ΚΑΤΑ 12,5% ΜΕΙΩΘΗΚΑΝ ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 2009-2015 Εκοψαν (και) από τα τρόφιμα τα νοικοκυριά

ΚΑΤΑ 12,5% ΜΕΙΩΘΗΚΑΝ ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 2009-2015

Εκοψαν (και) από τα τρόφιμα τα νοικοκυριά

«Μαχαίρι» στις δαπάνες τους έβαλαν οι Έλληνες καταναλωτές μετά το ξέσπασμα της κρίσης και των μειώσεων που έγιναν σε μισθούς και συντάξεις στο πλαίσιο των Μνημονίων. Αποκαλυπτική των περικοπών που εκαναν τα νοικοκυριά τα τελευταία χρόνια είναι τα ευρήματα του ΙΕΛΚΑ από την επεξεργασία της έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛ.ΣΤΑΤ., το 2015 για την κατανάλωση τροφίμων στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η μηνιαία δαπάνη των νοικοκυρών σε ήδη παντοπωλείου έχει μειωθεί την τελευταία επταετία 2009-2015 κατά 16,3%, ενώ η δαπάνη σε τρόφιμα κατά 12,5%.

Το 2009 το μέσο νοικοκυριό δαπανούσε μηνιαία σε είδη παντοπωλείου 444 ευρώ, ενώ το ποσό αυτό διαμορφώθηκε σε 371 ευρώ, δηλαδή 73 ευρώ λιγότερο. Συνολικά οι δαπάνες παντοπωλείου, διατροφής και εστίασης (δηλαδή, οι δαπάνες που σχετίζονται με τη διατροφή) μειώθηκαν κατά 23,4% την πενταετία 2009-2015. Με εξαίρεση το 2010, οπότε και η δαπάνη σε είδη παντοπωλείου των νοικοκυριών παρουσίασε για τελευταία φορά αύξηση, κάθε χρόνο έκτοτε εμφανίζεται μείωση που κυμαίνεται από 0,6% έως και 6,3%.

Όμως, ενώ η δαπάνη των νοικοκυριών σε είδη παντοπωλείου σε αξία μειώθηκε, η δαπάνη ως ποσοστό επί των συνολικών αγορών των νοικοκυριών αυξήθηκε. Το 2010 η δαπάνη σε είδη παντοπωλείου αντιστοιχούσε στο 21,5% των αγορών του μέσου νοικοκυριού, ενώ το 2015 αντιστοιχούσε στο 26,2%, αυξήθηκε δηλαδή κατά 4,7%. Πρακτικά ενώ η δαπάνη σε είδη παντοπωλείου μειώθηκε, οι υπόλοιπες δαπάνες (π.χ. είδη ένδυσης, είδη επίπλωσης, υπηρεσίες) μειώθηκαν με ακόμα μεγαλύτερο ρυθμό. Η εξέλιξη αυτή είναι αναμενόμενη καθώς τα περισσότερα από τα προϊόντα παντοπωλείου και ειδικά τα είδη διατροφής εξυπηρετούν βασικές ανάγκες του καταναλωτή και κατά συνέπεια πιο δύσκολο να περικοπούν σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, ένα μεγάλο μέρος της μείωσης της δαπάνης που παρατηρείται αντιστοιχεί στην αξιοποίηση από τον καταναλωτή προσφορών και εκπτώσεων. Ένα άλλο σημαντικό μέρος αντιστοιχεί σε μεταβολή καταναλωτικών συνηθειών προς φθηνότερες εναλλακτικές προϊόντων (π.χ. κοτόπουλο αντί για μοσχάρι), σε μικρότερες συσκευασίες και αξιοποίηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Να σημειωθεί πως το 2010 η μέση μηνιαία δαπάνη στο σούπερ μάρκετ ανέρχονταν σε 250 ευρώ, με το 32% των αγορών να αφορά προϊόντα σε έκπτωση ή προωθητική ενέργεια και το μέσο όφελος στα 15 ευρώ. Το 2015 η μέση δαπάνη εκτιμάται σε 220 ευρώ, με το 42% των αγορών να αφορά προϊόντα σε έκπτωση ή προωθητική ενέργεια και το μέσο όφελος στα 25 ευρώ.

Όσον αφορά το 2016, η εκτίμηση είναι ότι θα παρατηρηθεί νέα σχετική μείωση στη δαπάνη ειδών παντοπωλείου, αλλά μικρότερη από αυτή του 2015. Αυτή είναι και η εκτίμηση των στελεχών της αγοράς όπως αποτυπώθηκε στην πρόσφατη έρευνα τάσεων στελεχών λιανεμπορίου του ΙΕΛΚΑ του Σεπτεμβρίου 2016. Συγκεκριμένα, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος τα στελέχη σε ποσοστό 66%, δηλαδή δύο στους τρεις, να εκτιμούν ότι οι πωλήσεις το διάστημα Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου 2016 θα είναι μειωμένες σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015. Μεσοσταθμικά τα στελέχη δηλώνουν στην έρευνα ότι περιμένουν οι πωλήσεις (χωρίς ΦΠΑ) στα Σούπερ Μάρκετ το 2016 να μειωθούν κατά 2,4% και επομένως η δαπάνη των νοικοκυριών κατά περίπου 1,9%.

«Φτωχός» ένας στους τρεις Ελληνες

Σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ζουν πάνω από ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα και κατά μέσο όρο ένας στους τέσσερις στην Ε.Ε., σύμφωνα με τα στοιχεία του 2015, που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Eurostat. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το 2015 βρισκόταν αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού το 35,7% του πληθυσμού (3,8 εκατ. άνθρωποι), έναντι 28,1% το 2008. Στην Ε.Ε., το αντίστοιχο ποσοστό επανήλθε το 2015 στα επίπεδα του 2008, δηλαδή στο 23,7% (118,8 εκατ. άνθρωποι).Σύμφωνα με τη Eurostat, ένας άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, όταν αντιμετωπίζει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω προβληματικές καταστάσεις: Είτε θεωρείται φτωχός (δηλαδή έχει εισοδήματα μικρότερα του 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος), είτε ζει σε κατάσταση ένδειας (δηλαδή στερείται βασικά καταναλωτικά αγαθά ή αδυνατεί να αντεπεξέλθει σε στοιχειώδεις οικονομικές υποχρεώσεις), είτε ζει σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της ανεργίας (δηλαδή σε οικογένεια που κανένα μέλος της δεν έχει «κανονική δουλειά»). Ως προς την Ελλαδα, σε συνθήκες φτώχειας βρίσκεται το 21,4% του πληθυσμού, σε συνθήκες ένδοιας το 22,2%, ενώ ζει σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της ανεργίας το 16,8% του πληθυσμού. Τα αντίστοιχα μέσα ποσοστά στην Ε.Ε. είναι 17,3%, 8,1% και 10,5%.