ΟΙ ΑΡΓΙΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ «Κλειστόν» εννέα φορές μέσα σε 140 χρόνια

ΟΙ ΑΡΓΙΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

«Κλειστόν» εννέα φορές μέσα σε 140 χρόνια

Του Νίκου Σακελλαρίου
nsakel@pegasus.gr

Ειναι η ένατη φορά στα 140 χρόνια της ιστορίας του που το ελληνικό χρηματιστήριο παραμένει κλειστό. Το χρηματιστήριο έκλεισε σε δύο πτωχεύσεις της Ελλάδας, στη Μικρασιατική Καταστροφή, στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, σε μία εισβολή και σε μία παγκόσμια χρηματιστηριακή κρίση, ενώ δύο φορές έκλεισε για λόγους χρηματιστηριακού πανικού.

Το ελληνικό χρηματιστήριο ιδρύθηκε το 1875 και αποτελεί ένα από τους μακροβιότερους οικονομικούς θεσμούς που συνεισφέρει στην οικοδόμηση της ελληνικής επιχειρηματικότητας και οικονομίας.

Το... καφενείο
Κατάφερε και επιβίωσε και εξελίχθηκε από ένα μικρό παζάρι στον ημιώροφο του καφενείου «η Ωραία Ελλάς» στην Ομόνοια σε ένα σύγχρονο χρηματιστήριο που ακόμη και εν καιρώ κρίσης μέσα στο 2015, πραγματοποιούσε μέσους όγκους συναλλαγών πολλών εκατομμυρίων ευρώ.

Σύμφωνα με το πληρέστερο ιστορικό βιβλίο για το ελληνικό χρηματιστήριο την «Ιστορία Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών» του Μιχαήλ Θ. Πλατανόπουλου που εκδόθηκε το 1976 (αντίτυπα έχουν μόνο οι παλαιοί χρηματιστές και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), οι μεγαλύτερες παύσεις λειτουργίας της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς είναι συνδεδεμένες και με τις ιστορικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας.

Το πρώτο μικρό κλείσιμο της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς ήταν στα Λαυρεωτικά, με το Σκάνδαλο των Λαυρεωτικών του Ανδρέα Συγγρού.

Το παράδοξο ήταν ότι με την πτώχευση κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του Χ. Τρικούπη (1893) το ελληνικό χρηματιστήριο παρότι αδράνησε, τελικά δεν είχε κλείσει ούτε μία ημέρα.

Πόλεμοι και εθνικές καταστροφές
Η επόμενη μεγάλη διακοπή λειτουργίας του ήταν από τις 16 Ιουλίου 1914 λόγω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Το ελληνικό χρηματιστήριο έμεινε κλειστό μέχρι τις 19 Ιανουαρίου 1915 όταν και ξεκίνησε πάλι τη λειτουργία του.

Οι σταθμοί
Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφή παρέμεινε κλειστό από τις 22 Σεπτεμβρίου 1922 μέχρι και τις 8 Οκτωβρίου 1922.

Κατά την επίθεση των Ιταλών στην Ελλάδα, το 1940, το ελληνικό χρηματιστήριο συνέχισε τη λειτουργία του αλλά με πολύ λιγότερα μέλη, καθώς οι περισσότεροι νεαροί χρηματιστές είχαν επιστρατευτεί.

Ωστόσο, η εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα οδήγησε σε κλείσιμο του ελληνικού χρηματιστηρίου στις 18 Απριλίου 1941 μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 1942. Το παράδοξο επίσης είναι ότι δεν έκλεισε κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών του 1944.

Κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, το ελληνικό χρηματιστήριο έκλεισε για ένα μήνα (Ιούλιο 1974) κατά τη διάρκεια της Εισβολής στην Κύπρο.

Ο πανικός του Ιουνίου

Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, το ελληνικό χρηματιστήριο έκλεισε για ένα μήνα τον Ιούνιο 1924 λόγω χρηματιστηριακού πανικού και κραχ, ενώ για το ίδιο διάστημα έκλεισε τον Απρίλιο 1926 λόγω χρηματιστηριακού πανικού. Η επόμενη μεγάλη χρηματιστηριακή κρίση ήταν εξωγενής. Τον Οκτώβριο του 1987, το ελληνικό χρηματιστήριο έκλεισε για δέκα ημέρες εξαιτίας της «Μαύρης Δευτέρας» στις ΗΠΑ, που παρέσυρε όλες τις χρηματιστηριακές αγορές του κόσμου. Το τελευταίο μεγάλο «τράνταγμα» που οδήγησε σε ολιγοήμερο κλείσιμο (τριών ημερών) το ελληνικό χρηματιστήριο ήταν τον Δεκέμβριο του 1997 με το «λουκέτο» στη ΔΕΛΤΑ Χρηματιστηριακή.

Σαφώς και δεν ήταν μία δραματική ιστορική στιγμή, αλλά τη δεδομένη περίοδο είχε προβληματίσει αρκετά τη χρηματιστηριακή αγορά και την επιχειρηματικότητα. H σημερινή κατάσταση και η διακοπή λειτουργίας της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς από τις 26 Ιουνίου μέχρι σήμερα είναι σαφώς η μεγαλύτερη και κρισιμότερη αργία από τη μεταπολίτευση και μετά. Αυτή τη φορά, όμως, προέρχεται από το κλείσιμο των ελληνικών τραπεζών και από μία παράλυτη ελληνική οικονομία. Η επόμενη ημέρα στο ελληνικό χρηματιστήριο σίγουρα δεν θα είναι όπως το αφήσαμε στο τέλος Ιουνίου.

Οι επιπτώσεις

Η επίδραση των μεγάλων αργιών του ελληνικού χρηματιστηρίου στην ελληνική οικονομία στο βάθος χρόνου δεν ήταν όλες ισοδύναμες. Σαφέστατα όσο πιο μικρή συμμετοχή είχαν οι ιδιώτες επενδυτές στο ελληνικό χρηματιστήριο και όσο πιο χαμηλή ήταν η σχέση της κεφαλαιοποίησης/ΑΕΠ τόσο πιο μικρότερη ήταν η επίδραση των αργιών στην πραγματική οικονομία. Για παράδειγμα, το κλείσιμο του ελληνικού χρηματιστηρίου κατά ένα εξάμηνο στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ελάχιστη επίδραση σε σχέση με το κλείσιμο δέκα ημερών τον Οκτώβριο 1987 (Μαύρη Δευτέρα), την αργία λόγω του «λουκέτου» της ΔΕΛΤΑ χρηματιστηριακής ή ακόμη και με την πρόσφατη αργία από τις 26 Ιουνίου μέχρι χθες.

Η σχέση της κεφαλαιοποίησης του ελληνικού χρηματιστηρίου/ΑΕΠ στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν κάτω από 10%, ενώ το 1987 είχε ξεπεράσει το 50% και σήμερα είναι στο 25%. Συνεπώς ελάχιστοι μέτοχοι επηρεάστηκαν από τις αργίες στα πρώιμα χρόνια της ελληνικής κεφαλαιαγοράς σε σχέση με όσους επηρεάστηκαν (οικονομικά και κοινωνικά) στις επόμενες κρίσεις και αργίες. Η μικρή χρηματιστηριακή έκθεση των ελληνικών επιχειρήσεων δεν επέτρεπε τη μετάδοση της χρηματιστηριακής κρίσης στην υπόλοιπη οικονομία και κοινωνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι η κρίση του 1929 στις ΗΠΑ επηρέασε μόνο μεγάλες ξένες εταιρείες στην Ελλάδα και όχι τις ελληνικές.

Νέα εικόνα

Το διάστημα που έχει κλείσει το ελληνικό χρηματιστήριο είναι μεγάλο και ακόμη μεγαλύτερο θα είναι το διάστημα προσαρμογής του στις νέες συνθήκες. Οι 797,5 μονάδες που έκλεισε ο Γενικός Δείκτης την Παρασκευή στις 26 Ιουνίου μοιάζουν σαν ένα μακρινό σημείο μέσα στον χωροχρόνο. Οι ελληνικές τράπεζες όταν ξανανοίξουν δεν θα είναι όπως ήταν εκείνη την ημέρα. Κανείς δεν γνωρίζει πόσο έχουν κτυπηθεί από την έλλειψη ρευστότητας αυτών των 15 ημερών οι ελληνικές εισηγμένες. Τα μεγέθη τους στο τέλος του γ' τριμήνου θα είναι καταφανέστατα χειρότερα από ότι ανέμεναν.

Οι τρεις που παρέμειναν

Από αυτήν την περιπέτεια των 140 ετών που ονομάζεται ελληνικό χρηματιστήριο και είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική οικονομική, πολιτική, στρατιωτική και κοινωνική ιστορία, υπήρχαν τρεις μετοχές που άντεξαν. Η πρώτη είναι η μετοχή της Εθνικής Τράπεζας, η οποία όχι μόνο ήταν η πρώτη εισηγμένη αλλά ουσιαστικά διαμόρφωσε και το ελληνικό χρηματιστήριο κατά τη διάρκεια των 140 ετών. Από τις υπόλοιπες τράπεζες, παρουσία από τον 19ο αιώνα έχει και η Alpha Bank, η οποία εισήχθη ως Τράπεζα Πελοποννήσου για να μετεξελιχθεί σε Πίστεως και μετά σε Alpha Bank, αφού απορρόφησε και την εισηγμένη από το 1890 Ιονική Τράπεζα. Η τρίτη εταιρεία που παραμένει εισηγμένη στο ελληνικό χρηματιστήριο από την εισαγωγή της το 1913 είναι η μετοχή της «Τιτάν», η οποία έκανε δημόσια εγγραφή λίγο πριν από την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτή τη διάρκεια των 140 ετών, οι μετεξελίξεις των εισηγμένων ήταν τεράστιες και έδειξαν και τη διαχρονική μετεξέλιξη της ελληνικής οικονομίας.