Οι αλλαγές στο ειδικό καθεστώς αγροτών – Πότε θα πρέπει να κάνουν αίτηση ένταξης όσοι επιθυμούν επιστροφή του φόρου

Κατόπιν υποβολής πολλών ερωτημάτων, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δημοσίευσε πρόσφατα έγγραφο (αριθμός πρωτοκόλλου 1077193 ΕΞ 2019 με ημερομηνία 24/5/2019), με σκοπό να διευκρινίσει ζητήματα που αφορούν τον χρόνο ένταξης στο ειδικό καθεστώς των αγροτών του άρθρου 41 του Κώδικα ΦΠΑ (Ν2859/2000), όπως αυτό αντικαταστάθηκε με τον ν.4410/2016.

Από το συγκεκριμένο έγγραφο προκύπτει ότι δεν προβλέπεται δυνατότητα αναδρομικής ένταξης στο ειδικό καθεστώς αγροτών, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος, αλλά εντός ανατρεπτικής προθεσμίας 30 ημερών από την έναρξη του φορολογικού έτους, δηλαδή μέχρι τις 30 Ιανουαρίου κάθε έτους.

Σχηματοποιώντας και για λόγους ευκολίας μπορούμε να πούμε πως για ό,τι είναι προαιρετικό (όπως το ειδικό καθεστώς αγροτών του άρθρου 41 και των μικρών επιχειρήσεων του άρθρου 39), υπάρχουν πλέον συγκεκριμένες ημερομηνίες ένταξης, ενώ για οτιδήποτε είναι υποχρεωτικό (όπως το κανονικό καθεστώς ΦΠΑ) η ένταξη μπορεί να γίνει και εκπρόθεσμα, αλλά με πρόστιμο.

Ας το δούμε πιο αναλυτικά: Το άρθρο 47 του ν. 4410/2016 που αντικατέστησε το άρθρο 41, αναφέρει τις προϋποθέσεις ένταξης στο ειδικό καθεστώς. Ειδικότερα, οι αγρότες, οι οποίοι κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος πραγματοποίησαν προς οποιοδήποτε πρόσωπο παραδόσεις αγροτικών προϊόντων παραγωγής τους και παροχές αγροτικών υπηρεσιών, των οποίων η αξία ήταν κατώτερη των 15.000 ευρώ και έλαβαν επιδοτήσεις κατώτερες των 5.000 ευρώ, υπάγονται στο ειδικό καθεστώς […], με την επιφύλαξη της παραγράφου 5. Η παράγραφος 5 εξαιρεί από το ειδικό καθεστώς όσους:

1. Aσκούν τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις και παρέχουν τις αγροτικές υπηρεσίες που προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 42, με τη μορφή εταιρείας οποιουδήποτε τύπου ή αγροτικών συνεταιρισμών.
2. Πωλούν αγροτικά προϊόντα παραγωγής τους, ύστερα από επεξεργασία που μπορεί να προσδώσει σε αυτά χαρακτήρα βιομηχανικών ή βιοτεχνικών προϊόντων.
3. Aσκούν παράλληλα και άλλη οικονομική δραστηριότητα, για την οποία έχουν υποχρέωση να τηρούν λογιστικά αρχεία (βιβλία).
4. Παραδίδουν προϊόντα παραγωγής τους από λαϊκές αγορές ή από δικό τους κατάστημα ή πραγματοποιούν εξαγωγές ή παραδόσεις των προϊόντων τους προς άλλο κράτος – μέλος της ΕΕ.

Στην παράγραφο 12 του ν. 4410/2016 αναφέρεται: «Οι αγρότες που εντάσσονται στο ειδικό καθεστώς […], πριν την υποβολή της δήλωσης – αίτησης επιστροφής του φόρου εγγράφονται στο καθεστώς αυτό με δηλούμενη ημερομηνία τουλάχιστον την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου φορολογικού έτους, προκειμένου να έχουν δικαίωμα επιστροφής για πωλήσεις αγροτικών προϊόντων και παροχές αγροτικών υπηρεσιών που πραγματοποίησαν κατά το φορολογικό έτος αυτό».

Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι αφήνει ανοιχτή την αναδρομική ένταξη σε όσους αγρότες θέλουν να αιτηθούν επιστροφή φόρου μέχρι 31/10, μόνο όμως για την προαναφερθείσα περίπτωση και για καμία άλλη.

Το «παράθυρο»

Στο πρόσφατο έγγραφο της ΑΑΔΕ διαβάζουμε: «Επισημαίνεται ότι με τις διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ. 6 του άρθρου 41 του Κώδικα ΦΠΑ σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 10 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 4174/2013), όπως ισχύουν (και τις οδηγίες που έχουν δοθεί με την ΠΟΛ. 1201/2016 ), υπάρχει ανατρεπτική προθεσμία υπαγωγής, ήτοι η δήλωση ένταξης στο ειδικό καθεστώς απαιτείται να έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα, εντός ανατρεπτικής προθεσμίας 30 ημερών από την έναρξη του φορολογικού έτους, δηλαδή μέχρι 30/1 εκάστου έτους.

Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατή η υποβολή δήλωσης ένταξης στην οποία αναφέρεται ημερομηνία ένταξης προγενέστερη της ημερομηνίας υποβολής της δήλωσης, με σκοπό την αναδρομική ένταξη στο ειδικό καθεστώς, και ο υποκείμενος, έστω και αν τηρεί όλες τις ουσιαστικές προϋποθέσεις του ειδικού καθεστώτος, εντάσσεται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ (σχετ. απόφαση ΔΕΕ C-566/16)».

Στο ίδιο έγγραφο, «σημειώνεται ότι κατ’ εξαίρεση η μοναδική περίπτωση για την οποία προβλέπεται η δυνατότητα για αναδρομική ένταξη στο ειδικό καθεστώς αγροτών του άρθρου 41, είναι προκειμένου να υποβληθεί αίτηση επιστροφής του φόρου με τον κατ’ αποκοπή συντελεστή.

Συγκεκριμένα, στην προκειμένη περίπτωση, απαιτείται πριν από την υποβολή της αίτησης επιστροφής η εγγραφή στο ειδικό καθεστώς με δηλούμενη ημερομηνία ένταξης τουλάχιστον την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου φορολογικού έτους, προκειμένου να έχουν δικαίωμα επιστροφής ΦΠΑ για το φορολογικό αυτό έτος».

Συμπεράσματα Απ’ όλα τα παραπάνω, λοιπόν, συνάγουμε ότι: Δεν μπορεί να ενταχθεί ανένταχτος αγρότης στο ειδικό καθεστώς μετά την 30/1 εκάστου έτους (προαιρετικό καθεστώς). Μπορεί όμως να ενταχθεί μέχρι 31/10, με ημερομηνία 31/12 του προηγούμενου φορολογικού έτους μόνο στην περίπτωση που είναι να αιτηθεί επιστροφή ΦΠΑ με τον κατ’ αποκοπή συντελεστή. Όποιος επιθυμεί αναδρομική ένταξη μετά το πέρας της 30/1 και χωρίς να προκύπτει δικαίωμα αίτησης επιστροφής ΦΠΑ, θα ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς. Το κανονικό καθεστώς δεν είναι ένταξη είναι κανονική έναρξη και η εκπρόθεσμη αυτής υποβολή, στο οικείο μητρώο της ΔΟΥ, επισύρει πρόστιμο της τάξης των 102,40 ευρώ. Γι’ αυτό η έναρξη γίνεται εμπρόθεσμα πριν από την πρώτη πώληση. Στις περιπτώσεις είσπραξης επιδοτήσεων εντός του 2019, που αφορούν τη χρήση 2018 (αφορά συνήθως νεοεισερχόμενους) για σκοπούς φορολογίας εισοδήματος, στον κωδικό 009 του Ε3 θα συμπληρωθεί η επιλογή 3 «Αφανείς αγρότες χωρίς ΚΑΔ». Αφού η επιδότηση εισπράχθηκε το 2019, θα ενταχθεί σε καθεστώς ΦΠΑ μέχρι 30/1/2020. Η ένταξη στο ειδικό καθεστώς γίνεται μόνο με τη συμπλήρωση και την υποβολή, στο μητρώο της οικείας ΔΟΥ, του Μ0.