Χρονικά όρια εργασίας, απολύσεις και λοιπές αλλαγές στα εργασιακά λόγω κορωνοϊού.

Η κρίση του κορωνοϊού επηρέασε το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας. Μεγάλο πλήγμα δέχθηκαν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι. Η υγειονομική κρίση έφερε τα πάνω – κάτω στις εργασιακές σχέσεις. Αλλαγές στα χρονικά όρια εργασίας, στις απολύσεις, στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. Αλλαγές οι οποίες ενώ θεωρούνται έκτακτες και πρόσκαιρες, θα επηρεάζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα την αγορά εργασίας, την οικονομία, την κοινωνία.
Ας δούμε κάποιες από τις βασικές αλλαγές που έγιναν στα εργασιακά, εξ’ αιτίας της κρίσης του κορωνοϊού:

Δυνατότητα κατά παρέκκλιση λειτουργίας επιχειρήσεων κατά τις Κυριακές και αργίες

Εφόσον εξακολουθεί να υπάρχει άμεσος κίνδυνος εμφάνισης και διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες (δηλ. από 14/2/2020 έως και 13/9/2020), επιτρέπεται τις Κυριακές και αργίες, η λειτουργία των επιχειρήσεων που έχουν ως αντικείμενο την παραγωγή, τη μεταφορά και τον εφοδιασμό τροφίμων, καυσίμων, φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού προς καταστήματα/επιχειρήσεις πώλησης σχετικών ειδών. Η λειτουργία των επιχειρήσεων αυτών, γίνεται κατά παρέκκλιση των διατάξεων του Β.Δ. 748/1966, το οποίο απαγορεύει την λειτουργία των επιχειρήσεων (εκτός ορισμένων περιπτώσεων) κατά τις Κυριακές και αργίες.
Για τους εργαζόμενους κατά τις ημέρες αυτές θα πρέπει να τηρούνται οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για χρονικά όρια και αμοιβή (προσαύξηση 75%)

Ωράρια – Οργάνωση χρόνου εργασίας

Στο άρθρο 13ο της ΠΝΠ ΦΕΚ Α’ 90/1-5-2020 προβλέπεται ότι οι επιχειρήσεις, των οποίων είχε ανασταλεί η λειτουργία με εντολή δημόσιας αρχής ή ήταν πληττόμενες σημαντικά, βάσει ΚΑΔ, μπορούν να προσαρμόζουν το ωράριο εργασίας των εργαζομένων τους με το ωράριο λειτουργίας τους.
Η ως άνω προσαρμογή του ωραρίου των εργαζομένων πραγματοποιείται με την προϋπόθεση ότι δεν μεταβάλλεται το είδος της σύμβασης εργασίας των εργαζομένων αυτών.
Η διάταξη έχει εφαρμογή από την δημοσίευση της ΠΝΠ δηλαδή από 1/5/2020, δεν προβλέπεται όμως μέχρι ποια ημερομηνία μπορεί να εφαρμόζεται.

Υπερωρίες

Σύμφωνα με το 15ο άρθρο της ΠΝΠ – ΦΕΚ Α’ 64/14-3-2020, εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται άμεσος κίνδυνος εμφάνισης και διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, η έλλειψη του οποίου βεβαιώνεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της ΠΝΠ, δηλαδή από 14/3/20 έως 14/9/20, επιχειρήσεις που έχουν εξαντλήσει τα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων τους, μπορούν να τους απασχολήσουν υπερωριακά χωρίς σχετική απόφαση έγκρισης του Υπουργού Εργασίας, η έκδοση της οποίας απαιτεί γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας (Α.Σ.Ε.). Η εν λόγω υπερωριακή απασχόληση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα ανώτατα ημερήσια όρια που προβλέπονται από τις σχετικές διατάξεις.
Εάν π.χ. ο εργαζόμενος έχει ήδη καλύψει το ανώτατο όριο των 120 υπερωριών σε μια επιχείρηση, θα μπορεί να απασχοληθεί επί πλέον ώρες υπερωριακά χωρίς την ειδική άδεια του υπουργού εργασίας. Για τις ώρες αυτές πέραν των 120, η αμοιβή υπολογίζεται προσαυξημένη κατά 60%, ενώ για τις 120 ώρες η προσαύξηση είναι 40%.

Τηλεργασία

Με την ΠΝΠ της 11/3/2020 δόθηκε η δυνατότητα στον εργοδότη, με απόφασή του (χωρίς συναίνεση του εργαζόμενου) να καθορίζει ότι η εργασία που παρέχεται από τον εργαζόμενο στον προβλεπόμενο από την ατομική σύμβαση τόπο εργασίας, θα πραγματοποιείται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασία). Το μέτρο αυτό με τα σημερινά δεδομένα, ισχύει έως 31/5/2020 (απ. 16135/499/2020)

Μεταφορά εργαζόμενου σε άλλη επιχείρηση του ομίλου

Ο εργοδότης του οποίου η επιχειρηματική δραστηριότητα πλήττεται σημαντικά ή τελεί υπό απαγόρευση της επιχειρηματικής δραστηριότητάς του με κρατική εντολή μπορεί να μεταφέρει προσωπικό από επιχείρηση του ομίλου σε επιχείρηση του ιδίου ομίλου, κατόπιν σχετικής μεταξύ τους συμφωνίας. Ο εργοδότης δηλαδή αποφασίζει μονομερώς τη μεταφορά του εργαζόμενου και η αναφερόμενη συμφωνία αφορά τη συμφωνία μεταξύ των επιχειρήσεων του ομίλου, για την επικείμενη μεταφορά.
Οι επιχειρήσεις του ομίλου που θα εφαρμόσουν τη παραπάνω διάταξη υποχρεούνται να διατηρήσουν, συνολικά, τον ίδιο αριθμό εργαζομένων που απασχολούνταν πριν από τη μεταφορά. (άρθ. 10ο της ΠΝΠ – ΦΕΚ Α΄68/20-3-2020)
Δεν προσδιορίζεται καταληκτική ημερομηνία ισχύος της διάταξης αυτής.

Εκ περιτροπής εργασία (προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας)

Η ιδιότυπη αυτή μορφή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας καθιερώθηκε με to ένατο άρθρο  της ΠΝΠ – ΦΕΚ 68 Α’ 20-3-2020,. Είναι σύστημα επιβαλλόμενο μονομερώς από τον εργοδότη και το διάστημα εφαρμογής του μπορεί να φθάσει μέχρι 20/9/2020.

Με το εν λόγω σύστημα το οποίο αρχικά μπορούσε να τύχει εφαρμογής μόνο στις πληττόμενες βάσει ΚΑΔ επιχειρήσεις, ο εργοδότης μπορούσε χωρίς ιδιαίτερες διαδικασίες, να θέσει σε εκ περιτροπής απασχόληση τουλάχιστον το 50% του προσωπικού του, με απασχόληση το λιγότερο για δύο εβδομάδες το μήνα με ανάλογη μείωση των αποδοχών. Από το μέτρο αυτό δεν εξαιρούνταν ούτε οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση.

Με την ΠΝΠ του Μαΐου, ΦΕΚ 90 Α’, το σύστημα επεκτάθηκε και στις επιχειρήσεις που έκλεισαν υποχρεωτικά και επαναλειτουργούν με κρατική εντολή.  Οι επιχειρήσεις αυτές, αλλά και οι πληττόμενες βάσει ΚΑΔ, μπορούν να προβαίνουν σε ανάκληση της αναστολής των συμβάσεων εργασίας για το 40% τουλάχιστον των εργαζομένων τους που βρίσκονται σε αναστολή εργασιακής σχέσης εφόσον η αναστολή έχει διατηρηθεί κατ’ ελάχιστο για δεκαπέντε (15) ημέρες και τότε μπορούν να κάνουν χρήση του συστήματος της εκ περιτροπής εργασίας του άρθ. 9 της από 20-3-2020 ΠΝΠ για τους εργαζόμενους αυτούς. Καταργείται δηλαδή η προστασία από την αλλαγή των όρων σύμβασης για 45 ημέρες μετά τη λήξη της αναστολής της σύμβασης εργασίας τους.

Για τον υπολογισμό του 50% εξ’ αρχής υπήρχε ασάφεια επί ποίου προσωπικού υπολογίζεται και ως εκ τούτου ο καθένας το ερμήνευε και το εφάρμοζε κατά το δοκούν. Με την ΚΥΑ  αριθ. 17788/346 ΦΕΚ 1779/10-5-20, ορίζεται ότι για τον υπολογισμό του απαιτούμενου 50% του προσωπικού της επιχείρησης, λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των εργαζομένων των οποίων ανακλήθηκε η αναστολή των συμβάσεων εργασίας τους. Για το λοιπό προσωπικό δηλαδή δεν ισχύει το μέτρο;

Απολύσεις

Για τις επιχειρήσεις που ανέστειλαν την λειτουργία τους με κρατική εντολή και συνεχίζεται η αναστολή λειτουργία τους, απαγορεύεται να κάνουν απολύσεις για όσο χρονικό διάστημα παραμένουν κλειστές. Αν π.χ. η αναστολή ισχύει έως 31 Μαΐου, τότε μόνο από 1 Ιουνίου και μετά, μπορούν να προβαίνουν σε απολύσεις του προσωπικού τους.

Επαναλειτουργούσες επιχειρήσεις με εντολή δημόσιας αρχής, εφόσον δεν κάνουν χρήση της παράτασης αναστολής συμβάσεων, μπορούν να προβαίνουν σε απολύσεις του προσωπικού τους αμέσως μετά την επαναλειτουργία τους.
Αν δηλαδή η επιχείρηση, μετά από την υποχρεωτική αναστολή λειτουργία της, επαναλειτουργήσει στις 18/5/2020, με το σύνολο του προσωπικού της (χωρίς να παρατείνει την αναστολή συμβάσεων εργασίας) έχει δικαίωμα να προβεί σε απολύσεις του προσωπικού της από 18/5/2020 και μετά.

Αν όμως παρατείνουν την αναστολή των συμβάσεων μέρους του προσωπικού τους, απαγορεύεται να προβούν σε απολύσεις για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η αναστολή των συμβάσεων.
Επιπλέον δεσμεύονται στη διατήρηση των ίδιου αριθμού θέσεων εργασίας για διάστημα 45 ημερών από τη λήξη της αναστολή των συμβάσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας (συμβάσεις πλήρους ή μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης). Στην έννοια του ιδίου αριθμού θέσεων εργασίας δεν συμπεριλαμβάνονται οι αποχωρούντες οικειοθελώς από την εργασία τους, οι αποχωρούντες λόγω συνταξιοδότησης, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση εργασίας τους λήγει κατά τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος των 45 ημερών. (ΚΥΑ  17788/346 – Β’ 1779).

Η αρχική αναφορά στο θέμα της προστασίας επί 45μερο, έγινε με την ΚΥΑ 12998/ 232/2020 στην οποία αναφέρεται η διατήρηση του ίδιου αριθμού θέσεων εργασίας με τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας κατά την 21/3/2020. Δε κατανοούμε τη διαφοροποίηση της τελευταίας  ΚΥΑ  17788/346 – Β’ 1779 στο θέμα αυτό, η οποία μιλάει μόνο για ίδιο είδος σύμβασης εργασίας, εκτός κι αν λειτουργεί συμπληρωματικά με την παλαιότερη διάταξη και δεν το αναφέρει.

Επιχειρήσεις που κάνουν χρήση του συστήματος ασφαλούς λειτουργίας (εκ περιτροπής εργασία) ή του μέτρου της μεταφοράς προσωπικού σε άλλη επιχείρηση του ομίλου υποχρεούνται για όσο χρονικό διάστημα εφαρμόζουν τα μέτρα αυτά, να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων που απασχολούσαν κατά την έναρξη εφαρμογής τους.

Παράταση ισχύος κανονιστικών όρων ΣΣΕ και ΔΑ

Η ισχύς των κανονιστικών όρων των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ) και των Διαιτητικών Αποφάσεων, (ΔΑ) των οποίων η τρίμηνη παράταση ισχύος, έληξε από την 29 Φεβρουαρίου 2020 έως και 30 Απριλίου 2020, παρατείνεται έως και 30 Ιουνίου 2020. (άρθρο 15ο ΠΝΠ 1-5-20)

Η ομάδα του ergasiaka-gr