Φορολογία καταβολής αναδρομικών που καταβάλλονται σε κληρονόμους ασφαλισμένων
Γράφει ο Απόστολος Αλωνιάτης
Επιβεβαιώθηκαν οι εκτιμήσεις μας: Παράταση στην υποβολή
των φορολογικών δηλώσεων έως 31/Ιουλίου (15:00)
Με παράταση των φορολογικών δηλώσεων μας αποχαιρέτησε η
κυβέρνηση, λίγες ώρες πριν παραδώσει τα καθήκοντα διακυβέρνησης στην
υπηρεσιακή. Ποιο συγκεκριμένα, με την απόφαση Α.1078/23.05.2023 (ΦΕΚ Β'
3472/24-05-2023), παρατάθηκε η προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων για
το φορολογικό έτος 2022, ως εξής:
1. Η προθεσμία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος
φορολογικού έτους 2022 των φυσικών προσώπων του άρθρου 3 του ν. 4172/2013,
παρατείνεται μέχρι και την 31η Ιουλίου 2023 και ώρα 15:00.
2. Η προθεσμία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος
των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων του άρθρου 45 του ν. 4172/2013 των
οποίων το φορολογικό έτος λήγει την 31.12.2022, παρατείνεται μέχρι και την 31η
Ιουλίου 2023 και ώρα 15:00.
Η απόφαση ήλθε να επιβεβαιώσει τα όσα γράφαμε σε παλιότερα
άρθρα μας, σχετικά με τις δυνατότητες που υπήρχαν για να δώσει παράταση από
μόνος του ο υφυπουργός Οικονομικών. Να θυμίσουμε ότι για να δοθεί νέα παράταση
θα πρέπει να «περάσει» από νόμο στην Βουλή, διότι πρέπει να παραταθεί και η
ημερομηνία υποβολής της πρώτης δόσης του φόρου εισοδήματος , που είναι η 31
Ιουλίου 2023.
Το ερώτημα είναι αν ο χρόνος φτάνει με τα συνεχή προβλήματα που παρουσιάζονται.
Πρέπει να γίνει κατανοητό όμως ότι :
α) Το δημόσιο και τα
ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να έχουν την ίδια υποχρέωση με τον ιδιωτικό τομέα στα
στοιχεία που πρέπει να ανεβάζουν και να ενημερώνουν το taxis με τα
στοιχεία που απαιτούνται για τις φορολογικές δηλώσεις. Δεν μπορεί μεγάλο
νοσοκομείο να απαντάει σε φορολογούμενο που θέλει να κάνει την φορολογική του δήλωση,
αλλά δεν μπορούσε διότι το νοσοκομείο δεν είχε ανεβάσει ακόμα τις βεβαιώσεις
αποδοχών, και να απαντάει ότι «μέχρι 30 Ιουνίου έχουμε καιρό ακόμη». Άλλο ένα βασικό
πρόβλημα είναι ότι τα ασφαλιστικά και
επικουρικά ταμεία, πρέπει να ανεβάζουν έγκαιρα τις σωστές βεβαιώσεις αποδοχών, αλλά και να
ενημερώνουν τον φορολογούμενο για οποιεσδήποτε αλλαγές κάνουν. Έχει γίνει
μάστιγα πια να ανεβαίνουν δυο και τρία διαφορετικά αρχεία βεβαιώσεων αποδοχών
και ενώ ο φορολογούμενος νομίζει ότι έχει υποβάλει φορολογική δήλωση ξαφνικά να
διαπιστώνει ότι έχει αλλάξει το ποσό που έχει δηλώσει.
Το ίδιο συμβαίνει και με τον ΕΦΚΑ, όπου τα επιδόματα
ασθενείας ή κοινωνικών παροχών τα ανεβάζει στο σύστημα αργοπορημένα.
β) Αυτό το κράτος πρέπει
κάποια στιγμή να συντονιστεί. Δεν μπορεί οι φορολογικές δηλώσεις να λήγουν 30
Ιουνίου βάσει νόμου και διάφοροι φορείς να ζητούν για την υποβολή αιτήσεων μέχρι 31 Μάιου , τα φορολογικά
στοιχεία του φορολογικού έτους 2022 (αναφέρομαι σε νηπιαγωγεία, παιδικοί
σταθμοί , επιδόματα κλπ.) .
γ) τα παραπάνω, σχετικά με τις ημερομηνίες
υποβολής, αφορούν και το ίδιο το κράτος. Υπάρχουν επιχειρήσεις που εποπτεύονται
από το δημόσιο , που ο φορέας που τις εποπτεύει απαιτεί κατάθεση ισολογισμών
μέχρι 31 Μαΐου, ενώ το κράτος έδωσε σε δημοσιότητα φέτος το έντυπο φορολογίας
νομικών προσώπων (γνωστό ως έντυπο Ν) μόλις στις 15 Μαΐου και άνοιξε το σύστημα
για παραλαβή των δηλώσεων στις 18 Μαΐου.
Έντυπό Ν
Με την ευκαιρία θα
θέλαμε να επισημάνουμε ότι αν έχετε αποθηκεύσει προσωρινά τη δήλωση φορολογίας
εισοδήματος ΝΠ και νομικών οντοτήτων στην προηγούμενη έκδοση των εντύπων
απαιτείται η διαγραφή της προσωρινά αποθηκευμένης δήλωσης και στη συνέχεια να
προχωρήσετε σε νέα υποβολή.
Ανεξάρτητα από το πότε θα οριστικοποιήσετε τη δήλωσή σας,
για την οριστική υποβολή της σας συνιστούμε να κάνετε έγκαιρα έλεγχο για το αν
έχει μεταφερθεί σωστά η προκαταβολή φόρου και η ζημία προηγουμένων χρήσεων. Σε
περίπτωση λάθους να απευθυνθείτε έγκαιρα στη ΔΟΥ για τη σχετική διόρθωση.
Η περίπτωση αυτή αφορά τις επιχειρήσεις που έχουν υποβάλλει
χειρόγραφα την δήλωση φορολογικού έτους 2021 ή έχουν υποβάλλει στην ΔΟΥ
τροποποιητική δήλωση, η οποία επηρέασε την προκαταβολή φόρου ή την προς
μεταφορά ζημία.
Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος της δήλωσης και των
συνοδευτικών εντύπων αυτής πριν από την υποβολή συνιστάται.
Συντάξεις σε κληρονόμους
Είδαμε στα προηγούμενα σημειώματά μας, θέματα που αφορούν
τις τροποποιητικές δηλώσεις για τα αναδρομικά έσοδα και πως χειριζόμαστε τα
έσοδα από ανείσπρακτους μισθούς.
Για να ολοκληρώσουμε τα θέματα αυτά, σήμερα θα ασχοληθούμε
με την φορολογική μεταχείριση αναδρομικών εισοδημάτων που καταβάλλονται στους
κληρονόμους των δικαιούχων, σύμφωνα με τις οδηγίες που δόθηκαν με το έγγραφο Ε.
2036/23.05.2023.
Περιεχόμενο της εγκυκλίου είναι η παροχή διευκρινίσεων για
την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 60 του ν.4172/2013 σε ό,τι αφορά την
καταβολή αναδρομικών στους κληρονόμους των ασφαλισμένων.
Η εγκύκλιος αφορά στα φυσικά πρόσωπα-κληρονόμους στα οποία
καταβάλλονται ποσά αναδρομικών συντάξεων ασφαλισμένων που απεβίωσαν.
Εκδόθηκε με αφορμή ερωτήματα που έχουν υποβληθεί στην
διοίκηση. Σύμφωνα με την εγκύκλιο με το άρθρο 7 του ν. 4172/2013 (Α'167) εφεξής
ΚΦΕ, ορίζεται ότι:
Εισόδημα
Φορολογητέο εισόδημα είναι το εισόδημα που απομένει μετά την
αφαίρεση των δαπανών που εκπίπτουν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Φ.Ε. από το
ακαθάριστο εισόδημα.
Ο Κώδικας Φορολογία Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε. – Ν.4172/2013) διακρίνει τις
ακόλουθες κατηγορίες ακαθάριστων εισοδημάτων:
α) εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις,
β) εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα,
γ) εισόδημα από κεφάλαιο και
δ) εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.
Προσοχή: Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 4 του
άρθρου 60 του ν.4172/2013 (Α 167), στα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και
συντάξεις που καταβάλλονται αναδρομικά, σύμφωνα με το άρθρο 12, καθώς και στις
πρόσθετες αμοιβές που δεν συμπεριλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές,
διενεργείται παρακράτηση με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) στο
καταβαλλόμενο ποσό ανεξάρτητα από το έτος στο οποίο ανάγονται για να
φορολογηθούν τα εισοδήματα αυτά.
Κληρονομικά
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας
Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια (που
κυρώθηκε με το πρώτο άρθρο του ν.2961/2001) (εφεξής Κώδικας) επιβάλλεται φόρος
στις περιουσίες που αποκτήθηκαν αιτία θανάτου, δωρεάς, γονικής παροχής και στα
κέρδη από τυχερά παίγνια, υπόχρεος για την καταβολή του οποίου είναι κάθε
φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο αποκτά περιουσία από κάποια από τις αιτίες
αυτές. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ίδιου νόμου, κτήση περιουσίας
αιτία θανάτου για την επιβολή του φόρου είναι -μεταξύ άλλων και κατεξοχήν- η
κτήση από κληρονομία.
Στην περίπτωση αυτή και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου
6 του Κώδικά, η φορολογική υποχρέωση για την καταβολή του φόρου κληρονομιάς
γεννιέται κατά τον χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, με την επιφύλαξη της
μετάθεσης του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης από τον νόμο, όπως
ειδικότερα ορίζεται στις επιμέρους περιπτώσεις του άρθρου 7 του Κώδικα.
Ακόμη, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 105 του Κώδικα
για περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκτηθεί με κληρονομιά, ο προϊστάμενος της
δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας υποχρεώνεται, μετά από αίτηση του υπόχρεου σε
φόρο, να χορηγεί σε αυτόν πιστοποιητικό, στο οποίο να φαίνεται η υποβολή της
δήλωσης φόρου κληρονομιάς, καθώς και η ολική ή μερική εκπλήρωση των υποχρεώσεών
του ή η απαλλαγή του από αυτές για λόγους που αναφέρονται στον νόμο.
Επίσης, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 82 του
Κώδικα όταν στην κληρονομία περιλαμβάνονται κινητές αξίες και λοιπά κινητά
γενικά πράγματα που έχουν κατατεθεί σε τράπεζες και λοιπά νομικά ή φυσικά
πρόσωπα, ο φόρος κληρονομιάς που αναλογεί επιμεριστικά στην αξία τους
καταβάλλεται πριν από την ανάληψη τους και τη χορήγηση του πιστοποιητικού του
άρθρου 105.
Βεβαιώσεις
Στις αποφάσεις του Διοικητή της ΑΑΔΕ σχετικά με τον τύπο και
περιεχόμενο της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων, της βεβαίωσης των αμοιβών από
επιχειρηματική δραστηριότητα και της βεβαίωσης εισοδημάτων από μερίσματα,
τόκους, δικαιώματα καθώς και την υποβολή αυτών με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου
επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, για έκαστο φορολογικό έτος, προβλέπεται ότι για
τα αναδρομικά ποσά που αφορούν αποβιώσαντες και τα οποία δηλώνονται από τους
κληρονόμους ως στοιχείο της κληρονομιαίας περιουσίας, εφόσον έχουν εισπραχθεί
από τους κληρονόμους και όχι από τον αποβιώσαντα, δεν αποστέλλεται αρχείο από
τον Φορέα που καταβάλλει τα εν λόγω ποσά, καθώς αυτά δεν εμπίπτουν στην έννοια
του εισοδήματος (ενδεικτικά οι Α.1275/2021 και Α.1006/2023 αποφάσεις).
Επίσης, όπως έχει διευκρινιστεί από την Διοίκηση, ποσά που
αφορούν αυξήσεις μισθού ή σύνταξης θανόντος προσώπου και αναφέρονται σε
προγενέστερο του θανάτου του χρονικό διάστημα, καταβάλλονται δε στους
κληρονόμους αυτού, αποτελούν κληρονομιαίο στοιχείο και ως εκ τούτου θα υπαχθούν
σε φόρο κληρονομιάς.
Τούτο, ως άμεση απόρροια της γενικής αρχής του κληρονομικού
δικαίου (Α.Κ. άρθρο 1710 επ.) κατά την οποία αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής
αποτελεί το ενιαίο περιουσιακό σύνολο του αποβιώσαντος, που είναι δεκτικό
χρηματικής αποτίμησης, δηλαδή, δικαιώματα και υποχρεώσεις του θανόντος, αλλά
και έννομες καταστάσεις και προσδοκίες και γενικά, ενοχικά δικαιώματα και
περιουσιακές σχέσεις τούτου. Τα ποσά αυτά, όσον αφορά τους κληρονόμους του
θανόντος, δεν συγκεντρώνουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος,
δηλαδή περιοδικότητα, σταθερή και διαρκώς εκμεταλλεύσιμη πηγή, αντάλλαγμα
προσωπικής εργασίας ή άλλης δραστηριότητας ή καρπούς περιουσιακών στοιχείων.
Συνεπώς, τα ποσά αυτά για τους κληρονόμους δεν αποτελούν εισόδημα και δεν
φορολογούνται για το λόγο αυτό, ούτε υφίσταται υποχρέωση παρακράτησης φόρου
εισοδήματος κατά την καταβολή τους στους δικαιούχους.
Χωρίς παρακράτηση
Όπως ενημερώθηκε η υπηρεσία μας, ο e-Ε.Φ.Κ.Α. (πρώην
Ε.Φ.Κ.Α.) μετά την προσκόμιση του πιστοποιητικού του άρθρου 105 του ν.2961/2001
καταβάλλει στους κληρονόμους των ασφαλισμένων μελών του αναδρομικά ποσά
συντάξεων σε εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων. Ωστόσο, κατά την καταβολή των ποσών
προβαίνει σε παρακράτηση φόρου εισοδήματος είκοσι τοις εκατό (20%) κατ'
επίκληση των διατάξεων της παρ. 4 του άρθρου 60 του ΚΦΕ και χορηγεί έντυπη
βεβαίωση αποδοχών-συντάξεων στο όνομα των κληρονόμων όπου στη στήλη των
αναδρομικών συντάξεων αναγράφεται η ένδειξη «ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ».
Από τα ανωτέρω, όμως, προκύπτει ότι οι διατάξεις της παρ. 4
του άρθρου 60 του ΚΦΕ περί διενέργειας παρακράτησης είκοσι τοις εκατό (20%) σε
ποσά που καταβάλλονται αναδρομικά βάσει νόμου, δικαστικής απόφασης ή συλλογικής
σύμβασης, αναφέρονται σε εισοδήματα από μισθωτή εργασία και συντάξεις κατά το
άρθρο 12 του ΚΦΕ.
Αντίθετα, οι ως άνω διατάξεις δεν εφαρμόζονται σε ποσά που
καταβάλλονται μετά θάνατον στους κληρονόμους του ασφαλισμένου καθώς αυτά, ως
στοιχείο της κληρονομιαίας περιουσίας, δεν αποτελούν εισόδημα, αλλά υπόκεινται
σε φόρο μόνο στο πλαίσιο της κληρονομικής διαδοχής σύμφωνα με τις οικείες
διατάξεις, κατά τις οποίες οι δικαιούχοι-κληρονόμοι οφείλουν να υποβάλουν
δήλωση φόρου κληρονομίας.
Επιστροφή φόρου
Προκειμένου για την επιστροφή του παραπάνω αχρεωστήτως
παρακρατηθέντος φόρου, και για λόγους χρηστής διοίκησης, οι κληρονόμοι θα
πρέπει να υποβάλλουν, σύμφωνα με την περ. γ' της παρ.1 του άρθρου 1 της
Α.1042/2023 απόφασης Διοικητή ΑΑΔΕ, τροποποιητική δήλωση φορολογίας εισοδήματος
του φορολογικού έτους που έλαβαν τα σχετικά ποσά στην αρμόδια Δ.Ο.Υ,
αναγράφοντας στους κωδ.611-612 («Φόροι για τους οποίους δεν υπάρχει ηλεκτρονική
πληροφόρηση») της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων (Έντυπο Ε1)
το πόσο του φόρου που παρακρατήθηκε από τα ποσά που έλαβαν από τον Ε.Φ.Κ.Α. Η
συμπλήρωση των ως άνω κωδικών θα γίνεται βάσει της σχετικής βεβαίωσης για τον
παρακρατηθέντα φόρο που τους έχει χορηγηθεί από τη αρμόδια υπηρεσία του
Ε.Φ.Κ.Α, η οποία και θα πρέπει να προσκομίζεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ.
Χωρίς πρόστιμο
Ακόμη, το σύνολο του χρηματικού ποσού ως στοιχείο της
κληρονομιαίας περιουσίας, εφόσον δεν έχει ήδη αναγραφεί, συμπληρώνεται στους
κωδικούς 781-782, καθώς δεν εμπίπτει στο εννοιολογικό πεδίο καμίας κατηγορίας
εισοδήματος. Οι εν λόγω τροποποιητικές δηλώσεις θα παραλαμβάνονται χωρίς
κυρώσεις σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 54 ΚΦΔ (ν.
4987/2022), εφαρμοζομένων σε κάθε περίπτωση των διατάξεων του άρθρου 19 του
κώδικα αυτού.
Η αρμόδια Δ.Ο.Υ., αφού διενεργήσει έλεγχο προκειμένου να
διαπιστωθεί ότι δεν έχει ήδη γίνει επιστροφή ή συμψηφισμός του παραπάνω φόρου
στη δήλωση του κληρονόμου, θα προβαίνει σε εκκαθάριση της υποβληθείσας
τροποποιητικής δήλωσης, ώστε να συμψηφιστεί ο παρακρατούμενος φόρος.
Παράταση για την συμβολαιακή
Με Δελτία Τύπου της 24ης Μαΐου των υπουργείου
Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων δόθηκε παράταση της προθεσμίας υποβολής των
στοιχείων των συμφωνητικών συμβολαιακής γεωργίας στην ειδική εφαρμογή της ΑΑΔΕ
Η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών αναφέρει
«Στη σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση που συνυπέγραψαν ο
Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων,
ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών και ο Υφυπουργός Οικονομικών,
προβλέπεται επίσης ότι τα στοιχεία των συμβάσεων θα μπορούν να επιβεβαιώνονται από
τους αγοραστές μέχρι και 28/7/2023.
Με γνώμονα τη διευκόλυνση των δικαιούχων της απαλλαγής, χορηγείται
επαρκής χρόνος για την υποβολή των απαιτούμενων στοιχείων των συμφωνητικών,
ώστε οι δικαιούχοι να μπορέσουν να λάβουν έγκαιρα το σχετικό ευεργέτημα»
Στην ανακοίνωση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης,
αναφέρεται ότι τα στοιχεία των εν λόγω συμβάσεων που αφορούν πωλήσεις προϊόντων
που έχουν διενεργηθεί εντός του 2022 βάσει συμβάσεων εντός του 2022 ή νωρίτερα,
υποβάλλονται, από τους επαγγελματίες αγρότες του άρθρου 1 για την εφαρμογή της
απαλλαγής από το φόρο κατά πενήντα τοις εκατό (50%), πριν την υποβολή των
δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2022 και το αργότερο μέχρι
και τις 30/6/2023 και επιβεβαιώνονται ή απορρίπτονται από τον αγοραστή μέχρι
και τις 28/7/2023.
Οι παραγωγοί του άρθρου 2 υποβάλλουν τα στοιχεία των
συμβάσεων που συντάχθηκαν από 26/5/2022 και έως 31/12/2022, για την εφαρμογή
του ευεργετήματος απαλλαγής από τον φόρο κατά τριάντα τοις εκατό (30%), μέχρι
και τις 30/6/2023 και επιβεβαιώνονται ή απορρίπτονται από τον αγοραστή μέχρι
και τις 28/7/2023.
Αλωνιάτης
Απόστολος
Οικονομολόγος
- φοροτεχνικός, Α' Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών
Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και
συγγραφέας.
Δημοσιεύθηκε στην
εφημερίδα Voice (Finance & Markets Voice) , το
Σάββατο 3 Ιουνίου 2023.
