποσού που είχαν διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις στις 31-12-2014.

Ειδικά, ο υπολογισμός της κράτησης υπέρ υγειονομικής περίθαλψης διενεργείται, όπως ισχύει. Το καταβαλλόμενο προ φόρου ποσό δεν μπορεί να υπολείπεται του προ φόρου καταβαλλόμενου ποσού στις 30 Σεπτεμβρίου 2019. Τo προηγούμενο εδάφιο έχει αναλογική εφαρμογή και στις εκκρεμείς αιτήσεις που είχαν υποβληθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2014. Τo προηγούμενο εδάφιο έχει αναλογική εφαρμογή και στις εκκρεμείς αιτήσεις που είχαν υποβληθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2014.

Οι αλλαγές στις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών

Όσον αφορά τις εισφορές κύριας ασφάλισης των ελευθέρων επαγγελματιών,  οι ασφαλιστικές κατηγορίες διαμορφώνονται ως εξής: 
- 1η κατηγορία : 155 ευρώ
- 2η κατηγορία : 186 ευρώ
- 3η κατηγορία : 236 ευρώ
- 4η κατηγορία :297 ευρώ
- 5η κατηγορία : 369 ευρώ
- 6η κατηγορία : 500 ευρώ
 
Οι εισφορές υγείας ανέρχονται στα 55 ευρώ για την 1η κατηγορία και στα 66 ευρώ για τη 2η έως 6η κατηγορία. 

Οι ασφαλισμένοι κατατάσσονται με ελεύθερη επιλογή τους σε μία από τις 6 ασφαλιστικές κατηγορίες. Η κατάταξη σε μία από τις 6 αυτές κατηγορίες είναι υποχρεωτική. 

Σε πρώτη φάση οι ασφαλισμένοι επιλέγουν εντός δύο μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου την ασφαλιστική κατηγορία στην οποία επιθυμούν να υπαχθούν άλλως κατατάσσονται στη πρώτη ασφαλιστική κατηγορία. 

Από 1-1-2020 θεσπίζεται ειδική ασφαλιστική κατηγορία για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, της οποίας το ποσόν της μηνιαίας εισφοράς αντιστοιχεί σε 93 ευρώ. Στην ειδική κατηγορία κατατάσσονται οι νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοτελώς απασχολούμενοι για 5 έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος κατόπιν αιτήσεώς τους.  Από 1-1-2023 τα προαναφερθέντα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών προσαυξάνονται κατ’ έτος με διαπιστωτική πράξη του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου δια του 2.

Τι θα ισχύσει για τους παράλληλα απασχολούμενους 

Το προσχέδιο του νέου Ασφαλιστικού προβλέπει, επίσης, ότι οι ασφαλισμένοι του Ε.Φ.Κ.Α. οι οποίοι ασκούν παράλληλα δύο ή περισσότερες επαγγελματικές δραστηριότητες, μισθωτού ή αυτοτελώς απασχολούμενου ή ελεύθερου επαγγελματία επάγγελμα ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ καταβάλλουν για κάθε ασκούμενη επαγγελματική δραστηριότητα τις προβλεπόμενες νέες ασφαλιστικές εισφορές.

Στις περιπτώσεις που πραγματοποιούνται παράλληλα περισσότερες της μίας μισθωτές απασχολήσεις, καταβάλλονται για κάθε μισθωτή απασχόληση, οι εισφορές που προβλέπονται κατά περίπτωση και έως του ανωτάτου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών.

Ως προς την εργοδοτική εισφορά το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών εφαρμόζεται χωριστά για κάθε εργοδότη.

Στις περιπτώσεις μισθωτής απασχόλησης ή απασχολούμενων με έμμισθη εντολή που παράλληλα αυτοαπασχολούνται ή ασκούν ελεύθερο επάγγελμα ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ καταβάλλεται υποχρεωτικά η νέα προβλεπόμενη  ασφαλιστική εισφορά. Η εν λόγω εισφορά δεν είναι δυνατόν να υπολείπεται του ποσού της εισφοράς της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς για την ασφάλιση ασθενείας.

Eάν υπολείπεται του ποσού της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας καταβάλλεται η διαφορά από τον ασφαλισμένο. 

Ειδικά για τους νέους αυτοτελώς απασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες η ανωτέρω εισφορά δεν δύναται να υπολείπεται της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης της για την ασφάλιση ασθενείας, για 5 έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος κατόπιν υποβολής σχετικής αιτήσεως.

Για όσους μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες ή απασχολούμενους σε επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ επιλέγουν προαιρετικά την καταβολή υψηλότερης εισφοράς της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας, αυτοτελώς απασχολούμενου ή ελεύθερου επαγγελματία ή απασχολούμενου σε επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, ή της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας για τους νέους επαγγελματίες, καταβάλλονται οι προβλεπόμενες  εισφορές συμπεριλαμβανομένης και της εισφοράς για την ασφάλιση ασθενείας.

Μισθωτοί που παράλληλα αμείβονται με δελτία παροχής υπηρεσιών από το φυσικό ή νομικό πρόσωπο στο οποίο παρέχουν μισθωτή εργασία ή σε συνδεδεμένα με αυτά πρόσωπα  εφαρμόζονται αναλογικά ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς.

Οι παραπάνω ασφαλισμένοι για  υγειονομική περίθαλψη υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του φορέα, κλάδου ή τομέα που εντάχθηκαν στον Ε.Φ.Κ.Α. με την ιδιότητα του μισθωτού. 

Ασφαλισμένοι ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση, για τους οποίους προέκυπτε βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων, όπως αυτές ίσχυαν έως την έναρξη του παρόντος για κάθε φορέα, τομέα, κλάδου ή λογαριασμό που εντάχθηκε στον Ε.Φ.Κ.Α., υποχρεωτική ασφάλιση σε δύο ή περισσότερους φορείς, τομείς, κλάδους και λογαριασμούς για την αυτή απασχόληση, καταβάλλουν τις προβλεπόμενες ασφαλιστικές εισφορές. 

Οι παλαιοί ασφαλισμένοι κατά την έννοια των διατάξεων του ν.2084/1992, μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, εξακολουθούν να έχουν προαιρετικά το δικαίωμα καταβολής δεύτερης εισφοράς στον Ε.Φ.Κ.Α., κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησης. Στην περίπτωση αυτή καταβάλλουν το συνολικό ποσοστό εισφοράς ασφαλισμένου και εργοδότη, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Τα ανωτέρω εφαρμόζονται αντίστοιχα για την υγειονομική περίθαλψη, την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή. 

Στους ασφαλισμένους που αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών και για τους οποίους προκύπτει ότι το εισόδημά τους προέρχεται από την απασχόλησή τους σε έως δύο φυσικά ή νομικά πρόσωπα, εφαρμόζονται αναλογικά, ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς, οι διατάξεις που αφορούν τους μισθωτούς.

Για ποιους εισάγεται προαιρετικά η ασφάλιση  στο Επιικουρικό και το Εφάπαξ

Σύμφωνα με το προσχέδιο, από 1.1.2021 στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Ο.Γ.Α. καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.

Στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. υπάγονται, μετά από αίτησή τους, προαιρετικά: 

- Oι μισθωτοί, οι αυτοτελώς απασχολούμενοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, που από 1-1-2021 αναλαμβάνουν ασφαλιστέα εργασία - απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία ασφαλίζονται υποχρεωτικά σε φορέα κύριας ασφάλισης και δεν υπάγονται για την εργασία - απασχόλησή τους αυτή ή την ιδιότητά τους, στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ ή άλλου φορέα υποχρεωτικής ασφάλισης για εφάπαξ παροχή ή των εξομοιούμενων βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας με αυτούς, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης. 

- Οι προσλαμβανόμενοι στην Ελληνική Αστυνομία και στο Πυροσβεστικό Σώμα, οι οποίοι είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένοι στον Τομέα Πρόνοιας Αστυνομικών (ΤΠΑΣ), στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Αστυνομίας Πόλεων (ΤΠΥΑΠ) και στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος (ΤΠΥΠΣ) του ΤΕΑΠΑΣΑ, εφαρμοζομένων των διατάξεων που διέπουν τον πρώην Τομέα Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ).".

Συμπληρωματική χρηματοδότηση ασφαλιστικού συστήματος

Το προσχέδιο αναφέρει πως από 1/1/2020 στον ετήσιο κοινωνικό προϋπολογισμό εγγράφεται δαπάνη ύψους 0,5% του ΑΕΠ, από την οποία καλύπτεται κατά πρώτον η δαπάνη που δημιουργείται ετησίως σε εφαρμογή των αποφάσεων της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας  (σ.σ. για το νόμο Κατρούγκαλου)  και κατά δεύτερον η δαπάνη εφάπαξ παροχής, η οποία καταβάλλεται τον Δεκέμβριο εκάστου έτους σε δικαιούχους σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου, σε δικαιούχους προσυνταξιοδοτικής παροχής, επιδομάτων σύνταξης με αιτία την αναπηρία και ανασφάλιστους υπερήλικες των άρθρων 1 έως 3 του ν. 1296/1982 (Α’ 128), της περίπτωσης 5 της υποπαραγράφου ΙΑ.6 της παραγράφου ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 (Α’ 222) και του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 (Α’ 85). Η δαπάνη της εφάπαξ παροχής χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό. 

Για το έτος 2020 η παραπάνω  δαπάνη καλύπτεται από τις ήδη εγγεγραμμένες πιστώσεις του κοινωνικού προϋπολογισμού.

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Οικονομικών λαμβάνοντας υπόψη τις αναλογιστικές προβολές, τα στοιχεία εκτέλεσης του κοινωνικού προϋπολογισμού και τους ετήσιους δημοσιονομικούς στόχους, καθορίζεται ετησίως το ποσόν που διατίθεται για την εφάπαξ παροχή, προσδιορίζονται τα κριτήρια απονομής, ο φορέας και η διαδικασία καταβολής, το ύψος της εφάπαξ παροχής ανά κατηγορία δικαιούχων και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος. 

Μείωση εισφορών εργοδότη-εργαζομένου

Από 1ης Ιουνίου 2020 στις περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών μειώνονται κατά 0,90 μονάδες ως ακολούθως: 

- Κατά 0,75 ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλίστρων υπέρ κλάδου ανεργίας. Η μείωση επιμερίζεται κατά 0,48 πμ στο ασφάλιστρο του εργοδότη και κατά 0,27 πμ στο ασφάλιστρο του εργαζομένου. Το συνολικό ασφάλιστρο υπέρ ανεργίας διαμορφώνεται σε 4,25 ποσοστιαίες μονάδες και κατανέμεται 2,69 ποσοστιαίες μονάδες στον εργοδότη και 1,56  μονάδες στον εργαζόμενο.

- Κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλίστρων υπέρ του Ενιαίου Λογαριασμού για την εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών (ΕΛΕΚΠ) .

https://www.capital.gr/Content/RelatedFiles/b4/b4561ec0d05048ae84ea89d66596c661.pdf