ΟΙ 19 ΛΥΣΕΙΣ-ΑΝΑΣΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΤΤΕ «Κούρεμα» δόσης, εκχώρηση σπιτιού αλλά και διαγραφή χρεών στα «κόκκινα» δάνεια

ΟΙ 19 ΛΥΣΕΙΣ-ΑΝΑΣΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΤΤΕ

«Κούρεμα» δόσης, εκχώρηση σπιτιού αλλά και διαγραφή χρεών στα «κόκκινα» δάνεια

Το «πράσινο φως» για μαζική αναδιάρθρωση των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων για χιλιάδες πολίτες που βρίσκονται με τη θηλιά στον λαιμό, αλλά και επιχειρηματικών δανείων, δίνει ο αναθεωρημένος Κώδικας Δεοντολογίας που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος. Ο νέος Κώδικας προτείνει λύσεις προκειμένου να ρυθμιστούν χιλιάδες δάνεια που δεν εξυπηρετούνται, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης κατά 41 δισ. ευρώ τουλάχιστον από τα 108 δισ. που είναι σήμερα.

Η ΤτΕ προτείνει σειρά λύσεων και οριστικών διευθετήσεων που αποτελούν διεθνή πρακτική για δανειολήπτες που βρίσκονται σε δυσχερή οικονομική κατάσταση και αδυνατούν να ανταποκριθούν στους υφιστάμενους όρους της πιστοδότησης. Οι λύσεις που προτείνονται χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες και θα μπορούσαν να είναι βραχυπρόθεσμοι, μακροπρόθεσμοι και λύσεις οριστικές.

Μάλιστα, οι τράπεζες θα μπορούν να προχωρούν ακόμη και σε οριστικό «κούρεμα» των οφειλών, αφού πρώτα εξαντλούνται οι υπόλοιπες λύσεις. Μεταξύ αυτών είναι κεφαλαιοποίηση χρεών, μειώσεις στις δόσεις, μειώσεις επιτοκίων, αύξηση του χρόνου αποπληρωμής, περίοδος χάριτος, εκχώρηση ακινήτου του δανειζόμενου καθώς και συμφωνία ανταλλαγής του μετοχικού κεφαλαίου με χρέος, ώστε οι τράπεζες να καθίστανται μέτοχοι των επιχειρήσεων.

Τύποι βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων 
Ως βραχυπρόθεσμοι τύποι ρυθμίσεων θεωρούνται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μικρότερη των δύο ετών, που αφορούν σε περιπτώσεις όπου οι δυσκολίες αποπληρωμής κρίνονται, βάσιμα, προσωρινές.

[1] Κεφαλαιοποίηση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών: H κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και η αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.

[2] Τακτοποίηση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών: Συμφωνία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα.

[3] Μειωμένη Δόση Μεγαλύτερη των Οφειλόμενων Τόκων: Μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο που υπερβαίνει αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο.

[4] Καταβολή μόνο τόκων: Κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου καταβάλλονται μόνο τόκοι.

[5] Μειωμένη Δόση Μικρότερη των Οφειλόμενων Τόκων: Μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο. Οι ανεξόφλητοι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.

[6] Περίοδος Χάριτος: Αναστολή πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο. Οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.

Τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων 
Κατατάσσονται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μεγαλύτερη των δύο (2) ετών, με στόχο τη μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης ή/και της δανειακής επιβάρυνσης, λαμβάνοντας υπόψη συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής.

[7] Μείωση Επιτοκίου: Μείωση του επιτοκίου ή του επιτοκιακού περιθωρίου.

[8] Παράταση Διάρκειας: Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή μετάθεση της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου).

[9] Διαχωρισμός Οφειλής : Διαχωρισμός της οφειλής του δανειολήπτη σε δύο τμήματα:

i) το τμήμα του δανείου, το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει, με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του, και

ii) το υπόλοιπο τμήμα του δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξ αρχής από τα δύο μέρη.

[10] Μερική Διαγραφή Οφειλής: Οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης του ιδρύματος, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

[11] Λειτουργική Αναδιάρθρωση Επιχείρησης: Αναδιοργάνωση της επιχείρησης, ώστε να καταστεί βιώσιμη και ικανή για την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Η αναδιοργάνωση μπορεί να περιλαμβάνει ενέργειες, όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισμός του κόστους, ο εταιρικός μετασχηματισμός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων ή/και η παροχή νέων δανείων.

[12] Συμφωνία Ανταλλαγής Χρέους με Μετοχικό Κεφάλαιο: Μετατροπή μέρους της οφειλής σε μετοχικό κεφάλαιο, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

Λύσεις Οριστικής Διευθέτησης 
Ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης μεταξύ και δανειολήπτη ή ο τερματισμός αυτής, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Μεταξύ των λύσεων είναι:

[13] Λοιπές Εξωδικαστικές Ενέργειες: Οι εξωδικαστικές ενέργειες που δεν εμπίπτουν σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες.

[14] Εθελοντική Παράδοση Ενυπόθηκου Ακινήτου: O δανειολήπτης, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί οικειοθελώς (δηλαδή χωρίς να απαιτηθεί η προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες από πλευράς του ιδρύματος) την κυριότητα του υπέγγυου ακινήτου στο ίδρυμα. Στη σχετική συμφωνία διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.

[15] Μετατροπή σε Ενοικίαση/Χρηματοδοτική Μίσθωση: O δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο ίδρυμα υπογράφοντας σύμβαση ενοικίασης/χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης του ακινήτου για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.

[16] Εθελοντική Εκποίηση Ενυπόθηκου Ακινήτου: O δανειολήπτης προβαίνει οικειοθελώς σε πώληση του υπέγγυου ακινήτου σε τρίτο με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυμα προβαίνει σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.

[17] Διακανονισμός Απαιτήσεων: Εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία το ίδρυμα λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά (ή ισοδύναμα μετρητών) είτε σειρά προκαθορισμένων τμηματικών καταβολών. Στο πλαίσιο του διακανονισμού το ίδρυμα ενδέχεται να προβαίνει σε μερική διαγραφή της απαίτησης.

[18] Υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό: Το ίδρυμα υπερθεματίζει στον πλειστηριασμό αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εμπράγματης εξασφάλισης στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής με τη συναίνεση του δανειολήπτη.

[19] Ολική Διαγραφή Οφειλής: To ίδρυμα αποφασίζει τη διαγραφή του συνόλου της οφειλής εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται περαιτέρω ανάκτηση.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Ενημέρωση του δανειολήπτη από τις τράπεζες σε 15 ημέρες

Μήνυμα στις τράπεζες να ενημερώνουν λεπτομερώς τους δανειολήπτες και να ορίζουν συγκεκριμένες προθεσμίες που πρέπει να τηρηθούν, στέλνει η ΤτΕ, ενώ παράλληλα δίνει και έναν οδηγό με τα στοιχεία που πρέπει να προσκομίσει ο δανειολήπτης, ώστε να μη λάβει ενδεχομένως τον χαρακτηρισμό του «μη συνεργάσιμου», που μπορεί να έχει συνέπεια τον εκπλειστηριασμό της κύριας κατοικίας του.

Κάθε τράπεζα υποχρεούται να συστήσει Επιτροπή Ενστάσεων -που θα κρίνει ενστάσεις δανειοληπτών που χαρακτηρίσθηκαν ως μη συνεργάσιμοι- και να θεσπίσει Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων, με κατηγοριοποίηση δανείων και δανειοληπτών.

Ο Κώδικας Δεοντολογίας καθιερώνει γενικές αρχές συμπεριφοράς και υιοθετεί βέλτιστες πρακτικές, τόσο για τις τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες, με στόχο την εξεύρεση λύσεων ρύθμισης ή οριστικού διακανονισμού οφειλών σε καθυστέρηση, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες και ιδιαιτερότητες κάθε δανειολήπτη.

Στον αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας, μεταξύ άλλων, εξειδικεύεται περαιτέρω το πεδίο εφαρμογής του, αποσαφηνίζεται σειρά διαδικασιών επικοινωνίας με τους δανειολήπτες και λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και για περιπτώσεις δανείων με πολλαπλούς πιστωτές. Στο κεφάλαιο που αναφέρεται στο μη συνεργάσιμο δανειολήπτη, σημειώνεται ότι:

• Η τράπεζα θα πρέπει να ενημερώσει με επιστολή τον δανειολήπτη για το γεγονός αυτό εντός 15 ημερολογιακών ημερών και να του γνωστοποιεί τον λόγο που τον χαρακτήρισε ως μη συνεργάσιμο, τις λεπτομέρειες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα βάση του οποίου θα κινηθεί η τράπεζα (π.χ. διαδικασία ρευστοποίησης του ακινήτου).
• Να επισημαίνει τον κίνδυνο εκποίησης περιουσίας και των εγγυητών. Μάλιστα οι εγγυητές θα εξακολουθούν να είναι υπόχρεοι για τυχόν εναπομείναν υπόλοιπο, μετά τον εκπλειστηριασμό της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη.

Από την εφαρμογή του Κώδικα εξαιρούνται:

α) Απαιτήσεις από συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1 Ιανουαρίου 2015, β) απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στο Νόμο 3869/2010, για την οποία έχει ορισθεί δικάσιμος, γ) απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη, κατά του οποίου τρίτοι πιστωτές έχουν κινήσει δικαστικές ενέργειες για την εξασφάλιση προς αυτούς χρεών ή έχει ήδη τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Τα στάδια που προβλέπει ο νέος Κώδικας είναι τα εξής:

• επικοινωνία με τον δανειολήπτη,
• συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών,
• αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων,
• πρόταση κατάλληλων λύσεων στον δανειολήπτη,
• διαδικασία εξέτασης ενστάσεων.

Γραπτό μήνυμα μετά από 60 ημέρες καθυστέρησης

Η τράπεζα θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον δανειολήπτη ακόμα και αν το δάνειο βρίσκεται σε καθυστέρηση μερικών ημερών. Η γραπτή επικοινωνία είναι υποχρεωτική, αν το δάνειο βρίσκεται σε καθυστέρηση πάνω από 60 μέρες.

Με την ενημέρωση η τράπεζα καλεί τον δανειολήπτη σε ρύθμιση και του ζητά να της προσκομίσει τα οικονομικά του στοιχεία, συμπληρώνοντας τη φόρμα «Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης» (ΤΟΚ).

Η τράπεζα αξιολογεί τα οικονομικά στοιχεία του δανειολήπτη και συνεκτιμά: την περιουσιακή κατάσταση του, την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, λαμβάνοντας υπόψη σε κάθε περίπτωση το συνολικό ύψος και τη φύση των χρεών του δανειολήπτη περιλαμβανομένων τυχόν οφειλών του έναντι άλλων ιδρυμάτων ή φορολογικών ή άλλων δημοσίων αρχών ή ασφαλιστικών φορέων, το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του και τη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής των οφειλών εκ μέρους του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη της περιόδου ρύθμισης.

Επίσης η αξιολόγηση βασίζεται σε καθορισμένα και διαφανή κριτήρια και διαδικασίες που το ίδρυμα διαθέτει με βάση τις εν λόγω διατάξεις προληπτικής εποπτείας, λαμβάνοντας υπόψη το ελάχιστο επίπεδο των «ευλόγων δαπανών» διαβίωσης που προσήκει στην περίπτωση του δανειολήπτη.

Σε περίπτωση υποβολής αντιπρότασης από τον δανειολήπτη, το ίδρυμα υποχρεούται να προβεί σε αξιολόγηση της εν λόγω αντιπρότασης και, εντός δύο μηνών από την παραλαβή της, είτε να συναινέσει με την αντιπρόταση είτε να απαντήσει εγγράφως ότι την απορρίπτει και ότι παραμένει ενεργός η αρχική του πρόταση, με τη βασική σχετική τεκμηρίωση είτε να υποβάλει νέα πρόταση, η οποία είναι και η τελική.