Η επιμένουσα εργαζόμενη νικά
gunaikes-dikaiomata-630.jpg
Τι αποκαλύπτουν τα στοιχεία του Συνηγόρου του Πολίτη, ΣΕΠΕ και ΓΣΕΕ για την εκμετάλλευση των γυναικών στην απορρυθμισμένη αγορά εργασίας | ΕUROKINISSI / ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ
«Εν τη ενώσει και με τον αγώνα η ισχύς» στην Ελλάδα. Και στις εργασιακές ανισότητες προηγούνται οι... κυρίες -και δη οι μητέρες-, φαίνεται όμως ότι πιάνουν τόπο οι καταγγελίες στις αρμόδιες αρχές (όταν οι θιγόμενες βρουν το θάρρος να τις κάνουν), ενώ απέναντι στην Ε.Ε. -παρά τις διακηρύξεις περί δικαιοσύνης και ισότητας- η χώρα μας έχει μόνο μία σύσταση να ακολουθήσει: τη συμμόρφωση με το πρόγραμμα σταθερότητας...
Δεν είναι δα και είδηση το γεγονός ότι η οικονομική κρίση χρησιμοποιείται σαν όχημα από μερίδα εργοδοτών, ώστε να περάσουν με «κόκκινο» μια σειρά από δυσμενείς μεταβολές σε βάρος των εργαζομένων. Aρωγός τους, βέβαια, πέρα από την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, είναι και ο περιορισμός στην προστασία της. Με δεδομένη την ανασφάλεια, αλλά και την ανεργία, ίσως πάλι να μην ξενίζει το γεγονός ότι σ’ αυτήν την κούρσα εργασιακών παραβιάσεων προηγούνται οι... κυρίες και δη οι μητέρες -μέλλουσες και μη.
Αλλωστε, οι περισσότερες καταγγελίες που φτάνουν στους θεσμούς, αφορούν την ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο της εγκυμοσύνης και της χρήσης της άδειας μητρότητας. Για το 2013, από τις 99 καταγγελίες γυναικών στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) οι 84 αφορούσαν τέτοιες διακρίσεις, με κυρίαρχες 33 απολύσεις εγκύων και 32 απολύσεις κατά την περίοδο προστασίας της μητρότητας.
Εργασία-λάστιχο
Επιπλέον, ολοένα και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια αναφέρονται και οι πιέσεις για την αποδοχή ευέλικτων σχέσεων εργασίας. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2012, σύμφωνα επίσης με τα στοιχεία του ΣΕΠΕ, αυξήθηκαν κατά 117,9% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2011 οι περιπτώσεις μετατροπής συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε εκ περιτροπής εργασία, με μονομερή απόφαση του εργοδότη.
Ενδεικτικό τού τι επικρατεί είναι και το γεγονός ότι σχεδόν το ένα τέταρτο (23%) των 3.362 γυναικών, που απευθύνθηκαν στο Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων και Ανέργων (ΚΕΠΕΑ) και στις Δομές Ισότητας της ΓΣΕΕ από το 2012 μέχρι το πρώτο εξάμηνο φέτος, τις απασχολούσε το θέμα της τροποποίησης των συμβάσεων, με κανόνα τις βλαπτικές μεταβολές και τη μετάπτωση σε ευέλικτες σχέσεις εργασίας.
Οπως εξηγεί στην «Εφ.Συν.» ο ειδικός γραμματέας της Επιθεώρησης Εργασίας, Κ. Πανταζής, μόνο ενδεικτικά μπορούν να είναι τα στοιχεία, αφού δεν αναφέρονται όλα τα περιστατικά που αφορούν τις διακρίσεις λόγω φύλου, και όχι τόσο από άγνοια όσο κυρίως από φόβο. Είναι χαρακτηριστικό των πιέσεων που δέχονται οι εργαζόμενες ότι πέρσι 15 από τις 99 καταγγελίες στο ΣΕΠΕ τελικά αποσύρθηκαν.
Κρίμα, αφού -σε μεγάλο βαθμό- αυτό που ίσως δεν είναι και τόσο γνωστό είναι ότι βρίσκεται λύση. Συγκεκριμένα, στο σύνολο των 99 προσφυγών, 35 υποθέσεις επιλύθηκαν, 34 βρίσκονται στα δικαστήρια, ακόμη 9 περιπτώσεις ήταν σε εξέλιξη και στις υπόλοιπες εκκρεμούσε η έκδοση πορίσματος του Συνηγόρου του Πολίτη ή είχαν επιβληθεί και πρόστιμα.
Πόσες πιθανότητες, όμως, υπάρχουν να προσφύγει κάποιος που θίγεται εργασιακά σε μια αρχή προάσπισής του; Δυστυχώς λίγες, αφού είναι οι περισσότερο μορφωμένοι και σε καλύτερη επαγγελματική κατάσταση -δηλαδή προέρχονται από την ανώτερη και μεσαία κοινωνική τάξη- αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα τα δικαιώματά τους και έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αξιοποιήσουν τους μηχανισμούς προστασίας τους.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό του ΣτΠ, σχετικά με τη δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών σε Αρχές και θεσμούς προστασίας των δικαιωμάτων τους, οι πλέον ευάλωτοι κοινωνικά και οικονομικά προσφεύγουν σπανιότερα σε αυτούς τους θεσμούς και οι γυναίκες ακόμη πιο σπάνια. Με λίγα λόγια, αυτοί που τους έχουν ενδεχομένως περισσότερο ανάγκη τους χρησιμοποιούν και λιγότερο.
Ειδικότερα για τις γυναίκες: «Πρόκειται για τις γυναίκες των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, οι οποίες υφίστανται το αποτέλεσμα της σώρευσης αιτιών ανισότητας, αφού είναι εκείνες που συχνά επιβαρύνονται περισσότερο και από άλλα προβλήματα (ανεργία, οικογενειακή κατάσταση κ.λπ.) και δεν έχουν την ευχέρεια να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που τους προσφέρονται για να προστατευθούν», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Στερεότυπα
Διόλου τυχαία, μέσα σ’ αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, ακόμη και οι ευνοϊκές ρυθμίσεις υπέρ των γυναικών -όπως η δυνατότητά τους να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα- γίνονται μπούμερανγκ και φτάνει σε ορισμένες περιπτώσεις να λειτουργεί σε βάρος τους... ως υποχρεωτική συνταξιοδότηση, ανεξάρτητα αν την επιθυμεί. Είναι ο τρόπος που βρίσκουν τα στερεότυπα να κυριαρχήσουν, διατηρώντας την εργασία ως μια συμπτωματική κατάσταση των γυναικών έναντι του κύριου προορισμού τους, που δεν είναι άλλος από την ενασχόληση με τα οικιακά.
Καλλιόπη Σπανού, Συνήγορος του Πολίτη
«Στοχευμένη ενημέρωση των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων»
«Υπάρχει λύση; Μπορεί να γίνει κάτι;». Σε αυτά τα ερωτήματα μας απαντά η Καλλιόπη Σπανού, Συνήγορος του Πολίτη:
«Το κρίσιμο ζήτημα είναι η απελπιστική κατάσταση στην αγορά εργασίας. Τέτοιες συνθήκες ευνοούν καταχρηστικές ή και εκβιαστικές συμπεριφορές εκ μέρους εργοδοτών, που γνωρίζουν την ανάγκη των εργαζομένων να διατηρήσουν τη δουλειά τους. Ακόμη και εκεί που η θεσμική θωράκιση είναι επαρκής, εκδηλώνονται ανάλογες συμπεριφορές. Πάντως είναι ελπιδοφόρο ότι πολλοί εργοδότες, όταν με την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη έλθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους, ανακαλούν.
»Είναι προφανές ότι η ενημέρωση των πολιτών για τα δικαιώματά τους αποτελεί μια σημαντική προϋπόθεση άσκησής τους. Η στοχευμένη μάλιστα ενημέρωση των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων οφείλει να είναι κύριο μέλημα τόσο των υπηρεσιών όσο και συνδικαλιστικών σωματείων και οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών».
● Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ - Εκθεση για ισότητα φύλων
Κατρακυλήσαμε 33 θέσεις λόγω Μνημονίου μεταξύ 2010-2014
Το μεγάλο πλήγμα που δέχτηκε η ισότητα των φύλων τα χρόνια της κρίσης στη χώρα μας φανερώνει και η πρόσφατη έκθεση για την ισότητα των δύο φύλων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Η Ελλάδα εξέπεσε 33 θέσεις στην κατάταξη από το 2010 μέχρι το 2014, σε σύγκριση με 142 χώρες που εξετάζονται στην έκθεση. Ετσι, από την 58η θέση στη γενική κατάταξη το 2010 έπεσε στην 91η φέτος, καταλήγοντας πίσω από χώρες όπως η Ουγκάντα. Η ραγδαία καθίζηση ανισότητας εντοπίζεται το 2012, όταν βρέθηκε στην 82η θέση για να συνεχιστεί η ελεύθερη πτώση.
Το ενδιαφέρον είναι ότι, όπως μας διαβεβαίωσε η υπεύθυνη γυναικών της ΓΣΕΕ Κατερίνα Μπουγιούκου, «δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία αποτίμησης και αξιολόγησης των επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση και ειδικά σε βάρος των γυναικών, καθώς η χώρα μας έχει επισήμως εξαιρεθεί από τις σχετικές ευρωπαϊκές έρευνες από τότε που υλοποιεί το πρόγραμμα σταθερότητας. Παρά την απόσταση μεταξύ ελληνικής πραγματικότητας και στόχων περί σύγκλισης που έχουν τεθεί από την Ε.Ε. και σε ζητήματα ισότητας του φύλου στην αγορά εργασίας, η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες υπό επιτήρηση χώρες, εξαιρείται από την παρακολούθηση της εφαρμογής τους με αιτιολόγηση την εφαρμογή προγράμματος δημοσιονομικής πειθαρχίας. Είναι, λοιπόν, εμφανής η αντίφαση μεταξύ των δηλώσεων και της πραγματικής στοχοθεσίας των ευρωπαϊκών θεσμών, καθώς ελέγχεται αποκλειστικά για την ορθή και πλήρη εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στα μνημόνια του δανεισμού».
Δομές Ισότητας
Αλλωστε και το σχετικό πρόγραμμα ενημέρωσης και συμβουλευτικής του ΚΕΠΕΑ, οι Δομές Ισότητας Γυναικών που υλοποιούνται από το 2012, ενδέχεται να κλείσουν μέχρι το τέλος της χρονιάς, καθώς δεν έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για τη συνέχιση της λειτουργίας τους. Στο πλαίσιο εφαρμογής τους λειτουργεί η γραμμή βοήθειας (801 110 1900), έχουν καταγραφεί 4.976 ατομικά αιτήματα από άνδρες και γυναίκες που ζητούσαν ενημέρωση για τα εργασιακά, ασφαλιστικά-συνταξιοδοτικά και συνδικαλιστικά τους δικαιώματα, ενώ περίπου 1.800 άτομα έχουν συμμετάσχει στα σεμινάρια και τα βιωματικά εργαστήρια που έχουν πραγματοποιηθεί όλο αυτό το διάστημα. «Και τα αιτήματα διαρκώς αυξάνονται από όσες ζητούν βοήθεια, για να διαχειριστούν τα όσα αντιμετωπίζουν στην εργασία τους, καθώς οι συνθήκες γίνονται όλο και πιο δύσκολες», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» μας λέει η Νατάσσα Μπέτζιου από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, που ασχολείται στην κεντρική Δομή Ισότητας.
Η διαχείριση του άγχους και η συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή, τόσο λόγω των πιεστικών συνθηκών εργασίας όσο και λόγω της έντασης που επικρατεί πια και στις συναδελφικές σχέσεις, καθώς η ανασφάλεια κυριαρχεί, οι εθελούσιες έξοδοι που σπρώχνουν τις γυναίκες «σχεδόν με τη βία» να αποχωρήσουν από τους χώρους εργασίας, η καταστρατήγηση συμβάσεων και ωραρίου είναι μερικά από τα κρίσιμα ζητήματα που έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν στις Δομές Ισότητας.
Ούτε να το σκεφτείς να γίνεις μάνα!
Η εργοδοτική αυθαιρεσία φαίνεται να απογειώνεται όταν η εργαζόμενη τολμήσει να γίνει μητέρα, όπως φαίνεται από τις περιπτώσεις που προσέφυγαν στον Συνήγορο του Πολίτη:
■ Εκδοτική εταιρεία απέλυσε τρεις εργαζόμενες κατά το χρονικό διάστημα προστασίας από απόλυση λόγω μητρότητας, χωρίς να αναφέρει κάποιον «σπουδαίο λόγο». Υπάλληλος γραφείου, αμέσως μόλις επέστρεψε στην εργασία της μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας, διαπίστωσε ότι είχε προσληφθεί άλλος στη θέση της, ενώ ο εργοδότης της τής ανέθετε πλέον αποκλειστικά εξωτερικές εργασίες και καθόλου αρμοδιότητες σχετικές με το αντικείμενό της.
■ Το ίδιο σκηνικό φαίνεται να επαναλαμβάνεται και στις δομές ισότητας, όπου εργαζόμενη ήρθε αντιμέτωπη με την απαίτηση του εργοδότη να υπογράψει σύμβαση, με τον όρο να μην τεκνοποιήσει τα επόμενα δύο έτη. Τραπεζοϋπάλληλος σε μεγάλη τράπεζα επί 20ετία, όταν γέννησε, δεν μπόρεσε να κάνει κανονική χρήση άδειας λοχείας ή ανατροφής παιδιού.
■ Ξεχωρίζει η αναφορά σε δομή ισότητας ότι οι καθαρίστριες στα δημόσια σχολεία, που έχουν συμβάσεις έργου, ενημέρωσαν ότι δεν έχουν το δικαίωμα να απουσιάσουν, και -αν απουσιάσουν- θα πρέπει να τις καλύψει «δικό» τους άτομο (από το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον, το οποίο τις καλύπτει και είναι ανασφάλιστο), που θα το εγκρίνει ο διευθυντής. Αν μείνουν έγκυες, λύεται η σύμβαση και μετά την εγκυμοσύνη υπογράφουν νέα.
■ Το τελευταίο διάστημα παρόμοιες υποθέσεις απασχολούν όλο και πιο συχνά την κοινή γνώμη. Μόλις την περασμένη βδομάδα, το Παράρτημα Ηρακλείου του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών κατήγγειλε τεχνική εταιρεία ότι απειλεί έγκυο εργαζόμενή της να «ρίξει» το παιδί της, για να συνεχίσει να δουλεύει!
Ασπίδα οι συλλογικές συμβάσεις
Εκτός από τη θετική -σε μεγάλο αριθμό- έκβαση περιπτώσεων που προσέφυγαν στις αρχές, αξίζει να αναφερθεί ότι ο Συνήγορος του Πολίτη διαμεσολαβεί ως εξωδικαστικός μηχανισμός επίλυσης διαφορών, κάτι που σαφώς διευκολύνει, δεδομένης της οικονομικής αδυναμίας ολοένα και περισσότερων εργαζομένων να προσφύγουν δικαστικά. Επίσης, είναι δυνατή η εκπροσώπηση των εργαζομένων μέσω συνδικαλιστικών οργανώσεων, που όμως αποδυναμώνονται στην εποχή των ατομικών συμβάσεων.
Στην αναγκαιότητα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας στέκεται η υπεύθυνη γυναικών της ΓΣΕΕ, κ. Μπουγιούκου: «Διασφάλιζαν επί σειρά ετών τον κατώτατο μισθό, το κατώτατο ημερομίσθιο και τους κατώτατους όρους εργασίας, διαμορφώνοντας μια βάση ασφαλείας με τον ορισμό των ελάχιστων ορίων γενικής οικονομικής και κοινωνικής προστασίας, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες, όπως τις γυναίκες. Οι ανατροπές στο σύστημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των ΣΣΕ που επιβλήθηκαν από το 2010 και μετά, στο πλαίσιο υλοποίησης των δεσμεύσεων του διεθνούς μηχανισμού δανεισμού της Ελλάδας, είχαν άμεση επίδραση στις διαδικασίες συλλογικής διαπραγμάτευσης και ανάδειξης εργασιακών αιτημάτων ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος».
Και μας θυμίζει την πρόσφατη νίκη των εργαζομένων στην εταιρεία SKOT, οι οποίες αναγκάστηκαν να δεχτούν περικοπή μισθού αναλογικά μεγαλύτερη από αυτήν των αντρών συναδέλφων τους. Αλλά μετά από αγώνα όλων των εργαζομένων, ίδρυσαν Σωματείο και κατάφεραν να υπογράψουν Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, εξισορροπώντας σε μεγάλο βαθμό την αδικία που είχαν υποστεί. Για να επιστρέψουμε στο... παρελθόν και το γνωστό «εν τη ενώσει και με τον αγώνα η ισχύς»...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου