Τι αλλάζει με το νομοσχέδιο Βρούτση από φέτος σε εισφορές, συντάξεις, ταμεία

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Αλλαγές σε όλο το μήκος και πλάτος του ασφαλιστικού προβλέπει το νομοσχέδιο το οποίο κατέθεσε χθες στη Βουλή ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης.

Σε ό,τι αφορά στη σχέση των ασφαλισμένων με τα ταμεία δύο είναι οι σημαντικότερες δέσμες αλλαγών. Αφενός ενοποιείται ο φορέας των κύριων συντάξεων (ΕΦΚΑ) με τον φορέα των επικουρικών συντάξεων (ΕΤΕΑΠ) υπό τον Ηλεκτρονικό –Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). Παράλληλα, όλες οι συναλλαγές ασφαλισμένων και εργοδοτών με τον e-ΕΦΚΑ θα γίνονται ηλεκτρονικά.

Στο μέτωπο των εισφορών, ξεχωρίζει το νέο σύστημα ελεύθερης επιλογής κρατήσεων για τους επαγγελματίες και τους αγρότες, αλλά και η προαιρετική ένταξη στο επικουρικό και εφάπαξ όλων επαγγελματιών αλλά και των αγροτών, οι οποίοι έως τώρα αποκλείονται. Επίσης, στο ίδιο πεδίο εξαιρετικής σημασίας είναι η μείωση 0,9% στις εισφορές των μισθωτών.

Όσον αφορά τις συντάξεις, κρίσιμη είναι η αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης για όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης και η επαναφορά των επικουρικών συντάξεων στο επίπεδο που ήταν το Μάιο του 2016. Κρίσιμο είναι επίσης πως πλέον το κράτος εγγυάται όλες τις συντάξεις, όχι μόνο τις κύριες αλλά και τις επικουρικές.

Πιο αναλυτικά οι αλλαγές έχουν ως εξής :

1. Αλλαγές στη σχέση Ταμείων –ασφαλισμένων και εργοδοτών

· Ο ΕΦΚΑ μετονομάζεται σε e-EΦΚΑ και εντάσσεται σ΄αυτόν το ΕΤΕΑΕΠ

Μετονομάζεται από 1-3-2020 το ΝΠΔΔ με την επωνυμία "Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.)", σε "Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης", αποκαλούμενο στο εξής "e-Ε.Φ.Κ.Α.". Από την ίδια ημερομηνία εντάσσεται στον e-Ε.Φ.Κ.Α., το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.). Η εν γένει περιουσία του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. μεταβιβάζεται στον e-Ε.Φ.Κ.Α.

· Ηλεκτρονικά η εγγραφή ασφαλισμένων, η απογραφή έργων, οι βεβαιώσεις,  πιστοποιητικά, ΑΠΔ.

Υποβάλλεται εφεξής με ηλεκτρονικό τρόπο η εγγραφή άμεσα ή έμμεσα ασφαλισμένου στο μητρώο ασφαλισμένων του e-Ε.Φ.Κ.Α. και η απογραφή των ιδιωτικών οικοδομικών έργων, κ.λπ. Λαμβάνεται αυτόματα σε ηλεκτρονική μορφή μέσω απευθείας διασύνδεσης με τα πληροφοριακά συστήματα των φορέων στους οποίους υποβάλλονται, το σύνολο των βεβαιώσεων και πιστοποιητικών που χορηγεί ο e-Ε.Φ.Κ.Α., για τις συναλλαγές των πολιτών με άλλες υπηρεσίες και οργανισμούς. Υποχρεούνται, από 1η Ιουλίου 2020, να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) όλοι οι υπόχρεοι εργοδότες.

Εκδίδονται υποχρεωτικά μέσω του Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης της εταιρείας Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Α.Ε. (ΗΔΙΚΑ ΑΕ), οι ιατρικές βεβαιώσεις και γνωματεύσεις που απαιτούνται από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. για την πιστοποίηση της ανικανότητας προς εργασία, για τη χορήγηση αναρρωτικής άδειας καθώς και των επιδομάτων μητρότητας, ασθένειας και εργατικού ατυχήματος κ.λπ.

· Προς ψηφιοποίηση τα δεδομένα και τα ατομικά στοιχεία

Ψηφιοποιείται το σύνολο των δεδομένων και των ατομικών στοιχείων που αφορούν στη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, στην απονομή συντάξεων και στη μεταβίβαση συντάξεων αιτία θανάτου, που βρίσκεται στα πληροφοριακά συστήματα των πρώην Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης κ.λπ.

2. Παρεμβάσεις στις συντάξεις

· Αυξάνονται τα ποσοστά αναπλήρωσης για τους συνταξιούχους με πάνω από 30 έτη ασφάλισης

Αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τα ως άνω ποσοστά αναπλήρωσης αναδρομικά από 1-10-2019 οι συντάξεις οι οποίες έχουν απονεμηθεί ή εκκρεμεί η απονομή τους βάσει των διατάξεων του ν.4387/2016 (σ.σ. ν. Κατρούγκαλου).

· Μειώνονται οι ελάχιστες μέρες ασφάλισης για σύνταξη με διαδοχική ασφάλιση

Σε περίπτωση διαδοχικής ασφάλισης, προβλέπεται ότι η σύνταξη χορηγείται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του εντασσόμενου στον ΕΦΚΑ φορέα, στον οποίο υπαγόταν ο ασφαλισμένος κατά τη χρονική περίοδο άσκησης της τελευταίας δραστηριότητας ή απασχόλησης, εφόσον πραγματοποίησε 1000 ημέρες ασφάλισης συνολικά, από τις οποίες 300 ημέρες στην τελευταία δραστηριότητα, αντί 1500 συνολικά, από τις οποίες 500 στην τελευταία δραστηριότητα ή απασχόληση, που ισχύει σήμερα. Επιπλέον, προβλέπεται ότι στα πρόσωπα που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω γήρατος με 15 τουλάχιστον έτη ασφάλισης στο 67ο έτος της ηλικίας, με συνυπολογισμό διαδοχικού χρόνου ασφάλισης, χορηγείται σύνταξη από την Υπηρεσία του Ε.Φ.Κ.Α του τελευταίου φορέα, στον οποίο εντάχθηκε ο ασφαλισμένος, χωρίς να εξετάζεται η πλήρωση των ως άνω προϋποθέσεων.

·Στο 30% η μείωση της σύνταξης για τους απασχολούμενους συνταξιούχους

Ορίζεται ότι για τους συνταξιούχους που έχουν ήδη αναλάβει ή αναλαμβάνουν εργασία ή αποκτούν ιδιότητα ή δραστηριότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α., οι ακαθάριστες συντάξεις κύριες και επικουρικές καταβάλλονται μειωμένες σε ποσοστό 30%, αντί 60% που ισχύει σήμερα, για όσο χρόνο απασχολούνται ή διατηρούν την ιδιότητα ή τη δραστηριότητα. Τροποποιείται το καθεστώς απασχόλησης συνταξιούχων σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση απασχόλησης συνταξιούχου ο οποίος δεν έχει συμπληρώσει το 61ο έτος της ηλικίας του έως και την 28-2-2021 και το 62ο έτος από 1-3-2021 και εφεξής, αναστέλλεται πλήρως η καταβολή των κύριων και επικουρικών συντάξεων και προσυνταξιοδοτικών παροχών, ενώ από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας αυτού και μετά το ποσοστό της σύνταξης ή αθροίσματος συντάξεων που θα λαμβάνουν ανέρχεται σε ποσοστό 70%. Από την εφαρμογή της ρύθμισης αυτής εξαιρούνται οι συνταξιούχοι του ΟΓΑ.

·Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού σύνταξης των επαγγελματιών και των αγροτών

Επανακαθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης των αυτοαπασχολούμενων, των ελεύθερων επαγγελματιών και των ασφαλισμένων στον πρώην ΟΓΑ για το χρονικό διάστημα έως 31-12-2016, για το χρονικό διάστημα από 1-1-2017 έως 31-12-2018 και για το χρονικό διάστημα από 1-1-2019 και εφεξής.

· Αναγνωρίζεται ο χρόνος ασφάλισης των μελών ΔΣ των ΑΕ

Ρυθμίζεται ο τρόπος υπολογισμού των ημερών ασφάλισης για τις εισφορές που παρακρατούνται σε περίπτωση αμοιβών των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε. καθώς και των αγροτικών συνεταιρισμών.

· Αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων  

Επανακαθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων από 1-1-2015 και απαλείφονται οι ρυθμίσεις επανυπολογισμού και αναπροσαρμογής των ήδη καταβαλλόμενων ή καταβλητέων κατά την έναρξη ισχύος του ν.43 87/2016 επικουρικών συντάξεων, που έχουν εκδοθεί με προγενέστερο του άρθρου 42 του ν.4052/2012 νομικό πλαίσιο.

· Καταργείται η "13η σύνταξη"

Καταργούνται οι διατάξεις σχετικά με τη χορήγηση της 13ης σύνταξης.

3. Μεταρρύθμιση στις εισφορές

·Αλλάζουν οι εισφορές εφάπαξ

Επαναπροσδιορίζεται το ποσό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς για την ασφάλιση στον κλάδο εφάπαξ παροχών του ΕΤΕΑΕΠ των αυτοτελώς απασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών και όλων των πριν και μετά την 1-1-1993 ασφαλισμένων, έμμισθων δικηγόρων, μισθωτών μηχανικών και υγειονομικών των οικείων τομέων του κλάδου πρόνοιας του πρώην ΕΤΑΑ. Συγκεκριμένα, αντί της καταβολής ποσοστού 4% επί του κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού που ισχύει σήμερα, οι προαναφερόμενοι ασφαλισμένοι κατατάσσονται από 1-1-2020 και εφεξής, σε τρεις  ασφαλιστικές κατηγορίες, των οποίων το ποσό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς ορίζεται.

· Τροποποιείται το "καθεστώς" των εισφορών της παράλληλης απασχόλησης

Ρυθμίζεται εκ νέου το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών στις περιπτώσεις που ασκούνται παράλληλα δύο ή περισσότερες επαγγελματικές δραστηριότητες.  

·Αλλαγές στην  προαιρετική συνέχιση ασφάλισης

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες (ασφαλισμένοι του πρώην ΟΑΕΕ), οι αυτοτελώς απασχολούμενοι (ασφαλισμένοι του πρώην ΕΤΑΑ) και τα υπαγόμενα πρόσωπα στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ θα καταβάλλουν για την προαιρετική συνέχιση της ασφάλισής τους, ασφαλιστική εισφορά. Ο προαιρετικά ασφαλισμένος καταβάλλει μηνιαίως εξ ολοκλήρου το σύνολο της εισφοράς στο ύψος που εκάστοτε έχει διαμορφωθεί όπως προβλέπεται για την κύρια σύνταξη, για παροχές ασθένειας σε είδος από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και για παροχές σε χρήμα από τον Κλάδο Παροχών του Ε.Φ.Κ.Α.

· Στις 6.500 ευρώ το ανώτατο μηνιαίο ασφαλιστέο εισόδημα

Ως ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών για τον υπολογισμό της ασφαλιστικής εισφοράς των μισθωτών και των εργοδοτών και ορίζεται στο ποσό των 6.500 ευρώ.

· Μειώνεται ο ελάχιστος χρόνος ασφάλισης για την ασφαλιστική ικανότητα

Απαιτούνται για τη χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας και παροχές υγειονομικής περίθαλψης σε είδος από 1η-1-2020 για τους μεν μισθωτούς η πραγματοποίηση τουλάχιστον 50 ημερών εργασίας κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν από την ημερομηνία προσέλευσης ή επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου. Για τους δε μη μισθωτούς η συμπλήρωση δύο τουλάχιστον μηνών ασφάλισης κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν από την ημερομηνία προσέλευσης ή επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου και έχουν καταβληθεί οι απαιτούμενες ασφαλιστικές εισφορές.   

* Σύστημα ελεύθερης επιλογής εισφορών για τους επαγγελματίες

Αναμορφώνεται το καθεστώς καταβολής των εισφορών αυτοτελώς απασχολουμένων και ελεύθερων επαγγελματιών. Θεσπίζονται έξι επίπεδα υποχρεωτικών ασφαλιστικών κατηγοριών, μέσα από τα οποία διασφαλίζεται ελευθερία επιλογής για κάθε ασφαλισμένο μεταξύ των έξι ασφαλιστικών κατηγοριών, την οποία μπορεί να διαφοροποιεί ετησίως. Το ποσό των εισφορών προσαυξάνεται όσο υψηλότερη είναι η κατηγορία που επιλέγει ο ασφαλισμένος. Καθίσταται υποχρεωτική η κατάταξη στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία σε περίπτωση που δεν επιλεγεί ασφαλιστική κατηγορία. Θεσπίζεται ειδική ασφαλιστική κατηγορία, που αντιστοιχεί σε 93 ευρώ για κύρια σύνταξη, για τους νέους ασφαλισμένους έως πέντε έτη ασφάλισης. Το αυτό ισχύει, από 1-1-2020 και για τους ελεύθερους επαγγελματίες που δεν έχουν συμπληρώσει πέντε έτη ασφάλισης και μέχρι 31-12-2019 δεν υπάγονταν σε καθεστώς καταβολής μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών και για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται για τη συμπλήρωση πέντε ετών. Κατατάσσονται υποχρεωτικά οι παραπάνω ασφαλισμένοι για τον κλάδο υγείας στην ίδια ασφαλιστική κατηγορία με αυτή της κύριας σύνταξης.

· Σύστημα  ελεύθερης επιλογής εισφορών για τους αγρότες  

Μεταρρυθμίζεται, από 1-1-2020, το σύστημα καταβολής εισφορών των ασφαλισμένων του πρώην ΟΓΑ. Προβλέπονται έξι ασφαλιστικές κατηγορίες για τους ασφαλισμένους του πρώην ΟΓΑ, ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής στην κοινωνική ασφάλιση. (Σήμερα, οι καταβαλλόμενες εισφορές ορίζονται σε ποσοστό επί του μηνιαίου εισοδήματος).

Κατατάσσονται υποχρεωτικά οι ανωτέρω ασφαλισμένοι για τον κλάδο υγείας στην ίδια ασφαλιστική κλάση με την κύρια σύνταξη. Από 1-1-2020 οι ασφαλισμένοι στο Λογαριασμό Αγροτικής Εστίας (ΛΑΕ) του ΟΓΑ καταβάλλουν εισφορά υπέρ αυτού, αντί ποσοστού συμμετοχής επί του ασφαλιστέου εισοδήματος που ισχύει. Η εισφορά υπέρ Αγροτικής Εστίας συνεισπράττεται με τις εισφορές για τον κλάδο σύνταξης.

· Νέο σύστημα και για τις εισφορές υγείας

Καθορίζεται σταθερό ύψος ασφαλίστρων υγείας, το οποίο καθορίζεται από έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, για τους αυτοτελώς απασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες  και τους αγρότες.

· Τέλος στις εισφορές υγείας για τα επιδόματα

Εξαιρούνται από τις εισφορές υγειονομικής περίθαλψης οι δικαιούχοι σύνταξης που συγχρόνως λαμβάνουν εξωιδρυματικό επίδομα ή απολύτου αναπηρίας ή τυφλότητας.   

· Αυστηροποιείται το πλαίσιο επιστροφής καταβληθέντων εισφορών στο Μ.Τ.Π.Υ.

Καταργείται για τον/την χήρο/α, το απαιτούμενο κατά το χρόνο θανάτου μερισματούχου, ηλικιακό όριο των 52 ετών προκειμένου να λαμβάνουν μέρισμα από το ΜΤΠΥ.

Ορίζεται ότι οι μερισματούχοι του Ταμείου οι οποίοι κατά τις 12-5-2016 έχουν ήδη διορισθεί ή όσοι διορίζονται από την ημερομηνία αυτή και εφεξής, σε οποιαδήποτε οργανική θέση μετακλητού υπαλλήλου και μόνο, δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση του Μ.Τ.Π.Υ. και συνεχίζεται η καταβολή του δικαιούμενου μερίσματος. Στην υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση του ΜΤΠΥ υπάγονται πλέον όλοι οι λοιποί μερισματούχοι.

· Προαιρετική επικουρική ασφάλιση για όσους αποκλείονταν

Δίδεται η δυνατότητα από 1-1-2021, στους υγειονομικούς αυτοαπασχολούμενους, στα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Ο.Γ.Α. καθώς και σε όσα πρόσωπα βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής για επικουρική ασφάλιση, να υπαχθούν προαιρετικά στον αντίστοιχο κλάδο του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.

· Προαιρετική ασφάλιση στο εφάπαξ για όσους αποκλείονταν

Προβλέπεται η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. από 1-1-2021, όλων των προσώπων που δεν ασφαλίζονται για εφάπαξ παροχή.

Προβλέπεται η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής του προσλαμβανόμενου προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας και του Πυροσβεστικού Σώματος στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π, υπό την οριζόμενη προϋπόθεση.

· Προϋποθέσεις συνέχισης ασφάλισης στο εφάπαξ

Παρέχεται η δυνατότητα αφενός συνέχισης της ασφάλισης στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π., προσώπων που, ενώ δεν είχαν υποχρέωση ασφάλισης, έχουν καταβάλει εισφορές για εύλογο χρόνο και επιθυμούν να συνεχίσουν την ασφάλισή τους και αφετέρου επιστροφής των ασφαλιστικών εισφορών που είχαν καταβάλει, για όσους δεν επιθυμούν την συνέχιση της ασφάλισής τους.

· Ελεύθερη επιλογή εισφορών επικουρικού

Αποσυνδέεται η εισφορά για την επικουρική ασφάλιση από τον κατώτατο βασικό μισθό μισθωτού και θεσπίζεται η δυνατότητα του εκάστοτε ασφαλισμένου να επιλέξει ελεύθερα την ασφαλιστική κατηγορία που θα υπαχθεί (θεσπίζονται τρεις ασφαλιστικές κατηγορίες).

·Μείωση εισφορών των μισθωτών κατά 0,9%

Μειώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη - μισθωτού, από 1-6- 2020 στις περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης κατά 0,90 ποσοστιαίες μονάδες.