Η υπερφορολόγηση τσιγάρων στερεί από το κράτος ετήσια έσοδα 800 εκατ.
Εσοδα της τάξεως τουλάχιστον των 800 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως χάνει το ελληνικό Δημόσιο εξαιτίας των φορολογικών αυξήσεων με τις οποίες έχει επιβαρύνει τα τσιγάρα. Κινδυνεύει, πλέον, με τις νέες αυξήσεις φόρων που έχει δρομολογήσει από το 2017 να χάσει ακόμα περισσότερα, αφού το σοκ που αναμένεται να προκαλέσουν στην αγορά, εκτιμάται πως θα οδηγήσει σε μαζική στροφή στα λαθραία καπνικά προϊόντα. Οι αυξήσεις των λιανικών τιμών που θα ισχύσουν από το 2017 υπολογίζεται πως θα είναι της τάξεως των 40 έως 50 λεπτών ανά πακέτο, συνέπεια της εκτόξευσης της φορολογικής επιβάρυνσης στο 90% της μέσης λιανικής τιμής των τσιγάρων, μακράν η υψηλότερη στην Ευρώπη. Ετσι, η περίπτωση της ελληνικής φορολογικής πολιτικής επί των τσιγάρων, είναι πιθανόν να... διδάσκεται στο μέλλον στα πανεπιστήμια ως παράδειγμα της οικονομικής θεωρίας του Αρθουρ Μπετζ Λάφερ, αφού το φαινόμενο της αντιστρόφως ανάλογης πορείας φόρων και εσόδων είναι ξεκάθαρο: από ένα σημείο και πέρα η αύξηση των φορολογικών συντελεστών μειώνει τα πραγματικά έσοδα. Και καθώς η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου παραμένει επιεικώς σε εμβρυϊκή ηλικία, αιτιάσεις περί θεμάτων δημόσιας υγείας κινδυνεύουν κάλλιστα να χαρακτηριστούν ως υποκριτικές.
Εμμονές
Η αλήθεια είναι πως το Δημόσιο επιμένει να αυξάνει συνεχώς τη φορολογία σε μια αγορά που συρρικνώνεται με ραγδαίους ρυθμούς και παρά το γεγονός πως σταθερά οι προβλέψεις του τακτικού προϋπολογισμού για τα έσοδα από το συγκεκριμένο προϊόν αποδεικνύονται υπέρμετρα αισιόδοξες.
Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο των εσόδων και του πλήγματος σε μια συγκεκριμένη αγορά. Η καπνοκαλλιέργεια αποτελεί βασική παραγωγική δραστηριότητα της ελληνικής οικονομίας και μάλιστα εξωστρεφή. Ομως «κινδυνεύουμε ξεκάθαρα να σφάξουμε την αγελάδα, να τη φάμε και να συνεχίσουμε να περιμένουμε πως θα μας κάνει γάλα» σχολιάζει χαρακτηριστικά οικονομολόγος που ρωτήθηκε από την «Κ» για τις αντοχές του συγκεκριμένου κλάδου. Ο κλάδος των καπνικών προϊόντων πέραν του ότι είναι ένας από σημαντικότερους (και πιο ιστορικούς) για την ελληνική οικονομία, με το 7% περίπου των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού (3,1 δισ. ευρώ το 2015) να προέρχεται απ’αυτόν, απασχολεί 60.000 οικογένειες και αντιπροσωπεύει το 3% των συνολικών και το 9% των αγροτικών εξαγωγών της χώρας.
Οι αριθμοί είναι αδιάψευστοι μάρτυρες αυτού που συμβαίνει στην αγορά: Από φορολογικά έσοδα ύψους 3,9 δισ. ευρώ το 2011 (3 δισ. από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και άλλα 900 εκατ. από τον ΦΠΑ), το 2015 έκλεισε με έσοδα 3,1 δισ. (2,4 δισ. από τον ειδικό φόρο και 700 εκατ. από τον ΦΠΑ) και οι προβολές από τη μέχρι τώρα εξέλιξη του 2016 προμηνύουν περαιτέρω μείωσή τους. Εχουν δηλαδή χαθεί έσοδα ύψους 800 εκατ. ετησίως.
Μερίδια
Ομως δεν φαίνεται να έκοψαν και πάρα πολλοί το κάπνισμα τελικά: Το μερίδιο της αγοράς των λαθραίων αυξήθηκε από 10,1% το 2011 στο 20% φέτος και προβλέπεται να εκτοξευθεί έως και το 25% το 2017 με την επερχόμενη νέα αύξηση της φορολογίας στα καπνικά προϊόντα. Πλην, όμως, η αύξηση αυτή αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση και έχει νομοθετηθεί. Επομένως, λίγα μπορούν να γίνουν πλέον εκτός από τη σταδιακή ίσως εισαγωγή των αυξήσεων προκειμένου να μην υποστεί σοκ η αγορά και θεριέψει περαιτέρω η διακίνηση λαθραίων τσιγάρων και καπνών. Η υπόθεση πως θα μπορούσαν να βρεθούν ισοδύναμα, σκοντάφτει στη «δαιμονοποίηση» των καπνικών προϊόντων, παρά το γεγονός πως αποτελούν βασικό εξαγωγικό προϊόν της χώρας.
Επιπλέον, οι εγχώριες βιομηχανίες, από τις λιγοστές παραγωγικές που έχουν μείνει στη χώρα, καταγράφουν σημαντική συρρίκνωση του τζίρου τους αλλά και ζημίες με ό,τι αυτό σημαίνει και πάλι για τα έσοδα του Δημοσίου από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων. Οι δύο από τις τρεις καπνοβιομηχανίες της χώρας η Παπαστράτος και η ΣΕΚΑΠ έχουν καταγράψει σημαντικές ζημίες, ενώ η Καρέλιας διασώθηκε μόνο λόγω των εξαγωγών της.
Λίγοι, επίσης, έχουν προσέξει πως στα περί τα 35.000 σημεία πώλησης τσιγάρων το 2009 (περίπτερα και ψιλικά) η κερδοφορία από τα καπνικά, που αντιπροσώπευε το 60% και άνω των κερδών τους, μειώθηκε δραματικά, με αποτέλεσμα να υπολογίζεται πως περισσότερα από ένα στα τέσσερα σημεία έκλεισε.
Ετσι, έπειτα από επτά χρόνια συνεχών αυξήσεων στους φόρους, σήμερα η μέση φορολογική επιβάρυνση στη λιανική τιμή τσιγάρων είναι 83,8%. Το παράνομο εμπόριο τσιγάρων έχει αγγίξει το 20% της αγοράς, ενώ την ίδια περίοδο η νόμιμη αγορά τσιγάρων έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 50%.
Προσωρινή αναστολή της αύξησης του ΕΦΚ στα τσιγάρα ζητεί ο κλάδος
Επιστολή στη νέα υφυπουργό Οικονομικών Κατερίνα Παπανάτσιου –η οποία ήταν και η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ στον νόμο για το λαθρεμπόριο καπνού– θ’ αποστείλουν άμεσα οι εκπρόσωποι του καπνικού κλάδου, σε μία ύστατη προσπάθεια να αποτρέψουν ή τουλάχιστον να αναστείλουν προσωρινά τη νέα αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα τσιγάρα, που θα επιβαρύνει το κάθε πακέτο κατά 40 έως 50 λεπτά και θα ισχύσει από 1ης Ιανουαρίου 2017.
Σε χθεσινή κοινή συνέντευξη που πραγματοποίησαν η Πανελλήνια Ομοσπονδία Μισθωτών Περιπτέρων και η Πανελλήνια Διεπαγγελματική Οργάνωση Ακατέργαστου Καπνού (ΠαΔΟΑΚ) υποστήριξαν ότι εφόσον εφαρμοσθεί η 9η κατά σειρά αύξηση φόρου στα τσιγάρα από το 2010 (η 8η έγινε τον περασμένο Ιούνιο με την αύξηση του ΦΠΑ) θα οδηγήσει στον δρόμο περισσότερες από 60.000 οικογένειες που απασχολούνται στην καπνική αλυσίδα και θα κλείσουν τουλάχιστον 3.000 περίπτερα από τα 6.000 που έχουν απομείνει, καθώς πριν από το 2010 οι περιπτερούχοι διέθεταν 11.000 καταστήματα σε ολόκληρη τη χώρα.
Ταυτόχρονα, υποστήριξαν ότι οι απανωτές αυξήσεις στις τιμές των τσιγάρων έχουν προκαλέσει νέα αύξηση του λαθρεμπορίου, που πλέον ξεπερνά το 22% της νόμιμης αγοράς στο δεκάμηνο του 2016 ενώ στα τέλη του 2015 είχε περιοριστεί στο 19,8%.
«Για κάθε ένα ευρώ, λοιπόν, που θα πληρώνει ένας καταναλωτής, τα 90 λεπτά θα πηγαίνουν στο κράτος (ΕΦΚ και ΦΠΑ) και μόλις 10 λεπτά σ’ όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, καλλιεργητές, μεταποιητές, βιομηχανίες, διανομείς, λιανέμποροι», ανέφερε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, κ. Θεόδωρος Μάλλιος. Στο στόχαστρο της υπέρογκης φορολόγησης βρίσκονται όμως και χιλιάδες οικογένειες καπνοπαραγωγών στην ελληνική περιφέρεια, οι οποίες, σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής αλλά και τις μειωμένες επιδοτήσεις, βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση. Οπως ανέφερε ο πρόεδρος της ΠαΔΟΑΚ, κ. Βασίλης Μελενεκλής, «ας κατανοήσουν κυβέρνηση και πολιτικά κόμματα ότι με την αύξηση στους φόρους για τα καπνά δεν τιμωρούν τις μεγάλες καπνοβιομηχανίες, αλλά αντιθέτως τιμωρούν τις δεκάδες χιλιάδες αγροτικές οικογένειες που εργάζονται νυχθημερόν στην παραγωγή ελληνικού καπνού, του πιο ποιοτικού παγκοσμίως». «Συνολικά, η Ελλάδα χάνει ετήσια έσοδα 670 εκατ. ευρώ από το λαθρεμπόριο 4 δισ. λαθραίων τσιγάρων, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΙΟΒΕ», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος των Μεταποιητικών Επιχειρήσεων Ακατέργαστου Καπνού κ. Νίκος Τζούμας.
Ειδική αναφορά στη φορολόγηση των προϊόντων καπνού περιελάμβανε και το εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο του ΣΕΒ. Οπως αναφέρεται, «Για το 2017 προγραμματίζεται η περαιτέρω αύξηση των φόρων των καπνικών προϊόντων, στο υψηλότερο επίπεδο εντός της Ε.Ε., ενώ επιπλέον η φορολογία θα συνδέεται σε μεγαλύτερο βαθμό με την τιμή λιανικής συμπιέζοντας ταυτόχρονα τα αναμενόμενα έσοδα του κράτους από μια ενδεχόμενη μεταστροφή των καταναλωτών σε νόμιμα ή παράνομα φτηνότερα τσιγάρα. Η εμπειρία από το 2010 μας δείχνει ότι η στρατηγική αυτή δεν θα αποδώσει. Το 2016 τα εκτιμώμενα έσοδα από καπνικά παραμένουν στα επίπεδα του 2009, παρά την έκτοτε αύξηση των φόρων στα καπνικά κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες και του κύκλου εργασιών στην αγορά από το 73% στο 84% της μέσης λιανικής τιμής».
Σε χθεσινή κοινή συνέντευξη που πραγματοποίησαν η Πανελλήνια Ομοσπονδία Μισθωτών Περιπτέρων και η Πανελλήνια Διεπαγγελματική Οργάνωση Ακατέργαστου Καπνού (ΠαΔΟΑΚ) υποστήριξαν ότι εφόσον εφαρμοσθεί η 9η κατά σειρά αύξηση φόρου στα τσιγάρα από το 2010 (η 8η έγινε τον περασμένο Ιούνιο με την αύξηση του ΦΠΑ) θα οδηγήσει στον δρόμο περισσότερες από 60.000 οικογένειες που απασχολούνται στην καπνική αλυσίδα και θα κλείσουν τουλάχιστον 3.000 περίπτερα από τα 6.000 που έχουν απομείνει, καθώς πριν από το 2010 οι περιπτερούχοι διέθεταν 11.000 καταστήματα σε ολόκληρη τη χώρα.
Ταυτόχρονα, υποστήριξαν ότι οι απανωτές αυξήσεις στις τιμές των τσιγάρων έχουν προκαλέσει νέα αύξηση του λαθρεμπορίου, που πλέον ξεπερνά το 22% της νόμιμης αγοράς στο δεκάμηνο του 2016 ενώ στα τέλη του 2015 είχε περιοριστεί στο 19,8%.
«Για κάθε ένα ευρώ, λοιπόν, που θα πληρώνει ένας καταναλωτής, τα 90 λεπτά θα πηγαίνουν στο κράτος (ΕΦΚ και ΦΠΑ) και μόλις 10 λεπτά σ’ όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, καλλιεργητές, μεταποιητές, βιομηχανίες, διανομείς, λιανέμποροι», ανέφερε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, κ. Θεόδωρος Μάλλιος. Στο στόχαστρο της υπέρογκης φορολόγησης βρίσκονται όμως και χιλιάδες οικογένειες καπνοπαραγωγών στην ελληνική περιφέρεια, οι οποίες, σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής αλλά και τις μειωμένες επιδοτήσεις, βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση. Οπως ανέφερε ο πρόεδρος της ΠαΔΟΑΚ, κ. Βασίλης Μελενεκλής, «ας κατανοήσουν κυβέρνηση και πολιτικά κόμματα ότι με την αύξηση στους φόρους για τα καπνά δεν τιμωρούν τις μεγάλες καπνοβιομηχανίες, αλλά αντιθέτως τιμωρούν τις δεκάδες χιλιάδες αγροτικές οικογένειες που εργάζονται νυχθημερόν στην παραγωγή ελληνικού καπνού, του πιο ποιοτικού παγκοσμίως». «Συνολικά, η Ελλάδα χάνει ετήσια έσοδα 670 εκατ. ευρώ από το λαθρεμπόριο 4 δισ. λαθραίων τσιγάρων, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΙΟΒΕ», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος των Μεταποιητικών Επιχειρήσεων Ακατέργαστου Καπνού κ. Νίκος Τζούμας.
Ειδική αναφορά στη φορολόγηση των προϊόντων καπνού περιελάμβανε και το εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο του ΣΕΒ. Οπως αναφέρεται, «Για το 2017 προγραμματίζεται η περαιτέρω αύξηση των φόρων των καπνικών προϊόντων, στο υψηλότερο επίπεδο εντός της Ε.Ε., ενώ επιπλέον η φορολογία θα συνδέεται σε μεγαλύτερο βαθμό με την τιμή λιανικής συμπιέζοντας ταυτόχρονα τα αναμενόμενα έσοδα του κράτους από μια ενδεχόμενη μεταστροφή των καταναλωτών σε νόμιμα ή παράνομα φτηνότερα τσιγάρα. Η εμπειρία από το 2010 μας δείχνει ότι η στρατηγική αυτή δεν θα αποδώσει. Το 2016 τα εκτιμώμενα έσοδα από καπνικά παραμένουν στα επίπεδα του 2009, παρά την έκτοτε αύξηση των φόρων στα καπνικά κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες και του κύκλου εργασιών στην αγορά από το 73% στο 84% της μέσης λιανικής τιμής».
Ακριβότερα κατά 0,20 λεπτά τα τσιγάρα και νέα αύξηση από τις αρχές Ιανουαρίου
Η Ελλάδα θα έχει την υψηλότερη φορολογία τσιγάρων στην Ευρώπη, χωρίς παράλληλα να διαθέτει τα μέσα για να πατάξει το παράνομο εμπόριο και να προστατεύσει τα δημόσια έσοδα και τη δημόσια υγεία.
Σε δύο δόσεις θα πραγματοποιηθεί η αύξηση της τιμής στα πακέτα τσιγάρων, προκειμένου να μην επιβαρυνθούν απότομα οι καταναλωτές. Η πρώτη αύξηση των 0,20 λεπτών ανά πακέτο εφαρμόζεται αυτή την περίοδο και ήδη έχει γίνει από δύο πολυεθνικές και θα ακολουθήσουν σταδιακά μέσα στον Νοέμβριο και οι υπόλοιπες εγχώριες και ξένες καπνοβιομηχανίες. Η δεύτερη δόση των 0,30 λεπτών ανά πακέτο θα γίνει στις αρχές του 2017. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», υπήρξε συμφωνία μεταξύ των καπνοβιομηχανιών και των ενώσεων καπνοπωλών προκειμένου να γίνουν σταδιακά οι αυξήσεις και όχι άμεσα, με την έναρξη του 2017, για να μην φανεί η μεγάλη επιβάρυνση στον καταναλωτή.
Υπενθυμίζεται ότι στο σχετικό νομοσχέδιο ψηφίστηκε πρώτη φορά αύξηση της φορολογίας των καπνικών με μεταχρονολογημένη ισχύ. Τα τσιγάρα αποτελούν το πλέον φορολογημένο προϊόν στη χώρα, καθώς ο φόρος φθάνει το 84% της λιανικής τιμής σήμερα και το 90% από 1ης Ιανουαρίου 2017, ενώ η φοροδοτική ικανότητα του κλάδου έχει εξαντληθεί. Περισσότερα από 10.000 περίπτερα και ψιλικά (ένα στα 3) έχουν κλείσει. Η εφαρμογή της νέας αύξησης της φορολογίας στα καπνικά, από 1ης Ιανουαρίου 2017, αναμένεται να αποσταθεροποιήσει εκ νέου τη νόμιμη αγορά προς όφελος του παράνομου εμπορίου. Εκτιμάται από τις εταιρείες του κλάδου ότι με την επικείμενη αύξηση φορολογίας το λαθρεμπόριο θα εκτιναχθεί και τα κρατικά έσοδα θα συνεχίσουν να μειώνονται. Η Ελλάδα θα έχει την υψηλότερη φορολογία τσιγάρων στην Ευρώπη, χωρίς δυστυχώς να έχει τα μέσα να πατάξει το παράνομο εμπόριο και να προστατεύσει τα δημόσια έσοδα και τη δημόσια υγεία. Οπως αναφέρουν στελέχη των εγχώριων καπνοβιομηχανιών, χρειάζεται σταθερό φορολογικό πλαίσιο χωρίς καμία αλλαγή στο επίπεδο και στη δομή του φόρου, προκειμένου να εξομαλυνθεί περαιτέρω η αγορά και να διασφαλιστούν τα δημόσια έσοδα.
Ανησυχητικά είναι τα μηνύματα από το λαθρεμπόριο καπνού το 2016. Οι πληροφορίες που συγκέντρωσε η «Κ» αναφέρουν ότι, κατά το α΄ τρίμηνο 2016, το παράνομο εμπόριο καπνού ξεπέρασε και πάλι το 20% της συνολικής κατανάλωσης. Αλλες πληροφορίες από τα δίκτυα πώλησης μιλούν για κατακόρυφη αύξηση του λαθρεμπορίου τη φετινή χρονιά, καθώς έχουν σταματήσει οι έλεγχοι. Ουσιαστικά ο κλάδος έχει επιστρέψει στο 2014, όταν το λαθρεμπόριο καπνού «κάλυψε» το 20,6% της συνολικής κατανάλωσης. Αντίθετα, το 2015 είχαμε υποχώρηση στο 19,8%. Οι λόγοι αυτής της μείωσης πρέπει να αποδοθούν: α) στη φορολογική σταθερότητα των τελευταίων δύο ετών, καθώς δεν είχε αυξηθεί ο φόρος στα τσιγάρα, β) στις σημαντικές προσπάθειες της Γενικής Γραμματείας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς σε συνεργασία με τις διωκτικές αρχές, που συνέβαλαν στη μικρή κάμψη του λαθρεμπορίου πρώτη φορά ύστερα από έξι χρόνια ραγδαίας ανόδου, και γ) στην έλλειψη χρημάτων από τους καταναλωτές, που περιόρισαν το κάπνισμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου