Νέο εργασιακό: Οι 6 πυλώνες μέτρων

 Οι μεταρρυθμίσεις που έρχονται σε ωράρια, υπερωρίες, απολύσεις, άδειες και απεργίες.

Σημαντικές μεταρρυθμίσεις, με 6 βασικούς πυλώνες μέτρων, φέρνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας «Ρύθμιση θεμάτων της αγοράς εργασίας» που αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός Νοεμβρίου.

Στον πυρήνα του νομοσχεδίου, που πήρε το «πράσινο φως» από το Υπουργικό Συμβούλιο, είναι οι νέες ευελιξίες στην διευθέτηση του χρόνου εργασίας και των υπερωριών, ενώ ριζικές αλλαγές έρχονται στον συνδικαλιστικό νόμο και στις γονικές άδειες. Παράλληλα θεσμοθετείται το «Εργάνη ΙΙ» και η ψηφιακή κάρτα εργασίας για την on-line παρακολούθηση του πραγματικού ωραρίου των εργαζομένων.

1. Νέο μοντέλο διευθέτησης του χρόνου εργασίας

Το νέο μοντέλο διευθέτησης του χρόνου εργασίας έρχεται με πιλότο τη φόρμουλα που είχε εισαχθεί ήδη από το 2005 με τον νόμο 3385/2005 και επανανομοθετήθηκε το 2010 (ν. 3846/2010) και το 2011 (ν. 3986/2011). Η επίμαχη φόρμουλα ορίζει πως το 8ωρο της ημερήσιας απασχόλησης και το 40ωρο της εβδομαδιαίας σε σύστημα 5ήμερης 8ωρης εργασίας, προκύπτει κατά μέσο όρο και με συμψηφισμούς, ανάμεσα σε μια περίοδο αυξημένης και σε μια περίοδο μειωμένης απασχόλησης εντός 6μήνου. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 10 ώρες ημερησίως για 4 μέρες μια εβδομάδα και 6 ώρες την ημέρα για 4 μέρες, κάποια άλλη εβδομάδα εντός 6μήνου. Έτσι θα έχει δουλέψει 48 ώρες την μια εβδομάδα και 32 την δεύτερη, ο μέσος όρος των οποίων είναι 40, δηλαδή 8 ώρες ημερησίως για 5ήμερη απασχόληση.

Ειδικότερα, η σχετική ρύθμιση του ν. 3986/2011, που θα αποτελέσει πιλότο για το νέο σχήμα, αναφέρει πως σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ωρών εβδομαδιαίως, επιτρέπεται για μία χρονική περίοδο (περίοδος αυξημένης απασχόλησης) ο εργαζόμενος να απασχολείται 2 ώρες την ημέρα επιπλέον των 8 ωρών, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον των 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας μιας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης). Αντί της παραπάνω μειώσεως των ωρών εργασίας, επιτρέπεται να χορηγείται στον εργαζόμενο ανάλογη ημερήσια ανάπαυση (ρεπό) ή συνδυασμός μειωμένων ωρών εργασίας και ημερών αναπαύσεως. Το χρονικό διάστημα των περιόδων αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης δεν υπερβαίνει συνολικά τους 6 μήνες σε διάστημα 12 μηνών (περίοδος αναφοράς).

Κατά την διευθέτηση, ο μέσος όρος των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας για ένα έτος στις οποίες δεν περιλαμβάνονται οι ώρες της υπερεργασίας και των νόμιμων υπερωριών της περιόδου μειωμένης απασχόλησης, παραμένει στις 40 ώρες (για όσους εργάζονται με 5ήμερο 8ωρο), ενώ με συνυπολογισμό των ανωτέρω ωρών υπερεργασίας και νομίμων υπερωριών, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις 48 ώρες.

Ο εργοδότης θα πρέπει να τηρεί και κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης τις προβλέψεις της εργατικής νομοθεσίας σχετικά με την υποχρεωτική ημερήσια και εβδομαδιαία ανάπαυση.

Ρόλο – κλειδί στην εξίσωση της διευθέτησης παίζει ο μέσος όρος των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας, ο οποίος στο 6μηνο δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 40 για εργαζόμενο με σύμβαση 5ήμερο 8ωρο, χωρίς τις ώρες υπερεργασίας και υπερωρίας της περιόδου μειωμένης απασχόλησης. Αν προκύπτει υπερεργασία ή υπερωρία στην περίοδο της μειωμένης απασχόλησης, ο μέσος όρος δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 48 ώρες.

Για παράδειγμα, αν ένας εργαζόμενος δουλεύει 10 ώρες ημερησίως μια εβδομάδα (περίοδος αυξημένης απασχόλησης) πρέπει να εργαστεί 6 ώρες ημερησίως μια επόμενη εβδομάδα (περίοδος μειωμένης απασχόλησης) για να ισχύει η διευθέτηση. Αν εντός της περιόδου μειωμένης απασχόλησης προκύψει ανάγκη για υπέρβαση του συμφωνηθέντος μειωμένου εβδομαδιαίου ωραρίου, η οποία επιτρέπεται κατ΄ εξαίρεση, τότε κάθε επιπλέον ώρα πέραν των 6 θα αμείβεται με τα ισχύοντα για την υπερεργασία και την υπερωρία (20% για την πρώτη ώρα και 40% για τις επόμενες). Σε κάθε περίπτωση ο μέσος όρος απασχόλησης των 2 εβδομάδων δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 48 ώρες.

Το πράσινο φως για τους συμψηφισμούς των ωρών υπερεργασίας ή υπερωρίας με μείωση εργάσιμου χρόνου σε άλλη χρονική στιγμή εντός 6μήνου θα μπορεί να δίνει το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας, μετά από προσφυγή του εργοδότη, αν δεν είναι εφικτό να υπογραφεί επιχειρησιακή σύμβαση. Αυτή αναμένεται να είναι και η βασική αλλαγή σε σχέση με το ισχύον καθεστώς, με στόχο να καταστεί πιο ευέλικτη η εφαρμογή του πλαισίου και οι συμψηφισμοί των υπερωριών. Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας απαιτεί σήμερα επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή συμφωνία του εργοδότη με συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση, ενώ θα προβλεφθεί ως επιπλέον βήμα η προσφυγή στο ΑΣΕ, το οποίο θα αποφασίζει. Το ΑΣΕ θα εξετάζει τις προϋποθέσεις και θα εγκρίνει ή θα απορρίπτει την αίτηση.

Σημαντικά επίσης θα αυξηθούν τα πλαφόν των νόμιμων υπερωριών σε όλο το φάσμα της οικονομίας. Σήμερα, το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης είναι 48 ώρες ανά 6μηνο (90 ώρες το έτος) προκειμένου για εργαζόμενους σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες και 120 ώρες το έτους στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πλαφόν των 120 ωρών θα αυξηθεί σημαντικά και θα ισχύσει ενιαία και στη βιομηχανία.

Με το ίδιο νομοσχέδιο :

• προστίθενται επιχειρήσεις και εργασίες στη λίστα που ήδη επιτρέπει την εργασία την Κυριακή
• καθίστανται υποχρεωτικές αργίες η Πρωτοχρονιά και η 28η Οκτωβρίου
• καταργείται η διάκριση αποζημιώσεων απόλυσης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών

2. Απολύσεις

Την θεσμοθέτηση του δικαιώματος του εργοδότη να απαγορεύει την προσέλευση του εργαζόμενου στην δουλειά, μετά την προειδοποίηση της απόλυσής του, φέρνει το νέο νομοσχέδιο. Η νέα διάταξη επιτρέπει στον εργοδότη να αξιώσει να μην προσέρχεται ο εργαζόμενος στην εργασία από την στιγμή της προειδοποίησης και έως την λύση της σχέσης εργασίας. Ο εργαζόμενος, που δεν θα προσέρχεται στο χώρο εργασίας, θα αμείβεται κανονικά μέχρι την καταγγελία της σύμβασής του, όπως προβλέπεται.

Φορείς της αγοράς εκτιμούν πως η επίμαχη ρύθμιση αναμένεται να καταστήσει πιο ευέλικτη την απόλυση με προειδοποίηση, την οποία συχνά επιχειρήσεις απέφευγαν να χρησιμοποιήσουν, λόγω των αντεγκλήσεων και της ιδιάζουσας συνθήκης που διαμορφώνεται στον χώρο εργασίας μετά την προειδοποίηση της απόλυσης. Το μέτρο εφαρμόστηκε αρκετά την περίοδο των μνημονίων, ενώ στη συνέχεια σταδιακά ατόνησε, λόγω και της υποχρέωσης του εργοδότη να διατηρεί στις εγκαταστάσεις του τον απολυμένο εργαζόμενο, με την όποια δυσπιστία υπήρχε στο διάστημα μέχρι την τελική λύση της εργασιακής σχέσης.

Επί της ουσίας, η σύμβαση εργασίας λύνεται κατά την στιγμή της προειδοποίησης. Πολλά δικαστήρια είχαν αναγνωρίσει το δικαίωμα του εργαζόμενου να λαμβάνει υποχρεωτικά άδεια μετ αποδοχών από τον εργοδότη, προκειμένου στον χρόνο της προειδοποίησης να βρει αλλού εργασία. Αυτά φαίνεται πως ομαλοποιούνται με την νέα ρύθμιση, που ουσιαστικά θα δίνει τη δυνατότητα στον εργαζόμενο, αμοιβόμενος, να μην εργάζεται, με σκοπό και την ανεύρεση εργασίας. Το μέτρο, έτσι, γίνεται πιο θελκτικό για τον εργοδότη, αφού θα αποφευχθούν οι διελκυστίνδες και οι συγκρούσεις στον ενδιάμεσο χρόνο μέχρι την απόλυση.

Σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις, η προειδοποίηση της απόλυσης φτάνει έως και τους 4 μήνες, ανάλογα με τα χρόνια απασχόλησης του εργαζόμενου, ενώ μετά την προειδοποίηση, η αποζημίωση της απόλυσης μειώνεται κατά 50%. Τα χρονικά διαστήματα προειδοποίησης έχουν διαμορφωθεί ως εξής:

• Για υπαλλήλους που έχουν υπηρετήσει στον ίδιο εργοδότη από 12 μήνες συμπληρωμένους έως 2 έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στον 1 μήνα.
• Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει 2 έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη μέχρι 5 έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους 2 μήνες.
• Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει 5 έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη μέχρι 10 έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους 3 μήνες.
• Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει 10 έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη και άνω, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους 4 μήνες.

3. Συνδικαλιστικός νόμος

Το νέο νομοσχέδιο προωθεί την εκ βάθρων αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου, καθώς καθιερώνεται η εξ’ αποστάσεως συμμετοχή σε γενικές συνελεύσεις και η υποχρεωτική εφαρμογή ηλεκτρονικής ψήφου για την πραγματοποίηση απεργίας.

Θεσμοθετείται υποχρέωση των συνδικάτων να παρέχουν στα μέλη της Γενικής Συνέλευσης πραγματική πρακτική δυνατότητα συμμετοχής και ψήφου εξ αποστάσεως, ηλεκτρονικώς, ιδίως για τη λήψη απόφασης απεργίας.

Αν δεν παρέχεται εξ’ αποστάσεως συμμετοχή στη Γενική Συνέλευση και ψήφος σε όποιο μέλος το επιθυμεί, δεν θα μπορεί να προχωρήσει η προκήρυξη απεργίας. Πάντως η προθεσμία της 24ωρης ενημέρωσης του εργοδότη δεν αναμένεται να αλλάξει. Η διάταξη για ηλεκτρονική ψηφοφορία για την πραγματοποίηση απεργίας θα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την ισχύουσα διάταξη που προβλέπει την παρουσία του 50% των οικονομικά ενεργών μελών της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης στη γενική συνέλευση, ώστε να τεκμαίρεται απαρτία και να λαμβάνεται έγκυρη απόφαση για απεργία.

Καθίσταται επίσης προϋπόθεση για την άσκηση συνδικαλιστικού δικαιώματος, η απογραφή στο ήδη νομοθετημένο Γενικό Μητρώο. Θεσμοθετείται τουλάχιστον 40% προσωπικό ασφαλείας, που πρέπει να εξακολουθεί να εργάζεται σε περίπτωση απεργίας στις επιχειρήσεις που η λειτουργία τους είναι κρίσιμη για το κοινωνικό σύνολο, στο Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ.

Επίσης απαγορεύονται οι καταλήψεις χώρων και εισόδων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Αν λάβουν χώρα, η απεργία καθίσταται παράνομη. Όσοι μετέχουν σε κατάληψη ή βιαιοπραγούν, τελούν ποινικώς κολάσιμη πράξη.

4. Γονικές άδειες

Σημαντικό τμήμα του προωθούμενου νομοσχεδίου είναι οι ρυθμίσεις για την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας που επικεντρώνει στην ισορροπία της προσωπικής-επαγγελματικής ζωής, σύμφωνα με τις οποίες παρέχεται :

• Άδεια τοκετού στον πατέρα 14 εργάσιμες.
• Προστασία των νέων πατέρων κατά της απόλυσης, επί 2 μήνες από τον τοκετό για το 1ο παιδί, 4 για το 2ο και 6 για κάθε επόμενο.
• Πρόσθετη 6μηνη γονική άδεια έως ότου το παιδί γίνει 8 ετών για όλους τους πατέρες και όσες μητέρες δεν λαμβάνουν ήδη την 6μηνη παροχή προστασίας μητρότητας. Από τους 6 μήνες, οι 2 πρώτοι είναι με αποδοχές από τον ΟΑΕΔ,με βάση τον εκάστοτε κατώτατο μισθό και οι επόμενοι 4 άνευ αποδοχών.
• Άδεια φροντίδας ανήμπορου γονέα, παιδιού, αδελφού, συζύγου ή συντρόφου: 5 εργάσιμες ετησίως.
• Άδεια ανώτερης βίας (για παρόμοιο λόγο): 2 εργάσιμες ετησίως.
• Διευκολύνσεις στους γονείς και φροντιστές με ανάγκη, που τις ζητούν (τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο κλπ).
• Ειδικές ρυθμίσεις για γονείς διδύμων, τριδύμων κλπ και για μονογονεϊκές οικογένειες.

5. Εργάνη ΙΙ + ηλεκτρονική κάρτα εργασίας

Στο πρώτο μέρος του νομοσχεδίου θεσμοθετείται το «Εργάνη ΙΙ» και καταργείται πλήθος εγγράφων. Θεσπίζεται η ψηφιακή κάρτα εργασίας για την on-line παρακολούθηση του πραγματικού ωραρίου των εργαζομένων.

6. Συλλογικές διαπραγματεύσεις + Εργατικές Διαφορές + Διαιτησία

Δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και συνεπώς υπογραφής συλλογικών συμβάσεων θα αναγνωρίζεται πλέον μόνο στις συνδικαλιστικές οργανώσεις που έχουν εγγραφεί στα νομοθετημένα ψηφιακά Μητρώα.

Η συμφιλίωση συλλογικών διαφορών αφαιρείται από τις Επιθεωρήσεις Εργασίας και ανατίθεται στον ΟΜΕΔ, ενώ καταργείται ο Β βαθμός διαιτησίας στον ΟΜΕΔ δηλαδή η διαδικασία της έφεσης και προβλέπεται ταχεία διαδικασία δικαστικού ελέγχου των προσβαλλόμενων διαιτητικών αποφάσεων.

Δείτε περισσότερα στο www.dikigorosergatologos.gr