Οι δύο όψεις της ψηφιακής επανάστασης

 

Οι δύο όψεις της ψηφιακής επανάστασης

Επιμέλεια: Χριστίνα Κοψίνη

·          

·          

·          

·          

·         A-

·         A+

Απόσπασμα από το αποχαιρετιστήριο μάθημα του Αlain Supiot στο Collège de France με τίτλο «Η εργασία δεν είναι εμπόρευμα - To περιεχόμενο και το νόημα της εργασίας στον 21ο αιώνα»

«[...] Η ψηφιακή επανάσταση φέρνει μαζί της κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες. Οι κίνδυνοι αφορούν το ενδεχόμενο να βυθιστούμε σε μια κατάσταση απανθρώπισης της εργασίας. Πλάι στην εξουσία επί του σώματος του εργαζόμενου προστίθεται εφεξής και μια εξουσία επί της διάνοιάς του. Η ανθρώπινη εργασία προσαρμόζεται ως σύλληψη στο πρότυπο των υπολογιστών. Αντιμετωπίζεται ως τόπος εκτέλεσης ενός προγράμματος. Αποτελώντας το τελευταίο είδωλο των θρησκειών της Βίβλου, αυτή η μεταφορική χρήση της έννοιας του προγράμματος –που υποδηλώνει κατά κυριολεξία “αυτό που ήδη έχει γραφεί”–, αφού επεκτάθηκε αφρόνως από την Πληροφορική στη Βιολογία, εφαρμόζεται σήμερα και στους εργαζόμενους. Επειδή οι εργαζόμενοι έχουν καταστεί σύνδεσμοι δικτύων επικοινωνίας τα οποία καλούνται να διαχειριστούν επί 24ώρου βάσεως έναν ολοένα αυξανόμενο όγκο πληροφοριών, η αξιολόγησή τους γίνεται βάσει δεικτών απόδοσης που είναι αποκομμένοι από την από την απτή εμπειρία της εργασίας τους. Εξού και η θεαματική αύξηση των ψυχικών νοσημάτων στην εργασία, ο αριθμός των οποίων έχει επταπλασιαστεί στη Γαλλία από το 2012 έως το 2017.

Ετούτη η διακυβέρνηση μέσω των αριθμών έχει επιφέρει επίσης μια αύξηση των εξαπατήσεων και των παρατυπιών στον τομέα της επιστημονικής έρευνας, Τέλος, παρότι η νομολογία αναγνώρισε στην πλοήγηση μέσω αλγορίθμων όλα τα χαρακτηριστικά της εξάρτησης του μισθωτού, οι “ουμπεροποιημένοι” εργαζόμενοι διατηρούνται παράλληλα σε ένα καθεστώς κατώτερο από εκείνο της εργασίας, σε ένα υπο-καθεστώς δηλαδή εργασία από τους πολιτικούς ταγούς, οι οποίοι υποβάλλονται στο έντονο lobbying των εταιρειών που ελέγχουν τις σχετικές πλατφόρμες ^[1].

[...] Εάν τιθασεύσουμε τις μηχανές αντί να ταυτιστούμε με αυτές, θα μπορούσαν να επιτρέψουν την ένταξη της ανθρώπινης εργασίας στο πεδίο του μη υπολογίσιμου και του μη προγραμματίσιμου, δηλαδή στο κομμάτι της εργασίας που είναι όντως δημιουργικό-ποιητικό και το οποίο προϋποθέτει ελευθερία, δημιουργικότητα και προσοχή στον πλησίον [...]. Στη μηχανοργανωμένη επιχείρηση ο εγκέφαλος εργασίας δεν ανήκει πλέον στο μονοπώλιο των διευθυντικών στελεχών. Διαμοιράζεται σε όλους τους εργαζόμενους που αναλαμβάνουν ευθύνες και πρωτοβουλίες, και οι οποίοι μπορούν και οφείλουν να συνεργάζονται άμεσα και χωρίς διαμεσολαβήσεις, ανεξαρτήτως της θέσης τους στο οργανόγραμμα. [...] Συνεπώς, αν παραδεχθούμε ότι η ανθρώπινη διάνοια δεν απομειώνεται στις υπολογιστικές της, μόνο, ικανότητες, η επανάσταση της Πληροφορικής μπορεί να αποτελέσει μια ιστορική ευκαιρία ώστε να εδραιωθεί, επέκεινα της μισθωτής απασχόλησης, αυτό που ο καταστατικός Χάρτης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας αποκαλεί “καθεστώς εργασίας αληθινά ανθρώπινο”. Σε πλήρη δηλαδή αντιδιαστολή με την έτερη νεοφιλελεύθερη χιλιαστική προφητεία περί “τέλους της εργασίας”».

---

^[1] Η πρώην αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Ν. Κroes, αφού άσκησε σφοδρή κριτική κατά την άσκηση των καθηκόντων της στην καταδίκη των υπηρεσιών Uber POp από βελγικό δικαστήριο, στη συνέχεια προσελήφθη σε επιτροπή της UBER, στην οποία συμμετέχει και ο πρώην υπ. Μεταφορών των ΗΠΑ Ray LaHood, o πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Αυστραλίας, ένας πρώην πρωθυπουργός του Περού και μια πριγκίπισσα της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας («Le Monde», φ. 5.5.2016).

■ Ολη η διάλεξη του Α. Supiot δημοσιεύεται στο εξαιρετικό τεύχος Οκτωβρίου της «Επιθεώρησης Εργατικού Δικαίου».