Κορoνοϊός και επιχειρήσεις: Ένας + ένας δεκάλογοι για τη λειτουργία τους και τις εργασιακές τους σχέσεις

Του Σταύρου Κουμεντάκη

Οι νομοθετικές ρυθμίσεις οι σχετικές με την πανδημία είναι πυκνές. Παρέχουν ευχέρειες. Eγκυμονούν κινδύνους.

Το πρώτο "κύμα" των σχετικών ρυθμίσεων περιλαμβάνει, κατά βάση, τις από 11.3.20 ΠΝΠ και από 14.3.20 ΠΝΠ. Εξεδόθη, ήδη, και η από 20.3.2020 ΠΝΠ. 

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις (εξαιτίας της πανδημίας) είναι πολλά και ποικίλα. Ιδίως τα σχετικά με το μισθολογικό κόστος και τη διαχείριση των εργασιακών σχέσεων. 

Για τη διαχείριση της κρίσης απαιτείται ενημέρωση, ευθυγράμμιση με τις κατευθύνσεις των ειδικών και νηφαλιότητα. 

Την αξιοποίηση των ευχερειών και άμβλυνση των σχετικών κινδύνων επιχειρούμε με το παρόν.

Τα ΔΕΚΑ, περισσότερο πρόσφατα, ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ (:ΠΝΠ της 20.3.20)

Ερώτημα 1ο: Είναι επιτρεπτή η απόλυση εργαζομένων αυτή την περίοδο;

ΟΧΙ-(όταν πρόκειται για επιχειρήσεις που τελούν σε αναστολή της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας κατόπιν εντολής δημόσιας αρχής ή εφαρμόσουν το κατωτέρω μέτρο  της αναστολής της εργασιακής σχέσης κατόπιν απόφασης του εργοδότη) 

ΝΑΙ-(στις λοιπές επιχειρήσεις).

Ερώτημα 2ο: Είναι εφικτή η αναστολή της εργασιακής σχέσης; 

Οι (πληττόμενες από την πανδημία) επιχειρήσεις έχουν το δικαίωμα να αναστέλλουν μονομερώς τις συμβάσεις εργασίας εργαζομένων τους. Δεν δικαιούνται να προχωρήσουν σε απολύσεις κατά τον χρόνο της αναστολής. Στη συνέχεια: υποχρεούνται να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας. 

Ερώτημα 3ο: Είναι εφικτή η λειτουργία της επιχείρησης με προσωπικό "ασφαλούς λειτουργίας";

ΝΑΙ
(Αφορά όλες τις επιχειρήσεις. Επιβάλλεται μονομερώς. Κάθε εργαζόμενος πρέπει να απασχολείται τουλάχιστον για δύο εβδομάδες ανά μήνα). 

Ερώτημα 4ο: Είναι επιτρεπτή η μεταφορά προσωπικού σε επιχειρήσεις του ιδίου ομίλου;

Η νομολογία είχε, ήδη,  δώσει τη δέουσα λύση για την απασχόληση εργαζομένων σε Όμιλο Εταιρειών. Η λύση αυτή συνεχίζει να ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις. Η συγκεκριμένη όμως ρύθμιση αφορά, ειδικά, τις πληγείσες επιχειρήσεις. Δικαιούνται να μεταφέρουν προσωπικό σε άλλη επιχείρηση του ίδιου Ομίλου. Απαιτείται: έγγραφη, μεταξύ τους, συμφωνία. Επίσης: διατήρηση, συνολικά, του ίδιου αριθμού εργαζομένων που απασχολούνταν πριν από τη μεταφορά.

Ερώτημα 5ο: Ποια η τύχη των (κοινών) μισθωμάτων και μισθωμάτων leasing που καταβάλλoυν οι επιχειρήσεις για τους εργαζομένους τους (και τις ίδιες);

Το συγκεκριμένο μέτρο αφορά τις επιχειρήσεις εκείνες των οποίων η λειτουργία έχει ανασταλεί ή απαγορευθεί λόγω της πανδημίας. 

Απαλλάσσονται από το 40% του καταβλητέου, για τις ίδιες, μισθώματος για Μάρτιο και Απρίλιο του 2020. Τα αντίστοιχα ισχύουν και για την περίπτωση των μισθωμάτων (κοινών και leasing)  που καταβάλλoυν προς επαγγελματική χρήση κινητών ή ακινήτων.

Ερώτημα 6ο: Ποια φυσικά πρόσωπα συνδεόμενα με επιχειρήσεις ωφελούνται από την αναστολή εξόφλησης οφειλών προς το Δημόσιο; 

Για τους εργαζόμενους και εκμισθωτές ακινήτων επιχειρήσεων που επλήγησαν οικονομικά από την πανδημία, ισχύει αναστολή είσπραξης των βεβαιωμένων οφειλών και των σχετικών δόσεων.

Ερώτημα 7ο: Ποιοι οι δικαιούχοι εργαζόμενοι της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης; Ποιες οι σχετικές υποχρεώσεις των εργοδοτών;

Οι εργαζόμενοι των οποίων η σύμβαση εργασίας: (α) τελεί σε αναστολή ή (β) έχει λυθεί με καταγγελία ή οικειοθελή αποχώρηση από 1.3.2020 έως 20.3.2020 δικαιούνται έκτακτη οικονομική ενίσχυση ως αποζημίωση ειδικού σκοπού.

Ερώτημα 8ο: Τι συμβαίνει με τους (απολύτως αναγκαίους) ιατρούς εργασίας; 

Οι παρούσες (απολύτως επιτακτικές) ανάγκες μας επαναφέρουν στη λογική. Διευρύνεται σημαντικά ο αριθμός των δικαιουμένων να ορισθούν ως ιατροί εργασίας. 
 
Ερώτημα 9ο: Αναμένονται περαιτέρω μέτρα στήριξης των ελευθέρων επαγγελματιών, αυταπασχολουμένων και ιδιοκτητών ατομικών επιχειρήσεων;

ΝΑΙ-Προβλέπεται η έκδοση σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων 

Ερώτημα 10ο:  Με ποιον τρόπο στηρίζονται οι άνεργοι;

Η διάρκεια των επιδομάτων ανεργίας παρατείνεται έως 31.5.2020.  

Τα ΔΕΚΑ επόμενα, (κρίσιμα πάντως) ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ (:ΠΝΠ της 11.3.20 και της 14.3.20)

Ερώτημα 11ο: Τι είναι η "άδεια ειδικού σκοπού";

Οι εργαζόμενοι γονείς (με ανήλικα τέκνα έως το επίπεδο της βασικής εκπαίδευσης) δικαιούνται, υπό προϋποθέσεις, άδεια απουσίας από την εργασία τους. 

Ερώτημα 12ο: Μπορεί να επιβληθεί μονομερώς από τον εργοδότη "τηλεργασία" για τους εργαζόμενους της επιχείρησης του; 

Ναι. Η τηλεργασία αποδεικνύεται, υπό τις παρούσες συνθήκες, ιδιαίτερα χρηστική.

Ερώτημα 13ο: Μπορεί ο εργοδότης να υποχρεώσει τον εργαζόμενο να λάβει την κανονική του άδεια ή να τον θέσει (υποχρεωτικά) σε άδεια άνευ αποδοχών;

Όχι-Βλ. όμως ανωτέρω την προσφάτως θεσπισθείσα δυνατότητα αναστολής της σύμβασης εργασίας (2ο ερώτημα)

Ερώτημα 14ο: Μπορεί ο εργαζόμενος αυτοβούλως να απουσιάσει από την εργασία του επειδή φοβάται ότι μπορεί να κολλήσει τον ιό;

Όχι.

Ερώτημα 15ο: Τι πρέπει να πράξει ο Εργοδότης σε περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος εμφανίζει τα συμπτώματα της COVID-19;

Ο εργοδότης  υποχρεούται να αποδεχθεί την απουσία του εργαζομένου εφόσον ευθυγραμμίζεται με σχετικές οδηγίες του ΕΟΔΥ.  Οι αποδοχές καταβάλλονται κανονικά.

Ερώτημα 16ο: Τι πρέπει να κάνει ο εργοδότης για τις έγκυες εργαζόμενες; Για τους εργαζομένους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες;

Ο εργοδότης υποχρεούται να τους προτρέψει να παραμείνουν στο σπίτι τους. Οι αποδοχές καταβάλλονται κανονικά.

Ερώτημα 17ο: Ποιες είναι οι βασικές υποχρεώσεις των εργοδοτών;

Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. 

Στις βασικές υποχρεώσεις του συμπεριλαμβάνονται η επικαιροποίηση της Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου, η ενημέρωση των εργαζομένων για την κίνδυνο λοίμωξης από τον κορονοϊό και τα μέτρα πρόληψης και προστασίας, η λήψη μέτρων περιβαλλοντικής και ατομικής υγιεινής, η χορήγηση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας στους εργαζόμενους. 

Ερώτημα 18ο: Ποιες υποχρεώσεις των εργοδοτών έχουν ανασταλεί σχετικά με το ωράριο εργασίας των εργαζομένων;

Έχει ανασταλεί η υποχρέωση της (εκ των προτέρων) καταχώρησης στο "ΕΡΓΑΝΗ" κάθε τροποποίησης ωραρίου ή οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Επίσης της υπερεργασίας και της νόμιμης υπερωρίας. 

Ερώτημα 19ο: Έχουν ανασταλεί οι υποχρεώσεις των εργοδοτών για καταβολή οφειλομένων στο Δημόσιο και στους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς;

Για τις επιχειρήσεις οι οποίες έχουν ενεργό κύριο Κ.Α.Δ. τους αναφερόμενους  στη λίστα των πληττομένων κλάδων της οικονομίας (ΥΑ 1053 και 1054/21.3.2020) έχει ανασταλεί έως 31.8.2020 η προθεσμία καταβολής ΦΠΑ και βεβαιωμένων οφειλών προς Δ.Ο.Υ/Ελεγκτικά Κέντρα. Αναμένεται η έκδοση της αναγκαίας Υπουργικής Απόφασης για την αναστολή της καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών στη βάση σχετικής νομοθετικής πρόβλεψης.

Ερώτημα 20ο: Ποια μέτρα μπορεί/πρέπει να λάβει ο εργοδότης για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης που δημιουργείται από τα νέα δεδομένα;

Πριν τις απολύσεις ας διερευνηθεί η αξία άλλων, ηπιότερων, μέτρων. Ενδεχομένως και συνδυασμός τους. Μεταξύ αυτών: 
(α) η μετατροπή συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής απασχόλησης 
(β) η συμφωνία (ή επιβολή) εκ περιτροπής εργασίας
(γ) η συμφωνία (ή επιβολή) διαθεσιμότητας.

Ήδη όμως έχει θεσμοθετηθεί και το μέτρο της αναστολής της εργασιακής σχέσης (Ερώτημα 2ο). Πέραν αυτών πάντα ισχύει η δυνατότητα χορήγησης κανονικής άδειας ή άδειας άνευ αποδοχών (υπό την προϋπόθεση, πάντα, της συναίνεσης του εργαζομένου). 

Εν κατακλείδι

Η πολιτεία οφείλει να παρακολουθεί τις (απρόβλεπτες ακόμα) εξελίξεις. Έχει αποδείξει (τουλάχιστον σε νομοθετικό επίπεδο) πως το πράττει.

Η συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΕΟΔΥ και των αρμοδίων αρχών (πρέπει επιτέλους να) αποτελεί τη βασική προτεραιότητα όλων μας.

Κι όσον αφορά τους επιχειρηματίες;

Οφείλουν να ενημερώνονται για το περιεχόμενο της πλημμυρίδας των νομοθετικών ρυθμίσεων. Να (ανα)προσαρμόζουν την επιχειρηματική τους στρατηγική. 

Η επιλογή των κατάλληλων μέτρων για τη διαχείριση του (ανελαστικού) μισθολογικού κόστους, δεν αποδεικνύεται εύκολη υπόθεση.

Τα εργαλεία είναι διαθέσιμα. Οι απολύσεις ή η τηλεργασία δεν είναι τα μόνα.

Σε εμάς εναπόκειται η επιλογή και ερμηνεία των περισσότερο κατάλληλων μέτρων για κάθε επιχείρηση. Η προσεκτική εφαρμογή τους.

Εκείνο που προέχει είναι η ανθρώπινη ζωή.

Αμέσως μετά: Η διασφάλιση της επιβίωσης των επιχειρήσεων-γεγονός αναγκαίο για την (αξιοπρεπή) επιβίωση (και) των ανθρώπων.

* O κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Senior Partner της Koumentakis and Associates Law Firm (www.koumentakislaw.gr) & Στρατηγικός Συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062|  www.artion.gr)