Αποστόλης Αλωνιάτης Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίων

Αν και έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την κατάργηση της απόδοσης Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίου (ΦΣΚ) κατά την σύσταση νέων εταιριών, αρκετοί είναι οι φορολογούμενοι που ρωτούν ακόμη σχετικά με το θέμα. Επίσης αρκετές είναι οι επιχειρήσεις που καλούνται να πληρώσουν πρόστιμα και προσαυξήσεις για την εκπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης απόδοσης του ΦΣΚ. Με το σημείωμα μας θα προσπαθήσουμε να δώσουμε οδηγίες και διευκρινήσεις σχετικά με το Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίου

Κατάργηση του Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίων κατά τη σύσταση εταιρειών

Σύμφωνα με το ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (Ιούνιος 2019):

«Με τις διατάξεις της υποπαραγράφου ΣΤ.22 της παρ. ΣΤ’ του άρθρου πρώτου του Κεφαλαίου Α΄ του ν.4254/2014 (Α’ 85), δεν επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων, σύμφωνα με τα άρθρα 17 έως 31 του ν.1676/1986 (Α’ 204), κατά τη σύσταση των υποκείμενων προσώπων στον φόρο αυτό. Σχετικές οδηγίες έχουν δοθεί με την αριθ. ΠΟΛ 1133/2014 (ΑΔΑ: ΒΙΦΔΗ-ΚΩΡ) εγκύκλιο του Γενικού Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων».

ΠΟΛ 1133/ Αθήνα, 8 Μαΐου 2014

ΘΕΜΑ : «Μη επιβολή Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίων κατά την σύσταση των εταιρειών».

Κοινοποιούμε κατωτέρω τις διατάξεις της ΥΠΟΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ΣΤ.22 της Παραγράφου ΣΤ. του Άρθρου πρώτου του Κεφαλαίου Α’ του νόμου 4254/2014 «Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο εφαρμογής του ν. 4046/2012 και άλλες διατάξεις», που δημοσιεύθηκε στο Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως ΦΕΚ Α 85 / 7-4-2014 και παρέχομε οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή τους..

Με τις κοινοποιούμενες διατάξεις, οι οποίες ισχύουν από 7-4-2014 δεν επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων σύμφωνα με τα άρθρα 17-31 του ν. 1676/1986 (Α’ 204) κατά την σύσταση των υποκειμένων προσώπων στο φόρο αυτό.

Ειδικότερα, η μη επιβολή του φόρου εφαρμόζεται στις πράξεις σύστασης των προσώπων που ορίζονται με τις διατάξεις του άρθρου 17 του ως άνω νόμου, ήτοι εμπορικές εταιρείες και κοινοπραξίες επιτηδευματιών, συνεταιριστικές οργανώσεις κάθε βαθμού, οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, νομικό πρόσωπο, ένωση προσώπων ή κοινωνία, εφόσον ο σκοπός που επιδιώκουν τα πρόσωπα αυτά είναι κερδοσκοπικός. Η μη επιβολή φόρου δεν συνεπάγεται επιβολή τελών χαρτοσήμου, οι διατάξεις για την επιβολή των οποίων, καταργήθηκαν, σύμφωνα με το άρθρο 31 του ίδιου νόμου, μετά την επιβολή του φόρου συγκέντρωσης.

Η μη επιβολή φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων ισχύει, όπως προαναφέρθηκε, από 7-4-2014 και καταλαμβάνει τις πράξεις σύστασης των προσώπων του άρθρου 17 για τις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννάται και το οικείο έγγραφο συντάσσεται από την ημερομηνία αυτή.

Μετατροπή ατομικής επιχειρήσεις σε εταιρία

«Επιπλέον, όπως γίνεται δεκτό από τη θεωρία του εμπορικού δικαίου, κατά τη «μετατροπή» της ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρεία γίνεται εισφορά εις είδος του ενεργητικού και παθητικού της ατομικής επιχείρησης σε νεοϊδρυόμενο νομικό πρόσωπο. Επομένως, διευκρινίζεται ότι κατά τη «μετατροπή» ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρία δεν επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου, κατ΄ εφαρμογή των οριζομένων στις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 4254/2014, από τον χρόνο έναρξης ισχύος του νόμου αυτού, διότι η μετατροπή εν προκειμένω διενεργείται με σύσταση εταιρείας και όχι με μεταβολή του νομικού τύπου υφιστάμενης εταιρείας.»

Σχετικές οδηγίες δόθηκαν

Α) Με το έγγραφο με Αρ. Πρωτ.: 49313/ Αθήνα, 02-05-2017 του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Διεύθυνση ΓΕΜΗ).

«Μετατροπή Ατομικής Επιχείρησης σε Ι.Κ.Ε.

Με δεδομένη την σύγχυση που έχει δημιουργηθεί για το σχετικό με το θέμα αντικείμενο μετά και την έκδοση της ΠΟΛ. με ΑΔΑ:7Υ95Η-ΕΒΩ και αριθ. πρωτ.: ΔΕΑΦ Β 1084102/01-06-2016 και εξ΄ αφορμής των πολλαπλών ερωτημάτων που τίθενται στην υπηρεσία μας σχετικά με το εν λόγω ζήτημα θα θέλαμε να σας γνωστοποιήσουμε τα εξής:

α) Σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές του εμπορικού δικαίου μετατροπή πραγματοποιείται όταν μια εταιρεία που διαθέτει ήδη νομική προσωπικότητα μεταβάλλει την εταιρική της μορφή σε έναν άλλο εταιρικό τύπο ( π.χ. μια Ε.Π.Ε. σε Α.Ε.). Αυτό σημαίνει ότι δεν διαταράσσεται η νομική προσωπικότητα της εταιρείας καθώς αυτή συνεχίζει να λειτουργεί υπό το νέο νομικό της μανδύα και να διέπεται από τις αρχές του εταιρικού δικαίου. Οι εταιρείες που από το νόμο αναγνωρίζονται ως έχουσες νομική προσωπικότητα είναι:

- Η Ανώνυμη Εταιρεία

- Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης

- Η Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε.

- Η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία Η Ομόρρυθμη Εταιρεία

- Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία

- Η Ετερόρρυθμη κατά μετοχές Εταιρεία

- Η εγγεγραμμένη στο ΓΕΜΗ Αστική Εταιρεία (ΑΚ 784)

- Ο Αστικός Συνεταιρισμός του Ν. 1667/86

β) Στις περιπτώσεις των μετατροπών βάσει των διατάξεων του εταιρικού δικαίου η νέα εταιρεία (μετατρεπόμενη εταιρεία) συνεχίζεται στο νέο νομικό τύπο (μεταβολή νομικής μορφής ) χωρίς να πραγματοποιηθεί εκκαθάριση της περιουσίας της. Η μετατροπή μιας εταιρικής μορφής σε μια άλλη προϋποθέτει την αποτίμηση της περιουσίας που κατέχει η μετατρεπόμενη εταιρεία ήτοι τη σύνταξη έκθεσης εκτίμησης που θα περιλαμβάνει την εκτίμηση για όλα τα στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού της μετατρεπόμενης εταιρείας, καθώς και την προκύπτουσα καθαρή θέση αυτής που θα εισφερθεί στην από τη μετατροπή προερχόμενη εταιρεία. Εδώ γίνεται φανερό ότι η μετατρεπόμενη εταιρεία έχει σύνολο περιουσίας το οποίο μπορεί βάσει του εσωλογιστικού της ισολογισμού να υπολογιστεί και να εισφερθεί αυτό και μόνο στη νέα εταιρεία. Επίσης στις εν λόγω μετατροπές μετά την επέλευση της μετατροπής οι εκκρεμείς δίκες συνεχίζονται στο όνομα της νέας εταιρείας, χωρίς να επέρχεται διακοπή τους. Επιπλέον εν προκειμένω τόσο πριν την μετατροπή όσο και μετά την ολοκλήρωση αυτής φορολογείται η νομική προσωπικότητα υπό διαφορετικό κάθε φορά τύπο ( π.χ. μετατροπή Ε.Π.Ε. σε Α.Ε. για τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν από το χρόνο της σύστασης και μετά θα φορολογηθεί η προερχόμενη από τη μετατροπή Α.Ε. ενώ για τα εισοδήματα που προέκυψαν μέχρι το χρόνο της μετατροπής θα φορολογηθεί η μετατρεπόμενη Ε.Π.Ε.) Ως εκ τούτου δεν είναι νοητή η μετατροπή εταιρείας χωρίς νομική προσωπικότητα σε άλλη εταιρεία με νομική προσωπικότητα.

Στις περιπτώσεις που οικονομικές οντότητες, μη φέρουσες νομική προσωπικότητα, αποκτούν τέτοια (τέτοιου είδους) δεν πρόκειται για μετατροπή αλλά για ίδρυση νέας εταιρείας. Η εν λόγω σύσταση νέας εταιρείας που προέρχεται από την μεταβολή οικονομικών μονάδων που δεν διαθέτουν νομική προσωπικότητα δεν προβλέπεται όπως προαναφέραμε από τις διατάξεις του εμπορικού δικαίου άλλα μόνο από τους αναπτυξιακούς νόμους. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η «μετατροπή» (καταχρηστική μετατροπή) ατομικής επιχείρησης, αστικής εταιρείας μη εγγεγραμμένης στο ΓΕΜΗ, αφανούς εταιρείας, κοινοπραξίας, κοινωνίας κληρονόμων και /ή κοινωνία δικαιώματος, υποκατάστημα ημεδαπής ή αλλοδαπής με σύσταση νέας εταιρείας.

Ιδιαιτέρως ως προς την Ατομική Επιχείρηση θα πρέπει να τονιστούν τα ακόλουθα:

Στην ατομική επιχείρηση δεν υπάρχει η δυνατότητα αποτίμησης περιουσίας όπως μπορεί να γίνει με τις εταιρείες με νομική προσωπικότητα. Δεν μπορεί να γίνει εκτίμηση της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης γιατί δεν υπάρχει διαχωρισμός της περιουσίας της επιχείρησης από την περιουσία του ατόμου που αποτελεί τον φορέα αυτής. Για την ακρίβεια η ατομική επιχείρηση αποτελεί μέρος της περιουσίας του ατόμου το οποίο έχει ορισμένο σύνολο περιουσίας. Η ατομική από την άλλη δεν έχει ορισμένο σύνολο περιουσίας αποτιμώμενο με εσωλογιστικά στοιχεία όπως γίνεται στις εταιρείες ώστε να προκύπτει η καθαρή θέση αυτής ως εκ τούτου δεν υφίσταται μετατροπή αλλά εισφορά νέας περιουσίας δηλαδή εισφορά της ατομικής επιχείρησης από τον φορέα της ( φυσικό πρόσωπο) ως περιουσιακό αυτού στοιχείο σε μια νέα υπό σύσταση εταιρεία. Επίσης μια εταιρεία με νομική προσωπικότητα η οποία συστάθηκε με την εισφορά νέας περιουσίας από Ατομική επιχείρηση δεν μπορεί να ασκεί τα δικαιώματα του φυσικού προσώπου και της λυθείσας ατομικής του επιχείρησης ούτε να συνεχίσει τις δίκες που είχε αρχίσει η επιχείρηση αυτή εφόσον δεν του παρέχει τέτοιο δικαίωμα κάποια διάταξη του ουσιαστικού δικαίου. Επιπροσθέτως η εταιρεία που θα συσταθεί από την εισφορά της ατομικής επιχείρησης θα φορολογηθεί για τα εισοδήματα που θα αποκτήσει από το χρόνο σύστασής της και μετά, ενώ τα εισοδήματα που προέκυψαν μέχρι του χρόνου της σύστασης, θα υπαχθούν σε φορολογία με τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φυσικού προσώπου.

Εν κατακλείδι με βάση :

α) Την ΠΟΛ. 1042/2017 όπου ρητά αναφέρει μεταξύ άλλων ότι: «όπως γίνεται δεκτό από τη θεωρία του εμπορικού δικαίου, κατά τη «μετατροπή» της ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρεία γίνεται εισφορά εις είδος του ενεργητικού και παθητικού της ατομικής επιχείρησης σε νεοϊδρυόμενο νομικό πρόσωπο. Κατόπιν των ανωτέρω διευκρινίζεται ότι κατά τη «μετατροπή» ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρεία δεν επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου κατ΄ εφαρμογή των οριζομένων στις προαναφερθείσες διατάξεις του Ν. 4254/2014 από τον χρόνο έναρξης ισχύος του νόμου αυτού, διότι η μετατροπή εν προκειμένω διενεργείται με σύσταση εταιρείας και όχι με μεταβολή του νομικού τύπου υφιστάμενης εταιρείας»

β) Την με αριθ. 2268/2005 απόφαση του Εφετείου Αθηνών (381047) όπου μεταξύ άλλων αναφέρει ότι: « Δεν είναι νοητή η μετατροπή εταιρείας χωρίς νομική προσωπικότητα, σε (άλλη) εταιρεία με νομική προσωπικότητα. Δεν νοείται μετατροπή ατομικής επιχείρησης σε ανώνυμη εταιρεία αλλά ιδρύεται νέα εταιρεία».

Β) Με την ΠΟΛ. 1042/ Αθήνα, 20/3/2017

«ΘΕΜΑ : Επιβολή Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίου σε πράξεις μετατροπής ατομικών επιχειρήσεων σε κεφαλαιουχικές εταιρείες.

Με αφορμή ερωτήματα που τέθηκαν στην Υπηρεσία μας αναφορικά με την επιβολή ή μη φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου στις περιπτώσεις μετατροπής ατομικών επιχειρήσεων σε κεφαλαιουχικές εταιρείες, μετά την κατάργηση, από 7.4.2014, της επιβολής ΦΣΚ στις πράξεις σύστασης προσώπων υποκείμενων στο φόρο αυτό, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

1. Με τις διατάξεις του άρθρου 17 του ν. 1676/1986 (Α' 204) ορίζεται ότι επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου σε συγκεκριμένα νομικά πρόσωπα, μεταξύ άλλων και σε εμπορικές εταιρίες.

2. Στις διατάξεις του άρθρου 18 του ίδιου ως άνω νόμου προβλέπονται οι πράξεις επί των οποίων επιβάλλεται ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου, μεταξύ των οποίων και η σύσταση των προσώπων του προαναφερθέντος άρθρου 17.

3. Περαιτέρω, με τις διατάξεις της Υποπαραγράφου ΣΤ.22 της Παραγράφου 22 του πρώτου άρθρου του ν. 4254/2014 (Α' 85) ορίσθηκε ότι από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού (7.4.2014), δεν επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων κατά τα άρθρα 17 επ. του ν.1676/1986 κατά τη σύσταση των υποκειμένων στο φόρο αυτόν. Η εξαίρεση αυτή καταλαμβάνει, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, όλες τις πράξεις σύστασης, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 18 του ίδιου νόμου, και δεν περιορίζεται μόνο στις πράξεις σύστασης που ρητώς αναφέρονται στην περίπτωση 1.α. του άρθρου αυτού.

4. Στις φορολογητέες πράξεις του άρθρου 18 του ν. 1676/1986, εκτός από τις πράξεις σύστασης προσώπων υποκείμενων στο φόρο αυτό της παραγράφου 1α, έχουν συμπεριληφθεί με την παράγραφο 1β του ιδίου άρθρου και οι περιπτώσεις μετατροπής προσώπων μη-υποκείμενων σε πρόσωπα υποκείμενα στο φόρο αυτό, στην οποία εμπίπτει η περίπτωση μετατροπής ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρεία.

5. Όπως γίνεται δεκτό από τη θεωρία του εμπορικού δικαίου, κατά τη «μετατροπή» της ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρεία γίνεται εισφορά εις είδος του ενεργητικού και παθητικού της ατομικής επιχείρησης σε νεοϊδρυόμενο νομικό πρόσωπο.

6. Κατόπιν των ανωτέρω διευκρινίζεται ότι κατά τη «μετατροπή» ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρία δεν επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου κατ' εφαρμογή των οριζομένων στις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 4254/2014 από τον χρόνο έναρξης ισχύος του νόμου αυτού, διότι η μετατροπή εν προκειμένω διενεργείται με σύσταση εταιρείας και όχι με μεταβολή του νομικού τύπου υφιστάμενης εταιρείας».

Φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου

Από όσα παραθέσαμε παραπάνω προκύπτει ότι πλέον, ο ΦΣΚ δεν επιβάλλεται στο αρχικό κεφάλαιο της σύστασης, αλλά μόνο στις μεταγενέστερες αυξήσεις κεφαλαίου ή ενεργητικού.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις θα πρέπει να υποβληθεί δήλωση Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίου (ΦΣΚ).

Υποχρεώσεις από φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου.

Οι υποχρεώσεις για την απόδοση του Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίου , προκύπτουν από του νόμο ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 1676 «Καθορισμός των συντελεστών του φόρου προστιθέμενης αξίας και ρύθμιση άλλων θεμάτων.» (ΦΕΚ Α' 204/29-12-1986).

Η καταβολή του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων (1%) γίνεται με υποβολή σχετικής δήλωσης, όπως αναλυτικά ορίζεται κατά περίπτωση, στο άρθρο 23 του Ν.1676/1986, όπως ισχύει, μετά τις ρυθμίσεις που έγιναν με το άρθρο 37 του Ν.3220/2004.

Ειδικότερα:

Για τις φορολογητέες πράξεις που καταρτίζονται στην ημεδαπή, τα πρόσωπα του άρθρου 17, που υπάγονται στο φόρο,

«Άρθρο 17. Επιβολή φόρου

Επιβάλλεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, φόρος με την ονομασία «φόρος στη συγκέντρωση κεφαλαίων», από:

α) εμπορικές εταιρείες και κοινοπραξίες επιτηδευματιών,

β) συνεταιριστικές οργανώσεις κάθε βαθμού, οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, νομικό πρόσωπο, ένωση προσώπων ή κοινωνία, εφ’ όσον ο σκοπός που επιδιώκουν τα πρόσωπα αυτά είναι κερδοσκοπικός,

γ) υποκατάστημα ξένης εταιρείας.»

οφείλουν να υποβάλουν δήλωση στην αρμόδια ΔΟΥ μαζί με αντίγραφο του εγγράφου της οικείας πράξης και να καταβάλουν ολόκληρο το ποσό του οφειλόμενου φόρου.

Επομένως τα πρόσωπα που υπάγονται στο φόρο υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση μόνο για τις πράξεις που υπόκεινται στο φόρο.

Αντίθετα, για τις μη υποκείμενες στο φόρο πράξεις δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης. Στην περίπτωση, όμως, αυτή, δηλαδή των μη υποκείμενων στο φόρο πράξεων, τα πρόσωπα αυτά θα πρέπει να προσκομίζουν στην αρμόδια ΔΟΥ αντίγραφο των πράξεων αυτών για ενημέρωση της φορολογικής αρχής, αλλά και για την περαιτέρω προσκόμισή τους στον γραμματέα των δικαστηρίων εάν πρόκειται για πράξεις που υπόκεινται σε δημοσίευση, αφού οι γραμματείς των δικαστηρίων υποχρεούνται να αρνηθούν τη δημοσίευση των πράξεων αυτών εάν δεν βεβαιώνεται επ’ αυτών από τη ΔΟΥ ότι όμοιο αντίτυπο κατατέθηκε σ’ αυτή.

Οι πράξεις για τις οποίες καταβάλλεται ο φόρος στην συγκέντρωση κεφαλαίων περιγράφονται στο Άρθρο 18 του σχετικού νόμου , όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα.

Πιο συγκεκριμένα:

«Άρθρο 18. Φορολογούμενες πράξεις

1. Αποτελούν συγκέντρωση κεφαλαίων και υπάγονται στο φόρο οι κατωτέρω πράξεις:

α) η σύσταση των προσώπων, που προβλέπονται από το άρθρο 17 και η αύξηση του κεφαλαίου τους, που γίνεται με την εισφορά περιουσιακών στοιχείων οποιουδήποτε είδους,

β) η μετατροπή προσώπου, που δεν εμπίπτει στις διατάξεις του άρθρου 17, σε πρόσωπο του άρθρου αυτού, καθώς και η συγχώνευση προσώπου που δεν εμπίπτει στις διατάξεις του άρθρου 17 με πρόσωπο του άρθρου αυτού,

γ) η αύξηση του ενεργητικού των προσώπων του άρθρου 17, που γίνεται με την εισφορά περιουσιακών στοιχείων οποιουδήποτε είδους, όχι για συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο ή την εταιρική περιουσία, αλλά για χορήγηση δικαιωμάτων ίδιας φύσης με εκείνα που έχουν οι εταίροι, όπως το δικαίωμα ψήφου ή το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη ή στο προϊόν της εκκαθάρισης,

δ) η αύξηση του ενεργητικού των προσώπων του άρθρου 17, που γίνεται με την παροχή υπηρεσιών από μέλος αυτών, οι οποίες δεν αυξάνουν το κεφάλαιο, αλλά διαφοροποιούν τα δικαιώματα ή αυξάνουν την αξία των μεριδίων,

ε) το δάνειο, που συνάπτει πρόσωπο του άρθρου 17, εφ’ όσον ο δανειστής έχει δικαίωμα σε ποσοστό στα εταιρικά κέρδη,

στ) το δάνειο, που συνάπτει πρόσωπο του άρθρου 17 με εταίρο τη σύζυγο ή τέκνο εταίρου, καθώς και το δάνειο, που συνάπτει με τρίτο πρόσωπο, εάν για το δάνειο τούτο έχει εγγυηθεί κάποιος εταίρος, με την προϋπόθεση ότι τα δάνεια αυτά έχουν το ίδιο αποτέλεσμα που έχει και η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου,

ζ) η διάθεση παγίων κεφαλαίων ή κεφαλαίων κίνησης σε υποκατάστημα στην Ελλάδα από ξένη εταιρεία, στην οποία τούτο ανήκει.

2. Ως σύσταση προσώπου του άρθρου 17 για την εφαρμογή του παρόντος νόμου θεωρείται και:

α) η μεταφορά στην Ελλάδα από τρίτο κράτος που δεν είναι μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, της έδρας της πραγματικής διεύθυνσης προσώπου του άρθρου 17, του οποίου η καταστατική έδρα βρίσκεται στο τρίτο κράτος,

β) η μεταφορά στην Ελλάδα από τρίτο κράτος, που δεν είναι μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, της καταστατικής έδρας προσώπου του άρθρου 17, του οποίου η έδρα της πραγματικής διεύθυνσης βρίσκεται στο τρίτο κράτος,

γ) ............................................................

δ) ............................................................

3. Για την εφαρμογή του νόμου αυτού, οι αναφερόμενες στην παράγραφο 1 πράξεις υπάγονται στην Ελλάδα στο φόρο, ανεξάρτητα από τον τόπο, στον οποίο πραγματοποιούνται ή τον τόπο στον οποίο βρίσκονται τα περιουσιακά στοιχεία που εισφέρονται, εφ’ όσον κατά το χρόνον που πραγματοποιούνται:

α) τόσο η έδρα της πραγματικής διεύθυνσης των προσώπων του άρθρου 17, όσο και η καταστατική έδρα τους βρίσκονται στην Ελλάδα ή

β) μόνο η έδρα της πραγματικής διεύθυνσης των προσώπων του άρθρου 17 βρίσκεται στην Ελλάδα ή

γ) μόνο η καταστατική έδρα των προσώπων του άρθρου 17 βρίσκεται στην Ελλάδα, η δε πραγματική έδρα της διεύθυνσης τους βρίσκεται σε τρίτο κράτος που δεν είναι μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,

δ) το υποκατάστημα, που αναφέρεται στην περίπτωση ζ’ της παραγράφου 1 του άρθρου τούτου, βρίσκεται ή ιδρύεται στην Ελλάδα, η δε έδρα της πραγματικής διεύθυνσης και η καταστατική έδρα της εταιρείας, στην οποία ανήκει το υποκατάστημα, βρίσκεται σε τρίτο κράτος, που δεν είναι μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

4. Δεν υπάγονται στο φόρο, κατά το μέρος που δεν αποτελούν συγκέντρωση κεφαλαίων, οι κατωτέρω πράξεις:

α) η μετατροπή προσώπου του άρθρου 17 σε πρόσωπο οποιουδήποτε άλλου τύπου,

β) η συγχώνευση των προσώπων του άρθρου 17 και η παράταση του χρόνου διάρκειάς τους,

γ) η μεταβολή του σκοπού των προσώπων του άρθρου 17 και οποιαδήποτε άλλη μεταβολή της συστατικής πράξης ή του καταστατικού τους. Εξαιρετικά, υπάγεται στο φόρο η μεταβολή του σκοπού προσώπου του άρθρου 17, στο οποίο, βάσει του προηγούμενου σκοπού του, είχε χορηγηθεί απαλλαγή από το φόρο, ενώ δεν προβλέπεται τέτοια απαλλαγή και βάσει του νέου σκοπού.

δ) η εκχώρηση ή η απόληψη μερίδας των προσώπων του άρθρου 17, καθώς και η λόγω διάλυσης των προσώπων αυτών διανομή των περιουσιακών τους στοιχείων,

ε) κάθε σύμβαση ή πράξη που είναι παρεπόμενη των πράξεων του άρθρου τούτου.

5. Για την εφαρμογή του παρόντος νόμου, ως έδρα πραγματικής διεύθυνσης ο τόπος, στον οποίο βρίσκεται το κέντρο λήψης των αποφάσεων των προσώπων αυτών.»

Επίσης στο άρθρο 22 αναφέρονται οι Απαλλαγές και οι εξαιρέσεις από τον φόρο

« Άρθρο 22. Απαλλαγές και εξαιρέσεις από το φόρο

1. Απαλλάσσονται από το φόρο:

α) οι αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις κάθε βαθμού και οι κάθε φύσης ενώσεις και κοινοπραξίες αυτών,

β) .............................................................

2. Εξαιρούνται από το φόρο:

α) οι πράξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 18 που αφορούν πρόσωπα του άρθρου 17, τα οποία:

αα) παρέχουν υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, ιδίως δημόσιων μεταφορών, ύδατος, αερίου ή ηλεκτρικού ρεύματος και τηλεπικοινωνιών, με την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το μισό του κεφαλαίου τους ανήκει στο κράτος ή οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή

ββ) επιδιώκουν, σύμφωνα με το καταστατικό και στην πραγματικότητα, αποκλειστικά και άμεσα, σκοπούς μορφωτικούς, φιλανθρωπικούς, αλληλοβοήθειας και εκπαιδευτικούς,

β) η αύξηση του κεφαλαίου των προσώπων του άρθρου 17, που γίνεται με κεφαλαιοποίηση κερδών, αποθεματικών ή προβλέψεων,

γ) η αύξηση του κεφαλαίου των προσώπων του άρθρου 17, που γίνεται με μετρητά, όταν το προϊόν της αύξησης πρόκειται να διατεθεί αποκλειστικά για δαπάνες Επιστημονικής και Τεχνολογικής Έρευνας, όπως αυτές ορίζονται στην παρ. 1 του άρθρου 22Α του ν. 4172/2013, όπως ισχύει».

Η δήλωση υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 23 του Ν.1676/1986

«Άρθρο 23. Δήλωση και καταβολή του φόρου

1. Τα πρόσωπα, που υπάγονται στο φόρο, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, οφείλουν να υποβάλουν δήλωση στον αρμόδιο, κατά τις διατάξεις του άρθρου 26, οικονομικό έφορο μαζί με αντίγραφο του εγγράφου της οικείας πράξης και να καταβάλουν ολόκληρο το ποσό του οφειλόμενου φόρου.

2. Η δήλωση υποβάλλεται:

α. Στη σύσταση, μετατροπή και συγχώνευση των προσώπων του άρθρου 17 μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από τη σύνταξη του κατά νόμο εγγράφου. Όπου από το νόμο προβλέπεται δημοσίευση των πράξεων αυτών, η δήλωση υποβάλλεται πριν από τη δημοσίευση. Ειδικά επί ανωνύμων εταιρειών, η δήλωση υποβάλλεται μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την καταχώριση των ανωτέρω πράξεων στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών. Στην αύξηση του κεφαλαίου των προσώπων του άρθρου 17, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την ημερομηνία σύνταξης του, κατά το νόμο, διαπιστωτικού της αύξησης του κεφαλαίου οικείου εγγράφου ή από τη σχετική εγγραφή στα επίσημα βιβλία των προσώπων αυτών, σε περίπτωση που δεν συντάσσεται έγγραφο. Όπου από το νόμο προβλέπεται δημοσίευση της πράξης αυτής, η δήλωση υποβάλλεται πριν από τη δημοσίευση.

β) στα δάνεια των περιπτώσεων ε’ και στ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 18, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες, από τότε που καταρτίστηκε το οικείο έγγραφο ή εάν δεν υπάρχει έγγραφο, από τότε που γίνεται εγγραφή στα οικεία βιβλία,

γ) στη μεταφορά στην Ελλάδα της έδρας της πραγματικής διεύθυνσης ή της καταστατικής έδρας των προσώπων του άρθρου 17, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από τη μεταφορά,

δ) στη διάθεση κεφαλαίων σε υποκαταστήματα ξένης εταιρείας, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την εγγραφή στα οικεία βιβλία των διατιθέμενων κεφαλαίων.

3. Για τις πράξεις του άρθρου 18, που καταρτίζονται στην αλλοδαπή:

α) ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής ο φόρος θα εισπράττεται με δήλωση που θα υποβάλλεται στην αρχή αυτή η οποία και θα διαβιβάζει τη δήλωση μαζί με αντίγραφο της οικείας πράξης με απόδειξη στον αρμόδιο στην Ελλάδα οικονομικό έφορο, ο οποίος μόλις την παραλάβει, ελέγχει αυτή κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 27. Στην περίπτωση αυτή, για την εφαρμογή των προθεσμιών του άρθρου 27, ως χρόνος υποβολής της δήλωσης θεωρείται ο χρόνος παραλαβής αυτής από τον οικονομικό έφορο,

β) όχι ενώπιον ελληνικής προξενικής αρχής ο φόρος θα εισπράττεται με δήλωση η οποία θα υποβάλλεται από τον υπόχρεο στον αρμόδιο στην Ελλάδα οικονομικό έφορο μαζί με αντίγραφο της οικείας πράξης μέσα σε τρεις (3) μήνες από την ημερομηνία κατάρτισης της πράξης. Εάν για την πράξη αυτήν έγινε στην ημεδαπή σχετική εγγραφή στα οικεία βιβλία πριν από της πάροδο της τρίμηνης ως άνω προθεσμίας, η δήλωση απόδοσης του φόρου, θα υποβάλλεται μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την εγγραφή αυτή.»

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 30 του Ν.1676/1986, η διαδικασία βεβαίωσης και καταβολής του φόρου διέπεται από τις διατάξεις που εφαρμόζονται κάθε φορά στη φορολογία εισοδήματος, εφόσον δεν ρυθμίζονται διαφορετικά από το νόμο αυτό. Η παραπομπή αυτή αφορά κατά βάση στην παρ. 5 του άρθρου 74 του ΚΦΕ (κύρωση με τον Ν.2238/1994), όπως έχει αντικατασταθεί με την παρ. 1 του άρθρου 30 του Ν.2648/1998 και στην παρ. 6, εδάφιο πρώτο του ίδιου άρθρου, όπως ισχύει μετά την παρ. 9 του άρθρου 5 του Ν.3296/2004.

Άρθρο 30 - Προσαυξήσεις - Διαδικασία βεβαίωσης

1. Η επιβολή προσαυξήσεων και γενικά η διαδικασία βεβαίωσης και καταβολής του φόρου διέπονται από τις διατάξεις που εφαρμόζονται κάθε φορά στη φορολογία εισοδήματος, εφ’ όσον δε ρυθμίζονται διαφορετικά από το νόμο αυτό.
2. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών καθορίζονται ο τύπος και το περιεχόμενο των δηλώσεων, των πράξεων επιβολής του φόρου και κάθε λεπτομέρεια, που είναι αναγκαία για την εφαρμογή του παρόντος νόμου.»

Έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο

Σύμφωνα με το ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (Ιούνιος 2019), σε ότι αφορά τις μετοχές υπερ το άρτιο:

«Με τις αποφάσεις του ΣτΕ 3015/2009 και 1774/2018 έχει κριθεί ότι σε περίπτωση έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιο, ο εισφέρων περιουσιακά στοιχεία δεν αποκτά κατά τη στιγμή της καταβολής, δικαιώματα ίδιας φύσης με εκείνα που έχουν οι εταίροι (δικαιώματα στα κέρδη, δικαιώματα ψήφου, κλπ) και επομένως, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται τη στιγμή της καταβολής μόνο για την ονομαστική αξία των μετοχών, ενώ για το μέρος που αφορά στην υπέρ το άρτιο διαφορά, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από τη στιγμή της κεφαλαιοποίησης της διαφοράς αυτής. Σχετικές οδηγίες έχουν δοθεί με την αριθ. ΠΟΛ 1238/2018 (ΑΔΑ: Ψ2ΦΗ46ΜΠ3Ζ-Μ36) εγκύκλιο του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε.».

«ΠΟΛ 1238/ Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 2018

ΘΕΜΑ: Φορολογική αντιμετώπιση της έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιο από πλευράς φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων – Συμμόρφωση με ΣτΕ 1774/2018.

Με την υπ΄ αριθ. 3015/2009 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι σε περίπτωση έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιο, ο εισφέρων περιουσιακά στοιχεία δεν αποκτά κατά την στιγμή της καταβολής, δικαιώματα ίδιας φύσης με εκείνα που έχουν οι εταίροι (δικαιώματα στα κέρδη, δικαιώματα ψήφου, κλπ) και επομένως δεν πληρούνται, κατά την στιγμή της καταβολής, οι προϋποθέσεις της περίπτωσης γ’ της παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 1676/1986 για την επιβολή φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου.

Επομένως, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται την στιγμή της καταβολής μόνο για την ονομαστική αξία των μετοχών, ενώ για το μέρος που αφορά την υπέρ το άρτιο διαφορά, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από την στιγμή της κεφαλαιοποίησης της διαφοράς αυτής. Η πρόσφατη ΣτΕ 1774/2018 με την οποία η ασκηθείσα αναίρεση απορρίφθηκε ως απαράδεκτη, επικύρωσε την ανωτέρω κρίση της υπ΄ αριθ. ΣτΕ 3015/2009.

Κατόπιν των ανωτέρω, η ΠΟΛ.1044/3.2.2014 με την οποία κοινοποιήθηκε η Γνωμ ΝΣΚ 113/2009, παύει να ισχύει.»

*Ο Αποστόλης Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος - φοροτεχνικός, Α' Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.

Για να δείτε όλα τα άρθρα του Απόστολου Αλωνιάτη στο fpress.gr κάντε κλικ εδώ