2 Μάρτη. Απεργιακή συγκέντρωση των εκπαιδευτικών έξω από το υπουργείο Παιδείας
Η εργατική τάξη αρνείται να πληρώσει το κόστος για τις φιλοδοξίες της άρχουσας τάξης που αποδέχεται ο Τσίπρας. Ο Πάνος Γκαργκάνας υποστηρίζει ότι οι αγώνες μπορούν να ανοίξουν εναλλακτική λύση.
Η πολυδιαφημισμένη «καθαρή έξοδος από τα μνημόνια» μέσα στο 2018 έχει αρχίσει να θαμπώνει ήδη από τους πρώτους δυο μήνες της χρονιάς.
Η (ανασχηματισμένη) κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα επιμένει ότι προχωράει κανονικά προς αυτή την έξοδο. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης, που ήδη είναι και υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών επανέλαβε ότι «οι τρεις στόχοι είναι:
Να πετύχουμε την απεξάρτηση από τα μνημόνια. Να φύγουμε από τα μνημόνια και την επιτροπεία, χωρίς προαπαιτούμενα ή αιρέσεις.
Να μπορούμε να αναχρηματοδοτούμε το χρέος μας, αφού βεβαίως ρυθμιστεί, από τις αγορές.
Να έχουμε το δικό μας πρόγραμμα. Εμείς να το σχεδιάσουμε, εμείς να έχουμε την ιδιοκτησία, εμείς την ευθύνη και τη δέσμευση να το υλοποιήσουμε».(1)
Αυτό το μοτίβο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Όχι μόνο με την έννοια ότι στελέχη της Κομισιόν της ΕΕ όπως ο Μοσκοβισί συμπλέουν με τις κυβερνητικές θέσεις(2), αλλά και επειδή ο ισχυρισμός περί «επιστροφής στην κανονικότητα» κυριαρχεί στις πρωτεύουσες των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη. Στις ΗΠΑ η Κεντρική Τράπεζα ανεβάζει τα επιτόκια, στην Ευρώπη ο Ντράγκι αποκλιμακώνει την «ποσοτική χαλάρωση», με κοινό παρονομαστή ότι η οικονομία ανακάμπτει και δεν έχει πλέον ανάγκη από έκτακτα μέτρα στήριξης.
Εξάλλου, το αφήγημα περί «κανονικότητας» δεν αφορά μόνο στην οικονομία, επεκτείνεται και στην πολιτική. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αυτοπροβάλλεται ως η μακροβιότερη κυβέρνηση από τότε που άρχισαν τα μνημόνια. Ο Αλέξης Τσίπρας συμπληρώνει περισσότερα χρόνια ως πρωθυπουργός από όλους τους προκατόχους του μετά το 2009. Οι εκλογές μπορεί να γίνουν στο τέλος της τετραετίας- αδιάψευστο σημάδι επιστροφής στη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος. Όλα αυτά έρχονται να δέσουν με το μόνιμο ρεφρέν της ελληνικής διπλωματίας ότι «η χώρα μας είναι όαση σταθερότητας μέσα στο ταραγμένο τρίγωνο Ουκρανία-Λιβύη-Συρία».
Κι όμως, μέσα στο πρώτο δίμηνο αυτής της χρονιάς είδαμε πολλαπλά επεισόδια που διαψεύδουν όλες τις πλευρές αυτής της αφήγησης: αναταράξεις στα διεθνή χρηματιστήρια, διχογνωμίες για την «καθαρότητα» της εξόδου από το τρίτο μνημόνιο, σκάνδαλα που συγκλονίζουν το πολιτικό σκηνικό, εθνικιστικά συλλαλητήρια για το όνομα της Μακεδονίας, ακροδεξιές και φασιστικές προκλήσεις, σχεδόν «θερμές» αναμετρήσεις με την Τουρκία από την Κύπρο ως τα Ίμια και τον Έβρο.
Βρισκόμαστε πιο κοντά στην πραγματικότητα αν κάνουμε τη διαπίστωση ότι η «κανονικότητά» τους είναι γεμάτη από αστάθειες και κρίσεις του συστήματος που μεταφράζονται σε κινδύνους και επιθέσεις σε βάρος της εργατικής τάξης που επιμένει να αντιστέκεται σε όλα αυτά. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, είναι κατεπείγον για την Αριστερά πέρα από την κυβερνητική να διαμορφώσει μια γνήσια εναλλακτική πρόταση για εργατική έξοδο από τα μνημόνια και την κρίση συνολικότερα.
Ας δούμε, όμως, πρώτα πώς πραγματικά διαμορφώνεται το περιβάλλον.
«Μαξιλαράκι» ή «Προληπτική πιστοληπτική γραμμή»;
Το σχέδιο της κυβέρνησης για να μην υπάρξει νέο μνημόνιο μετά τον Αύγουστο, όπου τελειώνει το τρίτο, στηρίζεται σε δυο σκέλη που βρίσκονται και τα δυο υπό αμφισβήτηση. Το πρώτο είναι να πέσουν τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων αρκετά ώστε να μπορεί να δανείζεται το δημόσιο από τις διεθνείς αγορές και το δεύτερο είναι η συγκέντρωση ενός ποσού που θα λειτουργεί ως αποθεματικό ασφαλείας σε περίπτωση δυσκολίας πρόσβασης στις αγορές, ως «μαξιλαράκι» όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται.
Αυτό το μαξιλαράκι χτίζεται από καιρό και ο στόχος είναι να φτάσει κοντά στα 19 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή περίπου 10% του ΑΕΠ. Ένα μέρος προέρχεται από τις «δοκιμαστικές» εξόδους στις διεθνείς αγορές που κάνει το δημόσιο πηγαίνοντας προς τον Αύγουστο. Και ένα μέρος προέρχεται από τις δόσεις του τρίτου μνημόνιου που παίρνει το κράτος από τους μηχανισμούς της Ευρωζώνης (ESM). Και στις δυο περιπτώσεις, το δημόσιο δανείζεται όχι για να καλύψει τρέχουσες ανάγκες αλλά για να εγγυηθεί μελλοντικές πληρωμές για το χρέος.
Σαν ποσό σε σύγκριση με τα τοκοχρεολύσια που θα πληρώνει το κράτος τα επόμενα χρόνια δεν είναι μεγάλο, καθώς έρχονται χρονιές με θηριώδεις πληρωμές. Αλλά αν το συγκρίνουμε με τις ανάγκες κοινωνικών τομέων όπως η Παιδεία και η Υγεία που στενάζουν από την υποχρηματοδότηση, τότε είναι τεράστιο. Πρόκειται για «προκαταβολικό μνημόνιο» που τσακίζει εδώ και τώρα τις κοινωνικές παροχές.
Παρά τον αντιδραστικό χαρακτήρα που έχει αυτή η επιλογή, η Τράπεζα της Ελλάδος αμφισβητεί ανοιχτά την αποτελεσματικότητά της. Ήδη από τις 11 Φλεβάρη σε ομιλία του στο Ελληνο-Ισπανικό Εμπορικό Επιμελητήριο ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας υποστήριξε ότι χρειάζεται προληπτική πιστωτική γραμμή: «Θα βοηθούσε την οικονομία, προσφέροντας της εξασφάλιση, ειδικά σε περίπτωση που οι συνθήκες στη διεθνή αγορά χειροτερέψουν, ενώ θα επιτρέψει στη χώρα να διατηρήσει το waiver, διευκολύνοντας τις τράπεζες».(3) (Το waiver είναι η ρύθμιση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που επιτρέπει στις ελληνικές τράπεζες να αντλούν ρευστότητα από αυτήν).
Ουσιαστικά ο Στουρνάρας εκφράζει τις ανησυχίες των τραπεζιτών που προτιμούν τη σιγουριά του δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και φοβούνται ότι οι αναταράξεις στις διεθνείς αγορές θα συνεχιστούν, εμποδίζοντας την αποκλιμάκωση των επιτοκίων για το ελληνικό δημόσιο. Η κυβέρνηση απαντάει ότι η τελευταία έξοδος στις αγορές έγινε τη στιγμή που επικρατούσε αναταραχή και όμως εξασφάλισε καλό επιτόκιο. Αλλά αυτό δεν καθησυχάζει τις ανησυχίες. Σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους του «Σοσιαλισμός από τα κάτω» ο Σωτήρης Κοντογιάννης εξηγεί πόσο δύσκολο είναι να ξεφουσκώσει ομαλά η «νέα» φούσκα της κερδοσκοπίας που έφτιαξαν κεντρικοί, εμπορικοί και επενδυτικοί τραπεζίτες στα χρόνια της «ποσοτικής χαλάρωσης». Η ελληνική έξοδος στις αγορές είναι καταδικασμένη να γίνεται σε συνθήκες ανασφάλειας.
Ήδη μετά τον πανικό που επικράτησε στις αρχές Φλεβάρη στα διεθνή χρηματιστήρια, μια νέα αναταραχή ξέσπασε μόλις ο Τραμπ ανακοίνωσε στις αρχές Μάρτη ότι επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα στις ΗΠΑ. Τα πρώτα πλήγματα ενός εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ, ΕΕ και Κίνας επιδεινώνουν την κατάσταση. Ακόμη και αστοί αναλυτές τονίζουν πως δεν είναι δοσμένο ότι η οικονομική ανάκαμψη θα συνεχιστεί. Ο Μάρτιν Γουλφ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς θυμίζει πώς διαψεύστηκε η αισιοδοξία του ΔΝΤ που την άνοιξη του 2007, λίγο πριν σκάσει η φούσκα των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ, υποστήριζε ότι: «Ευνοϊκές παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές, ιδιαίτερα ισχυρή δυναμική στην ευρωζώνη και στις αναδυόμενες αγορές με επικεφαλής την Κίνα και την Ινδία, όλα αυτά αποτελούν ισχυρό θεμέλιο για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα».(4) Πάνω από δέκα χρόνια τώρα ζούμε τη διάλυση εκείνου του «ισχυρού θεμέλιου».
Οι αφορμές για επεισόδια πανικού εκδηλώνονται μέσα από πολλές διαδρομές στις σημερινές συνθήκες. Και η αβεβαιότητα για τα ελληνικά επιτόκια επιδεινώνεται από παράγοντες πέρα από την οικονομία. Η σύγκρουση ανάμεσα σε σκάφη του λιμενικού και του τουρκικού πολεμικού ναυτικού στα Ίμια είχε άμεση αρνητική επίδραση. Και δεν προβλέπεται να είναι το τελευταίο τέτοιο επεισόδιο.
Επικίνδυνοι ανταγωνισμοί
Η Ελλάδα δεν είναι μόνο ένας αδύναμος κρίκος για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Είναι ταυτόχρονα και «μπαλκόνι» της Δύσης, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο. Συνήθως, αυτό προβάλλεται από τις κυβερνήσεις σαν πλεονέκτημα: η γεωστρατηγική σημασία της χώρας εξαργυρώνεται με οικονομική στήριξη από τους συμμάχους.
Αυτός ο ισχυρισμός ήταν πάντοτε ψεύτικος. Ιστορικά, το κόστος της Μικρασιατικής Εκστρατείας το 1922 και της επίθεσης της Χούντας στην Κύπρο το 1974 ήταν τεράστιο. Ακόμα και σε «ομαλές» περιόδους, το κόστος των εξοπλισμών, με την Ελλάδα να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις του ΝΑΤΟ σαν ποσοστό του ΑΕΠ για πολεμικές δαπάνες, είναι δυσβάσταχτο. Στις σημερινές συνθήκες, οι γεωστρατηγικές φιλοδοξίες της άρχουσας τάξης απειλούν να κάνουν το κόστος ξανά τραγικό.
Παράδειγμα πρώτο, το Μακεδονικό. Μια διαμάχη πολύχρονη (γράφει σχετικά ο Κώστας Πίττας σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους) ήρθε ξανά στο προσκήνιο καθώς εντείνονται οι ανταγωνισμοί στα Βαλκάνια. Τα δυτικά Βαλκάνια είχαν μείνει έξω από την επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ προς τα ανατολικά, αλλά τώρα ξεκινάει μια νέα εξόρμηση για την ενσωμάτωσή τους. Ο πρόεδρος της Κομισιόν της ΕΕ Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ και ο γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτενμπεργκ περιοδεύουν στην περιοχή και εξετάζουν τους όρους και τις προϋποθέσεις για να ξεκινήσει η ένταξη με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.
Γιατί αυτή η αλλαγή; Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Τα δυτικά Βαλκάνια στα μυαλά των ευρωατλαντικών επιτελείων αποδείχθηκαν «μαλακό υπογάστριο» της ΕΕ το 2015 όταν το κύμα προσφύγων από τη Συρία έφτασε στη Γερμανία μέσα από αυτόν τον «διάδρομο». Οι αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία, που έχει στηρίγματα στην περιοχή, έχουν ενταθεί. Και έχει προστεθεί ένας ακόμη μεγάλος «παίκτης», η Κίνα.
Η κινεζική πρωτοβουλία για ένα «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» που θα ενώνει την Κίνα με την Ευρώπη δεν περιορίζεται σε στήριξη μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών που θα φτιάξουν αυτοκινητόδρομους και γέφυρες σε μια σειρά χώρες. Προχωράει στην υπογραφή συμφωνιών που φτάνουν μέχρι χώρες μέλη της ΕΕ στη ανατολική Ευρώπη, όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Ρουμανία. Σύμφωνα με τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, ένα «μνημόνιο κατανόησης» Κίνας-Τσεχίας υπόσχεται τη μετατροπή της Πράγας σε διαμετακομιστικό κόμβο logistics και «περιφερειακό χρηματοπιστωτικό κέντρο».(5)
Τέτοιες κινήσεις προκαλούν αντιδράσεις από τα επιτελεία της ΕΕ που επιταχύνουν τις προσπάθειες για ενσωμάτωση των δυτικών Βαλκανίων. Άλλωστε η Κίνα, εκτός από το νέο δρόμο του μεταξιού προωθεί και τον θαλάσσιο δρόμο που φτάνει από την Σαγκάη στον Πειραιά και φιλοδοξεί μέσα από τον «διάδρομο» των δυτικών Βαλκανίων να συνδεθεί με τον «κόμβο» της Πράγας.
Οι έλληνες καπιταλιστές έχουν προφανή συμφέροντα για να μην μείνουν έξω από αυτά τα παιχνίδια. Όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν αγοράσει τράπεζες, σουπερμάρκετ ή οργανισμούς τηλεπικοινωνιών στην περιοχή τα περασμένα χρόνια, θέλουν να συνεχίσουν να διαχειρίζονται αυτά τα πολύτιμα «ασημικά» τους απρόσκοπτα μέσα σε μια ΕΕ που θα έχει καταπιεί όλα τα Βαλκάνια. Ξέρουν επίσης ότι οι συσχετισμοί είναι υπέρ τους σε κάθε διαπραγμάτευση για το όνομα των γειτόνων και η πορεία από το 1991 μέχρι σήμερα το επιβεβαιώνει. Η άρχουσα τάξη επικροτεί τη γραμμή Τσίπρα-Κοτζιά για διαπραγματεύσεις και συμφωνία με την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ στα Σκόπια.
Αυτό το ξέρουν και τα επιτελεία της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά η κρίση του πολιτικού συστήματος είναι τέτοια που έφτασε η ακροδεξιά ουρά να κουνήσει ολόκληρο το σκύλο της δεξιάς. Η πρωτοβουλία για το εθνικιστικό συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε από το δεξιό περιθώριο, από τύπους σαν τον απόστρατο στρατηγό Φράγκο ή τον απόστρατο πολιτικό Ψωμιάδη, αλλά ύστερα από ταλαντεύσεις τράβηξε τη ΝΔ και την Εκκλησία. Παρ’ όλα αυτά, το συλλαλητήριο της Αθήνας ποτέ δεν πήρε τις διαστάσεις που είχαν τα εθνικιστικά συλλαλητήρια του 1992. Αυτό που πέτυχε είναι να κάνει πλάτες στην υπόδικη Χρυσή Αυγή και σε όλες τις φασιστικές ομαδοποιήσεις που ξανάρχισαν να οργανώνουν επιθέσεις.
Η αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στην περιοχή επηρεάζει αρνητικά τις οικονομικές προοπτικές του ελληνικού καπιταλισμού και επιτείνεται από την κλιμάκωση της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η εισβολή του τουρκικού στρατού στη Συρία με την επίθεση στην Αφρίν ανεβάζει το θερμόμετρο καθώς όλες οι άλλες δυνάμεις της περιοχής προχωρούν σε δικές τους κινήσεις. Ξαφνικά, το Ισραήλ μπαίνει ενεργά στη σύγκρουση με τη δική του αεροπορία και την κατάρριψη ενός ιρανικού στρατιωτικού drone. Η κυβέρνηση του Αναστασιάδη στην Κύπρο προχωράει σε γεωτρήσεις στα επίμαχα «θαλάσσια οικόπεδα» ζητώντας τη στήριξη των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Ιταλίας καθώς εμπλέκονται δικές τους πολυεθνικές της ενέργειας. Ο Καμμένος θυμάται τα Ίμια προκαλώντας «εικονικές ναυμαχίες» και δοκιμάζοντας κατά πόσο η Τουρκία μπορεί να κάνει «δυόμιση πολέμους ταυτόχρονα» όπως ισχυρίζεται ο Ερντογάν. Αντίστοιχο τεστ γίνεται στον Έβρο με την «κατά λάθος» είσοδο ελληνικής περιπόλου σε τουρκικό έδαφος και τη σύλληψη δυο στρατιωτικών που οδηγήθηκαν στις φυλακές της Αδριανούπολης.
Μπορεί η Τουρκία του Ερντογάν να κάνει ταυτόχρονα πόλεμο στο Ντιαρμπακίρ, στη Συρία, στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο και στον Έβρο; Οι εργάτες και η νεολαία σε Ελλάδα και Τουρκία έχουν κάθε λόγο να μην δοκιμαστεί αυτό το πολεμικό σενάριο. Οι πατριδοκάπηλες κραυγές που ζητούν μεγαλύτερη ελληνική «αποφασιστικότητα» είναι μια από τις χειρότερες επιθέσεις που αντιμετωπίζει το εργατικό κίνημα μέσα στο κατά τα άλλα «έτος επιστροφής στην κανονικότητα».
Ποιος πληρώνει το κόστος;
Όλες αυτές οι φιλοδοξίες της άρχουσας τάξης μέσα σε συνθήκες αβεβαιότητας μεταφράζονται σε σκληρές επιθέσεις σε μια εργατική τάξη που επιμένει να αντιστέκεται και αρνείται να πληρώσει το κόστος. Παντού ανοίγονται μέτωπα.
Οι τραπεζίτες για να αποφύγουν τους κινδύνους μιας νέας ανακεφαλαιοποίησης με τους όρους που θέτει η ΕΕ μετά την Κυπριακή εμπειρία (bail-in αντί για bailout, ρευστοποίηση αντί για διάσωση), προχωρούν σε μια φοβερή λεηλασία των ασφαλιστικών ταμείων που συνδέονται μαζί τους. Η Εθνική Τράπεζα σταμάτησε να πληρώνει την επικουρική σύνταξη σε 16 000 συνταξιούχους τραπεζοϋπάλληλους βάζοντας χέρι στα αποθεματικά του ΛΕΠΕΤΕ (λογαριασμός επικούρησης). Αντίστοιχες κινήσεις κάνει η Άλφαμπανκ απέναντι στους συνταξιούχους των τραπεζών που έχει καταπιεί (Εμπορική και Ιονική). Οι συνταξιούχοι της ΕΤΕ δίνουν μάχη με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις ενάντια σε αυτό το αίσχος και προσπαθούν να ξεσηκώσουν τους εν ενεργεία συναδέλφους τους σε απεργία ενάντια στη λεηλασία.(6)
Οι 40 000 εργαζόμενοι στις πρώην ΔΕΚΟ βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με ένα νέο συγκεντρωτικό αφεντικό, την Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ) το λεγόμενο «Υπερταμείο», στο οποίο μεταβίβασε όλες αυτές τις δημόσιες επιχειρήσεις η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε τον Γενάρη. Όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη «η επιλογή των νέων διοικήσεων γίνεται αποκλειστικά υπόθεση του υπερταμείου με τον υπουργό Οικονομικών να μπορεί, μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, να διορίζει μόλις ένα μέλος σε κάθε ΔΣ μιας ΔΕΚΟ. Τα άτομα που θα επιλεγούν πρέπει να “μπορούν να κάνουν τη δουλειά” απέναντι στις αντιστάσεις των πιο δυνατών συνδικάτων της χώρας. Κι όλα αυτά θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε επτά μήνες. Όπως τονίζει η Καθημερινή “Όλα προγραμματίζονται να έχουν τελειώσει ως το τέλος του προγράμματος προσαρμογής, δηλαδή μέσα στους επόμενους 7 μήνες, προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή τα νέα σχέδια για την καλύτερη αξιοποίηση των ΔΕΚΟ το ταχύτερο δυνατόν”. Ρεύμα, νερό, συγκοινωνίες, όλα τα κοινωνικά αγαθά οδεύουν στο βωμό του κέρδους. Έτσι θα μπορέσει ο Τσίπρας να πανηγυρίσει την “έξοδο από τα μνημόνια” τον Αύγουστο».(7)
Η μάχη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις παίρνει άλλες διαστάσεις. Οι εργαζόμενοι στο Μετρό της Αθήνας έδωσαν μια γεύση με τις δυο 24ωρες απεργίες τους στις 12 και 15 Γενάρη, όπου στη δεύτερη είχαν μαζί τους όλους τους εργαζόμενους στις συγκοινωνίες της Αθήνας (λεωφορεία, τρόλεϊ, τραμ, ηλεκτρικός). Το ίδιο έδειξαν και τα συλλαλητήρια ενάντια στην πώληση μονάδων της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη και στην Πτολεμαΐδα. Οι προσπάθειες για συντονισμό των εργαζόμενων που αντιστέκονται στο ξεπούλημα στο νερό, στη ΔΕΗ, στις συγκοινωνίες βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Εκρηκτική είναι η κατάσταση στο μέτωπο των προσλήψεων σε Σχολεία, Νοσοκομεία και Δήμους. Ύστερα από τόσα χρόνια απαγόρευσης νέων προσλήψεων από τα μνημόνια και ανακύκλωσης της ανεργίας μέσα από τις απολύσεις συμβασιούχων όταν λήγουν οι συμβάσεις τους, οι ελλείψεις προσωπικού σε ζωτικές κοινωνικές υπηρεσίες έχουν πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Πορεία προς μια πραγματική έξοδο από τα μνημόνια θα σήμαινε μαζική κάλυψη αυτών των κενών. Στην πράξη γίνεται το αντίθετο με νέες επιθέσεις σε όλα αυτά τα κομμάτια.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο νόμος Γαβρόγλου. Πίσω από προμετωπίδες όπως η ένταξη των ΤΕΙ σε Πανεπιστήμια ή των νηπιαγωγείων στην υποχρεωτική εκπαίδευση, κλιμακώνονται οι περικοπές στις σχολές και στους παιδικούς σταθμούς. Αλλά και εδώ απλώνονται οι αντιστάσεις, όχι μόνο της νεολαίας όπως έδειξε η πολύμηνη κατάληψη της ΣΓΤΚΣ στο ΤΕΙ Αθήνας, αλλά και των εργαζόμενων.
Η κρίσιμη καμπή ήταν ασφαλώς η απεργία στους Δήμους το περασμένο καλοκαίρι που ανάγκασε τον Σκουρλέτη να παρατείνει τις συμβάσεις χιλιάδων εργαζόμενων μέχρι τον Μάρτη του 2018. Τώρα φτάνουμε σε αυτή την ημερομηνία και οι κυβερνητικές μεθοδεύσεις απειλούν να αφήσουν πολλούς συμβασιούχους χωρίς δουλειά γιατί «δεν καλύπτουν τα κριτήρια του ΑΣΕΠ». Είναι ανοιχτό στοίχημα αν το κίνημα θα αφήσει να περάσει μια τέτοια σαλαμοποίηση στους Δήμους. Οι απεργίες των εργαζόμενων στους παιδικούς σταθμούς στις 20 και 26 Φλεβάρη ήταν μήνυμα ότι η μάχη συνεχίζεται. Στο μεταξύ, όμως, το κίνημα ενάντια στις απολύσεις και υπέρ των μονιμοποιήσεων και των προσλήψεων έχει προχωρήσει στα Νοσοκομεία και στα Σχολεία.
Στα Νοσοκομεία, το Συντονιστικό του κλάδου κατάφερε με τις πρωτοβουλίες του το φθινόπωρο να συσπειρώσει τους συμβασιούχους και να αποτρέψει τις απολύσεις. Η ανταπόκριση των εργαζόμενων ήταν θερμή. Η ηγεσία του Συλλόγου Εργαζομένων στον Άγιο Σάββα που πρωτοστάτησε σε αυτή την προσπάθεια ανανέωσε την εντολή της παίρνοντας ένα εντυπωσιακό 48% στις εκλογές του σωματείου που έγιναν στις αρχές Φλεβάρη. Η μάχη για να μην απολυθούν (και για να πληρώνονται) οι επικουρικοί γιατροί συνεχίζεται και παράλληλα συνεχίζονται οι προσπάθειες για κοινό συντονισμό σε όλο το μέτωπο Υγεία-Παιδεία-Δήμοι. Οι εκπαιδευτικοί έκαναν τη δική τους συμβολή στον κοινό αγώνα για προσλήψεις με την κινητοποίηση στο υπουργείο Παιδείας την Παρασκευή 2 Μάρτη, όπου απαντώντας στον Γαβρόγλου που τους αγνόησε μπήκαν και έκαναν συνέλευση μέσα στο υπουργείο.
Οι δυνατότητες για αντίσταση στις επιθέσεις της δήθεν «εξόδου από τα μνημόνια» υπογραμμίστηκαν από την απεργία που έγινε ενάντια στην ψήφιση του νόμου που δυσκολεύει την κήρυξη απεργιών από τα πρωτοβάθμια σωματεία. Με τη ρύθμιση αυτή η κυβέρνηση ομολόγησε ότι η «έξοδος» φέρνει τόσες αντεργατικές επιθέσεις ώστε χρειάζεται να μπει φρένο στις απεργίες.
Με την κλασική πλέον ταχτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να βαφτίζει προοδευτικές τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις της, η σχετική προπαγάνδα έλεγε ότι η απαίτηση για αυξημένη απαρτία σε περίπτωση κήρυξης απεργίας από συνέλευση πρωτοβάθμιου σωματείου γίνεται για να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των εργαζόμενων! Παρά το γεγονός ότι η συνδικαλιστική γραφειοκρατία έκανε πλάτες στην κυβέρνηση, η απεργία ενάντια σε αυτό το νόμο στις 12 Γενάρη πέτυχε και ανάγκασε τις συνδικαλιστικές ηγεσίες να τρέχουν για δεύτερη απεργία στις 15 Γενάρη. (8)
Και βέβαια, τα μέτωπα δεν περιορίζονται στα οικονομικά. Τα εθνικιστικά συλλαλητήρια άνοιξαν ολομέτωπη επίθεση στο εργατικό κίνημα και την Αριστερά και έδωσαν στους φασίστες τη δυνατότητα να προχωρούν σε νέες προκλήσεις. Αλλά ούτε αυτά έμειναν αναπάντητα.
Η σύγκριση με την πατριδοκάπηλη εξόρμηση του 1992 είναι χαρακτηριστική. Τότε οι φωνές που διαφωνούσαν αντιμετώπιζαν μια άρχουσα τάξη συσπειρωμένη να κινεί όλους τους μηχανισμούς της συντονισμένους από τη σύμπλευση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμού και να επιβάλλει διώξεις. Τώρα οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες που οργάνωναν ανοιχτές εξορμήσεις και αφισοκολλήσεις στις εργατογειτονιές ενάντια στην εθνικιστική υστερία έβρισκαν τη συμπάθεια αν όχι την ανοιχτή υποστήριξη του κόσμου. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Πίττας στην Εργατική Αλληλεγγύη στις 7 Φλεβάρη:
«Ωραίος για κατήχηση ο πολλαπλασιασμός των άρτων και των ιχθύων, αλλά όσα «σωστά δελτία τύπου» και να βγάλουν οι μπάτσοι, όσο δηλητήριο και αν χύσουν οι πορτοσαλταδόροι της δημοσιογραφίας, όσες ενορίες και αν κατεβάσουν στο δρόμο οι επί της γης εκπρόσωποι της θείας βούλησης, τα γεγονότα παραμένουν πεισματάρικα:
Μπορούσε με ευκολία να το δει δια ζώσης κανείς την Κυριακή το πρωί και το μεσημέρι σε όλους τους δήμους και τις συνοικίες του λεκανοπεδίου, που συνέχισαν στον δικό τους ρυθμό, πιο κοντά στις απόκριες παρά στις εθνικιστικές εξάρσεις. Το ίδιο ισχύει για την συμμετοχή από την υπόλοιπη χώρα για την οποία οι διοργανωτές έκαναν λόγο για 2.500 πούλμαν αλλά τελικά αποδείχθηκαν 280.
Μπορούσε να το διαπιστώσει και τις προηγούμενες μέρες, σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας, όπου οργανώθηκαν εξορμήσεις σε πάνω από πενήντα σημεία στις γειτονιές αλλά και σχεδόν εκατό εργατικούς χώρους. Παρά τις επί μέρους διαφωνίες, το ΟΧΙ στα εθνικιστικά συλλαλητήρια έκφραζε ένα μεγάλο κομμάτι κόσμου. Στους τοίχους κυριαρχούσαν οι αφίσες και τα συνθήματα ενάντια στον εθνικισμό και τον πόλεμο.
Στις πλατείες και στους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ υπήρχαν τα συνεργεία του ΣΕΚ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλων συλλογικοτήτων, που εξέφραζαν το ΟΧΙ στις εθνικιστικές “λαοσυνάξεις”».(9)
Η απάντηση στις ακροδεξιές προκλήσεις ήρθε επίσης άμεσα. Οι απόπειρες της παραεκκλησιαστικής ακροδεξιάς να επαναλάβει έξω από το θέατρο Ακροπόλ ένα σκηνικό σαν αυτό που είχαν στήσει έξω από το θέατρο Χυτήριο το 2012 απέτυχαν. Η κινητοποίηση του Σωματείου Ηθοποιών του Εθνικού Θεάτρου και των αντιφασιστών συμπαραστατών του την Πέμπτη 1 Μάρτη σημείωσε επιτυχία. Το ίδιο και η διαδήλωση που έγινε στον Πειραιά την Παρασκευή 2 Μάρτη μετά την επίθεση τάγματος εφόδου της Χρυσής Αυγής στη «Φαβέλα» και τον τραυματισμό της Ελευθερίας Τομπατζόγλου, δικηγόρου της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της ναζιστικής οργάνωσης από τη μεριά της οικογένειας του Παύλου Φύσσα.
Οι προσπάθειες των νεοναζί να ξαναβρούν τη χαμένη τους δυναμική είναι λυσσαλέες. Η δίκη και οι αντιφασιστικές κινητοποιήσεις τους έχουν στριμώξει, με τα γραφεία-ορμητήρια να κλείνουν σε πολλές περιοχές και τις αποχωρήσεις φασιστών που είχαν προσχωρήσει στη Χρυσή Αυγή να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Οι Μιχαλολιάκοι βλέπουν την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και σκυλιάζουν επειδή αδυνατούν να πιάσουν αυτό το τρένο. Η επίθεση στην Ελευθερία Τομπατζόγλου ήρθε μετά την επίθεση στη δικηγόρο Ευγενία Κουνιάκη έξω από το δικαστήριο και είναι σαφές μήνυμα ότι το αντιφασιστικό κίνημα έχει να αντιμετωπίσει τέτοιες προκλήσεις μέχρι να οδηγήσει τη δίκη της Χρυσής Αυγής στην απόφαση που της ταιριάζει, δηλαδή στην καταδίκη και φυλάκιση όλης της ηγεσίας των νεοναζί και των μπράβων τους.
Οι διαστάσεις που έχει πάρει η διεθνής μέρα δράσης στις 17 Μάρτη με κινητοποιήσεις σε πάνω από εβδομήντα (!) πόλεις σε πολλές χώρες μάς επιτρέπουν να αισιοδοξούμε ότι όχι μόνο το κίνημα εδώ δεν θα αφήσει τους φασίστες να σηκώσουν κεφάλι αλλά και ότι το ίδιο θα γίνει στη Γερμανία, στην Αυστρία, στην Ιταλία, παντού.
Η αριστερή αντιπολίτευση
Μπροστά σε τέτοιες αναμετρήσεις, η Αριστερά που οργανώνει την αντιπολίτευση στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά και στις απόπειρες της δεξιάς και της ακροδεξιάς να αποπροσανατολίσει τη λαϊκή αγανάκτηση, έχει αυξημένα καθήκοντα. Έχουμε μπροστά μας την πρό(σ)κληση να στηρίξουμε, να συντονίσουμε και να συγκροτήσουμε τις εργατικές αντιστάσεις στην (μνημονιακή) «έξοδο» από τα μνημόνια σε γνήσια εναλλακτική έξοδο από την κρίση. Αυτή είναι η απαίτηση με την οποία έχει να αναμετρηθεί κάθε κόμμα, κάθε κίνηση, κάθε συλλογικότητα στο χώρο της Αριστεράς.
Αυτό δεν είναι ένα αίτημα που απλά μπαίνει από μια οργάνωση προς τους υπόλοιπους φορείς του χώρου, είναι μια πίεση πάνω σε όλους τους σχηματισμούς που έρχεται από τον ίδιο τον κόσμο που παλεύει. Γι’ αυτό και γίνονται βήματα μπροστά παρά τις αντιφάσεις και τις αδυναμίες των παραδοσιακών ηγεσιών.
Η απαίτηση για στήριξη, συντονισμό και γενίκευση των αντιστάσεων είναι καθολική. Η απεργία στις 12 Γενάρη, όταν η κυβέρνηση προωθούσε το πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα και την επίθεση στα πρωτοβάθμια σωματεία, αλλά οι κορυφές της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας δεν οργάνωναν τίποτα, ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Η επιλογή του ΚΚΕ να προτείνει οργάνωση της απεργίας από κοινή πρωτοβουλία συνδικάτων, Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων έπαιξε θετικό ρόλο αποφεύγοντας το στενό παραταξιακό κάλεσμα του ΠΑΜΕ.
Ήταν ένα ρήγμα στη σεχταριστική λογική που τόσο συχνά εμποδίζει τον κοινό βηματισμό. Προφανώς δεν έχει σημάνει το τέλος τέτοιων προβλημάτων από πολλές πλευρές, αλλά ήταν ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε. Οι προσπάθειες όπως το Συντονιστικό των Νοσοκομείων και ο Συντονισμός ενάντια στα Μνημόνια ανοίγουν δρόμους σε αυτή την κατεύθυνση. Και η προοπτική να βρεθούν μαζί στη μάχη των προσλήψεων τα σχολεία, οι δήμοι και τα νοσοκομεία είναι μπροστά μας. Το ίδιο ισχύει για τις πρωτοβουλίες συντονισμού στις μάχες ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις: Μετρό, ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ μαζί είναι φοβερή δύναμη.
Ωστόσο, η γενίκευση των αντιστάσεων απαιτεί όχι μόνο συνδικαλιστικό συντονισμό αλλά και πολιτικά βήματα. Οι δικηγόροι όλων των πλευρών της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής σφυροκοπώντας όλοι μαζί τους δολοφόνους νεοναζί δίνουν ένα καλό παράδειγμα για την αντίστοιχη ενότητα στις αντιφασιστικές κινητοποιήσεις. Βρεθήκαμε όλοι μαζί έξω από σχολεία υπερασπίζοντας προσφυγόπουλα και παιδιά μεταναστών από «αγανακτισμένους» ακροδεξιούς, γιατί να μην γίνεται το ίδιο σε κάθε απάντηση στις φασιστικές προκλήσεις; Η ΚΕΕΡΦΑ κάνει συνέχεια αυτή την προσπάθεια.
Όταν η δεξιά και η ακροδεξιά ξεκινούν πατριδοκάπηλες εξορμήσεις όπως τα πρόσφατα εθνικιστικά συλλαλητήρια, η Αριστερά δεν μπορεί να ταλαντεύεται για το πού είναι η θέση της. Η ηγεσία της ΛΑΕ βρέθηκε κάτω από πίεση όταν η σύμμαχός της Ζωή Κωνσταντοπούλου πήρε θέση υπέρ του συλλαλητήριου της Αθήνας, αλλά τελικά δεν ακολούθησε αυτό το δρόμο. Είναι και αυτό στα θετικά βήματα της περιόδου. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν σημαίνει ότι ξεπεράστηκε το πρόβλημα του αριστερού πατριωτισμού, αλλά ο κόσμος της εργατικής αντίστασης επέβαλε την απομόνωση της δεξιάς πατριδοκαπηλείας.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, αναδεικνύεται ανάγλυφα ο πολύτιμος ρόλος του αντικαπιταλιστικού προγράμματος σαν γέφυρα που ενώνει τις άμεσες εργατικές διεκδικήσεις με τη συνολική διέξοδο από την κρίση.
Χειροπιαστό παράδειγμα είναι η υπόθεση που άνοιξε με το σκάνδαλο Νοβάρτις. Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες λεηλατούν το δημόσιο χρήμα και κάνουν τους συνταξιούχους να υποφέρουν μετατρέποντας το φάρμακο σε ακριβό εμπόρευμα. Η δεξιά φωνάζει ότι οι αποκαλύψεις για λάδωμα υπουργών που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των βιομηχάνων του φάρμακου είναι μια σκευωρία. Ο ΣΥΡΙΖΑ περιορίζεται σε μια κοινοβουλευτική επιτροπή που ακόμη και αν φτάσει να στείλει κάποιον πρώην υπουργό στο σκαμνί, πράγμα αμφίβολο, δεν αλλάζει την κατάσταση. Ποιος θα κάνει το φάρμακο κοινωνικό αγαθό προσιτό στον κόσμο που το έχει ανάγκη; Να ένα άνοιγμα για την Αριστερά ώστε να αναδείξει ότι οι κρατικοποιήσεις ευαίσθητων τομέων κάτω από εργατικό έλεγχο δεν είναι ένα αφηρημένο όραμα των επαναστατών αλλά επείγουσα κοινωνική ανάγκη.
Τα λεφτά για τη χρηματοδότηση της δημόσιας Υγείας υπάρχουν, αρκεί να βάλουμε χέρι στα αρπακτικά που τα λεηλατούν. Το ίδιο μπορούμε να πούμε για τις συντάξεις που θυσιάζονται στο βωμό των τραπεζιτών. Και βέβαια για το προκλητικό 2% του ΑΕΠ που πηγαίνει για πολεμικές δαπάνες την ώρα που οι κοινωνικές δαπάνες σφαγιάζονται για να βγαίνει «πρωτογενές πλεόνασμα».
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ βαδίζει προς την 4η Συνδιάσκεψή της προσπαθώντας να ξεπεράσει τις αδυναμίες που αναδείχθηκαν μέσα από την αναμέτρηση με όλα αυτά τα μεγάλα και ωραία καθήκοντα της περιόδου. Είναι υπόθεση όλων μας να βοηθήσουμε σε αυτό το ξεπέρασμα. Έχουμε μια εργατική έξοδο να κερδίσουμε.
Σημειώσεις
1. http://news.in.gr/economy/article/?aid=1500203281
2. http://www.alphatv.gr/news/economy/moskovisi-den-tha-hreiastei-proliptiki-pistotiki-grammi
3. http://www.protothema.gr/economy/article/760383/ stournaras-i-ellada-hreiazetai-proliptiki-pistotiki-grammi-meta-ton-augousto/
4. Martin Wolf, Central banks alone cannot stabilise finance, Financial Times, 25 October 2017. https://www.ft.com/content/ae9097e6-b7fb-11e7-9bfb-4a9c83ffa852
5. May defies China over Xi's plans for a "New Silk Road", Financial Times, 1 February 2018, https://www.ft.com/content/3e79ae14-0681-11e8-9650-9c0ad2d7c5b5
6. Συγκέντρωση πραγματοποίησαν την Παρασκευή 9/2 συνταξιούχοι της Εθνικής τράπεζας την ώρα που συνεδρίαζε η επιτροπή που έχει δημιουργήσει η διοίκηση Φραγιαδάκη για να επιβάλει την περικοπή της χρηματοδότησης στο λογαριασμό επικουρικών παροχών (ΛΕΠΕΤΕ). Η κινητοποίηση κατέληξε σε συμβολική κατάληψη της κεντρικής αίθουσας του κτηρίου της Εθνικής Τράπεζας στην Αιόλου και πικετοφορία στους διαδρόμους και τις διάφορες υπηρεσίες της τράπεζας. “Τις επόμενες μέρες χρειάζεται να εντατικοποιηθούν οι δράσεις ενημέρωσης και προς τους συνταξιούχους και προς τους εν ενεργεία εργαζόμενους με κεντρικό αίτημα την σύγκλιση Γενικών Συνελεύσεων που θα αποφασίσουν αγωνιστικές δράσεις και απεργίες”, αναφέρει η Ιωάννα Παυλοπούλου από την Ανοιχτή Επιτροπή και τον Συντονισμό Ενάντια στα Μνημόνια. (από την Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1311, 14/2/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17873&issue=1311)
7. Λένα Βερδέ, Κίνημα αντίστασης στις ιδιωτικοποιήσεις, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1307, 17/1/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17655&issue=1307
8. Στέλιος Μιχαηλίδης, Δυο μέρες απεργίας που συγκλόνισαν, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1307, 17/1/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17666&issue=1307
9. http://ergatiki.gr/article.php?id=17803&issue=1310
Δήμοσιεύτηκε στο τεύχος 127Η πολυδιαφημισμένη «καθαρή έξοδος από τα μνημόνια» μέσα στο 2018 έχει αρχίσει να θαμπώνει ήδη από τους πρώτους δυο μήνες της χρονιάς.
Η (ανασχηματισμένη) κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα επιμένει ότι προχωράει κανονικά προς αυτή την έξοδο. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης, που ήδη είναι και υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών επανέλαβε ότι «οι τρεις στόχοι είναι:
Να πετύχουμε την απεξάρτηση από τα μνημόνια. Να φύγουμε από τα μνημόνια και την επιτροπεία, χωρίς προαπαιτούμενα ή αιρέσεις.
Να μπορούμε να αναχρηματοδοτούμε το χρέος μας, αφού βεβαίως ρυθμιστεί, από τις αγορές.
Να έχουμε το δικό μας πρόγραμμα. Εμείς να το σχεδιάσουμε, εμείς να έχουμε την ιδιοκτησία, εμείς την ευθύνη και τη δέσμευση να το υλοποιήσουμε».(1)
Αυτό το μοτίβο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Όχι μόνο με την έννοια ότι στελέχη της Κομισιόν της ΕΕ όπως ο Μοσκοβισί συμπλέουν με τις κυβερνητικές θέσεις(2), αλλά και επειδή ο ισχυρισμός περί «επιστροφής στην κανονικότητα» κυριαρχεί στις πρωτεύουσες των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη. Στις ΗΠΑ η Κεντρική Τράπεζα ανεβάζει τα επιτόκια, στην Ευρώπη ο Ντράγκι αποκλιμακώνει την «ποσοτική χαλάρωση», με κοινό παρονομαστή ότι η οικονομία ανακάμπτει και δεν έχει πλέον ανάγκη από έκτακτα μέτρα στήριξης.
Εξάλλου, το αφήγημα περί «κανονικότητας» δεν αφορά μόνο στην οικονομία, επεκτείνεται και στην πολιτική. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αυτοπροβάλλεται ως η μακροβιότερη κυβέρνηση από τότε που άρχισαν τα μνημόνια. Ο Αλέξης Τσίπρας συμπληρώνει περισσότερα χρόνια ως πρωθυπουργός από όλους τους προκατόχους του μετά το 2009. Οι εκλογές μπορεί να γίνουν στο τέλος της τετραετίας- αδιάψευστο σημάδι επιστροφής στη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος. Όλα αυτά έρχονται να δέσουν με το μόνιμο ρεφρέν της ελληνικής διπλωματίας ότι «η χώρα μας είναι όαση σταθερότητας μέσα στο ταραγμένο τρίγωνο Ουκρανία-Λιβύη-Συρία».
Κι όμως, μέσα στο πρώτο δίμηνο αυτής της χρονιάς είδαμε πολλαπλά επεισόδια που διαψεύδουν όλες τις πλευρές αυτής της αφήγησης: αναταράξεις στα διεθνή χρηματιστήρια, διχογνωμίες για την «καθαρότητα» της εξόδου από το τρίτο μνημόνιο, σκάνδαλα που συγκλονίζουν το πολιτικό σκηνικό, εθνικιστικά συλλαλητήρια για το όνομα της Μακεδονίας, ακροδεξιές και φασιστικές προκλήσεις, σχεδόν «θερμές» αναμετρήσεις με την Τουρκία από την Κύπρο ως τα Ίμια και τον Έβρο.
Βρισκόμαστε πιο κοντά στην πραγματικότητα αν κάνουμε τη διαπίστωση ότι η «κανονικότητά» τους είναι γεμάτη από αστάθειες και κρίσεις του συστήματος που μεταφράζονται σε κινδύνους και επιθέσεις σε βάρος της εργατικής τάξης που επιμένει να αντιστέκεται σε όλα αυτά. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, είναι κατεπείγον για την Αριστερά πέρα από την κυβερνητική να διαμορφώσει μια γνήσια εναλλακτική πρόταση για εργατική έξοδο από τα μνημόνια και την κρίση συνολικότερα.
Ας δούμε, όμως, πρώτα πώς πραγματικά διαμορφώνεται το περιβάλλον.
«Μαξιλαράκι» ή «Προληπτική πιστοληπτική γραμμή»;
Το σχέδιο της κυβέρνησης για να μην υπάρξει νέο μνημόνιο μετά τον Αύγουστο, όπου τελειώνει το τρίτο, στηρίζεται σε δυο σκέλη που βρίσκονται και τα δυο υπό αμφισβήτηση. Το πρώτο είναι να πέσουν τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων αρκετά ώστε να μπορεί να δανείζεται το δημόσιο από τις διεθνείς αγορές και το δεύτερο είναι η συγκέντρωση ενός ποσού που θα λειτουργεί ως αποθεματικό ασφαλείας σε περίπτωση δυσκολίας πρόσβασης στις αγορές, ως «μαξιλαράκι» όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται.
Αυτό το μαξιλαράκι χτίζεται από καιρό και ο στόχος είναι να φτάσει κοντά στα 19 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή περίπου 10% του ΑΕΠ. Ένα μέρος προέρχεται από τις «δοκιμαστικές» εξόδους στις διεθνείς αγορές που κάνει το δημόσιο πηγαίνοντας προς τον Αύγουστο. Και ένα μέρος προέρχεται από τις δόσεις του τρίτου μνημόνιου που παίρνει το κράτος από τους μηχανισμούς της Ευρωζώνης (ESM). Και στις δυο περιπτώσεις, το δημόσιο δανείζεται όχι για να καλύψει τρέχουσες ανάγκες αλλά για να εγγυηθεί μελλοντικές πληρωμές για το χρέος.
Σαν ποσό σε σύγκριση με τα τοκοχρεολύσια που θα πληρώνει το κράτος τα επόμενα χρόνια δεν είναι μεγάλο, καθώς έρχονται χρονιές με θηριώδεις πληρωμές. Αλλά αν το συγκρίνουμε με τις ανάγκες κοινωνικών τομέων όπως η Παιδεία και η Υγεία που στενάζουν από την υποχρηματοδότηση, τότε είναι τεράστιο. Πρόκειται για «προκαταβολικό μνημόνιο» που τσακίζει εδώ και τώρα τις κοινωνικές παροχές.
Παρά τον αντιδραστικό χαρακτήρα που έχει αυτή η επιλογή, η Τράπεζα της Ελλάδος αμφισβητεί ανοιχτά την αποτελεσματικότητά της. Ήδη από τις 11 Φλεβάρη σε ομιλία του στο Ελληνο-Ισπανικό Εμπορικό Επιμελητήριο ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας υποστήριξε ότι χρειάζεται προληπτική πιστωτική γραμμή: «Θα βοηθούσε την οικονομία, προσφέροντας της εξασφάλιση, ειδικά σε περίπτωση που οι συνθήκες στη διεθνή αγορά χειροτερέψουν, ενώ θα επιτρέψει στη χώρα να διατηρήσει το waiver, διευκολύνοντας τις τράπεζες».(3) (Το waiver είναι η ρύθμιση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που επιτρέπει στις ελληνικές τράπεζες να αντλούν ρευστότητα από αυτήν).
Ουσιαστικά ο Στουρνάρας εκφράζει τις ανησυχίες των τραπεζιτών που προτιμούν τη σιγουριά του δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και φοβούνται ότι οι αναταράξεις στις διεθνείς αγορές θα συνεχιστούν, εμποδίζοντας την αποκλιμάκωση των επιτοκίων για το ελληνικό δημόσιο. Η κυβέρνηση απαντάει ότι η τελευταία έξοδος στις αγορές έγινε τη στιγμή που επικρατούσε αναταραχή και όμως εξασφάλισε καλό επιτόκιο. Αλλά αυτό δεν καθησυχάζει τις ανησυχίες. Σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους του «Σοσιαλισμός από τα κάτω» ο Σωτήρης Κοντογιάννης εξηγεί πόσο δύσκολο είναι να ξεφουσκώσει ομαλά η «νέα» φούσκα της κερδοσκοπίας που έφτιαξαν κεντρικοί, εμπορικοί και επενδυτικοί τραπεζίτες στα χρόνια της «ποσοτικής χαλάρωσης». Η ελληνική έξοδος στις αγορές είναι καταδικασμένη να γίνεται σε συνθήκες ανασφάλειας.
Ήδη μετά τον πανικό που επικράτησε στις αρχές Φλεβάρη στα διεθνή χρηματιστήρια, μια νέα αναταραχή ξέσπασε μόλις ο Τραμπ ανακοίνωσε στις αρχές Μάρτη ότι επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα στις ΗΠΑ. Τα πρώτα πλήγματα ενός εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ, ΕΕ και Κίνας επιδεινώνουν την κατάσταση. Ακόμη και αστοί αναλυτές τονίζουν πως δεν είναι δοσμένο ότι η οικονομική ανάκαμψη θα συνεχιστεί. Ο Μάρτιν Γουλφ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς θυμίζει πώς διαψεύστηκε η αισιοδοξία του ΔΝΤ που την άνοιξη του 2007, λίγο πριν σκάσει η φούσκα των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ, υποστήριζε ότι: «Ευνοϊκές παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές, ιδιαίτερα ισχυρή δυναμική στην ευρωζώνη και στις αναδυόμενες αγορές με επικεφαλής την Κίνα και την Ινδία, όλα αυτά αποτελούν ισχυρό θεμέλιο για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα».(4) Πάνω από δέκα χρόνια τώρα ζούμε τη διάλυση εκείνου του «ισχυρού θεμέλιου».
Οι αφορμές για επεισόδια πανικού εκδηλώνονται μέσα από πολλές διαδρομές στις σημερινές συνθήκες. Και η αβεβαιότητα για τα ελληνικά επιτόκια επιδεινώνεται από παράγοντες πέρα από την οικονομία. Η σύγκρουση ανάμεσα σε σκάφη του λιμενικού και του τουρκικού πολεμικού ναυτικού στα Ίμια είχε άμεση αρνητική επίδραση. Και δεν προβλέπεται να είναι το τελευταίο τέτοιο επεισόδιο.
Επικίνδυνοι ανταγωνισμοί
Η Ελλάδα δεν είναι μόνο ένας αδύναμος κρίκος για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Είναι ταυτόχρονα και «μπαλκόνι» της Δύσης, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο. Συνήθως, αυτό προβάλλεται από τις κυβερνήσεις σαν πλεονέκτημα: η γεωστρατηγική σημασία της χώρας εξαργυρώνεται με οικονομική στήριξη από τους συμμάχους.
Αυτός ο ισχυρισμός ήταν πάντοτε ψεύτικος. Ιστορικά, το κόστος της Μικρασιατικής Εκστρατείας το 1922 και της επίθεσης της Χούντας στην Κύπρο το 1974 ήταν τεράστιο. Ακόμα και σε «ομαλές» περιόδους, το κόστος των εξοπλισμών, με την Ελλάδα να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις του ΝΑΤΟ σαν ποσοστό του ΑΕΠ για πολεμικές δαπάνες, είναι δυσβάσταχτο. Στις σημερινές συνθήκες, οι γεωστρατηγικές φιλοδοξίες της άρχουσας τάξης απειλούν να κάνουν το κόστος ξανά τραγικό.
Παράδειγμα πρώτο, το Μακεδονικό. Μια διαμάχη πολύχρονη (γράφει σχετικά ο Κώστας Πίττας σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους) ήρθε ξανά στο προσκήνιο καθώς εντείνονται οι ανταγωνισμοί στα Βαλκάνια. Τα δυτικά Βαλκάνια είχαν μείνει έξω από την επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ προς τα ανατολικά, αλλά τώρα ξεκινάει μια νέα εξόρμηση για την ενσωμάτωσή τους. Ο πρόεδρος της Κομισιόν της ΕΕ Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ και ο γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτενμπεργκ περιοδεύουν στην περιοχή και εξετάζουν τους όρους και τις προϋποθέσεις για να ξεκινήσει η ένταξη με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.
Γιατί αυτή η αλλαγή; Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Τα δυτικά Βαλκάνια στα μυαλά των ευρωατλαντικών επιτελείων αποδείχθηκαν «μαλακό υπογάστριο» της ΕΕ το 2015 όταν το κύμα προσφύγων από τη Συρία έφτασε στη Γερμανία μέσα από αυτόν τον «διάδρομο». Οι αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία, που έχει στηρίγματα στην περιοχή, έχουν ενταθεί. Και έχει προστεθεί ένας ακόμη μεγάλος «παίκτης», η Κίνα.
Η κινεζική πρωτοβουλία για ένα «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» που θα ενώνει την Κίνα με την Ευρώπη δεν περιορίζεται σε στήριξη μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών που θα φτιάξουν αυτοκινητόδρομους και γέφυρες σε μια σειρά χώρες. Προχωράει στην υπογραφή συμφωνιών που φτάνουν μέχρι χώρες μέλη της ΕΕ στη ανατολική Ευρώπη, όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Ρουμανία. Σύμφωνα με τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, ένα «μνημόνιο κατανόησης» Κίνας-Τσεχίας υπόσχεται τη μετατροπή της Πράγας σε διαμετακομιστικό κόμβο logistics και «περιφερειακό χρηματοπιστωτικό κέντρο».(5)
Τέτοιες κινήσεις προκαλούν αντιδράσεις από τα επιτελεία της ΕΕ που επιταχύνουν τις προσπάθειες για ενσωμάτωση των δυτικών Βαλκανίων. Άλλωστε η Κίνα, εκτός από το νέο δρόμο του μεταξιού προωθεί και τον θαλάσσιο δρόμο που φτάνει από την Σαγκάη στον Πειραιά και φιλοδοξεί μέσα από τον «διάδρομο» των δυτικών Βαλκανίων να συνδεθεί με τον «κόμβο» της Πράγας.
Οι έλληνες καπιταλιστές έχουν προφανή συμφέροντα για να μην μείνουν έξω από αυτά τα παιχνίδια. Όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν αγοράσει τράπεζες, σουπερμάρκετ ή οργανισμούς τηλεπικοινωνιών στην περιοχή τα περασμένα χρόνια, θέλουν να συνεχίσουν να διαχειρίζονται αυτά τα πολύτιμα «ασημικά» τους απρόσκοπτα μέσα σε μια ΕΕ που θα έχει καταπιεί όλα τα Βαλκάνια. Ξέρουν επίσης ότι οι συσχετισμοί είναι υπέρ τους σε κάθε διαπραγμάτευση για το όνομα των γειτόνων και η πορεία από το 1991 μέχρι σήμερα το επιβεβαιώνει. Η άρχουσα τάξη επικροτεί τη γραμμή Τσίπρα-Κοτζιά για διαπραγματεύσεις και συμφωνία με την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ στα Σκόπια.
Αυτό το ξέρουν και τα επιτελεία της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά η κρίση του πολιτικού συστήματος είναι τέτοια που έφτασε η ακροδεξιά ουρά να κουνήσει ολόκληρο το σκύλο της δεξιάς. Η πρωτοβουλία για το εθνικιστικό συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε από το δεξιό περιθώριο, από τύπους σαν τον απόστρατο στρατηγό Φράγκο ή τον απόστρατο πολιτικό Ψωμιάδη, αλλά ύστερα από ταλαντεύσεις τράβηξε τη ΝΔ και την Εκκλησία. Παρ’ όλα αυτά, το συλλαλητήριο της Αθήνας ποτέ δεν πήρε τις διαστάσεις που είχαν τα εθνικιστικά συλλαλητήρια του 1992. Αυτό που πέτυχε είναι να κάνει πλάτες στην υπόδικη Χρυσή Αυγή και σε όλες τις φασιστικές ομαδοποιήσεις που ξανάρχισαν να οργανώνουν επιθέσεις.
Η αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στην περιοχή επηρεάζει αρνητικά τις οικονομικές προοπτικές του ελληνικού καπιταλισμού και επιτείνεται από την κλιμάκωση της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η εισβολή του τουρκικού στρατού στη Συρία με την επίθεση στην Αφρίν ανεβάζει το θερμόμετρο καθώς όλες οι άλλες δυνάμεις της περιοχής προχωρούν σε δικές τους κινήσεις. Ξαφνικά, το Ισραήλ μπαίνει ενεργά στη σύγκρουση με τη δική του αεροπορία και την κατάρριψη ενός ιρανικού στρατιωτικού drone. Η κυβέρνηση του Αναστασιάδη στην Κύπρο προχωράει σε γεωτρήσεις στα επίμαχα «θαλάσσια οικόπεδα» ζητώντας τη στήριξη των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Ιταλίας καθώς εμπλέκονται δικές τους πολυεθνικές της ενέργειας. Ο Καμμένος θυμάται τα Ίμια προκαλώντας «εικονικές ναυμαχίες» και δοκιμάζοντας κατά πόσο η Τουρκία μπορεί να κάνει «δυόμιση πολέμους ταυτόχρονα» όπως ισχυρίζεται ο Ερντογάν. Αντίστοιχο τεστ γίνεται στον Έβρο με την «κατά λάθος» είσοδο ελληνικής περιπόλου σε τουρκικό έδαφος και τη σύλληψη δυο στρατιωτικών που οδηγήθηκαν στις φυλακές της Αδριανούπολης.
Μπορεί η Τουρκία του Ερντογάν να κάνει ταυτόχρονα πόλεμο στο Ντιαρμπακίρ, στη Συρία, στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο και στον Έβρο; Οι εργάτες και η νεολαία σε Ελλάδα και Τουρκία έχουν κάθε λόγο να μην δοκιμαστεί αυτό το πολεμικό σενάριο. Οι πατριδοκάπηλες κραυγές που ζητούν μεγαλύτερη ελληνική «αποφασιστικότητα» είναι μια από τις χειρότερες επιθέσεις που αντιμετωπίζει το εργατικό κίνημα μέσα στο κατά τα άλλα «έτος επιστροφής στην κανονικότητα».
Ποιος πληρώνει το κόστος;
Όλες αυτές οι φιλοδοξίες της άρχουσας τάξης μέσα σε συνθήκες αβεβαιότητας μεταφράζονται σε σκληρές επιθέσεις σε μια εργατική τάξη που επιμένει να αντιστέκεται και αρνείται να πληρώσει το κόστος. Παντού ανοίγονται μέτωπα.
Οι τραπεζίτες για να αποφύγουν τους κινδύνους μιας νέας ανακεφαλαιοποίησης με τους όρους που θέτει η ΕΕ μετά την Κυπριακή εμπειρία (bail-in αντί για bailout, ρευστοποίηση αντί για διάσωση), προχωρούν σε μια φοβερή λεηλασία των ασφαλιστικών ταμείων που συνδέονται μαζί τους. Η Εθνική Τράπεζα σταμάτησε να πληρώνει την επικουρική σύνταξη σε 16 000 συνταξιούχους τραπεζοϋπάλληλους βάζοντας χέρι στα αποθεματικά του ΛΕΠΕΤΕ (λογαριασμός επικούρησης). Αντίστοιχες κινήσεις κάνει η Άλφαμπανκ απέναντι στους συνταξιούχους των τραπεζών που έχει καταπιεί (Εμπορική και Ιονική). Οι συνταξιούχοι της ΕΤΕ δίνουν μάχη με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις ενάντια σε αυτό το αίσχος και προσπαθούν να ξεσηκώσουν τους εν ενεργεία συναδέλφους τους σε απεργία ενάντια στη λεηλασία.(6)
Οι 40 000 εργαζόμενοι στις πρώην ΔΕΚΟ βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με ένα νέο συγκεντρωτικό αφεντικό, την Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ) το λεγόμενο «Υπερταμείο», στο οποίο μεταβίβασε όλες αυτές τις δημόσιες επιχειρήσεις η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε τον Γενάρη. Όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη «η επιλογή των νέων διοικήσεων γίνεται αποκλειστικά υπόθεση του υπερταμείου με τον υπουργό Οικονομικών να μπορεί, μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, να διορίζει μόλις ένα μέλος σε κάθε ΔΣ μιας ΔΕΚΟ. Τα άτομα που θα επιλεγούν πρέπει να “μπορούν να κάνουν τη δουλειά” απέναντι στις αντιστάσεις των πιο δυνατών συνδικάτων της χώρας. Κι όλα αυτά θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε επτά μήνες. Όπως τονίζει η Καθημερινή “Όλα προγραμματίζονται να έχουν τελειώσει ως το τέλος του προγράμματος προσαρμογής, δηλαδή μέσα στους επόμενους 7 μήνες, προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή τα νέα σχέδια για την καλύτερη αξιοποίηση των ΔΕΚΟ το ταχύτερο δυνατόν”. Ρεύμα, νερό, συγκοινωνίες, όλα τα κοινωνικά αγαθά οδεύουν στο βωμό του κέρδους. Έτσι θα μπορέσει ο Τσίπρας να πανηγυρίσει την “έξοδο από τα μνημόνια” τον Αύγουστο».(7)
Η μάχη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις παίρνει άλλες διαστάσεις. Οι εργαζόμενοι στο Μετρό της Αθήνας έδωσαν μια γεύση με τις δυο 24ωρες απεργίες τους στις 12 και 15 Γενάρη, όπου στη δεύτερη είχαν μαζί τους όλους τους εργαζόμενους στις συγκοινωνίες της Αθήνας (λεωφορεία, τρόλεϊ, τραμ, ηλεκτρικός). Το ίδιο έδειξαν και τα συλλαλητήρια ενάντια στην πώληση μονάδων της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη και στην Πτολεμαΐδα. Οι προσπάθειες για συντονισμό των εργαζόμενων που αντιστέκονται στο ξεπούλημα στο νερό, στη ΔΕΗ, στις συγκοινωνίες βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Εκρηκτική είναι η κατάσταση στο μέτωπο των προσλήψεων σε Σχολεία, Νοσοκομεία και Δήμους. Ύστερα από τόσα χρόνια απαγόρευσης νέων προσλήψεων από τα μνημόνια και ανακύκλωσης της ανεργίας μέσα από τις απολύσεις συμβασιούχων όταν λήγουν οι συμβάσεις τους, οι ελλείψεις προσωπικού σε ζωτικές κοινωνικές υπηρεσίες έχουν πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Πορεία προς μια πραγματική έξοδο από τα μνημόνια θα σήμαινε μαζική κάλυψη αυτών των κενών. Στην πράξη γίνεται το αντίθετο με νέες επιθέσεις σε όλα αυτά τα κομμάτια.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο νόμος Γαβρόγλου. Πίσω από προμετωπίδες όπως η ένταξη των ΤΕΙ σε Πανεπιστήμια ή των νηπιαγωγείων στην υποχρεωτική εκπαίδευση, κλιμακώνονται οι περικοπές στις σχολές και στους παιδικούς σταθμούς. Αλλά και εδώ απλώνονται οι αντιστάσεις, όχι μόνο της νεολαίας όπως έδειξε η πολύμηνη κατάληψη της ΣΓΤΚΣ στο ΤΕΙ Αθήνας, αλλά και των εργαζόμενων.
Η κρίσιμη καμπή ήταν ασφαλώς η απεργία στους Δήμους το περασμένο καλοκαίρι που ανάγκασε τον Σκουρλέτη να παρατείνει τις συμβάσεις χιλιάδων εργαζόμενων μέχρι τον Μάρτη του 2018. Τώρα φτάνουμε σε αυτή την ημερομηνία και οι κυβερνητικές μεθοδεύσεις απειλούν να αφήσουν πολλούς συμβασιούχους χωρίς δουλειά γιατί «δεν καλύπτουν τα κριτήρια του ΑΣΕΠ». Είναι ανοιχτό στοίχημα αν το κίνημα θα αφήσει να περάσει μια τέτοια σαλαμοποίηση στους Δήμους. Οι απεργίες των εργαζόμενων στους παιδικούς σταθμούς στις 20 και 26 Φλεβάρη ήταν μήνυμα ότι η μάχη συνεχίζεται. Στο μεταξύ, όμως, το κίνημα ενάντια στις απολύσεις και υπέρ των μονιμοποιήσεων και των προσλήψεων έχει προχωρήσει στα Νοσοκομεία και στα Σχολεία.
Στα Νοσοκομεία, το Συντονιστικό του κλάδου κατάφερε με τις πρωτοβουλίες του το φθινόπωρο να συσπειρώσει τους συμβασιούχους και να αποτρέψει τις απολύσεις. Η ανταπόκριση των εργαζόμενων ήταν θερμή. Η ηγεσία του Συλλόγου Εργαζομένων στον Άγιο Σάββα που πρωτοστάτησε σε αυτή την προσπάθεια ανανέωσε την εντολή της παίρνοντας ένα εντυπωσιακό 48% στις εκλογές του σωματείου που έγιναν στις αρχές Φλεβάρη. Η μάχη για να μην απολυθούν (και για να πληρώνονται) οι επικουρικοί γιατροί συνεχίζεται και παράλληλα συνεχίζονται οι προσπάθειες για κοινό συντονισμό σε όλο το μέτωπο Υγεία-Παιδεία-Δήμοι. Οι εκπαιδευτικοί έκαναν τη δική τους συμβολή στον κοινό αγώνα για προσλήψεις με την κινητοποίηση στο υπουργείο Παιδείας την Παρασκευή 2 Μάρτη, όπου απαντώντας στον Γαβρόγλου που τους αγνόησε μπήκαν και έκαναν συνέλευση μέσα στο υπουργείο.
Οι δυνατότητες για αντίσταση στις επιθέσεις της δήθεν «εξόδου από τα μνημόνια» υπογραμμίστηκαν από την απεργία που έγινε ενάντια στην ψήφιση του νόμου που δυσκολεύει την κήρυξη απεργιών από τα πρωτοβάθμια σωματεία. Με τη ρύθμιση αυτή η κυβέρνηση ομολόγησε ότι η «έξοδος» φέρνει τόσες αντεργατικές επιθέσεις ώστε χρειάζεται να μπει φρένο στις απεργίες.
Με την κλασική πλέον ταχτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να βαφτίζει προοδευτικές τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις της, η σχετική προπαγάνδα έλεγε ότι η απαίτηση για αυξημένη απαρτία σε περίπτωση κήρυξης απεργίας από συνέλευση πρωτοβάθμιου σωματείου γίνεται για να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των εργαζόμενων! Παρά το γεγονός ότι η συνδικαλιστική γραφειοκρατία έκανε πλάτες στην κυβέρνηση, η απεργία ενάντια σε αυτό το νόμο στις 12 Γενάρη πέτυχε και ανάγκασε τις συνδικαλιστικές ηγεσίες να τρέχουν για δεύτερη απεργία στις 15 Γενάρη. (8)
Και βέβαια, τα μέτωπα δεν περιορίζονται στα οικονομικά. Τα εθνικιστικά συλλαλητήρια άνοιξαν ολομέτωπη επίθεση στο εργατικό κίνημα και την Αριστερά και έδωσαν στους φασίστες τη δυνατότητα να προχωρούν σε νέες προκλήσεις. Αλλά ούτε αυτά έμειναν αναπάντητα.
Η σύγκριση με την πατριδοκάπηλη εξόρμηση του 1992 είναι χαρακτηριστική. Τότε οι φωνές που διαφωνούσαν αντιμετώπιζαν μια άρχουσα τάξη συσπειρωμένη να κινεί όλους τους μηχανισμούς της συντονισμένους από τη σύμπλευση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμού και να επιβάλλει διώξεις. Τώρα οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες που οργάνωναν ανοιχτές εξορμήσεις και αφισοκολλήσεις στις εργατογειτονιές ενάντια στην εθνικιστική υστερία έβρισκαν τη συμπάθεια αν όχι την ανοιχτή υποστήριξη του κόσμου. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Πίττας στην Εργατική Αλληλεγγύη στις 7 Φλεβάρη:
«Ωραίος για κατήχηση ο πολλαπλασιασμός των άρτων και των ιχθύων, αλλά όσα «σωστά δελτία τύπου» και να βγάλουν οι μπάτσοι, όσο δηλητήριο και αν χύσουν οι πορτοσαλταδόροι της δημοσιογραφίας, όσες ενορίες και αν κατεβάσουν στο δρόμο οι επί της γης εκπρόσωποι της θείας βούλησης, τα γεγονότα παραμένουν πεισματάρικα:
Μπορούσε με ευκολία να το δει δια ζώσης κανείς την Κυριακή το πρωί και το μεσημέρι σε όλους τους δήμους και τις συνοικίες του λεκανοπεδίου, που συνέχισαν στον δικό τους ρυθμό, πιο κοντά στις απόκριες παρά στις εθνικιστικές εξάρσεις. Το ίδιο ισχύει για την συμμετοχή από την υπόλοιπη χώρα για την οποία οι διοργανωτές έκαναν λόγο για 2.500 πούλμαν αλλά τελικά αποδείχθηκαν 280.
Μπορούσε να το διαπιστώσει και τις προηγούμενες μέρες, σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας, όπου οργανώθηκαν εξορμήσεις σε πάνω από πενήντα σημεία στις γειτονιές αλλά και σχεδόν εκατό εργατικούς χώρους. Παρά τις επί μέρους διαφωνίες, το ΟΧΙ στα εθνικιστικά συλλαλητήρια έκφραζε ένα μεγάλο κομμάτι κόσμου. Στους τοίχους κυριαρχούσαν οι αφίσες και τα συνθήματα ενάντια στον εθνικισμό και τον πόλεμο.
Στις πλατείες και στους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ υπήρχαν τα συνεργεία του ΣΕΚ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλων συλλογικοτήτων, που εξέφραζαν το ΟΧΙ στις εθνικιστικές “λαοσυνάξεις”».(9)
Η απάντηση στις ακροδεξιές προκλήσεις ήρθε επίσης άμεσα. Οι απόπειρες της παραεκκλησιαστικής ακροδεξιάς να επαναλάβει έξω από το θέατρο Ακροπόλ ένα σκηνικό σαν αυτό που είχαν στήσει έξω από το θέατρο Χυτήριο το 2012 απέτυχαν. Η κινητοποίηση του Σωματείου Ηθοποιών του Εθνικού Θεάτρου και των αντιφασιστών συμπαραστατών του την Πέμπτη 1 Μάρτη σημείωσε επιτυχία. Το ίδιο και η διαδήλωση που έγινε στον Πειραιά την Παρασκευή 2 Μάρτη μετά την επίθεση τάγματος εφόδου της Χρυσής Αυγής στη «Φαβέλα» και τον τραυματισμό της Ελευθερίας Τομπατζόγλου, δικηγόρου της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της ναζιστικής οργάνωσης από τη μεριά της οικογένειας του Παύλου Φύσσα.
Οι προσπάθειες των νεοναζί να ξαναβρούν τη χαμένη τους δυναμική είναι λυσσαλέες. Η δίκη και οι αντιφασιστικές κινητοποιήσεις τους έχουν στριμώξει, με τα γραφεία-ορμητήρια να κλείνουν σε πολλές περιοχές και τις αποχωρήσεις φασιστών που είχαν προσχωρήσει στη Χρυσή Αυγή να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Οι Μιχαλολιάκοι βλέπουν την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και σκυλιάζουν επειδή αδυνατούν να πιάσουν αυτό το τρένο. Η επίθεση στην Ελευθερία Τομπατζόγλου ήρθε μετά την επίθεση στη δικηγόρο Ευγενία Κουνιάκη έξω από το δικαστήριο και είναι σαφές μήνυμα ότι το αντιφασιστικό κίνημα έχει να αντιμετωπίσει τέτοιες προκλήσεις μέχρι να οδηγήσει τη δίκη της Χρυσής Αυγής στην απόφαση που της ταιριάζει, δηλαδή στην καταδίκη και φυλάκιση όλης της ηγεσίας των νεοναζί και των μπράβων τους.
Οι διαστάσεις που έχει πάρει η διεθνής μέρα δράσης στις 17 Μάρτη με κινητοποιήσεις σε πάνω από εβδομήντα (!) πόλεις σε πολλές χώρες μάς επιτρέπουν να αισιοδοξούμε ότι όχι μόνο το κίνημα εδώ δεν θα αφήσει τους φασίστες να σηκώσουν κεφάλι αλλά και ότι το ίδιο θα γίνει στη Γερμανία, στην Αυστρία, στην Ιταλία, παντού.
Η αριστερή αντιπολίτευση
Μπροστά σε τέτοιες αναμετρήσεις, η Αριστερά που οργανώνει την αντιπολίτευση στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά και στις απόπειρες της δεξιάς και της ακροδεξιάς να αποπροσανατολίσει τη λαϊκή αγανάκτηση, έχει αυξημένα καθήκοντα. Έχουμε μπροστά μας την πρό(σ)κληση να στηρίξουμε, να συντονίσουμε και να συγκροτήσουμε τις εργατικές αντιστάσεις στην (μνημονιακή) «έξοδο» από τα μνημόνια σε γνήσια εναλλακτική έξοδο από την κρίση. Αυτή είναι η απαίτηση με την οποία έχει να αναμετρηθεί κάθε κόμμα, κάθε κίνηση, κάθε συλλογικότητα στο χώρο της Αριστεράς.
Αυτό δεν είναι ένα αίτημα που απλά μπαίνει από μια οργάνωση προς τους υπόλοιπους φορείς του χώρου, είναι μια πίεση πάνω σε όλους τους σχηματισμούς που έρχεται από τον ίδιο τον κόσμο που παλεύει. Γι’ αυτό και γίνονται βήματα μπροστά παρά τις αντιφάσεις και τις αδυναμίες των παραδοσιακών ηγεσιών.
Η απαίτηση για στήριξη, συντονισμό και γενίκευση των αντιστάσεων είναι καθολική. Η απεργία στις 12 Γενάρη, όταν η κυβέρνηση προωθούσε το πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα και την επίθεση στα πρωτοβάθμια σωματεία, αλλά οι κορυφές της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας δεν οργάνωναν τίποτα, ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Η επιλογή του ΚΚΕ να προτείνει οργάνωση της απεργίας από κοινή πρωτοβουλία συνδικάτων, Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων έπαιξε θετικό ρόλο αποφεύγοντας το στενό παραταξιακό κάλεσμα του ΠΑΜΕ.
Ήταν ένα ρήγμα στη σεχταριστική λογική που τόσο συχνά εμποδίζει τον κοινό βηματισμό. Προφανώς δεν έχει σημάνει το τέλος τέτοιων προβλημάτων από πολλές πλευρές, αλλά ήταν ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε. Οι προσπάθειες όπως το Συντονιστικό των Νοσοκομείων και ο Συντονισμός ενάντια στα Μνημόνια ανοίγουν δρόμους σε αυτή την κατεύθυνση. Και η προοπτική να βρεθούν μαζί στη μάχη των προσλήψεων τα σχολεία, οι δήμοι και τα νοσοκομεία είναι μπροστά μας. Το ίδιο ισχύει για τις πρωτοβουλίες συντονισμού στις μάχες ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις: Μετρό, ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ μαζί είναι φοβερή δύναμη.
Ωστόσο, η γενίκευση των αντιστάσεων απαιτεί όχι μόνο συνδικαλιστικό συντονισμό αλλά και πολιτικά βήματα. Οι δικηγόροι όλων των πλευρών της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής σφυροκοπώντας όλοι μαζί τους δολοφόνους νεοναζί δίνουν ένα καλό παράδειγμα για την αντίστοιχη ενότητα στις αντιφασιστικές κινητοποιήσεις. Βρεθήκαμε όλοι μαζί έξω από σχολεία υπερασπίζοντας προσφυγόπουλα και παιδιά μεταναστών από «αγανακτισμένους» ακροδεξιούς, γιατί να μην γίνεται το ίδιο σε κάθε απάντηση στις φασιστικές προκλήσεις; Η ΚΕΕΡΦΑ κάνει συνέχεια αυτή την προσπάθεια.
Όταν η δεξιά και η ακροδεξιά ξεκινούν πατριδοκάπηλες εξορμήσεις όπως τα πρόσφατα εθνικιστικά συλλαλητήρια, η Αριστερά δεν μπορεί να ταλαντεύεται για το πού είναι η θέση της. Η ηγεσία της ΛΑΕ βρέθηκε κάτω από πίεση όταν η σύμμαχός της Ζωή Κωνσταντοπούλου πήρε θέση υπέρ του συλλαλητήριου της Αθήνας, αλλά τελικά δεν ακολούθησε αυτό το δρόμο. Είναι και αυτό στα θετικά βήματα της περιόδου. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν σημαίνει ότι ξεπεράστηκε το πρόβλημα του αριστερού πατριωτισμού, αλλά ο κόσμος της εργατικής αντίστασης επέβαλε την απομόνωση της δεξιάς πατριδοκαπηλείας.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, αναδεικνύεται ανάγλυφα ο πολύτιμος ρόλος του αντικαπιταλιστικού προγράμματος σαν γέφυρα που ενώνει τις άμεσες εργατικές διεκδικήσεις με τη συνολική διέξοδο από την κρίση.
Χειροπιαστό παράδειγμα είναι η υπόθεση που άνοιξε με το σκάνδαλο Νοβάρτις. Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες λεηλατούν το δημόσιο χρήμα και κάνουν τους συνταξιούχους να υποφέρουν μετατρέποντας το φάρμακο σε ακριβό εμπόρευμα. Η δεξιά φωνάζει ότι οι αποκαλύψεις για λάδωμα υπουργών που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των βιομηχάνων του φάρμακου είναι μια σκευωρία. Ο ΣΥΡΙΖΑ περιορίζεται σε μια κοινοβουλευτική επιτροπή που ακόμη και αν φτάσει να στείλει κάποιον πρώην υπουργό στο σκαμνί, πράγμα αμφίβολο, δεν αλλάζει την κατάσταση. Ποιος θα κάνει το φάρμακο κοινωνικό αγαθό προσιτό στον κόσμο που το έχει ανάγκη; Να ένα άνοιγμα για την Αριστερά ώστε να αναδείξει ότι οι κρατικοποιήσεις ευαίσθητων τομέων κάτω από εργατικό έλεγχο δεν είναι ένα αφηρημένο όραμα των επαναστατών αλλά επείγουσα κοινωνική ανάγκη.
Τα λεφτά για τη χρηματοδότηση της δημόσιας Υγείας υπάρχουν, αρκεί να βάλουμε χέρι στα αρπακτικά που τα λεηλατούν. Το ίδιο μπορούμε να πούμε για τις συντάξεις που θυσιάζονται στο βωμό των τραπεζιτών. Και βέβαια για το προκλητικό 2% του ΑΕΠ που πηγαίνει για πολεμικές δαπάνες την ώρα που οι κοινωνικές δαπάνες σφαγιάζονται για να βγαίνει «πρωτογενές πλεόνασμα».
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ βαδίζει προς την 4η Συνδιάσκεψή της προσπαθώντας να ξεπεράσει τις αδυναμίες που αναδείχθηκαν μέσα από την αναμέτρηση με όλα αυτά τα μεγάλα και ωραία καθήκοντα της περιόδου. Είναι υπόθεση όλων μας να βοηθήσουμε σε αυτό το ξεπέρασμα. Έχουμε μια εργατική έξοδο να κερδίσουμε.
Σημειώσεις
1. http://news.in.gr/economy/article/?aid=1500203281
2. http://www.alphatv.gr/news/economy/moskovisi-den-tha-hreiastei-proliptiki-pistotiki-grammi
3. http://www.protothema.gr/economy/article/760383/ stournaras-i-ellada-hreiazetai-proliptiki-pistotiki-grammi-meta-ton-augousto/
4. Martin Wolf, Central banks alone cannot stabilise finance, Financial Times, 25 October 2017. https://www.ft.com/content/ae9097e6-b7fb-11e7-9bfb-4a9c83ffa852
5. May defies China over Xi's plans for a "New Silk Road", Financial Times, 1 February 2018, https://www.ft.com/content/3e79ae14-0681-11e8-9650-9c0ad2d7c5b5
6. Συγκέντρωση πραγματοποίησαν την Παρασκευή 9/2 συνταξιούχοι της Εθνικής τράπεζας την ώρα που συνεδρίαζε η επιτροπή που έχει δημιουργήσει η διοίκηση Φραγιαδάκη για να επιβάλει την περικοπή της χρηματοδότησης στο λογαριασμό επικουρικών παροχών (ΛΕΠΕΤΕ). Η κινητοποίηση κατέληξε σε συμβολική κατάληψη της κεντρικής αίθουσας του κτηρίου της Εθνικής Τράπεζας στην Αιόλου και πικετοφορία στους διαδρόμους και τις διάφορες υπηρεσίες της τράπεζας. “Τις επόμενες μέρες χρειάζεται να εντατικοποιηθούν οι δράσεις ενημέρωσης και προς τους συνταξιούχους και προς τους εν ενεργεία εργαζόμενους με κεντρικό αίτημα την σύγκλιση Γενικών Συνελεύσεων που θα αποφασίσουν αγωνιστικές δράσεις και απεργίες”, αναφέρει η Ιωάννα Παυλοπούλου από την Ανοιχτή Επιτροπή και τον Συντονισμό Ενάντια στα Μνημόνια. (από την Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1311, 14/2/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17873&issue=1311)
7. Λένα Βερδέ, Κίνημα αντίστασης στις ιδιωτικοποιήσεις, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1307, 17/1/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17655&issue=1307
8. Στέλιος Μιχαηλίδης, Δυο μέρες απεργίας που συγκλόνισαν, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1307, 17/1/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17666&issue=1307
9. http://ergatiki.gr/article.php?id=17803&issue=1310
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου