Το αδιέξοδο του ασφαλιστικού συστήματος... με αριθμούς

Το αδιέξοδο του ασφαλιστικού συστήματος... με αριθμούς

ΘΑΝΟΣ ΤΣΙΡΟΣ

• 

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Για κάθε έναν συνταξιούχο που εισπράττει τη σύνταξή του, έχει απομείνει μόνο ένας εργαζόμενος ή απασχολούμενος να πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές. Την ώρα που η κυβέρνηση «παζαρεύει» με τους θεσμούς τις νέες περικοπές στις συντάξεις, οι αριθμοί αποτυπώνουν το αδιέξοδο. Οι απασχολούμενοι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), είναι μόλις 3,625 εκατομμύρια άτομα.

Ομως, από αυτούς, κάτι περισσότερο από ένα εκατομμύριο δεν πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές. Πράγμα που σημαίνει ότι αυτοί που εξακολουθούν να εισφέρουν στο σύστημα είναι περίπου 2,6 εκατομμύρια άτομα. Πόσοι είναι οι συνταξιούχοι; Είναι 2.663.345, σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση του συστήματος «Ηλιος», χωρίς να έχει αποσαφηνιστεί αν σε αυτό τον αριθμό περιλαμβάνονται και οι δεκάδες χιλιάδες που έχουν ήδη υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης χωρίς όμως να τους έχει αποδοθεί ακόμη η σύνταξη.

Πληγές

Ολα τα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας έχουν πληγεί από την εισφοροαποφυγή:

1. Στον ΟΑΕΕ, ο αριθμός των ασφαλισμένων έχει περιοριστεί δραματικά τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα «ενεργοί» να έχουν απομείνει όχι περισσότεροι από 720.000 επαγγελματίες. Το 2009, ήταν 828.517, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΕ. Από τους 720.000 που έχουν απομείνει (εκ των οποίων πάνω από 400.000 είναι νέοι ασφαλισμένοι που σημαίνει ότι ούτως ή άλλως δίνουν λιγότερα), ποσοστό της τάξεως του 50% δεν πληρώνει. Ετσι, αυτομάτως προκύπτει ένας αριθμός 360.000 ατόμων που εμφανίζονται ως απασχολούμενοι αλλά δεν εισφέρουν στο σύστημα.

2. Στον ΟΓΑ, οι ασφαλισμένοι είναι περίπου 620.000. Και εκεί η εισπραξιμότητα περιορίζεται γύρω στο 50%. Ετσι, στον πληθυσμό όσων δεν εισφέρουν προστίθενται άλλα 310.000 άτομα.

3. Υπάρχει και το ΙΚΑ, το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας. Από τις επιχειρήσεις που είναι ασυνεπείς στις υποχρεώσεις τους προκύπτει ότι δεν καταβάλλονται εισφορές για ένα πλήθος της τάξεως των 400.000 εργαζομένων.

Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο λόγω της συνεχιζόμενης μείωσης των αποδοχών. Τα επίσημα στοιχεία του ΙΚΑ δείχνουν ότι ο μέσος μεικτός μισθός έχει υποχωρήσει πλέον κάτω από τα 1.000 ευρώ. Τον Απρίλιο του 2015 διαμορφωνόταν στα 993,9 ευρώ όταν τον Σεπτέμβριο του 2009 ο μέσος όρος ήταν στα 1.277 ευρώ. Η μισθολογική δαπάνη για την οποία ελάμβανε γνώση το ΙΚΑ διαμορφωνόταν περίπου στο 1,7 δισ. ευρώ τον Απρίλιο του 2015 από 2,5 δισ. ευρώ που ήταν το 2009. Αποτυπώνεται έτσι το «διπλό κακό»: και μείωση των ασφαλισμένων (από περίπου 2 εκατομμύρια το 2009 σε 1,7 εκατομμύριο το 2015) και μείωση των μισθών. Με δεδομένο ότι ο συντελεστής υπολογισμού των εισφορών υπολογιζόταν και υπολογίζεται με συντελεστές της τάξεως του 40%-45% τα τελευταία χρόνια, αυτή η μείωση της μισθολογικής δαπάνης κατά περίπου 800 εκατ. ευρώ σε μηνιαία βάση φέρνει και απώλειες άνω των 300 εκατ. ευρώ κάθε μήνα για το ΙΚΑ. Η πτώση συνεχίζεται: από το 2013 στο 2014, καταγράφηκε μείωση 500 εκατ. ευρώ στις ασφαλιστικές εισφορές όλων των Ταμείων, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών. Στο εννεάμηνο του 2015, οι εισφορές έφτασαν στα 13,5 δισ. ευρώ έναντι 13,89 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο του 2014.

Εισόδημα

Δραματική πτώση παρατηρείται και στο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών. Οσο για τη συνολική εικόνα, την αποτυπώνουν τα στοιχεία της εφορίας. Το συνολικό εισόδημα όλων των φυσικών προσώπων έχει υποχωρήσει στα 73 δισ. ευρώ κατά τη χρήση του 2014, από τα περίπου 110 δισ. ευρώ που ήταν το 2009. Ενα μεγάλο μέρος αυτής της «τρύπας» των 30 δισεκατομμυρίων ευρώ στο εισόδημα έχει δημιουργηθεί από τη μείωση των μισθών και αποτυπώνεται στην πτώση των εσόδων από τις ασφαλιστικές εισφορές. Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτουν και την αλλαγή στη σύνθεση του πληθυσμού. Μείωση στο εργατικό δυναμικό, δραματική μείωση στους απασχολούμενους, αύξηση του μη οικονομικά ενεργού πληθυσμού και φυσικά των ανέργων.

1. Το εργατικό δυναμικό (δηλαδή το σύνολο των πολιτών που μπορούν να προσφέρουν διά της εργασίας τους) μειώνεται συστηματικά. Στο β΄ τρίμηνο του 2015 ο αριθμός διαμορφωνόταν στα 4,805 εκατομμύρια άτομα. Οταν πρωτοξεκίνησε η κρίση, στο β΄ τρίμηνο του 2009, το εργατικό δυναμικό ήταν 5,04 εκατ. άτομα. Δηλαδή, η ύφεση έχει συρρικνώσει το εργατικό δυναμικό κατά περίπου 200.000 άτομα, απόρροια της επιταχυνόμενης γήρανσης αλλά και του γεγονότος ότι επί τέσσερα συναπτά έτη οι θάνατοι ξεπερνούν τις γεννήσεις.

2. Ο αριθμός των απασχολουμένων έχει μειωθεί δραματικά. Στο β΄ τρίμηνο, η χώρα των 9,25 εκατομμυρίων κατοίκων μετρούσε μόλις 3.625.545 απασχολουμένους έναντι 4.584.600 στο β΄ τρίμηνο του 2009. Δηλαδή, η ύφεση ψαλίδισε τον αριθμό των απασχολούμενων κατά 960 χιλιάδες άτομα. Αυτή η μείωση είναι προφανώς αποτέλεσμα της εκρηκτικής ανεργίας η οποία απλώς σταμάτησε να αυξάνει λόγω της δραματικής μείωσης των αποδοχών αλλά και των δεκάδων προγραμμάτων επιδότησης για προσωρινή απασχόληση που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Στο β΄ τρίμηνο του 2015, οι άνεργοι ήταν 1,18 εκατομμύριο άτομα από 455,6 χιλιάδες άτομα στο β΄ τρίμηνο του 2009.

3. Εχει αυξηθεί ο μη οικονομικά ενεργός πληθυσμός, κυρίως λόγω αθρόων συνταξιοδοτήσεων από ανθρώπους που έσπευσαν να προλάβουν τις συνέπειες των μνημονίων. Οι μη οικονομικά ενεργοί ήταν 4,392 εκατομμύρια στο β΄ τρίμηνο του 2009 για να αυξηθούν στα 4,445 εκατομμύρια άτομα στο β΄ τρίμηνο του 2015.