Σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα (το άλλο με τον Τοτό το ξέρετε;)
Τρίτη 05 Σεπτεμβρίου 2017, 00:02 - Τελευταία ενημέρωση: Δευτέρα 04/09/2017, 23:38
Του Γιώργου Α. Κορομηλά*
Το καλοκαίρι του 2013 κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων ένα σχέδιο νόμου που περιείχε τις διατάξεις του νέου (τότε) Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.). Από την αιτιολογική του έκθεση όλοι πληροφορήθηκαν ότι οι διατάξεις αυτές είχαν ενταχθεί σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό της τότε πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Οικονομικών για τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος της χώρας με στόχο να δημιουργηθεί ένα δίκαιο, με βάση τις συνταγματικές επιταγές της φορολογικής δικαιοσύνης και ίσης μεταχείρισης αλλά και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενίσχυση της διαφάνειάς του στο διαρκώς αυξανόμενο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον και στην ουσιαστική καταπολέμηση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής.
Το σχέδιο νόμου αυτό ψηφίστηκε, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεων (Ν. 4172/2013) και άρχισε να ισχύει για φορολογικά έτη που ξεκίνησαν από την 1.1.2014, έχοντας πιστέψει όλοι ότι τα βασικά αρνητικά στοιχεία – αδυναμίες του προκατόχου του (Ν. 2238/1994) όδευαν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, (αστάθεια, πολυπλοκότητα, υπερφορολόγηση), κάτι που δυστυχώς δεν έγινε, με αποτέλεσμα η προσμονή για ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον με μειωμένους και ανταγωνιστικούς, σε σχέση με τις γειτονικές χώρες φορολογικούς συντελεστές για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα και η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας να παραμείνει προσμονή.
Από τη δημοσίευση του Νόμου αυτού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (23.7.2013) μέχρι και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχουν περάσει τέσσερα χρόνια, ένας μήνας και οκτώ ημέρες ή σαράντα εννέα μήνες ή χίλες πεντακόσιες μία ημέρες και στο διάστημα αυτό τριάντα δύο (32) Νόμοι και μία Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου έχουν προσθέσει, αντικαταστήσει, τροποποιήσει και καταργήσει διατάξεις σε τριακόσιες πενήντα έξι (356) παραγράφους εκατόν πενήντα τεσσάρων (154) άρθρων που αφορούν τη φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Οι μεταβολές αυτές ανά έτος είναι :
Παρατηρούμε λοιπόν ότι οι διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αλλάζουν με ρυθμό μία φορά ανά ενάμιση μήνα, επισημαίνοντας παράλληλα ότι πολλές εκ των αλλαγών που επιχειρήθηκαν με ένα νόμο άλλαξαν με επόμενους πριν καν εφαρμοσθούν. Εκτός όμως από τις συνεχείς μεταβολές, για την εφαρμογή του Κ.Φ.Ε. έχουν εκδοθεί εκατοντάδες εγκύκλιοι και ατομικές διοικητικές λύσεις με κάποιες εξ αυτών να επιχειρούν ερμηνευτική προσέγγιση των διατάξεών του υπό το πρίσμα του πνεύματος των ερμηνευτικών προσεγγίσεων που είχαν γίνει για αντίστοιχα θέματα του παλαιού Κ.Φ.Ε., με ότι και αν αυτό συνεπάγεται. Άρα η σταθερότητα και η απλοποίηση πήγαν περίπατο.
Γνωρίζοντας ότι βασική αποστολή ενός φορολογικού συστήματος είναι αφενός η μεταβίβαση στο Δημόσιο των αναγκαίων πόρων για τη χρηματοδότηση των δαπανών του με το χαμηλότερο κόστος (δημοσιονομικό και συμμόρφωσης των φορολογουμένων φυσικών και νομικών προσώπων) και αφετέρου ως εργαλείου άσκησης οικονομικής πολιτικής η αύξηση του παραγόμενου προϊόντος με ταυτόχρονη διασφάλιση της δίκαιης διανομής του, πιστεύει κανείς ότι επιτελεί αυτή την αποστολή; Η απάντηση είναι όχι και παρά τις όποιες κατά καιρούς εξαγγελίες για ένα σταθερό, απλό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, αυτό συνεχίζει να παραμένει εργαλείο βραχυπρόθεσμης τόνωσης των κρατικών ταμείων.
Μέχρι σήμερα στη χώρα μας, πέρα από τα όμορφα τα λόγια τα μεγάλα, ποτέ δεν υπήρξε ως στόχος ένα δίκαιο φορολογικό πλαίσιο. Μόνο στις αιτιολογικές εκθέσεις των φορολογικών νομοσχεδίων διαβάζαμε «ότι το προτεινόμενο από τις διατάξεις αυτών φορολογικό πλαίσιο έχει σκοπό να ενθαρρύνει την ειλικρίνεια και μέσα από αυτό κάθε πολίτης θα μπορεί πλέον να συνεισφέρει στα κοινά ανάλογα με τη φοροδοτική ικανότητά του με κυρίαρχο στόχο την ισότιμη φορολογική μεταχείριση, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση, όλων των πολιτών.». Αντίθετα όμως από τα αναφερόμενα στις αιτιολογικές εκθέσεις των νομοσχεδίων οι αλλαγές, ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας η οποία οδήγησε το 2016 σε πρωτογενές πλεόνασμα συρρικνώνοντας όμως το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Άρα η δίκαιη φορολόγηση πήγε και αυτή με τη σειρά της περίπατο.
Σε ότι αφορά την επιχειρηματική δραστηριότητα, ειδικά δε τη μικρομεσαία επιχειρηματική δραστηριότητα, αυτή που οι εκάστοτε κυβερνώντες αποκαλούν ατμομηχανή της οικονομίας, έχει στοχοποιηθεί φορολογικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η ασκούμενη φορολογική ή μάλλον φορομπηχτική πολιτική, έχει οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις στο λουκέτο, έχει επιτρέψει να ξεφυτρώνουν συνεχώς και να ανθούν επιχειρήσεις «σειρήνες» που μοναδική τους δραστηριότητα είναι η μεταφορά επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην αλλοδαπή, ειδικά σε κράτη που παρέχουν προνομιακό φορολογικό καθεστώς και τέλος δίνει απλόχερα το άλλοθι που χρειάζονται να επικαλούνται όσοι ασύστολα φοροδιαφεύγουν και αυτοί είναι πολλοί, κρίνοντας από τα δημοσιοποιούμενα απολογιστικά στοιχεία των ελέγχων που διενεργούνται από τη Α.Α.Δ.Ε. αλλά και την οικονομική αστυνομία. Άρα και η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας πήγε περίπατο όπως και η ουσιαστική καταπολέμηση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής.
Σε λίγες ημέρες θα ξεκινήσει η Διεθνής Έκθεση της Θεσσαλονίκης, όπου ο Πρωθυπουργός και οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης θα παραστούν και όπως κάθε χρόνο θα εξαγγείλουν άλλος λίγα άλλος πολλά. Σίγουρα από όλους θα ακούσουμε ότι «αναγνωρίζουμε τις θυσίες του Ελληνικού λαού», σίγουρα θα ακούσουμε για «σταδιακή μείωση των φορολογικών βαρών», σίγουρα θα ακούσουμε για «σταθερό, απλό και δίκαιο φορολογικό σύστημα», σίγουρα θα ακούσουμε για «μετάβαση στην εποχή της ανάπτυξης». Το θέμα είναι αν αυτά που θα ακούσουμε θα υλοποιηθούν ή για μια ακόμα φορά, όταν θα κλείσουν τα φώτα, θα ξεχαστούν μέχρι να ειπωθούν για μια ακόμα φορά την επόμενη χρονιά.
*Ο κ. Γιώργος Α. Κορομηλάς είναι Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών.
Το καλοκαίρι του 2013 κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων ένα σχέδιο νόμου που περιείχε τις διατάξεις του νέου (τότε) Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.). Από την αιτιολογική του έκθεση όλοι πληροφορήθηκαν ότι οι διατάξεις αυτές είχαν ενταχθεί σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό της τότε πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Οικονομικών για τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος της χώρας με στόχο να δημιουργηθεί ένα δίκαιο, με βάση τις συνταγματικές επιταγές της φορολογικής δικαιοσύνης και ίσης μεταχείρισης αλλά και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενίσχυση της διαφάνειάς του στο διαρκώς αυξανόμενο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον και στην ουσιαστική καταπολέμηση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής.
Το σχέδιο νόμου αυτό ψηφίστηκε, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεων (Ν. 4172/2013) και άρχισε να ισχύει για φορολογικά έτη που ξεκίνησαν από την 1.1.2014, έχοντας πιστέψει όλοι ότι τα βασικά αρνητικά στοιχεία – αδυναμίες του προκατόχου του (Ν. 2238/1994) όδευαν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, (αστάθεια, πολυπλοκότητα, υπερφορολόγηση), κάτι που δυστυχώς δεν έγινε, με αποτέλεσμα η προσμονή για ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον με μειωμένους και ανταγωνιστικούς, σε σχέση με τις γειτονικές χώρες φορολογικούς συντελεστές για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα και η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας να παραμείνει προσμονή.
Από τη δημοσίευση του Νόμου αυτού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (23.7.2013) μέχρι και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχουν περάσει τέσσερα χρόνια, ένας μήνας και οκτώ ημέρες ή σαράντα εννέα μήνες ή χίλες πεντακόσιες μία ημέρες και στο διάστημα αυτό τριάντα δύο (32) Νόμοι και μία Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου έχουν προσθέσει, αντικαταστήσει, τροποποιήσει και καταργήσει διατάξεις σε τριακόσιες πενήντα έξι (356) παραγράφους εκατόν πενήντα τεσσάρων (154) άρθρων που αφορούν τη φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Οι μεταβολές αυτές ανά έτος είναι :
* Σε ότι αφορά το 2017 τα στοιχεία αφορούν νόμους που δημοσιεύθηκαν μέχρι και την 31η Αυγούστου. Πολλές παράγραφοι και άρθρα έχουν μεταβληθεί πάνω από τρεις φορές.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι οι διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αλλάζουν με ρυθμό μία φορά ανά ενάμιση μήνα, επισημαίνοντας παράλληλα ότι πολλές εκ των αλλαγών που επιχειρήθηκαν με ένα νόμο άλλαξαν με επόμενους πριν καν εφαρμοσθούν. Εκτός όμως από τις συνεχείς μεταβολές, για την εφαρμογή του Κ.Φ.Ε. έχουν εκδοθεί εκατοντάδες εγκύκλιοι και ατομικές διοικητικές λύσεις με κάποιες εξ αυτών να επιχειρούν ερμηνευτική προσέγγιση των διατάξεών του υπό το πρίσμα του πνεύματος των ερμηνευτικών προσεγγίσεων που είχαν γίνει για αντίστοιχα θέματα του παλαιού Κ.Φ.Ε., με ότι και αν αυτό συνεπάγεται. Άρα η σταθερότητα και η απλοποίηση πήγαν περίπατο.Γνωρίζοντας ότι βασική αποστολή ενός φορολογικού συστήματος είναι αφενός η μεταβίβαση στο Δημόσιο των αναγκαίων πόρων για τη χρηματοδότηση των δαπανών του με το χαμηλότερο κόστος (δημοσιονομικό και συμμόρφωσης των φορολογουμένων φυσικών και νομικών προσώπων) και αφετέρου ως εργαλείου άσκησης οικονομικής πολιτικής η αύξηση του παραγόμενου προϊόντος με ταυτόχρονη διασφάλιση της δίκαιης διανομής του, πιστεύει κανείς ότι επιτελεί αυτή την αποστολή; Η απάντηση είναι όχι και παρά τις όποιες κατά καιρούς εξαγγελίες για ένα σταθερό, απλό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, αυτό συνεχίζει να παραμένει εργαλείο βραχυπρόθεσμης τόνωσης των κρατικών ταμείων.
Μέχρι σήμερα στη χώρα μας, πέρα από τα όμορφα τα λόγια τα μεγάλα, ποτέ δεν υπήρξε ως στόχος ένα δίκαιο φορολογικό πλαίσιο. Μόνο στις αιτιολογικές εκθέσεις των φορολογικών νομοσχεδίων διαβάζαμε «ότι το προτεινόμενο από τις διατάξεις αυτών φορολογικό πλαίσιο έχει σκοπό να ενθαρρύνει την ειλικρίνεια και μέσα από αυτό κάθε πολίτης θα μπορεί πλέον να συνεισφέρει στα κοινά ανάλογα με τη φοροδοτική ικανότητά του με κυρίαρχο στόχο την ισότιμη φορολογική μεταχείριση, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση, όλων των πολιτών.». Αντίθετα όμως από τα αναφερόμενα στις αιτιολογικές εκθέσεις των νομοσχεδίων οι αλλαγές, ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας η οποία οδήγησε το 2016 σε πρωτογενές πλεόνασμα συρρικνώνοντας όμως το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Άρα η δίκαιη φορολόγηση πήγε και αυτή με τη σειρά της περίπατο.
Σε ότι αφορά την επιχειρηματική δραστηριότητα, ειδικά δε τη μικρομεσαία επιχειρηματική δραστηριότητα, αυτή που οι εκάστοτε κυβερνώντες αποκαλούν ατμομηχανή της οικονομίας, έχει στοχοποιηθεί φορολογικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η ασκούμενη φορολογική ή μάλλον φορομπηχτική πολιτική, έχει οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις στο λουκέτο, έχει επιτρέψει να ξεφυτρώνουν συνεχώς και να ανθούν επιχειρήσεις «σειρήνες» που μοναδική τους δραστηριότητα είναι η μεταφορά επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην αλλοδαπή, ειδικά σε κράτη που παρέχουν προνομιακό φορολογικό καθεστώς και τέλος δίνει απλόχερα το άλλοθι που χρειάζονται να επικαλούνται όσοι ασύστολα φοροδιαφεύγουν και αυτοί είναι πολλοί, κρίνοντας από τα δημοσιοποιούμενα απολογιστικά στοιχεία των ελέγχων που διενεργούνται από τη Α.Α.Δ.Ε. αλλά και την οικονομική αστυνομία. Άρα και η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας πήγε περίπατο όπως και η ουσιαστική καταπολέμηση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής.
Σε λίγες ημέρες θα ξεκινήσει η Διεθνής Έκθεση της Θεσσαλονίκης, όπου ο Πρωθυπουργός και οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης θα παραστούν και όπως κάθε χρόνο θα εξαγγείλουν άλλος λίγα άλλος πολλά. Σίγουρα από όλους θα ακούσουμε ότι «αναγνωρίζουμε τις θυσίες του Ελληνικού λαού», σίγουρα θα ακούσουμε για «σταδιακή μείωση των φορολογικών βαρών», σίγουρα θα ακούσουμε για «σταθερό, απλό και δίκαιο φορολογικό σύστημα», σίγουρα θα ακούσουμε για «μετάβαση στην εποχή της ανάπτυξης». Το θέμα είναι αν αυτά που θα ακούσουμε θα υλοποιηθούν ή για μια ακόμα φορά, όταν θα κλείσουν τα φώτα, θα ξεχαστούν μέχρι να ειπωθούν για μια ακόμα φορά την επόμενη χρονιά.
*Ο κ. Γιώργος Α. Κορομηλάς είναι Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου