Του Γιώργου Δαλιάνη,
με τη συνεργασία του Γιάννη Αρτσίτα και της Νίκης Χατζοπούλου
Σε προηγούμενα άρθρα που έχουμε δημοσιεύσει έχουμε κάνει αναφορά στο ειδικότερο θέμα της φορολόγησης των φορολογικών κατοίκων εξωτερικού και τα αιτήματα για μεταβολή φορολογικής κατοικίας. Το τελευταίο διάστημα έχουν προκύψει σημαντικές νομολογιακές αλλά και νομοθετικές εξελίξεις που ανατρέπουν τα δεδομένα και στα οποία θα θέλαμε να αναφερθούμε με το παρόν άρθρο, επικαιροποιώντας παράλληλα την ήδη υπάρχουσα αρθρογραφία.
1. Αναδρομική μεταφορά φορολογικής κατοικίας
Στα προηγούμενα άρθρα μας είχαμε αναδείξει τη δυνατότητα για αναδρομική μεταφορά φορολογικής κατοικίας προσώπων που μετοίκησαν αλλά παρέλειψαν να υποβάλουν αίτημα για τη μεταβολή της φορολογικής τους κατοικίας. Πράγματι, η αναδρομική μεταφορά είναι μία διαδικασία που ακολουθείται στην πράξη από τις Φορολογικές αρχές, ωστόσο, φρένο ήρθε να βάλει σε αυτή την πρακτική το Συμβούλιο της Επικρατείας με πρόσφατη απόφασή του. Συγκεκριμένα, με την υπ’ αριθ. 1627/2020 απόφασή του έκρινε ότι: "(…) τα αιτήματα αυτά υποβάλλονται εντός του επόμενου έτους από εκείνο κατά το οποίο μετεβλήθη η κατοικία του ενδιαφερόμενου. Δεν μπορεί, ως εκ τούτου, να γίνει δεκτό αίτημα περί αναδρομικής μεταβολής φορολογικής κατοικίας, ήτοι αίτημα για έτος προγενέστερο του προηγούμενου της υποβολής αυτού έτους, ακόμη και αν από τα προσκομισθέντα ενώπιον της φορολογικής αρχής δικαιολογητικά και στοιχεία αποδεικνύεται η, κατά τον χρόνο αυτό, συνδρομή των θεμελιούντων τη μεταβολή της φορολογικής κατοικίας πραγματικών περιστατικών. Ο χρονικός αυτός περιορισμός, ο οποίος εναρμονίζεται με τις περί φορολογικής κατοικίας διατάξεις του Κ.Φ.Ε., αποτελεί άμεση συνέπεια της ανάγκης για σταθερότητα της καταστάσεως των φορολογουμένων, η οποία, ενόψει και των συνεπειών που έχει επ’ αυτής η αλλαγή της φορολογικής τους κατοικίας δεν μπορεί να ανατρέπεται εκ των υστέρων, με την υποβολή αιτημάτων σε χρόνο μεταγενέστερο της εκκαθάρισης της υποβληθείσης στην ημεδαπή, για συγκεκριμένο έτος, φορολογικής δηλώσεως".
2. Αρμοδιότητα δικαστηρίων σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος για μεταβολή φορολογικής κατοικίας
Με την υπ’ αριθ. 2105/2018 απόφασή του το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι η ΔΕΔ (Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών) δεν είναι αρμόδια να κρίνει σε περίπτωση που η Φορολογική Αρχή απορρίπτει αίτημα μεταβολής φορολογικής κατοικία και στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή από τον φορολογούμενο. Αρμόδιο να κρίνει σχετικώς ήταν το Συμβούλιο της Επικρατείας, (ΣτΕ 2105/2018), μετά από άσκηση αίτησης ακύρωσης.
Όμως, σύμφωνα με το άρθρο 362 του προσφάτως ψηφισθέντα ν. 4700/2020 υπήχθησαν στην αρμοδιότητα του τριμελούς διοικητικού πρωτοδικείου οι ακυρωτικές διαφορές, οι οποίες γεννώνται από την προσβολή ατομικών διοικητικών πράξεων που αφορούν την απόρριψη αιτήματος περί μεταβολής φορολογικής κατοικίας από τη Φορολογική Αρχή. Συνεπώς, πλέον αρμόδια για τις υποθέσεις αυτές είναι μεν τα Διοικητικά Πρωτοδικεία, αλλά η διαφορά δεν υπόκειται σε ενδικοφανή προσφυγή. Και αυτό διότι η διαφορά από απόρριψη αιτήματος φορολογουμένου για μεταφορά φορολογικής κατοικίας είναι ακυρωτική και όχι ουσίας.
3. Κίνητρα επανεγκατάστασης
α. Κίνητρα επανεγκατάστασης για συνταξιούχους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού
Με τις πρόσφατες αλλαγές (βλ. ν. 4714/2020) στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013) ορίσθηκε ότι φυσικό πρόσωπο, δικαιούχος εισοδήματος από σύνταξη, σύμφωνα με το άρθρο 12, που προκύπτει στην αλλοδαπή, το οποίο μεταφέρει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα, υπάγεται σε εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης, για το εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή εφόσον σωρευτικά:
α) δεν ήταν φορολογικός κάτοικος Ελλάδας τα προηγούμενα πέντε (5) από τα έξι (6) έτη πριν από τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα, και
β) μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία από κράτος με το οποίο είναι σε ισχύ συμφωνία διοικητικής συνεργασίας στον τομέα της φορολογίας με την Ελλάδα.
Εφόσον γίνει δεκτή, σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στην παρ. 3, η υπαγωγή
του φορολογούμενου σε εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης για το εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή, το φυσικό πρόσωπο καταβάλλει κάθε φορολογικό έτος αυτοτελώς φόρο με συντελεστή επτά τοις εκατό (7%) για το σύνολο του εισοδήματός
του που αποκτήθηκε στην αλλοδαπή.
β. Ειδικός τρόπος φορολόγησης εισοδήματος από μισθωτή εργασία και επιχειρηματική δραστηριότητα που προκύπτει στην ημεδαπή, φυσικών προσώπων που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα
Με τον προσφάτως ψηφισθέντα ν. 4758/2020 έγιναν προσθήκες στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013) για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων.
Συγκεκριμένα, ο φορολογούμενος, φυσικό πρόσωπο, που μεταφέρει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα, απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α για το πενήντα τοις εκατό (50%) του εισοδήματός του από μισθωτή εργασία που αποκτά στην Ελλάδα μέσα στο φορολογικό έτος εφόσον σωρευτικά:
α) δεν ήταν φορολογικός κάτοικος της Ελλάδος τα προηγούμενα πέντε (5) από τα έξι (6) έτη πριν από τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα,
β) μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία από κράτος μέλος της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. ή από κράτος με το οποίο είναι σε ισχύ συμφωνία διοικητικής συνεργασίας στον τομέα της φορολογίας με την Ελλάδα,
γ) παρέχει υπηρεσίες στην Ελλάδα στο πλαίσιο εργασιακής σχέσης κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 12, που ασκείται είτε σε ημεδαπό νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα είτε σε μόνιμη εγκατάσταση αλλοδαπής επιχείρησης στην Ελλάδα και
δ) δηλώνει ότι θα παραμείνει στην Ελλάδα τουλάχιστον για μία διετία.
Η αίτηση μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας για την υπαγωγή στις διατάξεις του παρόντος υποβάλλεται στη Φορολογική Διοίκηση από το φυσικό πρόσωπο εντός του έτους ανάληψης της υπηρεσίας του και όχι πέραν της 31ης Ιουλίου του έτους αυτού.
Εντός εξήντα (60) ημερών από την υποβολή της αίτησης η Φορολογική Διοίκηση εξετάζει την αίτηση και εκδίδει απόφαση, με την οποία την εγκρίνει ή την απορρίπτει, αναλόγως της συνδρομής ή μη των προϋποθέσεων.
Τα ανωτέρω έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα του φορολογικού έτους για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση του φυσικού προσώπου και λήγει μετά το πέρας επτά (7) συνολικά φορολογικών ετών.
Τα ανωτέρω εφαρμόζονται ανάλογα και για τα φυσικά πρόσωπα που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα, με σκοπό να ασκήσουν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Το πενήντα τοις εκατό (50%) του εισοδήματός τους από επιχειρηματική δραστηριότητα που αποκτούν στην Ελλάδα μέσα στο φορολογικό έτος απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α για επτά (7) συναπτά φορολογικά έτη. Η αίτηση μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας για την υπαγωγή στις διατάξεις του παρόντος υποβάλλεται στη Φορολογική Διοίκηση από το φυσικό πρόσωπο εντός του φορολογικού έτους έναρξης των εργασιών του στην Ελλάδα και όχι πέραν της 31ης Ιουλίου του έτους αυτού.
Συμπερασματικά, διαπιστώνουμε ότι παρόλο που κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση τα μέτρα για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων, οι συχνές ανατροπές στα δεδομένα, όπως λ.χ. η ως άνω απόφαση ΣτΕ που καταργεί μία πρακτική που επί χρόνια εφαρμοζόταν από τη Διοίκηση, την αναδρομική μεταφορά φορολογικής κατοικίας, δημιουργεί ένα κλίμα ανασφάλειας για τυχόν αιφνίδιες νομοθετικές μεταβολές και εντείνει τη δυσπιστία των φορολογούμενων κατοίκων εξωτερικού που επιθυμούν να έρθουν στην Ελλάδα ή των αλλοδαπών συνταξιούχων που θα επέλεγαν ως φορολογική κατοικία την Ελλάδα.
* O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.
* Ο κ. Γιάννης Αρτσίτας είναι Senior Accountant – Φορολογία Φυσικών Προσώπων της Αrtion.
* H κα Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος LL.M. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.
Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι | +30 210 6009062 | www.artion.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου