Οι γκρίζες ζώνες και οι κρυφές παγίδες του νέου ασφαλιστικού και ποιους αφορούν
Το πλέον «βίαιο» ως προς τον ακαριαίο τρόπο εφαρμογής του και άκρως εισπρακτικό ως προς τη στόχευσή του ασφαλιστικό νομοσχέδιο των τελευταίων 10ετιών αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής, πιθανότατα στις αρχές της μεθεπόμενης εβδομάδας. Οι ειδικοί έχουν ήδη αναδείξει τις μεγάλες ανατροπές που επιφέρει στη ζωή εκατομμυρίων ασφαλισμένων και συνταξιούχων ως προς τις περικοπές δαπανών και την αύξηση των εσόδων.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, οι περικοπές στις νέες συντάξεις θα αγγίξουν ακόμη και το 30%, καθώς δημιουργούνται πλέον οι συνθήκες για παροχές μεταξύ 200 και 700 ευρώ, με τον δραστικό περιορισμό της συμμετοχής του κράτους μόλις στην καταβολή μιας εθνικής σύνταξης, ενώ οι εισφορές για συγκεκριμένες ομάδες ασφαλισμένων θα αυξηθούν έως και κατά 300%. Μάλιστα, το νέο αυτό σύστημα θα λειτουργήσει μέσα από ένα... υδροκέφαλο ταμείο, που θα χορηγεί κύριες συντάξεις και ένα υπερεπικουρικό που θα δίνει και εφάπαξ βοηθήματα.
Οι εμπειρογνώμονες στον χώρο του ασφαλιστικού κρούουν των κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η νέα δομή του συστήματος ενδέχεται να είναι και το πρώτο προβληματικό σημείο του νέου ασφαλιστικού συστήματος που θα «σκάσει». Σε αυτό, αναμένεται να συντελέσει και η ένταξη του Δημοσίου στον ενιαίο υπερφορέα ΕΦΚΑ. Και αυτό όχι μόνο γιατί υπάρχουν, όπως αναφέρει και η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, συνταγματικά κωλύματα, αλλά γιατί δεν υπάρχει πρόβλεψη για την υποχρέωση του Δημοσίου να καλύπτει το έλλειμμα που αντιστοιχεί στο ασφαλιστικό των δημοσίων υπαλλήλων.
Μεγάλη διαφορά
Αναλυτικά, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το Δημόσιο από 1ης/1/2017 θα πληρώνει στον ενιαίο φορέα, τον ΕΦΚΑ, τις εργοδοτικές εισφορές που αντιστοιχούν στους εργαζομένους και βέβαια θα αποδίδει το σύνολο μετά την παρακράτηση και των δικών τους εισφορών που γίνεται και σήμερα. Ομως, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, υπάρχει μεγάλη διαφορά εσόδων (ασφαλιστικών εισφορών) και δαπανών (συντάξεων) που σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εργασίας Γιώργο Κουτρουμάνη προσεγγίζει τα 3 δισ. ευρώ.
Πρόκειται λοιπόν για ένα μεγάλο έλλειμμα, για το οποίο εάν δεν υπάρξει σαφής πρόβλεψη και πρόθεση για την κάλυψή του, ο νέος ενιαίος φορέας δεν έχει την παραμικρή πιθανότητα βιώσιμης προοπτικής.
Αντίστοιχα, ο ΟΓΑ μέχρι σήμερα ελάμβανε επιχορήγηση από το Δημόσιο της τάξης των 2,8 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ άλλο 1,5 δισ. ευρώ απαιτείται για τον ΟΑΕΕ. Στο επίμαχο νομοσχέδιο δεν υπάρχει πρόβλεψη για το αν αυτές οι επιχορηγήσεις θα συνεχίσουν να αποδίδονται στον ΕΦΚΑ. Αντίθετα, τo νέο υπερταμείο περιγράφεται παντού σαν «ΝΠΔΔ μη επιχορηγούμενο από τον κρατικό προϋπολογισμό». Επίσης, το νομοσχέδιο ορίζει πως η ανταποδοτική σύνταξη για νέους και παλαιούς, μετά τον επανυπολογισμό, συνταξιούχους θα στηρίζεται μόνο στις εισφορές. Δεν διευκρινίζεται τι θα γίνει εάν αυξηθεί η εισφοροδιαφυγή και μειωθεί η εισπραξιμότητα του ΕΦΚΑ.
Σύμφωνα με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία (ΠΟΠΟΚΠ), το υπουργείο Εργασίας αναμένει να βελτιωθούν τα έσοδα μέσα από τη σύνδεση των εισφορών με το εισόδημα, που σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγεί σε αύξηση εισφορών κατά 300%. Μόνο που όλοι εκτιμούν ότι τελικά θα συμβεί ακριβώς αντίθετο, καθώς θα οδηγηθούμε σε μεγαλύτερη ασυνέπεια και εισφοροδιαφυγή. Μάλιστα, ενώ το νομοσχέδιο ορίζει πως η ανταποδοτική σύνταξη για νέους και παλαιούς, μετά τον επανυπολογισμό, συνταξιούχους θα στηρίζεται μόνο στις εισφορές, δεν διευκρινίζει τι θα συμβεί εάν αυξηθεί η εισφοροδιαφυγή και μειωθεί η εισπραξιμότητα του ΕΦΚΑ.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το νομοσχέδιο βρίθει αδικιών, παραλείψεων και αδιευκρίνιστων σημείων. Για παράδειγμα, ορίζει ότι οι μελλοντικές αυξήσεις συντάξεων θα αφορούν μόνο την εθνική και όχι την ανταποδοτική σύνταξη, δηλαδή το ποσοστό της αύξησης δεν θα υπολογίζεται στο «συνολικό ποσό της σύνταξης. Επίσης, υπογραμμίζουν ότι είναι το πρώτο ασφαλιστικό νομοσχέδιο στο οποίο δεν υπάρχει μεταβατική διάταξη που να αφορά στα θεμελιωμένα δικαιώματα. Ουσιαστικά τιμωρεί όσους επέλεξαν την παραμονή στην εργασία τους, ενώ είχαν όλες τις προϋποθέσεις να συνταξιοδοτηθούν το προηγούμενο χρονικό διάστημα.
Μεγάλη παγίδα θεωρείται η αναφορά σε συμπληρωματικό σύστημα τεκμαρτού υπολογισμού επιπλέον ασφαλιστικών εισφορών.
Στις συντάξεις χηρείας, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για την περίπτωση που ο επιζών σύζυγος έχει ακόμη και μηδενικό εισόδημα, αλλά δεν έχει συμπληρώσει τα 55 έτη που είναι το όριο.
Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτονται κατά 60%, χωρίς πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.
Στην περίπτωση κατάθεσης συνταξιοδοτικής αίτησης με αναστολή, αν μέχρι την ψήφιση του νόμου δεν πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις πλήρους θεμελίωσης, η σύνταξη θα υπολογιστεί με τις νέες διατάξεις.
Στην υποχρεωτική ασφάλιση της δεύτερης (παράλληλης) απασχόλησης, οι «ενιαίοι κανόνες» αντί να απαλλάξουν προαιρετικά τους παλιούς ασφαλισμένους από την υποχρέωση καταβολής διπλών εισφορών, επιβαρύνουν και τους περίπου 40.000 κυρίως νέους εργαζομένους τους οποίους οδηγούν σε νέα αδιέξοδα. Τα Ταμεία θα ενοποιηθούν σε ένα, αλλά οι ίδιοι θα πληρώνουν για δύο.
Υπάρχουν διατάξεις για τη διαδοχική και την παράλληλη ασφάλιση, χωρίς να αναφέρονται ξεκάθαρα οι καταργούμενες διατάξεις, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος να μην περιλαμβάνονται όλες οι περιπτώσεις και να χαθούν ασφαλιστικά δικαιώματα.
Η λίστα των περικοπών
Η λίστα των περικοπών
• Καταργούνται τα κατώτατα όρια της σύνταξης, με συνέπεια να ανοίγει ο δρόμος για χορήγηση συντάξεων της τάξης των 200 με 300 ευρώ.
• Αυξάνεται ο θεμελιωτικός χρόνος για πλήρη σύνταξη σε 20 έτη (6.000 ημέρες ασφάλισης).
• Η πλήρης εθνική σύνταξη θα χορηγείται με 40 χρόνια στο 62ο έτος ηλικίας ή με 20 χρόνια στο 67ο, γεγονός που με τα σημερινά δεδομένα, αποκλείει τους μισούς ασφαλισμένους από την πλήρη εθνική σύνταξη.
Παράλληλα, το νομοσχέδιο διατηρεί και για την εθνική σύνταξη την εξοντωτική ποινή ύψους 40% για όσους αναγκάζονται ή αποφασίζουν να εξέλθουν με μειωμένη σύνταξη στο 62ο (το πέναλτι που θεσμοθετήθηκε το περασμένο καλοκαίρι).
• Περιορίζεται η προσωρινή σύνταξη μέχρι του ύψους δύο «εθνικών», δηλαδή μάξιμουμ στα 768 ευρώ.
• Αυστηροποιείται το πλαίσιο για τις συντάξεις χηρείας - διαζευγμένων.
• Αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις για διαδοχική σύνταξη.
• Προκαλούνται σημαντικές περικοπές στις αναπηρικές συντάξεις, αφού μειώνεται η εθνική σύνταξη ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (στα 384, 288, 192 και 153 ευρώ).
• Τιμωρείται εξοντωτικά η εργασία των συνταξιούχων με την πρωτοφανή παρακράτηση του 60% της σύνταξης.
• Καταργείται το ΕΚΑΣ μέχρι το 2019.
• Καθίσταται σχεδόν απαγορευτικό το επίδομα των ανασφάλιστων υπερηλίκων, καθώς ορίζει νέα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.
• Οδηγούνται ακόμη και σε τριπλασιασμό οι εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών - αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών.
• Στα «εφάπαξ» ο υπολογισμός που αφορά στον χρόνο μέχρι τις 21/12/2013 δίνει μειώσεις γύρω στο 15%. Ο χρόνος από 1ης/1/2014 θα υπολογίζεται με νέο μαθηματικό τύπο, ο οποίος θα φέρει πολύ μεγαλύτερες μειώσεις.
• Στις επικουρικές συντάξεις η μείωση εκτιμάται στο 15% μεσοσταθμικά.
• Η μείωση του ανωτάτου ορίου καταβολής σύνταξης στις 2.000 ευρώ για μία και 3.000 ευρώ για περισσότερες συντάξεις οδηγεί τους υψηλοσυνταξιούχους σε νέες περικοπές.
• Καθιερώνεται νέος τρόπος υπολογισμού για το μέρισμα του ΜΤΠΥ (με αναπροσαρμογή και των παλαιών δικαιούμενων μερισμάτων) με μειώσεις που ξεπερνούν το 35%.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου