Ποια εισοδήματα δεν αποτελούν … εισόδημα
Γράφει ο Απόστολος Αλωνιάτης
Φορολογική
αντιμετώπιση επιδομάτων από την ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ)
Πέρα από τα αναφερόμενα στο άρθρο 14 του Κώδικα Φορολογίας
Εισοδήματος (ΚΦΕ- Ν.4172/2013), υπάρχουν ακόμη επιδόματα που δεν φορολογούνται
ή δεν θεωρούνται εισόδημα, είτε γιατί δίνονται στους πολίτες ως κάλυψη δαπανών , είτε είναι κοινωνικά
επιδόματα που δεν εντάσσονται πλέον στο εισόδημα.
Σύμφωνα με το ΔΕΑΦ Α 1079650 EΞ 2015/10.6.2015 έγγραφο της
διοίκησης , δίνονται οδηγίες για την φορολογική αντιμετώπιση των επιδομάτων του
ΟΑΕΔ - ΔΥΠΑ.
Ποιο συγκεκριμένα:
Α. Τα επιδόματα ανεργίας που καταβάλλονται στους
δικαιούχους, εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του άνεργου δεν
υπερβαίνει ετησίως τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, είναι εισόδημα που
απαλλάσσεται από το φόρο και δηλώνεται στους κωδικούς 661-662, του έντυπου της
δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1).
Επιδόματα – βοηθήματα ανεργίας είναι τα εξής:
1. Επίδομα τακτικής ανεργίας
2. Επίδομα μακροχρόνια ανέργων
3. Ειδικό εποχικό βοήθημα
4. Ειδικό βοήθημα μετά τη λήξη επιδόματος ανεργίας
5. Ειδικό βοήθημα μετά από τρίμηνη παραμονή στο
μητρώο του ΟΑΕΔ, που λαμβάνουν οι επί τρεις μήνες άνεργοι, όταν δεν
συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις τακτικής επιδότησης.
6. Ειδικό βοήθημα αποφυλακισμένων, το οποίο λαμβάνουν όσοι
εξέτισαν ποινή στερητική της ελευθερίας τους,
7. Επιδότηση νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας – ΕΣΠΑ.
8. Βοήθημα αυτοτελώς και ανεξαρτήτως απασχολουμένων, το
οποίο λαμβάνουν οι αυτοαπασχολούμενοι που αποδεδειγμένα διέκοψαν το επάγγελμά
τους.
Β. Τα ποσά που καταβάλλονται στους δικαιούχους λόγω
απώλειας του εισοδήματός τους και αντί του μισθού που θα κατέβαλαν οι εργοδότες
τους ή τους δίδονται ως αμοιβή για παροχή εργασίας, χαρακτηρίζονται ως
κανονικές αποδοχές και θα εμφανίζονται στους προσυμπληρωμένους κωδικούς 301-302
ή θα συμπληρώνεται από τους υπόχρεους στους κωδικούς 343-344.
Τέτοια ποσά είναι:
1. Παροχές λόγω αφερεγγυότητας του εργοδότη, που
είναι η πληρωμή μέρους ανεξόφλητων αποδοχών, όταν οι εργοδότες περιέλθουν σε
κατάσταση παύσεως εργασιών ή αναστολής πληρωμών, ή έχουν κηρυχτεί σε πτώχευση,
ή έχουν τεθεί σε εκκαθάριση.
2. Επίδομα διαθεσιμότητας, το οποίο είναι το 10% του
μέσου όρου των τακτικών αποδοχών των δύο τελευταίων μηνών υπό καθεστώς πλήρους
απασχόλησης, όταν ο εργοδότης θέσει τους εργαζόμενους σε διαθεσιμότητα.
3. Αποδοχές ωφελούμενων Προγραμμάτων Κοινωφελούς
εργασίας, οι οποίες δίδονται έναντι παρασχεθείσας εργασίας.
Γ. 1. Η Ειδική
Παροχή Προστασίας της Μητρότητας, η οποία καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ κατά το
διάστημα που οι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ μητέρες έχουν λάβει 9 μήνες άδεια μετά από
συμφωνία με τον εργοδότη τους, αποτελεί εισόδημα απαλλασσόμενο από το φόρο. Τα
καταβληθέντα ποσά είτε εμφανίζονται προσυμπληρωμένα στους κωδικούς 619-620,
είτε θα συμπληρώνονται στους κωδικούς 659-660 αν δεν υπάρχει ηλεκτρονική
πληροφόρηση.
2. Η Συμπληρωματική Παροχή Μητρότητας, καταβάλλεται
από τον ΟΑΕΔ σε ασφαλισμένες του ΙΚΑ αντί της μαιευτικής περίθαλψης, ως
συμπληρωματική παροχή αυτής που χορηγείται από το ΙΚΑ ως επίδομα κυοφορίας και
λοχείας. Το επίδομα που δίδεται από το ΙΚΑ, χορηγείται για κάλυψη δαπανών και
δεν είναι εισόδημα. Κατ’ ανάλογη εφαρμογή, η παροχή που καταβάλλεται από τον
ΟΑΕΔ ως συμπλήρωμα της περίπτωσης αυτής, δεν αποτελεί εισόδημα, δεν καλύπτει
αντικειμενικές δαπάνες και συνεπώς δεν συμπληρώνεται στη δήλωση, επειδή καταβάλλεται
εφάπαξ και η πηγή προέλευσής της εξαντλείται με τον τοκετό.
Ποια ποσά δεν έχουν προσυμπληρωθούν στο έντυπο Ε1.
Με την
απόφαση Αρ. Πρωτ.: Α 1179/11-12-2024 (ΦΕΚ Β' 6829/12-12-2024), η ΑΑΔΕ έδωσε
οδηγίες για την αποστολή των βεβαιώσεων αποδοχών, τόκων και μερισμάτων για τα
εισοδήματα του έτους 2024. Βάσει αυτής της απόφασης δεν θα σταλούν βεβαιώσεις
και συνεπώς δεν θα προσυμπληρωθούν στο έντυπο Ε1 οι παρακάτω κατηγορίες.
i) Τα ποσά
που καταβάλλονται σε μισθωτούς και αφορούν αποζημίωση εξόδων διαμονής και
σίτισης, ημερήσια αποζημίωση, αποζημίωση εξόδων κίνησης (περ. α’ και β’ παρ. 1
του άρθρου 14 του ν. 4172/2013), καθόσον τα ποσά αυτά καταβάλλονται προκειμένου
να αποζημιωθεί ο υπάλληλος για τα έξοδα που πραγματοποίησε για λογαριασμό της
υπηρεσίας του,
ii) Η πρόσθετη
μηνιαία αποζημίωση χρήσης και συντήρησης οχήματος της παρ. 7 του άρθρου 56 του
ν. 4611/2019 (Α’ 73) που καταβάλλεται σε εργαζόμενους που απασχολούνται στη
μεταφορά ή διανομή προϊόντων και αντικειμένων και οι οποίοι χρησιμοποιούν για
την εκτέλεση της εργασίας τους μοτοποδήλατο ή μοτοσυκλέτα δικής τους
ιδιοκτησίας, νομής ή κατοχής (ΔΕΑΦ Α 1152016 ΕΞ 2019/29.10.2019 έγγραφο),
iii) Η
ελεγκτική αποζημίωση που καταβάλλεται στους επιθεωρητές του Υπουργείου
Περιβάλλοντος και Ενέργειας που διενεργούν ελέγχους [παρ. 1 του άρθρου 70 του
ν. 4647/2019 (Α’ 204)],
iv) Τα
έξοδα κίνησης που χορηγούνται στους προέδρους συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων
και στους προέδρους δημοτικών κοινοτήτων [άρθρο 80Α του ν. 3852/2010 (Α’ 87)],
v) Η
αποζημίωση έναντι οδοιπορικών εξόδων που καταβάλλεται σε Εθνοφύλακες [άρθρο 65
του ν. 5018/2023, (Α’ 25)],
vi) Οι
αποζημιώσεις εξόδων κίνησης και εξόδων παράστασης που καταβάλλονται από την
Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών [παρ. 1 του άρθρου 52 του ν. 4871/2021 (Α’
246)],
vii) Το
επίδομα που χορηγείται στους δικαστικούς λειτουργούς και στα μέλη του κυρίου
προσωπικού του ΝΣΚ προκειμένου για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη
διεκπεραίωση των υποθέσεων, καθώς και για την αντιστάθμιση δαπανών στις οποίες
υποβάλλονται κατά την άσκηση του λειτουργήματός τους και των καθηκόντων τους
[άρθρο 30 και παρ. Α3 του άρθρου 33 του ν. 3205/2003 (Α’ 297)], όπως και η
αποζημίωση εξόδων παράστασης που χορηγείται στους δικαιούχους δικαστικούς
λειτουργούς και μέλη του κυρίου προσωπικού του ΝΣΚ (παρ. Α6 του άρθρου 30 και
παρ. Α6 του άρθρου 33 ν. 3205/2003),
viii) Το
Επίδομα Στέγασης που σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν.
4472/2017 (Α’ 74) θεσπίζεται από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και
Οικογένειας για νοικοκυριά που διαμένουν σε μισθωμένη κατοικία ή επιβαρύνονται
με το κόστος εξυπηρέτησης στεγαστικού δανείου πρώτης κατοικίας και το οποίο
σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 4 του ίδιου ως άνω άρθρου και νόμου δεν
εμπίπτει σε καμία κατηγορία εισοδήματος,
ix) Οι
οικονομικές ενισχύσεις που δόθηκαν στο πλαίσιο ενίσχυσης πληγέντων από φυσικές
καταστροφές, στήριξης του εγχώριου τουρισμού, καθώς και στο πλαίσιο ενίσχυσης
του εισοδήματος της οικογένειας και των νέων [ενδεικτικά, Market Pass άρθρου 46
του ν. 5045/2023 (Α’ 136) και άρθρου 35 του ν. 5058/2023 (Α’ 170), ενίσχυση
πρώτης αρωγής έναντι στεγαστικής συνδρομής του άρθρου 24Α του ν. 4797/2021 (Α’
66), οικονομικές διευκολύνσεις του άρθρου 37 του ν. 5086/2024 (Α’ 23) (Thessaly
και Evros Pass), καθώς και του άρθρου 99 του ν. 5079/2023 (Α’ 215) για τη νήσο
Ρόδο), Youth Pass άρθρου 47 του ν. 5045/2023 (Α’ 136), ενίσχυση για την κάλυψη
εξόδων έκτακτου ελέγχου ηλεκτρικών εγκαταστάσεων του άρθρου 27 του ν. 5049/2023
(Α’ 152) προς κάλυψη συγκεκριμένων δαπανών.
x) Το
ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ του άρθρου 15 του ν. 5143/2024 (Α’ 161) που
καταβάλλεται, σε ετήσια βάση, στους δικαιούχους παροχής γάλακτος σύμφωνα με την
υπ’ αρ. 43726/07-06-2019 κοινή υπουργική απόφαση με θέμα «Παροχή μέσων ατομικής
προστασίας σε υπαλλήλους των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού και των νομικών προσώπων
αυτών και μέτρα προληπτικής ιατρικής» (Β’ 2208).
Προσοχή:
Ομοίως δεν
αποστέλλεται αρχείο, για τις περιπτώσεις των αναδρομικών που αφορούν
αποβιώσαντες και τα οποία έχουν εισπραχθεί από τους κληρονόμους και όχι από τον
αποβιώσαντα, καθώς τα ποσά αυτά δεν εμπίπτουν στην έννοια του εισοδήματος.
Επιδόματα
ΟΠΕΚΑ
Ακόμη ο ΟΠΕΚΑ
δεν αποστέλλει αρχείο για τις ακόλουθες παροχές και υπηρεσίες που χορηγεί και
διαχειρίζεται:
i) Έξοδα
κηδείας της περ. γ’ του άρθρου 4 του ν. 4520/2018 (Α’ 30),
ii) Παροχές
και υπηρεσίες του Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας σύμφωνα με τον ν. 3050/2002
(περ. δ’ του άρθρου 4 του ν. 4520/2018),
iii)
Προνοιακές παροχές, οικονομικές και εισοδηματικές ενισχύσεις και κοινωνικές
υπηρεσίες για την οικονομική στήριξη ενίσχυση ειδικών και ευπαθών ομάδων
(υποπερ. αα’, ββ’, γγ’ της περ. στ’ του άρθρου 4 του ν. 4520/2018),
iv) Παροχή
της περ. θ’ του άρθρου 4 του ν. 4520/2018,
[(θ) η
χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας στους μοναχούς και μοναχές που είναι
εγγεγραμμένοι στα μοναχολόγια Ιερών Μονών ή Μητροπόλεων της Ελλάδας,
εγκαταβιούν στις Ιερές Μονές ή τα εξαρτήματα αυτών και δεν συνταξιοδοτούνται
από Φορέα ημεδαπής, πλην ΟΠΕΚΑ, ή αλλοδαπής. Το δικαίωμα αυτό παρέχεται και
στους Έλληνες το γένος, κληρικούς και μοναχούς των Πατριαρχείων της Ανατολικής
Ορθοδόξου Εκκλησίας, καθώς και μοναχούς της Ιεράς Μονής Σινά)]
v) Επίδομα
ομογενών προσφύγων που χορηγείται βάσει των διατάξεων του ν.δ. 57/1973 (Α’ 149)
στο πλαίσιο παροχής προγραμμάτων Κοινωνικής Προστασίας του οποίου η διαδικασία
χορήγησης προβλέπεται από τις υπό στοιχεία Γ1α/οικ842/19.4.1988 (Β’ 242),
Π3οικ/603/23.2.1994 (Β’ 148), Π3οικ.2091/6.6.1995 (Β’ 537),
Π3/οικ.3427/5.10.1995 (Β’ 868) υπουργικές αποφάσεις (εκτός του μηνιαίου
χρηματικού βοηθήματος),
vi) Επίδομα γέννησης [άρθρο 1 του ν.
4659/2020 (Α’ 21)] που χορηγείται στους δικαιούχους και το οποίο σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 10, μεταξύ άλλων, απαλλάσσεται από κάθε φόρο και εισφορά
και δεν προσμετράται στο συνολικό, πραγματικό ή τεκμαρτό οικογενειακό εισόδημα.
Είναι
ακόμη αφορολόγητα
1.
H
οικονομική ενίσχυση αναδοχής άρθρου 12 του ν. 4538/2018 (Α’ 85),
2.
H
πρόσθετη αποζημίωση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που μετακινείται για
τις ανάγκες αντιμετώπισης του κορωνοϊού COVID-19 (άρθρο 170 του ν. 4759/2020,
(Α’ 141),
3.
Oι
ανταποδοτικές υποτροφίες της παρ. 11 του άρθρου 237 και της παρ. 2 του άρθρου
283 του ν. 4957/2022 (Α’ 141) για την παροχή ερευνητικού, επιστημονικού,
διοικητικού, τεχνικού και λοιπού υποστηρικτικού έργου των δραστηριοτήτων των
ΑΕΙ και ερευνητικών/τεχνολογικών φορέων, καθώς αυτές δεν υπόκεινται σε φόρο.
Ειδικά, οι
υποτροφίες αριστείας και τα βραβεία που χορηγούν ΑΕΙ σύμφωνα με την παρ. 11 του
άρθρου 237 και την παρ. 1 του άρθρου 283 του ν. 4957/2022, καθώς και τα
χορηγούμενα ποσά σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 4386/2016 (Α’ 83),
δεν αποτελούν εισόδημα,
4.
Oι
έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις ευάλωτων προσώπων που δόθηκαν τον
Δεκέμβριο του 2024 [(παρ. 1 και 4 άρθρου 18 του ν. 5162/2024 (Α’ 198)], οι
οποίες είναι αφορολόγητες και δεν υπολογίζονται στα εισοδηματικά όρια για την
καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα. Με τον ίδιο
κωδικό αποστέλλεται και η εφάπαξ χρηματική παροχή που καταβάλλεται από τη ΔΥΠΑ
σε πρόσωπα που καταρτίζουν Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης ύψους 300 ευρώ [παρ. 4
άρθρο 17 του ν. 4921/2022 (Α’ 75)].
5.
Tα
επιδόματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης και αναζήτησης εργασίας στα
πλαίσια δράσεων συμβουλευτικής που καταβλήθηκαν σε ανέργους μέσα στο έτος 2024,
τα οποία, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 30 του ν. 4144/2013
(Α’ 88) όπως αυτό διαμορφώθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 64 του ν. 4756/2020 και
βάσει των όσων διευκρινίσθηκαν και με την υπό στοιχεία ΠΟΛ.1124/2018 εγκύκλιο,
απαλλάσσονται από κάθε φόρο, δεν υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου και δεν
υπολογίζονται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής
κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα.
6.
H
ειδική παροχή προστασίας μητρότητας μη μισθωτών που καταβάλλεται από τη ΔΥΠΑ
δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 151 του ν. 5078/2023 (Α’ 211), η οποία είναι
αφορολόγητη και δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή
οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα.
7.
H
εφάπαξ οικονομική ενίσχυση συνταξιούχων του άρθρου 3 του ν. 5045/2023, καθώς
και η έκτακτη εφάπαξ οικονομική ενίσχυση των συνταξιούχων του άρθρου 17 του ν.
5162/2024, οι οποίες είναι αφορολόγητες και δεν υπολογίζονται στα εισοδηματικά
όρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα.
8.
Oι
αποζημιώσεις ειδικού σκοπού που χορηγήθηκαν σε εργαζόμενους στα πλαίσια
αντιμετώπισης των συνεπειών που επέφεραν έκτακτα γεγονότα (φυσικές καταστροφές,
πόλεμος στην Ουκρανία) και εφόσον αυτές καταβλήθηκαν εντός του έτους 2024
ανεξαρτήτως του έτους στο οποίο ανάγονται. Ενδεικτικά, με τον κωδικό αυτό
αποστέλλονται οι κάτωθι αποζημιώσεις οι οποίες, μεταξύ άλλων, είναι
αφορολόγητες και δεν υπόκεινται σε οποιαδήποτε εισφορά:
α)
Έκτακτη οικονομική ενίσχυση ως αποζημίωση ειδικού σκοπού του άρθρου δέκατου
τρίτου της από 14.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (κυρωθείσα με το άρθρο
3 του ν. 4682/2020, (Α’ 76) εργαζομένων σε επιχειρήσεις πληγείσες από πυρκαγιές
ή άλλες φυσικές καταστροφές (άρθρο 6Α του ν. 4797/2021, όπως αυτό προστέθηκε με
το άρθρο 70 του ν. 5045/2023, Α’ 136),
β) Έκτακτη
οικονομική ενίσχυση ως αποζημίωση ειδικού σκοπού του άρθρου 79 του ν. 4949/2022
(Α’ 126), καθώς και το επίδομα εορτών Πάσχα 2024 των εργαζομένων στον κλάδο
γουνοποιίας, των οποίων οι συμβάσεις εργασίας τέθηκαν σε αναστολή, δυνάμει της
υπ’ αρ. 43227/27.08.2024 (Β’ 4908) κοινής υπουργικής απόφασης.
9.
Η
έκτακτη και τακτική οικονομική ενίσχυση πληγέντων από φυσικές καταστροφές του
άρθρου 73 του ν. 5043/2023 (Α’ 91), η οποία είναι αφορολόγητη, δεν εμπίπτει σε
καμία κατηγορία εισοδήματος και δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την
καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα.
10.
Η
μηνιαία ισόβια τιμητική παροχή στους Έλληνες οπλίτες λόγω συμμετοχής τους στα
γεγονότα της Κύπρου τα έτη 1964, 1967 και 1974, που σύμφωνα με τις διατάξεις
του άρθρου 95 του ν. 4714/2020 είναι αφορολόγητη, και δεν υπολογίζεται στα
εισοδηματικά κριτήρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή
προνοιακού χαρακτήρα
11.
Η
ειδική σύνταξη των παθόντων και των οικογενειών όσων απεβίωσαν στο
σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών της 28ης Φεβρουαρίου 2023, η οποία σύμφωνα
με τις διατάξεις του άρθρου 57 του ν. 5039/2023 (Α’ 83) είναι αφορολόγητη και
δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά κριτήρια για την καταβολή οποιασδήποτε
παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα.
Οικονομολόγος
- φοροτεχνικός, Α' Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών
Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.
Δημοσιεύθηκε
στην εφημερίδα Voice (Finance & Markets Voice) , την Κυριακή 18 Μαΐου 2025.