Άλμα στις καταθέσεις των νοικοκυριών εν μέσω lockdown

 Του Λεωνίδα Στεργίου

Συνεχίζεται το σερί ανόδου των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα, παρά τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και τα μέτρα προστασίας λόγω της πανδημίας. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τον Δεκέμβριο δείχνουν ότι από τα έξτρα εισοδήματα, όπως δώρα και επιδόματα, διατηρήθηκαν στους λογαριασμούς, χωρίς να περάσουν στην κατανάλωση. Το φαινόμενο αυτό καταγράφηκε έντονα στο πρώτο εξάμηνο, συνεχίστηκε με ηπιότερο ρυθμό στο εννεάμηνο και ενισχύθηκε πάλι στα τέλη του 2020. Παρατηρούμε δηλαδή ότι η αύξηση των καταθέσεων από τα νοικοκυριά ακολουθεί την αβεβαιότητα και τα κύματα lockdown λόγω κορονοϊού.

Αιτίες είναι η αβεβαιότητα, η σημαντική περικοπή της κατανάλωσης, τα κλειστά μαγαζιά, τα επιδόματα και τα δώρα Χριστουγέννων, ο φόβος για τη χρήση μετρητών για μετάδοση του κορονοϊού, αλλά και οι εννεάμηνες αναστολές δανείων 20 δισ. Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι το click away και το ηλεκτρονικό εμπόριο, στο βαθμό που δούλεψε, δεν κατάφεραν να απορροφήσουν τα δώρα Χριστουγέννων, όπως συνήθως γινόταν τις άλλες χρονιές.

Από στατιστικά στοιχεία προηγουμένων ετών προκύπτει ότι τα δώρα και τα έξτρα εισοδήματα των εορτών αποτελούσαν μια τονωτική ένεση στην αγορά που κυμαίνονταν γύρω στο 1 με 1,5 δισ. ευρώ το Δεκέμβριο.

Αυτή τη χρονιά, η ροή των χρημάτων άλλαξε κατεύθυνση. Η καθαρή ροή καταθέσεων προς επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 1 δισ. ευρώ, αλλά η αύξηση αυτή ήταν μικρότερη κατά περίπου 800 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τον Νοέμβριο, όταν ξεκίνησαν τα περιοριστικά μέτρα. Από την άλλη πλευρά, η καθαρή αύξηση των καταθέσεων των νοικοκυριών ήταν κατά περίπου 2,2 δισ., σε σχέση με εκείνη του Νοεμβρίου. Συνολικά, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 4,3 δισ. ευρώ που οφείλεται κατά κύριο λόγο στα νοικοκυριά.

Πέραν των μέτρων στήριξης (επιδόματα, δώρα, κλπ) που δεν πέρασαν στην κατανάλωση λόγω περικοπής δαπανών και κλειστής αγοράς, υπάρχει και ο παράγοντας αβεβαιότητα. Ένδειξη της αβεβαιότητας αποτελεί το "σπάσιμο” προθεσμιακών καταθέσεων από τα νοικοκυριά και η άνοδος των καταθέσεων ταμιευτηρίου και όψεως. 

Δάνεια σε αναστολή δόσεων

Τέλος, μία ακόμα παράμετρος που θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι η αναστολή πληρωμής δόσεων για δάνεια περίπου 20 δισ. ευρώ (μορατόρια). Η εννεάμηνη περίοδος της αναστολής έληξε για τα περισσότερα δάνεια στα τέλη του 2020 - αρχές 2021. Σε ένα βαθμό, η αναστολή δόσεων επηρεάζει τη μείωση της ροής από καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς τις καταθέσεις χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Βέβαια, στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος δεν εμφανίζεται διαφορά καθώς από οι δόσεις από έναν λογαριασμό βγαίνουν και σε έναν άλλο μπαίνουν. Η αναστολή δόσεων, όμως, διέκοψαν τη ροή αυτή και συνέβαλαν σε κάποιο βαθμό στην άνοδο των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα τους προηγούμενους μήνες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των τεσσάρων συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων, μέχρι και το Δεκέμβριο του 2020, το συνολικό υπόλοιπο των δανείων που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς προσωρινής αναστολής καταβολής δόσεων ανήλθε σε 18,4 δισ. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (7,97 δισ. ευρώ), στεγαστικά δάνεια (7,5 δισ. ευρώ), καταναλωτικά δάνεια (1,7 δισ. ευρώ), δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις (1,2 δισ. ευρώ) και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά (3 εκατ. ευρώ). Η διαφορά από το επίπεδο των 21 δισ. ευρώ που έφτασαν τα μορατόρια μέσα στο 2020 οφείλεται στο γεγονός ότι σταδιακά λήγουν οι εννεάμηνες αναστολές.