Οι στόχοι του φορολογικού συστήματος και οι τρόποι υλοποίησής τους
Ημερομηνία δημοσίευσης: 16/12/2012
Του Σπύρου Λαπατσιώρα
Ένα κοινωνικά δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα αποτελεί εκκρεμότητα δεκαετιών για την ελληνική κοινωνία
«Το τρωτόν της ελληνικής φορολογίας δεν είναι το υπερβολικόν της βάρος αλλά η άνισος κατανομή της... Τούτο υπήρξεν ανέκαθεν χαρακτηριστικόν του ελληνικού φορολογικού συστήματος και εν εκ των κυριωτέρων αιτίων της κοινωνικής ανισότητος και των κοινωνικών αντιθέσεων στη χώρα».
«Οσάκις υποκύπτομεν εις τας πιέσεις των διαφόρων συμφερόντων προσπαθούμεν να δικαιολογήσωμεν την συνθηκολόγησιν ταύτην (φοροαπαλλαγή, φοροδιαφυγή)... Το αποτέλεσμα μοιραίως είναι η επιβολή ολοκλήρου του φορολογικού βάρους επί των οικονομικά ασθενέστερων».
«Οι ξένοι σύμβουλοί μας (Αγγλοι και Αμερικανοί) καίτοι ετόνισαν επανειλημμένως την ανεπάρκειαν της συμμετοχής των οικονομικώς ισχυροτέρων... συνεκέντρωσαν μάλλον τας προσπαθείας εις την εκ της εμμέσου φορολογίας αύξησιν των εσόδων. Προφανώς, εσχημάτισαν την εντύπωσιν ότι δεν έχωμεν ούτε την θέλησιν ούτε την ικανότητα να φορολογήσωμεν τους οικονομικώς ισχυρούς. Εις μας απόκειται να αποδείξωμεν ότι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί εις την χώραν μας δίκαιον και άρτιον φορολογικόν σύστημα».
Βαρβαρέσος 1952
Ένα κοινωνικά δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα αποτελεί μία εκκρεμότητα δεκαετιών για την ελληνική κοινωνία. Η απαίτηση επίλυσης αυτού του ζητήματος ενισχύεται από το γεγονός ότι το υπάρχον σύστημα με τη σημαντική υστέρηση των εσόδων, κυρίως από το τμήμα που αφορά τη φορολογία του κεφαλαίου και του πλούτου, αποτέλεσε την άμεση βασική αιτία για τη δημιουργία ελλειμμάτων την προηγούμενη δεκαετία και επομένως συσσώρευσης δημοσίου χρέους πριν από την παγκόσμια κρίση του 2008.
Οι κοινωνικοί στόχοι
1) Να χρηματοδοτεί τις δαπάνες του κοινωνικού κράτους, τη δημόσια υγεία, παιδεία και ασφάλιση. Τη δυνατότητα άσκησης πολιτικών για την καταπολέμηση της ανεργίας. Επομένως πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί που μπορούν να συλλέγουν έσοδα στο ύψος των κοινωνικά αναγκαίων και αποτελεσματικά οργανωμένων δαπανών (η επανοργάνωση του συστήματος των δημοσίων δαπανών αποτελεί μία άλλη μείζονα αναγκαία μεταρρύθμιση).
2) Τα έσοδα να προκύπτουν ως αποτέλεσμα αναδιανομής του πλούτου υπέρ των κατώτερων εισοδημάτων. Η διεθνής και ιστορική εμπειρία δείχνει ότι υψηλά έσοδα υπάρχουν μόνο όταν οργανώνεται η φορολόγηση σύμφωνα με αρχές δικαιοσύνης. Δηλαδή όταν ο καθείς συνεισφέρει ανάλογα με τα εισοδήματά του και τις ανάγκες του και επομένως ο πλούτος ούτε φοροαπαλλάσσεται ούτε φοροδιαφεύγει, όπως συστηματικά συμβαίνει στην Ελλάδα.
3) Η φορολογική πολιτική να αποτελεί εργαλείο το οποίο επηρεάζει την κατεύθυνση της ανάπτυξης. Για παράδειγμα με πιο ευνοϊκή φορολόγηση δραστηριοτήτων που είναι φιλικές προς το περιβάλλον.
Εξυπηρέτηση των στόχων
Το φορολογικό σύστημα για να μπορεί να επιτελέσει τον ρόλο του πρέπει να είναι, εκτός από δίκαιο, απλό και αποτελεσματικό ώστε να νομιμοποιείται κοινωνικά.
Η απαίτηση της απλότητας συνεπάγεται ότι είναι εύκολα κατανοητό από τους πολίτες και ότι έχει λίγες σαφείς νομοθετικές ρυθμίσεις που το οργανώνουν χωρίς να δίνει περιθώρια σε πολλαπλές ερμηνείες. Η απαίτηση για αποτελεσματικότητα συνδέεται με τη σταθερότητα στον χρόνο του συστήματος, που επιτρέπει τον μακρόχρονο προγραμματισμό. Συνδέεται επίσης με την αναδιοργάνωση με σύγχρονο τρόπο των μηχανισμών είσπραξης και ελέγχου και διευθέτησης παραβάσεων.
Στις παρούσες συνθήκες απαιτείται - εκτός από την κατάργηση άδικων φόρων (π.χ. χαράτσια) - να ληφθεί μέριμνα για τη διευκόλυνση πολιτών και επιχειρήσεων ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις υπόλοιπες υποχρεώσεις τους.
Βασικοί πυλώνες
Α) Δημιουργία Περιουσιολόγιου
Στο περιουσιολόγιο θα καταγράφεται η αξία της ακίνητης και κινητής περιουσίας των φορολογουμένων στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Αυτό θα επιτρέψει τη θέσπιση ενός ενιαίου βασικού φόρου, επί του οποίου μπορούν στη συνέχεια να θεσπίζονται εκπτώσεις ή πρόσθετες επιβαρύνσεις με πρόνοια για αποτροπή, σε κάθε περίπτωση, της διπλής φορολογίας. Από τη δημιουργία του περιουσιολογίου και εφ’ εξής θα καταγράφονται μόνιμα οι μεταβολές στην περιουσιακή κατάσταση, στον χρόνο πραγματοποίησής τους. Το περιουσιολόγιο θα αποτελέσει την αφετηρία για ένα ριζικά νέο φορολογικό σύστημα, καθολικό, δίκαιο, απλό και αποτελεσματικό.
Β) Οργάνωση κοινωνικά δίκαιου φορολογικού συστήματος
Επαναθεμελίωση του προοδευτικού χαρακτήρα της φορολογίας. Η μείωση του αριθμού των κλιμακίων, η ουσιαστική κατάργηση του αφορολόγητου και οι αλλαγές στους συντελεστές φορολόγησης έχουν οδηγήσει σε καθεστώς εξόντωσης το μικρό και μεσαίο εισόδημα.
Η αποκατάσταση φορολογικής δικαιοσύνης οργανώνεται στη βάση: 1) Φορολόγησης όλων των εισοδημάτων των φυσικών προσώπων με την ίδια κλίμακα (πλην της εξαίρεσης τόκων και καταθέσεων). Με περισσότερα κλιμάκια και αλλαγή των συντελεστών φορολογίας ώστε να ελαφρύνονται τα χαμηλά και μεσαία κλιμάκια. 2)Αύξησης των φορολογικών εσόδων από την επιχειρηματική δραστηριότητα. Στόχος είναι η πραγματική φορολόγηση του κεφαλαίου και του πλούτου να ανέλθει στο μέσο όρο της Ευρωζώνης από σχεδόν το 50% αυτού του μεγέθους που κινήθηκε την προηγούμενη δεκαετία. 3) Αλλαγής της σχέσης έμμεσων και άμεσων φόρων μέσω αύξησης των εσόδων από άμεσους φόρους και μείωσης των έμμεσων φόρων. Εδώ περιλαμβάνονται μέτρα όπως η μείωση του ΦΠΑ από το ανώτατο 23%, ειδική φορολόγηση των ειδών πολυτελούς διαβίωσης, πάταξη της λαθρεμπορίας καυσίμων αντί για την εξίσωση του πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης. 4) Φόρος μεγάλης και πολύ μεγάλης περιουσίας με προοδευτική κλίμακα. 5) Κατάργηση των ειδικών φορολογικών καθεστώτων (Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, Fast Track κ.λπ.) και των προκλητικών φοροαπαλλαγών, που έχουν αποτέλεσμα την απώλεια τεράστιων ποσών φόρου. Το επιχείρημα ότι η μείωση των φόρων είναι θετική για την ανάπτυξη δεν τεκμηριώνεται από τις επιστημονικές έρευνες. Αποτελεί μάλλον θεωρητικό όχημα ώστε να νομιμοποιείται ο πλουτισμός του 1% εις βάρος του 99%.
Γ) Επανασύσταση του συστήματος ελέγχου και διοίκησης
Οι συντελεστές, τα κλιμάκια η κατάργηση φοροαπαλλαγών αποδίδουν θεωρητικά έσοδα. Για να γίνουν πραγματικά έσοδα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η φοροδιαφυγή. Πέραν της δικαιοσύνης, που απαιτείται έτσι ώστε να μπορούν να καταβληθούν τα αναλογούντα, και της ικανότητας των μηχανισμών ελέγχου να εντοπίζουν και να δημιουργούν συνθήκες πρόληψης της φοροδιαφυγής, οι οποίοι σήμερα καταρρέουν, απαιτείται μία μείζονα μεταρρύθμιση της οργάνωσης - από την είσπραξη μέχρι τον έλεγχο και την επιβολή/διευθέτηση προστίμων. Η σημασία αυτού του πυλώνα αποτυπώνεται στα 24, 40, 60 δισ. που ακούμε κατά καιρούς ότι έχουν βεβαιωθεί ως οφειλές και δεν μπορούν να εισπραχθούν επειδή πολλές από αυτές τις χρωστάνε φυσικά πρόσωπα που έχουν πεθάνει ή εταιρείες που έχουν κλείσει μετά τα τόσα χρόνια δικαστικών διαμαχών μέχρι να τελεσιδικήσουν.
Η οργάνωση ενός αποτελεσματικού συστήματος δεν μπορεί να στηριχθεί στην υπερβολική αυθαίρετη εξουσία των μηχανισμών ελέγχου και την προσφυγή στα δικαστήρια ως μέσου διευθέτησης που αποτελούν χαρακτηριστικά του σημερινού συστήματος και συμβάλλουν σε φαινόμενα συναλλαγής. Ένα νέο σύστημα πρέπει να στηρίζεται, για παράδειγμα, σε έναν καθολικό ηλεκτρονικό έλεγχο που εξάγει, με βάση κριτήρια, ένα δείγμα ύποπτο φοροδιαφυγής και μαζί με ένα τυχαία επιλεγμένο δείγμα να συγκροτείται το πλήθος περιπτώσεων που θα εξεταστεί κάθε χρόνο, προφανώς πλήθος μέσα στις δυνατότητες που έχει το ανθρώπινο δυναμικό των ελεγκτικών μηχανισμών. Συγχρόνως απαιτείται η ενίσχυση όλων των ενδιάμεσων διαδικασιών διαιτησίας και διακανονισμών, με σαφείς διαδικασίες τιμωρίας των παραβάσεων (πρόστιμα, αυξημένοι φορολογικοί συντελεστές), ώστε να αποφεύγονται οι προσφυγές στα δικαστήρια. Μηχανισμοί όπως το ΣΔΟΕ γίνονται εξειδικευμένοι θεσμοί που στοχεύουν σε δύσκολα θέματα: ενδοομιλικές σχέσεις, λαθρεμπόριο καυσίμων κ.ά. Βασικός στόχος είναι η αποτελεσματική οργάνωση της πρόληψης της φοροδιαφυγής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου