Με δεμένα χέρια η κυβέρνηση στα προνοιακά και κοινωνικά επιδόματα
Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μεταρρύθμιση του προνοιακού συστήματος εξαρτάται το περιεχόμενο που θα λάβουν οι μεταρρυθμίσεις στα κοινωνικά επιδόματα, τις οποίες υποδεικνύει το νέο Μνημόνιο.
Μαζί με αυτές τις μνημονιακές μεταρρυθμίσεις διακυβεύεται εν μέρει και η εν εξελίξει κυβερνητική πολιτική εκστρατεία για την προώθηση "μη μνημονιακών" μέτρων στήριξης των εργαζομένων και των αυταπασχολούμενων, όπως αυτά που αποφάσισε το Κυβερνητικό Συμβούλιο Κοινωνικής Πολιτικής την περασμένη Πέμπτη.
Αρμόδια κυβερνητικά στελέχη αναφέρουν στο Capital.gr πως η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μεταρρύθμιση του προνοιακού συστήματος έπρεπε να είχε ήδη παραδοθεί από τα τέλη του περασμένου Ιουλίου.
Ωστόσο, αυτό δεν έχει γίνει. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, η σχετική έκθεση έπρεπε να παραδοθεί την περασμένη άνοιξη, αλλά το γεγονός ότι αυτή δεν περιέλαβε καμία αναφορά στα αναπηρικά επιδόματα οδήγησε την ελληνική πλευρά και την Κομισιόν στο να ζητήσουν να υπάρξει σχετική προσθήκη.
Έτσι οι εμπειρογνώμονες της Παγκόσμιας Τράπεζας ξεκίνησαν ξανά την έρευνα και τη συμπληρωματική σύνταξη της έκθεσής τους.
Η διαπραγμάτευση μεταξύ κυβέρνησης-θεσμών δεν μπορεί να ξεκινήσει χωρίς αυτή την έκθεση.
Και αυτό -σύμφωνα με τις ίδιες πηγές- για δύο λόγους:
-Πρώτον, γιατί το ίδιο το Μνημόνιο προβλέπει ρητά πως "η κυβέρνηση θα υιοθετήσει νομοθεσία για μία σημαντική μεταρρύθμιση του προνοιακού συστήματος, βασισμένη στις σχετικές συστάσεις της σχετικής έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας".
-Κατά δεύτερον, το ΔΝΤ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην έκθεση αυτή, καθώς με βάση αυτή θα καθορίσει τη στάση του.
Δεν ισχύει, όμως, ακριβώς το ίδιο για την κυβέρνηση, η οποία επιχειρεί να διαμορφώσει τη δική της θέση βασισμένη στη γραμμή "καμία περικοπή επιδομάτων", την ώρα που το ΔΝΤ φέρεται να έχει ήδη ζητήσει "μαχαίρι" 200 εκατ. ευρώ από τα αναπηρικά επιδόματα.
Αυτό κατέστησε σαφές και η ίδια η αρμόδια αναπληρώτρια Υπουργός Εργασίας (με τομέα ευθύνης το κοινωνικό κράτος), κ. Θεανώ Φωτίου, σε συνέντευξή της.
Κατά τ’ άλλα,το Μνημόνιο προβλέπει επακριβώς :
1) "Τη θέσπιση μίας μεγάλης μεταρρύθμισης του συστήματος οικογενειακών επιδομάτων μέχρι το Νοέμβριο του 2017, με στόχο να βελτιωθεί η στόχευση και να αυξηθεί η ισότητα μεταξύ των παιδιών που υποστηρίζονται, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2018".
2) "Τη νομοθέτηση και την εφαρμογή μίας μεταρρύθμισης στο χώρο των επιδομάτων αναπηρίας μέχρι το Νοέμβριο 2017" .
Συγκεκριμένα πρέπει να υιοθετηθεί "νέα νομοθεσία" για "ένα πιλοτικό πρόγραμμα μετάβασης από τη σημερινή διαδικασία αξιολόγησης των επιδομάτων σε μια λειτουργική αξιολόγηση για τον προσδιορισμό της ικανότητας του ατόμου να ασκεί δραστηριότητες καθημερινής ζωής".
Το πιλοτικό πρόγραμμα του συστήματος αξιολόγησης της λειτουργικής αναπηρίας "θα εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2018". Ο σχετικός νόμος θα περάσει τον Μάιο του 2018 και "θα εναρμονίσει όλους τους κανόνες εισφορών αναπηρίας και της κοινωνικής πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένου του νόμου 4387/2016".
Η εφαρμογή του νόμου "σε πανεθνική κλίμακα θα ξεκινήσει μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018 (δηλαδή από την 1η Ιουλίου 2018, τα επιδόματα αναπηρίας, για όλους τους δικαιούχους σε εθνικό επίπεδο, θα καθοριστούν σταδιακά και θα χορηγηθούν με βάση τη νέα λειτουργική εκτίμηση)".
3) "Τον σχεδιασμό μίας μεταρρύθμισης των επιδομάτων (στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων δαπανών), για τις μεταφορές μέχρι τον Νοέμβριο του 2017. Η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2018 μετά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής μεταρρύθμισης των εισιτηρίων από τις εταιρείες μεταφορών".
4) "Την ολοκλήρωση μίας μελέτης για τον εξορθολογισμό των εκπαιδευτικών επιδομάτων (στο πλαίσιο των αναθεωρήσεων δαπανών), μέχρι τον Ιούνιο του 2017 προκειμένου να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις έως τον Οκτώβριο του 2017".
5) "Τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για τον προσδιορισμό του σχεδιασμού των επιδομάτων στέγασης μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017" .
Λίγο μετά την υπογραφή του νέου Μνημονίου, στο οποίο αναφέρονται όλα τα παραπάνω, το ΔΝΤ εξέδωσε τη δική του έκθεση για το ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής.
Σ’ αυτήν έκανε τρεις πολύ σημαντικές παρατηρήσεις σε σχέση με τις επικείμενες ανατροπές στον "χάρτη" των κοινωνικών επιδομάτων. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ δήλωσε πως:
-"Οι αρχές σχεδιάζουν να αναβαθμίσουν τα στεγαστικά, οικογενειακά και στεγαστικά επιδόματα μετατρέποντας τα υπάρχοντα προγράμματα και αναδιανέμοντας τους πόρους προς την κατεύθυνση λιγότερων και καλύτερα στοχευμένων προγραμμάτων (μέχρι τέλος Ιουνίου 2018)".
Όπως προκύπτει από την παραπάνω φράση, το ΔΝΤ υποστηρίζει την αναδιανομή των υπαρχόντων χρηματοδοτικών κονδυλίων σε πιο λίγα προγράμματα, τα οποία -όμως- θα έχουν καλύτερη στόχευση προς εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που πρέπει να απευθύνονται, διευκρινίζουν στο Capital.gr κυβερνητικά στελέχη με εμπειρία στη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς.
-Ενώ εφαρμόζεται το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, άλλα κοινωνικά επιδόματα "παραμένουν κατακερματισμένα, ελλιπώς σχεδιασμένα και αναποτελεσματικά σε σχέση με τα διεθνή επίπεδα".
Ο επανασχεδιασμός των κοινωνικών επιδομάτων θα πρέπει να λάβει υπόψη τα διεθνή πρότυπα, ενώ αφήνεται ένα "παράθυρο" για ενσωμάτωση και άλλων επιδομάτων στο Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
-"Τα επανασχεδιασμένα προγράμματα θα ενισχυθούν περαιτέρω το 2023 σαν μέρος του πακέτου ενίσχυσης της ανάπτυξης" το οποίο θα διαμορφώσει η κυβέρνηση.
Στο σημείο αυτό το ΔΝΤ προφανώς μιλά για προνοιακές μεταρρυθμίσεις σε δύο δόσεις. Η μία θα πραγματοποιηθεί όπως ήδη προβλέπει το Μνημόνιο το 2017-2018, στα πλαίσια του προγράμματος προσαρμογής και η άλλη μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, δηλαδή το 2023, εγείροντας λογικά ερωτηματικά για τον ρόλο του ΔΝΤ μέχρι τότε, αλλά και για τη φύση του "αναπτυξιακού πακέτου" στο οποίο αναφέρεται.
*Διαβάστε ακόμα:
Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μεταρρύθμιση του προνοιακού συστήματος εξαρτάται το περιεχόμενο που θα λάβουν οι μεταρρυθμίσεις στα κοινωνικά επιδόματα, τις οποίες υποδεικνύει το νέο Μνημόνιο.
Μαζί με αυτές τις μνημονιακές μεταρρυθμίσεις διακυβεύεται εν μέρει και η εν εξελίξει κυβερνητική πολιτική εκστρατεία για την προώθηση "μη μνημονιακών" μέτρων στήριξης των εργαζομένων και των αυταπασχολούμενων, όπως αυτά που αποφάσισε το Κυβερνητικό Συμβούλιο Κοινωνικής Πολιτικής την περασμένη Πέμπτη.
Αρμόδια κυβερνητικά στελέχη αναφέρουν στο Capital.gr πως η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μεταρρύθμιση του προνοιακού συστήματος έπρεπε να είχε ήδη παραδοθεί από τα τέλη του περασμένου Ιουλίου.
Ωστόσο, αυτό δεν έχει γίνει. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, η σχετική έκθεση έπρεπε να παραδοθεί την περασμένη άνοιξη, αλλά το γεγονός ότι αυτή δεν περιέλαβε καμία αναφορά στα αναπηρικά επιδόματα οδήγησε την ελληνική πλευρά και την Κομισιόν στο να ζητήσουν να υπάρξει σχετική προσθήκη.
Έτσι οι εμπειρογνώμονες της Παγκόσμιας Τράπεζας ξεκίνησαν ξανά την έρευνα και τη συμπληρωματική σύνταξη της έκθεσής τους.
Η διαπραγμάτευση μεταξύ κυβέρνησης-θεσμών δεν μπορεί να ξεκινήσει χωρίς αυτή την έκθεση.
Και αυτό -σύμφωνα με τις ίδιες πηγές- για δύο λόγους:
-Πρώτον, γιατί το ίδιο το Μνημόνιο προβλέπει ρητά πως "η κυβέρνηση θα υιοθετήσει νομοθεσία για μία σημαντική μεταρρύθμιση του προνοιακού συστήματος, βασισμένη στις σχετικές συστάσεις της σχετικής έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας".
-Κατά δεύτερον, το ΔΝΤ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην έκθεση αυτή, καθώς με βάση αυτή θα καθορίσει τη στάση του.
Δεν ισχύει, όμως, ακριβώς το ίδιο για την κυβέρνηση, η οποία επιχειρεί να διαμορφώσει τη δική της θέση βασισμένη στη γραμμή "καμία περικοπή επιδομάτων", την ώρα που το ΔΝΤ φέρεται να έχει ήδη ζητήσει "μαχαίρι" 200 εκατ. ευρώ από τα αναπηρικά επιδόματα.
Αυτό κατέστησε σαφές και η ίδια η αρμόδια αναπληρώτρια Υπουργός Εργασίας (με τομέα ευθύνης το κοινωνικό κράτος), κ. Θεανώ Φωτίου, σε συνέντευξή της.
Κατά τ’ άλλα,το Μνημόνιο προβλέπει επακριβώς :
1) "Τη θέσπιση μίας μεγάλης μεταρρύθμισης του συστήματος οικογενειακών επιδομάτων μέχρι το Νοέμβριο του 2017, με στόχο να βελτιωθεί η στόχευση και να αυξηθεί η ισότητα μεταξύ των παιδιών που υποστηρίζονται, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2018".
2) "Τη νομοθέτηση και την εφαρμογή μίας μεταρρύθμισης στο χώρο των επιδομάτων αναπηρίας μέχρι το Νοέμβριο 2017" .
1) "Τη θέσπιση μίας μεγάλης μεταρρύθμισης του συστήματος οικογενειακών επιδομάτων μέχρι το Νοέμβριο του 2017, με στόχο να βελτιωθεί η στόχευση και να αυξηθεί η ισότητα μεταξύ των παιδιών που υποστηρίζονται, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2018".
2) "Τη νομοθέτηση και την εφαρμογή μίας μεταρρύθμισης στο χώρο των επιδομάτων αναπηρίας μέχρι το Νοέμβριο 2017" .
Συγκεκριμένα πρέπει να υιοθετηθεί "νέα νομοθεσία" για "ένα πιλοτικό πρόγραμμα μετάβασης από τη σημερινή διαδικασία αξιολόγησης των επιδομάτων σε μια λειτουργική αξιολόγηση για τον προσδιορισμό της ικανότητας του ατόμου να ασκεί δραστηριότητες καθημερινής ζωής".
Το πιλοτικό πρόγραμμα του συστήματος αξιολόγησης της λειτουργικής αναπηρίας "θα εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2018". Ο σχετικός νόμος θα περάσει τον Μάιο του 2018 και "θα εναρμονίσει όλους τους κανόνες εισφορών αναπηρίας και της κοινωνικής πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένου του νόμου 4387/2016".
Η εφαρμογή του νόμου "σε πανεθνική κλίμακα θα ξεκινήσει μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018 (δηλαδή από την 1η Ιουλίου 2018, τα επιδόματα αναπηρίας, για όλους τους δικαιούχους σε εθνικό επίπεδο, θα καθοριστούν σταδιακά και θα χορηγηθούν με βάση τη νέα λειτουργική εκτίμηση)".
3) "Τον σχεδιασμό μίας μεταρρύθμισης των επιδομάτων (στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων δαπανών), για τις μεταφορές μέχρι τον Νοέμβριο του 2017. Η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2018 μετά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής μεταρρύθμισης των εισιτηρίων από τις εταιρείες μεταφορών".
4) "Την ολοκλήρωση μίας μελέτης για τον εξορθολογισμό των εκπαιδευτικών επιδομάτων (στο πλαίσιο των αναθεωρήσεων δαπανών), μέχρι τον Ιούνιο του 2017 προκειμένου να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις έως τον Οκτώβριο του 2017".
5) "Τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για τον προσδιορισμό του σχεδιασμού των επιδομάτων στέγασης μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017" .
3) "Τον σχεδιασμό μίας μεταρρύθμισης των επιδομάτων (στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων δαπανών), για τις μεταφορές μέχρι τον Νοέμβριο του 2017. Η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2018 μετά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής μεταρρύθμισης των εισιτηρίων από τις εταιρείες μεταφορών".
4) "Την ολοκλήρωση μίας μελέτης για τον εξορθολογισμό των εκπαιδευτικών επιδομάτων (στο πλαίσιο των αναθεωρήσεων δαπανών), μέχρι τον Ιούνιο του 2017 προκειμένου να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις έως τον Οκτώβριο του 2017".
5) "Τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για τον προσδιορισμό του σχεδιασμού των επιδομάτων στέγασης μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017" .
Λίγο μετά την υπογραφή του νέου Μνημονίου, στο οποίο αναφέρονται όλα τα παραπάνω, το ΔΝΤ εξέδωσε τη δική του έκθεση για το ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής.
Σ’ αυτήν έκανε τρεις πολύ σημαντικές παρατηρήσεις σε σχέση με τις επικείμενες ανατροπές στον "χάρτη" των κοινωνικών επιδομάτων. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ δήλωσε πως:
-"Οι αρχές σχεδιάζουν να αναβαθμίσουν τα στεγαστικά, οικογενειακά και στεγαστικά επιδόματα μετατρέποντας τα υπάρχοντα προγράμματα και αναδιανέμοντας τους πόρους προς την κατεύθυνση λιγότερων και καλύτερα στοχευμένων προγραμμάτων (μέχρι τέλος Ιουνίου 2018)".
Όπως προκύπτει από την παραπάνω φράση, το ΔΝΤ υποστηρίζει την αναδιανομή των υπαρχόντων χρηματοδοτικών κονδυλίων σε πιο λίγα προγράμματα, τα οποία -όμως- θα έχουν καλύτερη στόχευση προς εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που πρέπει να απευθύνονται, διευκρινίζουν στο Capital.gr κυβερνητικά στελέχη με εμπειρία στη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς.
-Ενώ εφαρμόζεται το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, άλλα κοινωνικά επιδόματα "παραμένουν κατακερματισμένα, ελλιπώς σχεδιασμένα και αναποτελεσματικά σε σχέση με τα διεθνή επίπεδα".
Ο επανασχεδιασμός των κοινωνικών επιδομάτων θα πρέπει να λάβει υπόψη τα διεθνή πρότυπα, ενώ αφήνεται ένα "παράθυρο" για ενσωμάτωση και άλλων επιδομάτων στο Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
-"Τα επανασχεδιασμένα προγράμματα θα ενισχυθούν περαιτέρω το 2023 σαν μέρος του πακέτου ενίσχυσης της ανάπτυξης" το οποίο θα διαμορφώσει η κυβέρνηση.
Στο σημείο αυτό το ΔΝΤ προφανώς μιλά για προνοιακές μεταρρυθμίσεις σε δύο δόσεις. Η μία θα πραγματοποιηθεί όπως ήδη προβλέπει το Μνημόνιο το 2017-2018, στα πλαίσια του προγράμματος προσαρμογής και η άλλη μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, δηλαδή το 2023, εγείροντας λογικά ερωτηματικά για τον ρόλο του ΔΝΤ μέχρι τότε, αλλά και για τη φύση του "αναπτυξιακού πακέτου" στο οποίο αναφέρεται.
*Διαβάστε ακόμα: