Διαπιστώσεις – σχόλια – και προτάσεις της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. επί του ασφαλιστικού νομοσχεδίου

1. Θέσεις της Π.Ο.Φ.Ε.Ε.

Η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. ανέκαθεν ως υπέρμαχος της «ηλεκτρονικοποίησης» των διαδικασιών έχει εμπεριστατωμένα αναδείξει, μέσα από τις προτάσεις της στα αρμόδια Υπουργεία την ανάγκη της ψηφιοποίησης όλων των λειτουργιών της κοινωνικής ασφάλισης.

Ήταν θέμα ευθύνης και πρόβλεψης των εξελίξεων για την Π.Ο.Φ.Ε.Ε., το γεγονός ότι ανέδειξε πολλαπλώς ως πρώτος φορέας το ζήτημα να αποκτήσει επιτέλους η δημόσια Διοίκηση ένα κοινό και σύγχρονο ψηφιακό σύστημα, που ως τράπεζα πληροφοριών με όλα τα δεδομένα και με μοναδικό αριθμό αναφοράς τον ΑΦΜ, θα αποφόρτιζε την υπερβολική γραφειοκρατική λειτουργία των υπηρεσιών της, στον αντίποδα του μεγάλου και δυσβάστακτου διοικητικού κόστους και των δεινών από τον «γολγοθά» της πολυσυζητημένης ταλαιπωρίας των πολιτών, της επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής και οικονομικής προόδου.

Ειδικότερα η θέση μας ως προς τον προηγούμενο ασφαλιστικό νόμο:

Η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. από την πρώτη στιγμή έγκαιρα εξέτασε με ενεργή συμμετοχή στις δράσεις και πρωτοβουλίες με τις οποίες αντέδρασαν όλοι σχεδόν οι επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, ενδελεχώς τα δεδομένα του ν.4387/2016 και διατύπωσε σαφείς και αιτιολογημένες προτάσεις.

Ήταν μάλιστα η πρώτη που πήρε θέση και ανέδειξε με εμπεριστατωμένα παραδείγματα τα εγγενή προβλήματα που θα δημιουργούσε το νέο τότε ασφαλιστικό καθώς συνδύαζε τις εισφορές των αυτοαπασχολούμενων με το φορολογητέο εισόδημα, οι οποίες ως πολλαπλάσιο των προϋφιστάμενων εισφορών και συνδυαστικά με την υψηλή φορολογική κλίμακα θα επηρέαζαν αρνητικά το διαθέσιμο εισόδημα και θα οδηγούσαν αναπότρεπτα στην επιλογή της απόκρυψης εισοδημάτων μέσω της φοροαποφυγής ή και της φοροδιαφυγής, με περαιτέρω επιπτώσεις στα δημοσιονομικά και στην επιβίωση των ασφαλιστικών φορέων. Στην ουσία θα «γονάτιζε», όπως και έγινε την ήδη ταλαιπωρημένη - φορολογικά και οικονομικά - τάξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Για την ταυτότητα του λόγου, είχε αποστείλει επιστολή έγκαιρα στον Πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ παροτρύνοντάς τον, να διερευνήσει την δυνατότητα προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να ελεγχθεί το θέμα της συνταγματικότητας ή μη του νέου τότε ασφαλιστικού νομοσχεδίου (ν.4387/2016 ΦΕΚ Α 85).

Και βέβαια οι παραπάνω ανυποχώρητες θέσεις μας δικαιώθηκαν.

Η δημοσίευση των αποφάσεων της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, γεγονός το οποίο είχε τονίσει η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. και στην διαβούλευση, με τις οποίες ακυρώθηκαν σημαντικές κανονιστικές πράξεις της Διοίκησης και κρίθηκαν αντισυνταγματικές ίσως οι κυριότερες διατάξεις του Ν. 4387/2016, γνωστού και ως Νόμου Κατρούγκαλου, προκάλεσε τις πρώτες «ρωγμές», και έθεσε υποχρέωση της πολιτείας να μεταρρυθμίσει την Κοινωνική Ασφάλιση.

2. Ενδεικτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασφαλισμένοι:

Είναι γνωστό ότι μέσω των γραφείων των Λογιστών – Φοροτεχνικών εξυπηρετείται το 97% περίπου των ασφαλιστικών, εργατικών και φορολογικών υποχρεώσεων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (αυτοαπασχολούμενων ή και ως νομικά πρόσωπα).

Το γεγονός αυτό δίνει μία σημαντική δυνατότητα στις Ενώσεις της και στην Π.Ο.Φ.Ε.Ε. να παρακολουθεί και να καταγράφει τα πλέον σοβαρά ζητήματα και προβλήματα και στο χώρο της κοινωνικής ασφάλισης.

Αξιοποιώντας αυτή τη δυνατότητα στα πλαίσια του υπεύθυνου θεσμικού ρόλου της, υλοποιεί δράσεις με διαβουλεύσεις, και διάλογο, αλλά και με παρεμβάσεις και κυρίως με τεκμηριωμένες προτάσεις, που αποσκοπούν αφενός στην αποδοτικότερη συνεργασία με την Φορολογική Διοίκηση, την Εργασιακή και Ασφαλιστική Διοίκηση και απλούστευση των διαδικασιών και υποχρεώσεων και αφετέρου προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός πιο δίκαιου και αποτελεσματικού φορολογικού και ασφαλιστικού συστήματος.

Δεν πρόκειται εδώ και δεν είναι της παρούσης στιγμής να επαναλάβουμε τον μακρύ κατάλογο των θεμάτων που της επιτρέπει να επικοινωνούμε τα ζητήματα αυτά με επαφές και υπομνήματα. Είναι όμως λόγω της επικαιρότητας και του σκοπού του παρόντος υπομνήματός μας αναγκαίο, να υπενθυμίσουμε μερικά από τα καθημερινά προβλήματα του πολίτη επιχειρηματία, του πολίτη ασφαλισμένου, του πολίτη συνταξιούχου:

• Αναφέρουμε ενδεικτικά το γνωστό ζήτημα που απασχολεί χιλιάδες επαγγελματίες, που έχουν κάνει αίτηση ένταξης στην ρύθμιση των 120 δόσεων του Ν. 4611/2019 και βρίσκονται σε αναμονή της εκκαθάρισης από τον ΕΦΚΑ των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών εισφορών των ετών 2017 και 2018. Και όχι μόνο αυτό. Βρίσκονται σε αναμονή καθώς κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μέχρι την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης.
• Παράλληλα σε όσους επιτρέπει η εφαρμογή να προχωρήσουν την υποβληθείσα μέχρι 9 Οκτωβρίου 2019 ηλεκτρονική αίτησή τους αλλά έχουν τρέχουσες οφειλές από 01.01.2019 σε καθυστέρηση, τους ειδοποιεί με μήνυμα ότι δεν μπορούν να κάνουν χρήση της πάγιας ρύθμισης των 12 δόσεων.

3. Οι παρατηρήσεις, τα σχόλια και οι προτάσεις της Π.Ο.Φ.Ε.Ε.:

Γενική επισήμανση: στην όλη αξιολόγησή μας αναζητούμε τα θετικά σημεία και μάλιστα με πολύ προσοχή τα πιο κομβικά σημεία, προκειμένου να υπάρξει η απάντηση αν και κατά πόσο θα επουλωθούν τα κρίσιμα ζητήματα «στα τραύματα» που υπέστη το κοινωνικό - ασφαλιστικό σύστημα της χώρας τα τελευταία δέκα έτη, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, καθώς πέραν των διαχρονικών του παθογενειών (όπως ο κατακερματισμός των φορέων) αποτέλεσε το μεγάλο θύμα των νέων συνθηκών εξαιτίας της εισφοροδιαφυγής, της μαζικής ανεργίας, της μετανάστευσης ενός μεγάλου παραγωγικού δυναμικού στο εξωτερικό, του έντονου δημογραφικού ζητήματος και της εν γένει οικονομικής ύφεσης.

Για το λόγο αυτό, άλλο τόσο ζητούμενο είναι να μη παραλείψουμε τα όποια αρνητικά. Να τα επισημάνουμε προτείνοντας την καταλληλότερη νομοθετική βελτίωση.

Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης - e-ΕΦΚΑ – Ψηφιακός μετασχηματισμός:

Η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. αξιολογεί θετικά, το γεγονός ότι στο Ν/Σ εισάγονται ρυθμίσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ΕΦΚΑ, ώστε να γίνει περισσότερο φιλικός προς τους χρήστες με την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών και προς όφελος των ασφαλισμένων που προσδοκούν, (όπως οι συνταξιούχοι) ταχύτερο χρόνο απονομής των συντάξεων. Προβλέπεται πως το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) με την επωνυμία «Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ)» μετονομάζεται από 1-3-2020 σε «Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης», αποκαλούμενο στο εξής «e-ΕΦΚΑ».

Στον e-ΕΦΚΑ εντάσσεται από 1-3-2020 το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ).

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση «Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του συστήματος επιχειρεί να αποτελέσει το αντίδοτο στην γραφειοκρατική δομή της κοινωνικής ασφάλισης».

Η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. επισημαίνει ότι η σχεδιαζόμενη ενοποίηση της βάσης των ασφαλιστικών δεδομένων προκειμένου να επιτρέπει την ψηφιοποίηση όλων των λειτουργιών της κοινωνικής ασφάλισης και συνεπακόλουθα την εύκολη διαχείρισή της, απαιτείται να δοθεί μεγάλη προσοχή στη διαλειτουργικότητα όλων των εμπλεκόμενων πληροφοριακών συστημάτων (ΕΦΚΑ, ΗΔΙΚΑ, ΕΡΓΑΝΗ, ΑΤΛΑΣ, και φυσικά με την ΑΑΔΕ και το taxis).

3.1. Κρίνουμε και αξιολογούμε θετικό το γεγονός ότι στα κύρια σημεία του το νομοσχέδιο οδηγεί σε αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις αναδρομικά από τον Οκτώβριο του 2019, καθιερώνεται ένα νέο σύστημα ελεύθερης επιλογής εισφορών για τους μη μισθωτούς, επαγγελματίες και τους αγρότες αναδρομικά από 01.01.2020, αλλά και μείωση εισφορών των μισθωτών κατά 0,9% από τον Ιούνιο του 2020.

3.2. Μείωση εισφορών για τους μισθωτούς: θεωρούμε ως αναπτυξιακή πρόβλεψη τη διάταξη ότι από 1η Ιουνίου 2020 στις περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών μειώνονται κατά 0,90 ποσοστιαίες μονάδες (κατά 0,48 πμ στο ασφάλιστρο του εργοδότη, κατά 0,27 πμ στο ασφάλιστρο του εργαζομένου και κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) των ασφαλίστρων υπέρ του Ενιαίου Λογαριασμού για την εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών.

3.3. Άρθρα 35, 38, 39, 41, 97:

Ικανοποιείται το αίτημα της επιχειρηματικής κοινότητας και της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. για αποσύνδεση των εισφορών από φορολογητέο εισόδημα και τον κατώτατο μισθό.

Παράλληλα ικανοποιείται το αίτημα για θέσπιση ασφαλιστικών κλάσεων με υποχρεωτική υπαγωγή μόνο στην κατώτατη ασφαλιστική κλάση.

Υπάρχει η άποψη ότι «το μοντέλο της ελεύθερης επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας», παρά την απλότητα του και την ελκυστικότητα του, ιδίως για τα μεσαία και μεγάλα εισοδήματα, χαρακτηρίζεται από την άνιση κατανομή των βαρών. Μπορεί βέβαια το στοιχείο αυτό να προβληματίζει.

Η άποψη αυτή κατά την αντίληψη της Π.Ο.Φ.Ε.Ε., στηρίζεται στη λανθασμένη ίσως ταύτιση ότι η αρχή της φοροδοτικής ικανότητας που θεμελιωδώς ισχύει για την κατανομή των φορολογικών βαρών, μπορεί παράλληλα να ισχύσει και στο διανεμητικό σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης.

Εδώ βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι στην αύξηση του άνω του 20% της ασφαλιστικής εισφοράς της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας σε σχέση με το ελάχιστο καταβλητέο ασφάλισμα που ισχύει σήμερα (185,18€) θα επέλθει μία σημαντική επιβάρυνση των ασφαλισμένων, αν συνυπολογίσουμε ότι πολλοί ασφαλισμένοι κατέφυγαν στην ρύθμιση των παλαιών οφειλών, με τις διατάξεις του ν.4611/2019 όπου και αυτές αποτελούν μία επιπλέον επιβάρυνση του ασφαλισμένου, δυσχεραίνοντας την αποπληρωμή των τρεχουσών εισφορών, η οποία βέβαια αύξηση στην ελάχιστη ασφαλιστική εισφορά, εξισορροπείται από τα ανταποδοτικά οφέλη της σύνταξης.

3.4. Θετικά αξιολογούνται οι ρυθμίσεις:

• για την παράλληλη ασφάλιση,
• για μειωμένες εισφορές των νέων επαγγελματιών.
• προς τα πάνω στα ποσοστά αναπλήρωσης (αν και μικρά) για τις συντάξεις.

Πιο κάτω αναφερόμαστε στα ποσοστά αναπλήρωσης για τα 45 χρόνια και πάνω που βαίνουν μειούμενα και προτείνουμε να επανεξεταστούν στα πλαίσια των θετικών ανοχών της αναλογιστικής μελέτης.

3.5. Θα πρέπει να ληφθεί ειδική μέριμνα για οφειλέτες ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ, που οι οφειλές τους δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης, δεν μπόρεσαν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους με την τελευταία ρύθμιση και δεν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν κάνοντας χρήση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου παρακράτησης από την σύνταξη των οφειλών.

3.6. Θεωρούμε μάλλον αρνητική την ρύθμιση (με βάση το σχέδιο), η οποία προβλέπει την ενσωμάτωση του ΕΤΕΑΕΠ στον ΕΦΚΑ. Και τούτο διότι η προοπτική της ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα (της επικουρικής ασφάλισης) αλλά και της επαγγελματικής ασφάλισης, με τη συγκεκριμένη επιλογή θα βρει δυσκολίες επιτυχίας.

3.7. Άρθρο 39: Ικανοποιείται το αίτημα να μην είναι ασφαλιστική οφειλή η διαφορά μεταξύ στις εισφοράς πρώτης πενταετίας και ελάχιστης, ενώ «χαρίζονται» οι διαφορές 2017-2019. Αντίθετα δεν χορηγείται έκπτωση στις εισφορές ΕΤΕΑΕΠ (άρθρα 35 και 97).

Προτείνεται η διατήρηση εκπτώσεων πρώτης πενταετίας και για εισφορές ΕΤΕΑΕΠ, με τροποποίηση άρθρων 35 και 97 ν.4387/2016.

3.8. Εθνική σύνταξη: Προτείνεται η βελτίωση του ποσού της Εθνικής Σύνταξης από τα προβλεπόμενα όρια για όσους έχουν 30 έτη ασφάλισης και πολύ περισσότερο για όσους έχουν πάνω από 40 έτη. Και βέβαια στα πλαίσια της ανοχής της αναλογιστικής μελέτης. Επίσης βελτίωση του κατώτατου ορίου σύνταξης γήρατος, αναπηρίας και θανάτου.

3.9. Άρθρα 8 και 28: Θετική είναι η ρύθμιση για τον υπολογισμό των νέων συντάξεων αν και θα μπορούσε να είναι πιο ενισχυμένος ο συντελεστής της ανταποδοτικής σύνταξης.

Θα πρέπει το κίνητρο ασφάλισης να είναι πιο ισχυρό και βέβαια να είναι αναλογικότερη η σύνταξη σε σχέση με τις καταβαλλόμενες εισφορές.

Βελτιώνονται τα ποσοστά αναπλήρωσης για τα έτη 31 έως 40, ενώ μειώνονται από τα 41 και πάνω. Έτσι όσοι εξέρχονται της ασφαλίσεως με 45 έτη και άνω λαμβάνουν μικρότερη ανταποδοτική σύνταξη από πριν.

Κυριότερη αλλαγή είναι η μικρή αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης από 1.10.2019 (συμμόρφωση με τις αποφάσεις του ΣτΕ) για τα έτη ασφάλισης 30 έως 40.

Αρνητικό είναι το γεγονός ότι η προσαύξηση της σύνταξης μετά τα 40 έτη ασφάλισης, μειώνεται σημαντικά από 2% σε 0,50% γεγονός που ούτε δίκαιο είναι ούτε ασφαλιστικά λογικό, αφού αποστερεί από κάθε κίνητρο τον ασφαλισμένο για παραμονή στην ασφάλιση μετά τη συμπλήρωση 40 ετών.

Προτείνεται: Αύξηση ποσοστών αναπλήρωσης κατά 0,20% για 15-30 έτη ασφάλισης, κατά 0,40% για 30-40 έτη ασφάλισης και κατά 0,60% για 40 έτη ασφάλισης και πάνω.

3.10. Ως προς την εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων στη διοίκηση του νέου οργανισμού, διαφαίνεται ότι τόσο οι φορείς των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων υποεκπροσωπούνται. Σχετικά με την ανωτέρω παρατήρηση, η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για αυτοτελή εκπροσώπηση της ΓΣΕΒΕΕ στο Διοικητικό Συμβούλιο του e-ΕΦΚΑ και μέσω της Π.Ο.Φ.Ε.Ε.

3.11. Για τις περιπτώσεις που προβλέπεται το καθεστώς της εφάπαξ εξαγοράς πλασματικού χρόνου ασφάλισης, θεωρούμε αναγκαίο ως κίνητρο να διατηρηθεί έκπτωση στο 15%.

3.12. Να διευρυνθεί στα πλαίσια των δυνατοτήτων το καθεστώς των παροχών ανεργίας και άλλων συναφών (μητρότητας, λοχείας κλπ.) από τον ΟΑΕΔ.

3.13. Άρθρο 19 Διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης:

Προτείνεται να εκδίδεται η συνταξιοδοτική απόφαση από την αρμόδια υπηρεσία του ΕΦΚΑ χωρίς χρονικές προϋποθέσεις κατά το χρόνο λήξης της ασφάλισης και να εξετάζει και να διεκπεραιώνει την αίτηση συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου, αφού λάβει υπόψη, το σύνολο του χρόνου ασφάλισης σε ενταχθέντες στον ΕΦΚΑ φορείς.

3.14. Άρθρο 27 του ασφαλιστικού νομοσχεδίου το οποίο αντικαθιστά το άρθρο 20 του ν.4387/2016 «Απασχόληση συνταξιούχων», το οποίο αυξάνει την καταβαλλόμενη σύνταξη σε 70%.

Ένα σημαντικό μέτρο που ενθαρρύνει τους συνταξιούχους που επιθυμούν να συνεχίσουν να εργάζονται και παράλληλα να αποδίδουν στον κοινωνικοασφαλιστικό τομέα. Επίσης δόθηκε λύση για τους συνταξιούχους αγρότες οι οποίοι εξαιρούνται της διάταξης εφ΄ όσον συνεχίζουν να απασχολούνται στον αγροτικό τομέα.

3.15. Άρθρο 36 Καταβολή εισφορών επί παράλληλης απασχόλησης:

Η Π.Ο.Φ.Ε.Ε., αξιολογεί θετικά τη ρύθμιση που απαλλάσσει σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό τους ασκούντες παράλληλη δραστηριότητα, με μισθωτή εργασία και ελεύθερο επάγγελμα, από τη διπλή ασφάλιση και την καταβολή διπλών ασφαλιστικών εισφορών.

Επιπλέον προτείνουμε:

1) Για την ίση μεταχείριση των μισθωτών το ανώτατο όριο των 6.500 ευρώ να εφαρμόζεται επί 12 μήνες.

2) Να προστεθεί ρητώς η απαλλαγή από εισφορά και σε περιπτώσεις μισθωτών ή συνταξιούχων που αμείβονται με τίτλο κτήσης.

3.16. Περιπτώσεις μισθωτών που πραγματοποιούν παράλληλα περισσότερες της μίας μισθωτές απασχολήσεις σε διαφορετικούς εργοδότες παρ. 1.α) του άρθρο 36:

Η διάταξη προβλέπει ότι «καταβάλλονται για κάθε μισθωτή απασχόληση οι εισφορές για κύρια σύνταξη που προβλέπονται στο άρθρο 38 και έως του ανωτάτου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών της παραγράφου 2 του άρθρου 38 όπως ισχύει»

Ωστόσο η διάταξη στο άρθρο 38 (βλ. παρ. 2), ορίζει θεμελιωδώς ότι:

«2. Το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών για τον υπολογισμό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς των μισθωτών και των εργοδοτών, ορίζεται στο ποσό των 6.500 ευρώ»

Άποψη της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. είναι ότι βάσει του παραπάνω, δεν θα πρέπει να υπολογίζεται ανά εργοδότη αλλά συνολικά για όλους τους εργοδότες, και η παραπάνω παρ. 1.α΄ του άρθρου 36 να προσαρμοσθεί και να ορίζει ότι:

«1.α) Σε περιπτώσεις μισθωτών που πραγματοποιούν παράλληλα περισσότερες της μίας μισθωτές απασχολήσεις σε διαφορετικούς εργοδότες, καταβάλλονται (για κάθε μισθωτή απασχόληση) για το σύνολο των επιμέρους μισθωτών απασχολήσεων οι εισφορές για κύρια σύνταξη που προβλέπονται στο άρθρο 38 και έως του ανωτάτου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών της παραγράφου 2 του άρθρου 38 όπως ισχύει. Ως προς την εργοδοτική εισφορά το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών εφαρμόζεται (χωριστά για κάθε εργοδότη) συνολικά για όλους τους εργοδότες».

3.17. Υποχρέωση ασφάλισης «των μελών Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε. που λαμβάνουν αμοιβή …… καθώς και των διαχειριστών όλων των νομικών μορφών των εταιρειών πλην ΙΚΕ».

Επί του θέματος αυτού θα αναλύσουμε γιατί η ασφάλιση των προσώπων αυτών πρέπει να υπαχθεί στο άρθρο 39 (με εισφορές των νέων έξι (6) κατηγοριών) και όχι στο άρθρο 38 κατά το σύστημα και τον τρόπο που ασφαλίζονται οι μισθωτοί:

Σύμφωνα με το άρθρο 34 του σχεδίου του νόμου, που τροποποιεί το άρθρο 38 ν. 4387/2016, 38, παρ. 3γ, 3δ, 3ε, ασφαλίζονται ως μισθωτοί με εξηρτημένη εργασία:

α. ………….β ………….

«γ. Ο διευθυντής, γενικός διευθυντής, εντεταλμένοι, διευθύνοντες ή συμπράττοντες σύμβουλοι διοικητές εταιριών ή συνεταιρισμών εφόσον συνδέονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας για τις εισπραττόμενες αμοιβές, των ανωτέρω ποσοστών υπολογιζομένων επί του συνολικού ποσού των αμοιβών.

δ. Τα πρόσωπα που διορίζονται ως μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε. και λαμβάνουν αμοιβή, των ανωτέρω ποσοστών υπολογιζομένων επί της αμοιβής κατ’ αποκοπή, καθώς και οι διαχειριστές όλων των νομικών μορφών των Εταιρειών πλην ΙΚΕ.

Επί του ζητήματος της ασφάλισης των αμοιβών των ανωτέρω προσώπων (της περίπτωσης δ΄) που δεν συνδέονται «με σχέση εξαρτημένης εργασίας», αλλά λαμβάνουν αμοιβή κατ’ αποκοπή, για τις υπηρεσίες που παρέχουν με βάση την ιδιότητά τους αυτή προς τις υπόψη εταιρίες, η Π.Ο.Φ.Ε.Ε., επιθυμεί να σχολιάσει τα ακόλουθα:

3.17.1. Όσον αφορά την αρχική ασφάλιση των αμοιβών των μελών Δ.Σ. των Α.Ε. ως μισθωτών:

Οι απόψεις των ειδικών συγκλίνουν ότι με τις διατάξεις του ν.4387/2016 έγινε το εξής νομικά και συνταγματικά απαράδεκτο:

Με τις διατάξεις του άρθρου 39, παρ. 7β΄, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου των Ανωνύμων Εταιρειών με επαγγελματική, βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα σε όλη την Επικράτεια, εφόσον είναι μέτοχοι κατά ποσοστό τουλάχιστον 3%, τα περιέλαβε στην υποχρεωτική ασφάλιση του άρθρου 39 («Εισφορές αυτοπασχολουμένων και ελεύθερων επαγγελματιών»), ως φυσιολογική απόρροια των ισχυόντων με το καθεστώς της ασφαλιστέας ιδιότητας των πρώην ασφαλισμένων στον ΟΑΕΕ.

Ωστόσο τα πρόσωπα αυτά, τα ενέταξε παράλληλα και στην ασφάλιση του άρθρου 38 «Εισφορές Μισθωτών και Εργοδοτών», παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω αμοιβές, δεν έχουν καμία σχέση με μισθωτή εργασία.

Παράθεση της αιτιολόγησης:

1ον Οι αμοιβές ή άλλες παροχές στα μέλη του Δ.Σ., Α.Ε. για υπηρεσίες προς την εταιρεία, διέπονται από διατάξεις αναγκαστικού δικαίου και ο νομοθέτης έχει ειδικές ρυθμίσεις στο νόμο 4548/2018 «Αναμόρφωση του δικαίου των ανωνύμων εταιρειών» (ΦΕΚ Α' 104/13-06-2018).

Ειδικότερα: Με το άρθρο 110 εναρμονίζεται το εθνικό δίκαιο με το άρθρο 9α της Οδηγίας 2007/36/EK, όπως αυτό εισήχθη δυνάμει της Οδηγίας 2017/828/ΕΕ, και την εκεί προβλεπόμενη αρχή ότι για την καταβολή των αμοιβών πρέπει να αποφασίσουν οι μέτοχοι («say on pay»). Βλ. επίσης τα άρθρα 109 και επ. με τα οποία αναμορφώνεται το καθεστώς αμοιβών του Δ.Σ. και ορίζεται το πλαίσιο χορήγησης αμοιβών ή άλλων παροχών στα μέλη του Δ.Σ.)

Όταν δεν έχουν τον χαρακτήρα της εξηρτημένης εργασίας, προδήλως ορίζεται ότι δίδονται για υπηρεσίες βάσει ειδικής σχέσεως, όπως ενδεικτικώς, από σύμβαση έργου ή εντολής.

Με την παρ. 3 του άρθρου 109, «3. Αμοιβή σε μέλη του διοικητικού συμβουλίου για υπηρεσίες προς την εταιρεία βάσει ειδικής σχέσης, όπως ενδεικτικώς, από σύμβαση εργασίας, έργου ή εντολής καταβάλλεται με τις προϋποθέσεις των άρθρων 99 έως 101».

Βλ. τις προϋποθέσεις των άρθρων 99 έως 101 ή/και προβλέπονται εκ του νόμου (π.χ. ΑΚ 723), όπως άλλωστε ισχύει και σήμερα, κατά πάγια θέση της νομολογίας.

2ον Με τις νέες διατάξεις ο εν λόγω ο «νομικός παραλογισμός θεσπίζεται και επεκτείνεται.

Έτσι εκτός από την ήδη (ως άνω) νομοθετημένη ασφάλιση των μελών Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε., με τη διάταξη της παρ. 3ε΄ του άρθρου 38 του Ν. 4387/2016) προβλέπεται η υποχρέωση ασφάλισης και των διαχειριστών Ο.Ε., Ε.Ε. και Ε.Π.Ε. κατά το σύστημα και τον τρόπο που ασφαλίζονται οι μισθωτοί (άρθρο 38 ν. 4387/2016).

Υπενθυμίζουμε ότι υποχρέωση ασφάλισης των διαχειριστών των εταιρειών αυτών, που λαμβάνουν διαχειριστική αμοιβή είχε επιβληθεί με το υπ΄ αριθμ. Δ.15/Δ'/619/15/13-04-2018 και Φ.10141/44090/1189/2019 έγγραφα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθώς και την υπ΄ αριθμ. εγκύκλιο ΕΦΚΑ 21/2019 και δη από 1-6-2018 και για το μέλλον.

Τώρα λοιπόν με την νέα προτεινόμενη διάταξη, η υποχρέωση ασφάλισης για την παραπάνω κατηγορία αμοιβών των διαχειριστών Ο.Ε., Ε.Ε. και Ε.Π.Ε νομοθετείται.

Ωστόσο και για τις αμοιβές των διαχειριστών Ο.Ε., Ε.Ε. και Ε.Π.Ε, ο νομικός χαρακτήρας δεν είναι αυτός της έμμισθης σχέσης εξηρτημένης εργασίας:

Προς επίρρωση της άποψης αυτής συνηγορούν πρωτίστως οι σχετικές διατάξεις του Α.Κ:

Συγκεκριμένα: Από τις διατάξεις των άρθρων 648 και 652 του Αστικού Κώδικα προκύπτει ότι σύμβαση εξαρτημένης εργασίας υπάρχει όταν οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην παροχή της εργασίας που συμφωνήθηκε και στον μισθό, ανεξάρτητα από τον τρόπο πληρωμής του, και ο εργαζόμενος υπόκειται σε νομική και προσωπική εξάρτηση από τον εργοδότη.

Η εξάρτηση αυτή εκδηλώνεται με το δικαίωμα του τελευταίου να δίνει δεσμευτικές για τον εργαζόμενο εντολές και οδηγίες ως προς τον τρόπο, τόπο και χρόνο παροχής της εργασίας και να ασκεί εποπτεία και έλεγχο για τη διαπίστωση της συμμόρφωσης του εργαζομένου προς αυτές. Η εισφορά των εταίρων μπορεί να συνίσταται στην εργασία τους (άρθρο 742 ΑΚ).

Η παρεπόμενη σχέση λέγεται εταιρική εργασιακή σχέση η οποία υφίσταται μεταξύ των εταίρων αυτών και της εταιρείας. Σε αυτήν την εργασιακή σχέση δεν εφαρμόζονται οι κανόνες που διέπουν μία εξαρτημένη εργασία (σύμβαση εργασίας).

Η διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων ανήκει - αν δεν συμφωνήθηκε διαφορετικά - σε όλους μαζί τους εταίρους (άρθρο 748 ΑΚ), γι' αυτήν δε, μπορεί να συμφωνηθεί αμοιβή (άρθρο 754 § 2 ΑΚ).

Συμπερασματικά η άποψη της Π.Ο.Φ.Ε.Ε.:

Ύστερα από τους παραπάνω νόμιμους και βάσιμους λόγους, εν όψει της ψήφισης του νέου ασφαλιστικού, η άποψη της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. επί του ζητήματος της ασφάλισης των αμοιβών των ανωτέρω προσώπων της περίπτωσης 3δ΄ του άρθρου 38 είναι η ακόλουθη:

«Τα πρόσωπα που διορίζονται ως μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε. και λαμβάνουν αμοιβή, των ανωτέρω ποσοστών υπολογιζομένων επί της αμοιβής κατ’ αποκοπή, καθώς και οι διαχειριστές όλων των νομικών μορφών των Εταιρειών πλην ΙΚΕ», για τις λοιπές περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν συντρέχει η σχέση εξαρτημένης εργασίας με τις υπόψη εταιρείες και λαμβάνουν αμοιβή κατ’ αποκοπή, για τις υπηρεσίες που παρέχουν με βάση την ιδιότητά τους αυτή (προς τις υπόψη εταιρίες) και παράλληλα τα πρόσωπα αυτά διατηρούν ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα είτε ως αυτοαπασχολούμενοι, είτε ως εταίροι των υπόψη εταιρειών, να ισχύει η ασφαλιστέα ιδιότητα του άρθρου 39 και να καταβάλλονται οι εισφορές με ελεύθερη επιλογή τους σε μία από τις (έξι) ασφαλιστικές κατηγορίες και όχι στο άρθρο 38 κατά το σύστημα και τον τρόπο που ασφαλίζονται οι μισθωτοί.

3.18. Όσον αφορά το άρθρο 39 παρ. 9 με το οποίο διατηρείται η διάταξη που αφορά ασφαλισμένους που αμείβονται με «μπλοκάκι» και για τους οποίους προκύπτει ότι το εισόδημά τους προέρχεται από την απασχόλησή τους σε έως δύο φυσικά ή νομικά πρόσωπα, εφαρμόζονται αναλογικά, ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς, οι διατάξεις του άρθρου 38 και μπορούν να πληρώνουν εισφορές ως μισθωτοί, η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. επισημαίνει:

Επειδή η διάταξη αυτή στο παρελθόν κατά την εφαρμογή της δημιούργησε πολλές δυσκολίες και επειδή στη διάταξη παραμένει η διατύπωση ότι «Αν η υπαγωγή του ασφαλισμένου στη ρύθμιση της παρούσας παραγράφου αμφισβητείται, μπορούν να υποβληθούν αντιρρήσεις ενώπιον του Ε.Φ.Κ.Α. από οποιονδήποτε συμβαλλόμενο», είναι ανάγκη να υπάρξει και να επιδιωχθεί η δέουσα νομοτεχνική βελτίωση.

Για παράδειγμα:

• Τι θα γίνεται στις περιπτώσεις όπου ο ασφαλισμένος κατά την διάρκεια του έτους θα αυξήσει τους εργοδότες του – πελάτες του πάνω από δύο; (π.χ. κόψει τον μήνα Δεκέμβριο και σε άλλα δύο νομικά πρόσωπα;)
• Πως θα γνωρίζει ο εργοδότης ότι ο ασφαλισμένος πληροί τα κριτήρια του άρθρου 39 παράγραφος 9 ούτως ώστε να τον ασφαλίσει με το άρθρο 38 και πως κατοχυρώνεται ο εργοδότης σε περίπτωση λάθους πληροφορίας του ασφαλισμένου;
• Επίσης σε περίπτωση που ασφαλισμένος εκδίδει ΔΠΥ σε μέχρι δύο νομικά ή φυσικά πρόσωπα, αλλά παράλληλα εκδίδει και ΑΠΥ σε ιδιώτες, πως θα αντιμετωπιστεί ασφαλιστικά;

Επιπλέον και στην περίπτωση αυτή προτείνεται (όπως στην παρ. 3.16) να ισχύει για το σύνολο των δύο επιμέρους απασχολήσεων, οι εισφορές έως του ανώτατου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών της παραγράφου 2 του άρθρου 38 όπως ισχύει.

3.19. Οικειοθελείς παροχές του εργοδότη: Να αποσαφηνισθεί η διάταξη στην παρ. 1 του άρθρου 38 (όπως διαμορφώνεται με το άρθρο 34 του Ν/Σ), για αποφυγή αμφισβητήσεων και συγχύσεων και καταχρηστικής υπαγωγής σε εισφοροδότηση κατά τους ελέγχους των οικειοθελών παροχών.

Η διάταξη ορίζει ότι: «1. Το συνολικό ποσοστό εισφοράς κύριας σύνταξης ασφαλισμένου μισθωτού και εργοδότη ορίζεται σε 20% επί των πάσης φύσεως αποδοχών των εργαζομένων με εξαίρεση τις κοινωνικού χαρακτήρα έκτακτες παροχές λόγω γάμου, γεννήσεως τέκνων, θανάτου και βαριάς αναπηρίας και…….»

Οι οικειοθελείς παροχές του εργοδότη, αποτελούν μια συνηθισμένη πρακτική παρακίνησης των εργαζομένων, αλλά και ένα μέσο αντιστάθμισης των μισθολογικών απωλειών που έχουν δεχθεί τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.

Η κάθε νομοθεσία (φορολογική και ασφαλιστική) αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο το θέμα, με αποτέλεσμα να επιτείνεται διαρκώς η σύγχυση όσον αφορά την αληθή ερμηνευτική προσέγγιση, άλλοτε διασταλτικά και άλλοτε με στενή ερμηνεία των διατάξεων.

Ενδεικτικό παράδειγμα σύγχυσης είναι οι διατακτικές σίτισης (αδιάφορο των 6 ευρώ), που χορηγούν οι επιχειρήσεις στο προσωπικό ως οικειοθελείς παροχές σε είδος, για τις οποίες ο ΕΦΚΑ, σε απάντηση αποφαίνεται ότι δεν εξαιρούνται από τις ασφαλιστικές εισφορές και ότι λαμβάνονται κανονικά υπόψη για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών χωρίς να υπάρχει διάκριση για το ποσό αυτών. (σημ. επικαλείται τις διατάξεις του Κανονισμού Ασφάλισης του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ (Α. Ν.1846/1951) και το άρθρο 17).

Αντίθετα με την ως άνω ασφαλιστική μεταχείριση, ο φορολογικός νομοθέτης είναι σαφής ως προς την εξαίρεση των διατακτικών σίτισης και στην περίπτωση ζ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 14 του ΚΦΕ, αναφέρεται ότι, από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις εξαιρείται η αξία των διατακτικών σίτισης αξίας έως έξι (6) ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα.

Από φορολογικής πλευράς και μεταχείρισης, οι παροχές σε είδος και σε χρήμα, διακρίνονται προκειμένου για τη φορολόγησή τους, αν αποτελούν ωφέλεια ή όχι, για τον εργαζόμενο ή το συγγενικό αυτού πρόσωπο, τον εταίρο ή μέτοχο.

Μπορούν δε να συνίστανται σε χρήμα ή σε είδος (π.χ. διατακτικές σίτισης, χορήγηση ειδικών στολών εργασίας, η χορήγηση γάλακτος, η παροχή τροφής στο χώρο εργασίας, η χορήγηση θέσης στάθμευσης στο χώρο εργασίας κλπ.). (βλ. άρθρα 13 και 14 του ΚΦΕ – Ν. 4172/2013). Πρόσφατα μάλιστα με τον νέο νόμο 4646/2019, είδαμε τον νομοθέτη να αντιμετωπίζει ευνοϊκά δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και παροχές υπέρ των εργαζομένων.

βλ. σχ. τις νέες περιπτώσεις (ιβ, ιγ, ιδ), που προστέθηκαν στο άρθρο 14 του ΚΦΕ με το νέο νόμο 4646/2019, για αποζημίωση για αγορά καρτών απεριορίστων διαδρομών μέσων μαζικής μεταφοράς, για παραχώρηση οχήματος μηδενικών ή χαμηλών ρύπων, για την παροχή σε είδος, με τη μορφή δικαιωμάτων προαίρεσης απόκτησης μετοχών (stock options).

Ειδικότερα όπως ορίζεται στο άρθρο 12 παρ. 2 ν. 4172/2013, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 14, πρόκειται για δαπάνες οποίες ως εκ του είδους τους, βαρύνουν τον εργοδότη, διότι εξυπηρετούν λειτουργικές και παραγωγικές ανάγκες της επιχείρησης, συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητάς της και στην ποιότητα των συνθηκών εργασίας ή αποτελούν μέτρα για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Συνεπώς οι παροχές αυτές δεν έχουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος.

Από πλευράς ασφαλιστικής αντιμετώπισης και εργατικού δικαίου οι οικειοθελείς παροχές διακρίνονται με το κριτήριο του μισθολογικού ή μη χαρακτήρα. (ΣτΕ 2140/93, 1229/94, 1153/95).

Αν δεν αποτελούν αντάλλαγμα της παρεχόμενης εργασίας του μισθωτού, αλλά δίδονται από τον εργοδότη για την καλύτερη εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών της επιχείρησης ή για την εξυπηρέτηση του μισθωτού κατά την εκτέλεση της εργασίας του, τότε οι παροχές αυτές δεν δηλώνονται στον πίνακα προσωπικού, (άρθρο 16 παρ.2 του Ν.2874/2000) καθόσον δεν αποτελούν μισθό.

Νομοτεχνική βελτίωση της διάταξης στην παρ. 1 του άρθρου 38 (όπως διαμορφώνεται με το άρθρο 34 του Ν/Σ):

Εν όψει των προαναφερθέντων η Π.Ο.Φ.Ε.Ε., υποστηρίζει την ανάγκη να προστεθεί στην παραπάνω διάταξη η φράση: «καθώς και κάθε άλλη οικειοθελής παροχή η οποία βαρύνει τον εργοδότη και εξυπηρετεί λειτουργικές και παραγωγικές ανάγκες της επιχείρησης, συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητάς της και στην ποιότητα των συνθηκών εργασίας ή αποτελεί μέτρο για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων»

Κατά συνέπεια η διάταξη με την προτεινόμενη προσθήκη θα έχει ως ακολούθως:

«1. Το συνολικό ποσοστό εισφοράς κύριας σύνταξης ασφαλισμένου μισθωτού και εργοδότη ορίζεται σε 20% επί των πάσης φύσεως αποδοχών των εργαζομένων με εξαίρεση τις κοινωνικού χαρακτήρα έκτακτες παροχές λόγω γάμου, γεννήσεως τέκνων, θανάτου και βαριάς αναπηρίας καθώς και κάθε άλλη οικειοθελής παροχή η οποία βαρύνει τον εργοδότη και εξυπηρετεί λειτουργικές και παραγωγικές ανάγκες της επιχείρησης, συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητάς της και στην ποιότητα των συνθηκών εργασίας ή αποτελεί μέτρο για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων και……….»

Άλλα θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων:

Ρύθμιση τρεχόντων οφειλών στο ΚΕΑΟ:

Πρόταση της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. είναι να υπάρχει η δυνατότητα στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του ΚΕΑΟ να ρυθμίζονται οι τρέχουσες οφειλές πριν αυτές καταστούν ληξιπρόθεσμες στην πάγια ρύθμιση του ΕΦΚΑ και τούτο διότι υπάρχει κίνδυνος να απωλεσθεί η ρύθμιση των 120 δόσεων του ν.4646/2019.

Προτείνουμε η πάγια ρύθμιση που ισχύει αυτή τη στιγμή στο ΚΕΑΟ, από 12 δόσεις να επεκταθεί σε έως 48 δόσεις όπως ισχύει και στις διατάξεις της φορολογικής αρχής.

Πρόστιμα του ΣΕΠΕ:

Η Π.Ο.Φ.Ε.Ε. ανέκαθεν ήταν υπέρμαχος της λογικής ότι τα πρόστιμα είτε των φορολογικών αρχών, είτε των ασφαλιστικών αρχών δεν πρέπει να έχουν χαρακτήρα τιμωρητικό και σκοπό ταμιευτικό, αλλά θα πρέπει να έχουν σκοπό την συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τις επιταγές των νόμων και των διατάξεων, όπως ισχύουν κάθε φορά.

Το βασικό στοιχείο σε ένα ασφαλιστικό σύστημα θα πρέπει να είναι, η καταπολέμηση της ανασφάλιστης εργασίας, της υποδηλωμένης εργασίας και η είσπραξη των ασφαλιστικών εισφορών και όχι η επιβολή και είσπραξη προστίμων. Δεν είναι δυνατόν το πρόστιμο σε αρκετές των περιπτώσεων να υπερβαίνει κατά πολύ το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών για παραβάσεις τυπικού χαρακτήρα και όχι ουσίας.

Πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει εξορθολογισμός των νέων προστίμων, διότι θεωρούμε ότι αντίκειται στην αρχή της χρηστής διοίκησης και το γεγονός ότι στις πλείστες των παραβάσεων στην νέα εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι τυπικές και όχι ουσίας.

Έντυπο Ε11 (γνωστοποίηση στοιχείων ετήσιας κανονικής άδειας):

Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται κάθε χρόνο και μέχρι 31/1 να υποβάλλουν στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ το έντυπο Ε11 το οποίο γνωστοποιεί τα στοιχεία της ετήσιας κανονικής άδειας των μισθωτών που απασχολεί η κάθε επιχείρηση.

Στο θέμα αυτό η πάγια θέση της Π.Ο.Φ.Ε.Ε. είναι η αλλαγή της καταληκτικής ημερομηνίας υποβολής του Ε11 από το τέλος του μήνα Ιανουαρίου στο τέλος του μήνα Φεβρουαρίου.

Επίσης να δίνεται η δυνατότητα τροποποίησης του εν λόγω εντύπου και μέχρι την καταληκτική ημερομηνία υποβολής του ηλεκτρονικά στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ και όχι με προσέλευση στο τοπικό υποκατάστημα του ΣΕΠΕ.

Με εκτίμηση, το Δ.Σ. της Π.Ο.Φ.Ε.Ε.