ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ Σόιμπλε και Τόμσεν κρίνουν το deal για το χρέος

ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ

Σόιμπλε και Τόμσεν κρίνουν το deal για το χρέος

Της Ελευθερίας Αρλαπάνου

Β. Σόιμπλε και Π. Τόμσεν κρατούν στα χέρια τους τη λύση για το χρέος. Μία λύση, την οποία επιδιώκει, σφόδρα, η κυβέρνηση που «κυνηγά», την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, το καλοκαίρι, εφόσον ολοκληρωθεί τον Μάιο η συνολική συμφωνία με τους δανειστές.

Στο σχέδιο αυτό ποντάρει η κυβέρνηση, ευελπιστώντας να σηματοδοτήσει την έναρξη νέου κύκλου στην οικονομία και με επιστροφή στις αγορές με δοκιμαστική έκδοση, ίσως και φέτος, ώστε να γυρίσει το κλίμα στην οικονομία. Όσον αφορά στο χρέος, Μέρκελ - Λαγκάρντ δίνουν μεν τον τόνο στις συζητήσεις, αφήνουν όμως την τελική διευθέτηση και τις δύσκολες, πολιτικές, συζητήσεις στο δίδυμο Σόιμπλε - Τόμσεν. Χθες πάντως η κ. Λαγκάρντ ενέτεινε τις πιέσεις στέλνοντας σαφές μήνυμα πως «βρισκόμαστε στα μισά της διαδρομής σε ό,τι αφορά τις συζητήσεις με την Ελλάδα», ξεκαθαρίζοντας ότι το ΔΝΤ, ακόμη επεξεργάζεται αν πρέπει να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα. Επέμεινε δε, για ακόμη μια φορά πως είναι αναγκαία η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, και πως θα πρέπει να ρυθμιστούν, προκαταβολικά, οι σχετικές λεπτομέρειες. Σύμφωνα με την κ. Λαγκάρντ, το Ταμείο δεν ζητά περισσότερη λιτότητα από την Ελλάδα, αλλά ζητά να εφαρμοσθούν τα μέτρα και οι μεταρρυθμίσεις που έχουν συνομολογηθεί από το 2016.

New Deal ή No Deal;

Το New Deal για το χρέος, η τελευταία πράξη του δράματος στην πολύμηνη διαπραγμάτευση για τη δεύτερη αξιολόγηση, έρχεται στο προσκήνιο άμεσα, με πρώτο σταθμό την ετήσια Σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στις 17 ? 23 Απριλίου στην Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο παρασκήνιο, όλα τα πιθανά σενάρια είναι έτοιμα από τους τεχνοκράτες εντός και εκτός Ελλάδας, που περιμένουν τις πολιτικές αποφάσεις για τους αριθμούς που θα προκριθούν: Για παράδειγμα, πόσο διάστημα θα ισχύσουν τα πρωτογενή πλεονάσματα (η πενταετία είναι το επικρατέστερο, η τριετία θα μπορούσε να θεωρηθεί «θρίαμβος»), ποιες θα είναι οι παραδοχές για την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια και -κυρίως- πιο μείγμα από τα τεχνικά μέτρα που έχουν εξεταστεί θα πάρει την πολιτική έγκριση από τους πολιτικούς ιθύνοντες. Στα σενάρια για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα, που εξετάζονται στο παρασκήνιο, κυριαρχούν παρεμβάσεις που με τεχνικούς τρόπους θα μεταθέσουν χρονικά, στο μέλλον συγκεκριμένους όγκους πληρωμών για το χρέος, παράλληλα με ενδεχόμενες παρεμβάσεις στο κρίσιμο μέτωπο των επιτοκίων.

Το πόσο γενναίο θα αποδειχθεί το μείγμα των μέτρων, είναι ζήτημα περισσότερο πολιτικής και λιγότερο οικονομικής απόφασης. Ζήτημα πολιτικής απόφασης είναι και το εάν θα «παγώσουν» τελικά τα επιτόκια του χρέους σε ένα συγκεκριμένο εύρος για κάποιο διάστημα (για παράδειγμα μεταξύ 1,3% - 1,7% όταν το ΔΝΤ ζητούσε 1,5%) δίνοντας μια ουσιαστική ανάσα. Το συγκεκριμένο όμως ενδεχόμενο δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι προχωρεί στη φάση αυτή, καθώς φέρει κόστος που δεν θέλει η Γερμανία να αναλάβει.

Δύσκολη η πορεία
Μέσα από τεχνικά σενάρια, πολιτικούς περιορισμούς και με την πόρτα των αγορών ερμητικά κλειστή για την Ελλάδα, αφού το επιτόκιο στα δεκαετή ομόλογα απέχει ακόμη και από το 6%, ο δρόμος προς μια συνολική συμφωνία τον Μάιο, ικανή να ξεμπλοκάρει την ελληνική οικονομία δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Αντίθετα, κρύβει σοβαρούς κινδύνους με δεδομένα τα εξής:

1. Η κυβέρνηση δεν έχει πολλά διαπραγματευτικά όπλα, στη φάση αυτή, πέραν του να απειλήσει, με ακραία, επικίνδυνα -και για την ίδια- σενάρια, εάν δεν πάρει τα ανταλλάγματα που ζητά.

2. Μεγάλος ρυθμιστής παραμένει το ΔΝΤ. Ζητά συγκεκριμένα πράγματα από το Βερολίνο. Το Βερολίνο όμως, αν και εγκλωβισμένο στο δόγμα Σόιμπλε ο οποίος δεν συζητά ελληνικό πρόγραμμα χωρίς το Ταμείο, αντιμετωπίζει εκλογές τον Σεπτέμβριο και δεν μπορεί να δώσει πολλά πράγματα, άμεσα.

Πολλά ερωτήματα, θολές απαντήσεις
Έτσι, στη φάση αυτή των διαπραγματεύσεων, και χωρίς να έχει κλείσει ακόμη η τεχνική συμφωνία (Staff Level Agreement - SLA) κυριαρχούν μεγάλα ερωτήματα: Τι θα κάνει το ΔΝΤ;

Θα παίξει το χαρτί του Βερολίνου, μπαίνοντας, τώρα στο ελληνικό πρόγραμμα, ακόμη και με πιο ασαφή προσδιορισμό των μέτρων για το χρέος;

Θα δεχθεί να προσδιοριστούν με περισσότερη σαφήνεια τα μέτρα το φθινόπωρο και μετά τις γερμανικές εκλογές στις 22 - 24 Σεπτεμβρίου; Πότε θα ξεκινήσει η επόμενη, και πιθανότατα τελική αξιολόγηση του τρέχοντος προγράμματος που λήγει τον Αύγουστο του 2018; Το συγκεκριμένο θέμα έχει ιδιαίτερη σημασία, με δεδομένο ότι όσο είναι η χώρα σε πρόγραμμα, δεν μπορεί να βρίσκεται εντός ποσοτικής χαλάρωσης. Τι σημαίνει αυτό; Ότι στο δυσμενές σενάριο, που δεν εντάσσονται τα ελληνικά ομόλογα στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ (QE) πριν το φθινόπωρο, το παράθυρο ευκαιρίας για να γίνει κάτι τέτοιο θα είναι πολύ μικρό, ψαλιδίζοντας ουσιαστικά τις προσδοκίες για έξοδο στις αγορές, με δοκιμαστικές εκδόσεις, πριν από τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος.

Μνημόνιο vs Μεταμνημόνιο
Το τοπίο παραμένει εξαιρετικά σύνθετο. Μόνο που αυτή τη φορά, παρά το ότι το Βερολίνο εμφανίζεται, πάλι, απρόθυμο να κάνει παραχωρήσεις προς την Ελλάδα, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια σε κανένα «στρατόπεδο». Τον Αύγουστο του 2018, η Ελλάδα, είτε θα βγει από το Μνημόνιο και θα περάσει σε ένα πιο ελαστικό καθεστώς, πολυετούς εποπτείας σε κάθε περίπτωση, ή θα χρειαστεί νέα χρηματοδότηση με νέο Μνημόνιο, φέρνοντας σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καταρχήν το Βερολίνο αλλά και την ελληνική κυβέρνηση. Ήδη ο Β. Σόιμπλε τις τελευταίες μέρες σπεύδει σε κάθε ευκαιρία να υποστηρίζει πως η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί τέταρτο Μνημόνιο και πως θα μπορεί στο τέλος του τρέχοντος προγράμματος, δηλαδή σε περίπου 16 μήνες από σήμερα να απευθύνεται στις διεθνείς χρηματαγορές. Αυτό μπορεί να είναι εκείνο που θέλουν να ακούν οι ψηφοφόροι του, για να συμβεί όμως προϋποθέτει πως τώρα, ο Β. Σόιμπλε και ΔΝΤ θα βρουν τη χρυσή τομή και θα καταλήξουν σε συμφωνία, που ο καθένας θα μπορεί να αξιοποιήσει, παρουσιάζοντάς την ως πολιτική νίκη.

Στο πλαίσιο αυτό, αναζωπυρώνεται έντονα το σχέδιό του να συνεδεθεί η υλοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος με συγκεκριμένους διαρθρωτικούς και δημοσιονομικούς στόχους, στην περίοδο μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος. Πρόκειται για αυτό που κατά καιρούς έχει αναφερθεί ως Σύμφωνο Μεταρρυθμίσεων. Πρακτικά σημαίνει ότι για να υλοποιούνται, από το φθινόπωρο του 2018 και για μια πενταετία για παράδειγμα, συγκεκριμένα μέτρα για το χρέος, που θα προαποφασιστούν, πριν λήξει το τρέχον πρόγραμμα, πρέπει να ικανοποιούνται συγκεκριμένοι στόχοι. Εάν αυτό δεν θα γίνεται, τότε τα μέτρα δεν θα προχωρούν και η χώρα θα είναι έκθετη και στις αγορές, στις οποίες έως τότε αναμένεται να έχει επιστρέψει για χρηματοδότηση.

Αγορές
Η επιστροφή του ελληνικού δημοσίου στις αγορές, έστω και με μικρές δοκιμαστικές εκδόσεις, ει δυνατόν από τη φετινή χρονιά, είναι μια παράμετρος στο θετικό σενάριο, που φαίνεται να επιδιώκει η κυβέρνηση. Με βάση το θεωρητικό σχεδιασμό όταν ξεκίνησε να τρέχει το υπάρχον πρόγραμμα στήριξης, αρκετά πριν το τρέχον πρόγραμμα ολοκληρωθεί θα έπρεπε η Ελλάδα να έχει απευθυνθεί στις αγορές, δημιουργώντας ενδεχομένως και ένα «μαξιλάρι» μέσω μικρών και δοκιμαστικών εκδόσεων. Κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε την τελική αξιολόγηση που θα γίνει αναγκαστικά μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018, για το καθεστώς που θα ισχύσει μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, ενώ θα ενίσχυε θετικά το μομέντουμ στην οικονομία. Οι καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις, όχι μόνο εξαιτίας της ελληνικής πλευράς, και η αδυναμία ένταξης των ελληνικών ομολόγων έως τώρα στην ποσοτική χαλάρωση (QE) έχουν αποδυναμώσει τη δυναμική παγίωσης μιας σχέσης του δημοσίου με τις διεθνείς αγορές, πριν από τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος. Εάν η Ελλάδα χάσει το τρένο του QE το καλοκαίρι και κάτι τέτοιο μετατεθεί για το φθινόπωρο ή και τα τέλη του έτους, και ο σχεδιασμός για εκδόσεις καθυστερήσει τόσο, η συζήτηση για το τι θα ισχύσει την εποχή μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος το 2018, είναι προφανές πως θα ξεκινά από μια πιο δυσμενή βάση. Σε όλα τα σενάρια η αδυναμία αποκλιμάκωσης των επιτοκίων δανεισμού για το δημόσιο, κατ' επέκταση για τις μεγάλες επιχειρήσεις, θα είναι μεγάλο εμπόδιο για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την αποφυγή μιας παρατεταμένης στασιμότητας.

ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ
ΔΝΤ: Μένει για να φύγει;

Όπως έχει αποκαλύψει η «Η» στο τραπέζι έχει εξεταστεί σχέδιο παροχής εγγύησης προς το ΔΝΤ, ότι στα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα είναι δυνατή η επαναγορά του χρέους του, περίπου 12 δισ. ευρώ, από τον ESM, στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, από το 2018 και μετά. Έτσι θα μπορέσει να μπει τώρα το Ταμείο στο ελληνικό πρόγραμμα με κεφάλαια της τάξης των 5 δισ. ευρώ για παράδειγμα, να διευκολυνθεί και η πλευρά της Γερμανίας και να κλείσει η ελληνική αξιολόγηση.

Το ίδιο το Ταμείο όμως θα έχει στα χέρια του την απαραίτητη εγγύηση προς το διοικητικό του συμβούλιο, ότι θα πάρει πίσω τα χρήματά του, με δεδομένο ότι για το ΔΝΤ η εμπλοκή στην Ελλάδα εκτιμάται πως δεν είναι κάτι θεμιτό πλέον και θέλει να αποχωρήσει. Με τη λύση αυτή, θα δοθούν χρήματα και προς την Ελλάδα, ώστε να αποφευχθεί πιστωτικό γεγονός τον Ιούλιο, και καθίζηση της ελληνικής οικονομίας. Η κατεύθυνση για αποπληρωμής χρέους προς το ΔΝΤ, έχει ήδη περιγραφεί σε πολύ γενικές γραμμές από το Eurogroup, τον Μάιο του 2016, όταν είχε γίνει λόγος για διαχείριση παθητικού και πρόωρη μερική αποπληρωμή των υπαρχόντων επίσημων πιο ακριβών δανείων προς την Ελλάδα, στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων, για το χρέος, μετά το 2018. Πρέπει να σημειωθεί πως τα δάνεια του ΔΝΤ είναι ακριβότερα από εκείνα του ESM. H εξαγορά των δανείων του ΔΝΤ, θα μπορούσε να γίνει μέσω ανεκμετάλλευτων πόρων από το τρέχον πρόγραμμα, στο τέλος του, το καλοκαίρι του 2018.

Σκοτσέζικο ντους στα εργασιακά

Την άμεση κατάργηση του υπουργικού «βέτο» στις ομαδικές απολύσεις (τις οποίες θα ελέγχει το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας με ισομερή εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων) χωρίς να αλλάζουν τα επιτρεπόμενα όρια και την άρση της αναστολής, από τον Σεπτέμβριο του 2018, της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων και της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης για τους όρους εργασίας των εργαζομένων, θα νομοθετήσει η κυβέρνηση μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας για το «κλείσιμο» της δεύτερης αξιολόγησης και τα μέτρα για το χρέος.

Κορυφαία στελέχη του υπουργείου Εργασίας επιβεβαίωσαν χθες ότι στο πλαίσιο της συμφωνίας αυτής δεν προβλέπεται να αλλάξει ο τρόπος καθορισμού (από το κράτος και ύστερα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους) του κατώτατου μισθού ενώ αλλαγές θα γίνουν στο συνδικαλιστικό νόμο σε ο,τι αφορά τις αδειες των συνδικαλιστών και το καθεστώς προστασίας τους  από απόλυση.