ΣτΕ 719/2018
H κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολύτεκνης μητέρας με τις διατάξεις του ν. 4093/2012 δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 2 του Συντάγματος
https://www.taxheaven.gr
H κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολύτεκνης μητέρας με τις διατάξεις του ν. 4093/2012 δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 2 του Συντάγματος
Αριθμός 719/2018ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Α'
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 5 Δεκεμβρίου 2016, με την εξής σύνθεση: Αν. Γκότσης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Α' Τμήματος, Τ. Κόμβου, Π. Μπραΐμη, Π. Χαμάκος, Κ. Κονιδιτσιώτου, Σύμβουλοι, Στ. Κτιστάκη, Θ. Ζιάμου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Β. Ραφαηλάκη, Γραμματέας του Α' Τμήματος.
Για να αποφανθεί επί του προδικαστικού ερωτήματος, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, που υποβλήθηκε με την 125/2016 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λάρισας σχετικά με την από 3 Απριλίου 2015 αγωγή:..............................., η οποία δεν παρέστη,
κατά του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.), που εδρεύει στην Αθήνα (Πατησίων 30), ο οποίος παρέστη με την Αικατερίνη Κανελλοπούλου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αγωγή αυτή η ενάγουσα ζητεί να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Οργανισμός να της καταβάλει, νομιμοτόκως, ως αποζημίωση το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από το άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας, για το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 και εφεξής.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Τ. Κόμβου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την αντιπρόσωπο του εναγόμεvου Οργανισμού, η οποία τοποθετήθηκε επί του προδικαστικού ερωτήματος.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά τον Νόμο
Επειδή, με την 125/2016 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λάρισας υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας προδικαστικό ερώτημα, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/201 Ο, σχετικά με την εκκρεμή ενώπιόν του αγωγή της .............. κατά του Ο.Γ.Α., με την οποία ζητείται, κατ' επίκληση των άρθρων 105 και 106 του Εισ.Ν.Α.Κ., επικουρικώς δε των άρθρων 904 επ. του Α.Κ., να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Οργανισμός να της καταβάλει, νομιμοτόκως, ως αποζημίωση το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από το άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας, για το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 και εφεξής.2. Επειδή, η από 18.3.2016 πράξη του Προέδρου του Α' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας περί ορισμού δικασίμου κα1 εισηγητή της υποθέσεως και περί εισαγωγής της στην επταμελή σύνθεση του Τμήματος λόγω σπουδαιότητας (άρθρο 14 παρ. 5 εδ. πρώτο του π.δ. 18/1989, Α' 8) δημοσιεύθηκε προσηκόντως, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 1 εδ. τέταρτο (δεύτερο προτού η παράγραφος αυτή ανηκατασταθεί με το άρθρο 40 παρ. 1 του ν. 4055/2012, Α' 51) και παρ. 2 εδ. δεύτερο του v. 3900/201 Ο και τα οριζόμενα στην πράξη αυτή, στις εφημερίδες «ΕΣΤΙΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» (βλ. την από 8.4.2016 βεβαίωση παραλαβής της αρμόδιας Επιτροπής του Συμβουλίου της Επικρατείας).
3. Επειδή, νομίμως συζητήθηκε η υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου παρά τη μη παράσταση της ενάγουσας, διότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της δικογραφίας (βλ. το από 12.4.2016 αποδεικτικό επιδόσεως του Αρχιφύλακα του Αστυνομικού Τμήματος Ελασσόνας, Λάζαρου Μπουτζέτη), αντίγραφο της ως άνω από 18.3.2016 πράξεως του Προέδρου του Α' Τμήματος του Δικαστηρίου κοινοποιήθηκε νομοτύπως και εμπροθέσμως στον (υπογράφοντα το δικόγραφο της αγωγής) δικηγόρο Χαράλαμπο Κοντό ως πληρεξούσιο δικηγόρο της ενάγουσας (που συνυπογράφει το δικόγραφο) [ο οποίος είχε νομιμοποιηθεί κατά τη συζήτηση ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λάρισας, κατά την οποία η ενάγουσα δεν είχε παραστεί, με το από 27.11.2017 ιδιωτικό έγγραφο παροχής πληρεξουσιότητας σ' αυτόν (άρθρο 30 παρ. 3 του Κ.Δ.Δ. που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999, Α' 97, βλ. ΣτΕ 4094/2012 Ολομ., ΣτΕ 1346/2008 κ.ά.)] (βλ. ΣτΕ 2182/2015 7μ., ΣτΕ 2282/2014 7μ.).
4. Επειδή, στο άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010 (Α' 213) ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι, όταν διοικητικό δικαστήριο επιλαμβάνεται υποθέσεως, στην οποία ανακύπτει ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων, μπορεί, με απόφασή του που δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα, να υποβάλει σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, το ζήτημα που τίθεται με το προδικαστικό ερώτημα πρέπει να ανακύπτει πράγματι στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαφοράς, δηλαδή να είναι κρίσιμο και λυσιτελές για την επίλυσή της, και τούτο να τεκμηριώνεται επαρκώς στην απόφαση που διατυπώνει το ερώτημα, άλλως το τελευταίο είναι απαράδεκτο και το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν το απαντά (βλ. ΣτΕ 1841/2013 -3/2013 Ολομ., ΣτΕ 761/2014, ΣτΕ 2282/2014, ΣτΕ 2653/2014 7μ., 2182, 3715-6/2015 7μ., ΣτΕ 884/2016 7μ., ΣτΕ 1470/2016 Ολομ. κ.ά.). Αντιθέτως, για το παραδεκτό του προδικαστικού ερωτήματος, το διοικητικό δικαστήριο δεν απαιτείται να λαμβάνει και, μάλιστα, αιτιολογημένως, θέση επί του νομικού ζητήματος που τίθεται με αυτό, αν και κάτι τέτοιο είναι σκόπιμο, προς το συμφέρον της απονομής της δικαιοσύνης (βλ. ΣτΕ 761/2014, ΣτΕ 2282/2014 7μ., ΣτΕ 2182/2015 7μ., ΣτΕ 1470/2016 Ολομ.).
5. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας, με την προαναφερθείσα απόφασή του, δέχθηκε ότι από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Η ενάγουσα, μητέρα πέντε τέκνων (βλ. το 118719/9.11.2015 πιστοποιητικό πολυτεκνικής ιδιότητας της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος και το 89741/30.11.2015 πιστοποιητικό οικογενειακής καταστάσεως του Δήμου ...............), ελάμβανε την προβλεπόμενη από το άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας έως 31.10.2012, η καταβολή της οποίας διακόπηκε από 1.11.2012 βάσει της διατάξεως της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 (βλ. το προσκομισθέν από τον Ο.Γ.Α. αντίγραφο της ατομικής καρτέλας της ενάγουσας). Με την από 3.4.2015 αγωγή της, όπως αυτή αναπτύσσεται με τα επ' αυτής υπομνήματά της, η ενάγουσα προβάλλει, επικαλούμενη την 1095/2001 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι η κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου (η οποία εχώρησε με την κατάργηση της ως άνω διατάξεως του άρθρου 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 όπως είχε τροποποιηθεί, με την προαναφερθείσα διάταξη του ν. 4093/2012) αντίκειται στο άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος, ζητεί δε να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Οργανισμός να της καταβάλει, νομιμοτόκως, το συνολικό ποσό, στο οποίο ανέρχεται η ισόβια σύνταξη πολυτέκνου για το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 και εφεξής, ως αποζημίωση, κατά τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, για τη ζημία που υπέστη από την παράνομη, κατά τους ισχυρισμούς της, διακοπή χορηγήσεως της ως άνω παροχής, επικουρικώς δε κατά τις διατάξε1ς των άρθρων 904 επ. του Αστικού Κώδικα περί αδικαιολογήτου πλουτισμού. Το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι, ενόψει των διατάξεων των άρθρων 71, 73 και 80 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999, Α' 97), η αγωγή ασκείται παραδεκτώς μόνον όσον αφορά το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 έως 2.4.2015, απαραδέκτως δε για το μετά την άσκησή της χρονικό διάστημα, διότι κατά το μέρος αυτό έχει ως αντικείμενο την επιδίκαση μελλοντικών αξιώσεων. Περαιτέρω, το διοικητικό πρωτοδικείο έλαβε υπόψη ότι: α) με τις διατάξεις της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 επιχειρήθηκε ο εξορθολογισμός της πολιτικής χορηγήσεως οικογενειακών επιδομάτων αφενός με την αντικατάστασή τους από ένα ενιαίο οικογενειακό επίδομα που καταβάλλεται από το πρώτο παιδί, επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, με στόχο την προστασία κοινωνικών ομάδων που βρίσκονται σε πραγματική οικονομική αδυναμία, και αφετέρου με την κατάργηση από 1.11.2012 της προβλεπόμενης από την παρ. 4 του άρθρου 63 του v. 1892/1990 ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου, β) η ως άνω καταργηθείσα σύνταξη αποτελούσε καθολική παροχή υπέρ όλων των πολυτέκνων και είχε θεσπισθεί ως μέτρο για την αντιμετώπιση του οξέος δημογραφικού προβλήματος και ως επιπλέον κίνητρο για τη δημιουργία πολύτεκνης οικογένειας, δεδομένου ότι η οικονομική ενίσχυση προς τους πολύτεκνους δεν θα έπαυε να χορηγείται λόγω της ηλικίας των τέκνων και γ) κατά τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997, με την οποία είχε τεθεί, ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου, ανώτατο όριο ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος, ήταν αντίθετη προς το άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος. Ενόψει τούτων, το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι το ζήτημα που τίθεται με την υπό κρίση αγωγή, δηλαδή το ζήτημα της αντιθέσεως των διατάξεων της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, με τις οποίες καταργήθηκε, από 1.11.2012, η προβλεπόμενη από την παρ. 4 του άρθρου 63 του v . 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολυτέκνου, προς την παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος, αποτελεί ζήτημα γενικού ενδιαφέροντος, που έχει συνέπειες για ευρύ κύκλο προσώπων, και ειδικότερα για όλους τους πολύτεκνους που ελάμβαναν, έως 31.10.2012, την επίδικη ισόβια σύνταξη. Περαιτέρω, το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι η επίλυση του ως άνω ζητήματος είναι αναγκαία για τη διάγνωση της ένδικης διαφοράς, αποτελεί δε πρόκριμα για τη διερεύνηση από το δικαστήριο αυτό των λοιπών τιθεμένων νομικών ζητημάτων, και ιδίως του προβαλλομένου από τον εναγόμενο Οργανισμό με την από 24.11.2015 έκθεση απόψεών του ισχυρισμού περί παραγραφής των ενδίκων αξιώσεων της ενάγουσας, η εξέταση του οποίου, κατά το διοικητικό πρωτοδικείο, θα αποβεί αλυσιτελής σε περίπτωση που κριθεί ότι η κατάργηση της επίδικης παροχής, με την προαναφερθείσα διάταξη του ν. 4093/2012, δεν αντίκειται στην παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος. Κατόπιν τούτων, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας με την ως άνω παραπεμπτική απόφασή του ανέβαλε την έκδοση οριστικής αποφάσεως και υπέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατ' επίκληση του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, το προδικαστικό ερώτημα «εάν η κατάργηση, με το εδ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, της προβλεπόμενης από την παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 ισόβιας σύνταξης πολυτέκνου αντίκειται στην παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία οι πολύτεκνες οικογένειες έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το κράτος».
6. Επειδή, με τα ανωτέρω δεδομένα -και δοθέντος άλλωστε ότι, όπως προκύπτει από το από 25.11.2016 έγγραφο απόψεων του Ο.Γ.Α. προς το Δικαστήριο, κατά τον χρόνο καταργήσεως της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου οι δικαιούχοι της παροχής αυτής ανέρχονταν σε 166.302- και σύμφωνα με τα εκτεθέντα στη σκέψη 4, παραδεκτώς υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας το υπό κρίση προδικαστικό ερώτημα στο πλαίσιο της ανωτέρω υποθέσεως.
7. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 21 του Συντάγματος ορίζονται τα ακόλουθα: «1. Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους. 2. Πολύτεκνες οικογένειες, ανάπηροι πολέμου και ειρηνικής περιόδου, θύματα πολέμου, χήρες και ορφανά εκείνων που έπεσαν στον πόλεμο, καθώς και όσοι πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Κράτος. 3 .... 5. (όπως η παράγραφος αυτή προστέθηκε με το Ψήφισμα της 6.4.2001 της Ζ' Αναθεωρητικής Βουλής, ,Δ..' 84) Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δημογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. 6 .... ».
8. Επειδή, οι ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις έχουν κατευθυντήριο κυρίως χαρακτήρα και αφήνουν στον νομοθέτη την ευχέρεια να προσδιορίσει κατά την εκτίμησή του το είδος και την έκταση της ειδικής φροντίδας για τους πολυτέκνους [δηλαδή τους έχοντες, κατ' αρχήν, τουλάχιστον τέσσερα τέκνα, βλ. άρθρο πρώτο του ν. 1910/1944 (Α · 229), όπως το άρθρο αυτό αρχικώς τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του ν. 860/1979 (Α' 2) και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με το άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3454/2006 (Α' 75)] και τα μέλη των οικογενειών τους. Ειδικότερα, με τη διάταξη της παραγράφου 2 του ως άνω άρθρου 21 του Συντάγματος, της οποίας η θέσπιση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του -οξυμένου (βλ. ΣτΕ. 2511/2016 Ολομ., 314, ΣτΕ 1213/2007 Ολομ., ΣτΕ 1095/2001 κ.ά.)- δημογραφικού προβλήματος της χώρας (βλ. πρακτικά των συνεδριάσεων της Ολομέλειας της Βουλής επί του Συντάγματος, Συνεδρίαση ΟΘ'/26.4.1975, σελ. 479, 480 και 486, και πρακτικά των συνεδριάσεων των Υποεπιτροπών της επί του Συντάγματος Κοινοβουλευτικής Επιτροπής, σελ. 349), το Σύνταγμα απευθύνει στον κοινό νομοθέτη έντονη υπόδειξη για τη λήψη κατάλληλων μέτρων φροντίδας υπέρ των πολύτεκνων οικογενειών επί τη βάσει των κρατουσών συνθηκών και εντός των ορίων που διαγράφουν οι άλλες συνταγματικές διατάξεις και αρχές (βλ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ., ΣτΕ 2733/2017, ΣτΕ 1470/2016 Ολομ., ΣτΕ 902/2016, 986- 8/2014 Ολομ., ΣτΕ 4270/2014, 2391, ΣτΕ 3991/2013 7μ., ΣτΕ 3998/2012, ΣτΕ 2738/2010, ΣτΕ 1095/2001, ΣτΕ 1141/1999 7μ., 2100-1/1998 7μ., ΣτΕ 3675/1996, ΣτΕ 2822/1992, 2773, 2778, ΣτΕ 2781/1991, βλ. σχετικά, ως προς το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος, ΣτΕ 3412-3/2013 7μ., ΣτΕ 4091/2012 7μ., ΣτΕ 4237/2005 ., 12/1999 7μ.). Από τη συνταγματική αυτή διάταξη εξυπακούεται ταυτοχρόνως στοιχειώδης απαγορευτικός κανόνας, δεσμευτικός για τον κοινό νομοθέτη, σύμφωνα με τον οποίο δεν είναι συνταγματικώς ανεκτός ο περιορισμός ή η υποβάθμιση της παρεχόμενης στους πολυτέκνους ειδικής φροντίδας, άνευ αποχρώντος λόγου, στα πλαίσια της αυτής σχέσεως (όπως π.χ. η ευνοϊκή μεταχείριση και άλλων ε1δικών κατηγοριών ως προς την εισαγωγή σε παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων, βλ. ΣτΕ 2733/2017, ΣτΕ 2822/1992, 2773, 2778, 2781/1991, ή ως προς τη μοριοδότηση κατά την πρόσληψη σε δημόσιες θέσεις, βλ. ΣτΕ 902/2016) (πρβ. ΣτΕ 1095/2001). Ωστόσο, από την εν λόγω διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 21 -ούτε δε της παρ. 1 του ίδιου άρθρου- του Συντάγματος δεν απορρέει υποχρέωση του νομοθέτη να διατηρεί αναλλοίωτα συστήματα κρατικών παροχών, ειδικότερα υπό μορφή κοινωνικών-προνοιακών χρηματικών παροχών, ως κινήτρων για την ενθάρρυνση της τεκνοποιίας ή της αφιερώσεως των γονέων αποκλειστικώς ή κατά κύριο λόγο στην ανατροφή των τέκνων τους (βλ. σχετικά ΣτΕ 3412-3/2013 7μ.). Συνεπώς, ο νομοθέτης δεν κωλύεται από την ανωτέρω διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος να επιφέρει τροποποιήσεις σε υφιστάμενο κρατικό σύστημα κοινωνικών-προνοιακών χρηματικών παροχών με τη λήψη νέων μέτρων προς υλοποίηση της επιβαλλόμενης από τη συνταγματική αυτή διάταξη ειδικής κρατικής φροντίδας υπέρ των πολύτεκνων οικογενειών, καθορίζοντας εκ νέου την έκταση και τους ειδικότερους όρους της προστασίας των οικογενειών αυτών (πρβ. ΣτΕ 3412-3/2013 7μ.). Και τούτο, διότι ο ειδικότερος τρόπος εκπληρώσεως της υποχρεώσεως που απορρέει από το άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος ανήκει στην ευχέρεια του νομοθέτη (βλ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ.), χωρίς να επιβάλλεται η λήψη συγκεκριμένων μέτρων (βλ. ΣτΕ 902/2016, ΣτΕ 2391/2013, ΣτΕ 3991/2013 7μ., ΣτΕ 3503/2004). Καταλείπεται, αντιθέτως, στον κοινό νομοθέτη η ευχέρεια να σταθμίζει τις εκάστοτε ισχύουσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και επί τη βάσει αυτών να θεσπίζει, να επεκτείνει ή να περιορίζει τα κατά την κρίση του ληπτέα μέτρα ειδικής φροντίδας των πολυτέκνων και των μελών των πολύτεκνων οικογενειών (βλ. ΣτΕ 2733/2017, ΣτΕ 902/2016, 986-8/2014 Ολομ., ΣτΕ 2391/2013 7μ., ΣτΕ 3503/2004). Οι σχετικές δε εκτιμήσεις, σταθμίσεις και επιλογές του νομοθέτη υπόκεινται σε έλεγχο ορίων από τα δικαστήρια (βλ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ.,ΣτΕ 1470/2016 Ολομ., 986-8/2014 Ολομ., ΣτΕ 4270/2014, ΣτΕ 2738/2010, ΣτΕ 1141/1999 ?μ.).
9. Επειδή, οι διατάξεις του άρθρου 63 (με τον τίτλο «Μέτρα για το δημογραφικό πρόβλημα») του ν. 1892/1990 (Α' 101 ), οι οποίες είχαν συμπληρωθεί με τα άρθρα 2 και 3 παρ. 1 του ν. 2163/1993 (Α' 125) και τροποποιηθεί με το άρθρο 39 του ν. 2459/1997 (Α · 17), τροποποιήθηκαν τελικώς με τα άρθρα 42 και 43 του ν. 3918/2011 (Α' 31/2.3.2011) και ίσχυαν μέχρι την κατάργησή τους με τις εκτιθέμενες κατωτέρω διατάξεις του ν. 4093/2012 (με τις οποίες καταργήθηκαν και τα άρθρα 42 και 43 του ν. 3918/2011 στο σύνολό τους). Ειδικότερα, στο ανωτέρω άρθρο 63, όπως ίσχυε μετά την ως άνω τελευταία τροποποίησή του, ορίσθηκαν τα εξής: «1. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 παρ. 1 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που αποκτά τρίτο παιδί καταβάλλεται για το παιδί αυτό μέχρι και τη συμπλήρωση του έκτου (6ου) έτους της ηλικίας του μηνιαίο επίδομα ύψους εκατόν εβδομήντα επτά (177) ευρώ, εφόσον έχει μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα [της] τους ευρίσκονται στην Ελλάδα .... 2 .... 3. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 43 παρ. 1 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα [μετά την αντικατάσταση του άρθρου πρώτου του ν. 1910/1944 με το άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3454/2006], καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ποσού σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ για κάθε άγαμο τέκνο μέχρι είκοσι τριών (23) ή είκοσι πέντε (25) ετών ανάλογα με τις προϋποθέσεις που τάσσονται στην παρ. 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α'), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους [να] ευρίσκονται στην Ελλάδα .... 4. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 43 παρ. 2 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που δεν δικαιούται πλέον το επίδομα της προηγούμενης παραγράφου χορηγείται ισόβια σύνταξη ποσού εκατόν δύο (102) ευρώ. Την ανωτέρω σύνταξη δικαιούνται επίσης και όσες μητέρες δεν θεωρούνται πολύτεκνες, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α'), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και να είχαν ή να έχουν τέσσερα τουλάχιστον στη ζωή τέκνα από νόμιμο γάμο ή τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους. Για τη χορήγηση της ανωτέρω σύνταξης απαιτείται υποβολή σχετικής αίτησης από την ενδιαφερόμενη μητέρα και πιστοποιητικό δημοτικής ή κοινοτικής αρχής για την οικογενειακή της κατάσταση .... 5. Τα επιδόματα των προηγούμενων παραγράφων καταβάλλονται στη μητέρα ανεξάρτητα από κάθε άλλο επίδομα, μισθό, σύνταξη, αμοιβή, αποζημίωση κ.λπ. 6. Σε περίπτωση οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης των παιδιών με τη μητέρα λόγω υπαιτίου εγκατάλειψής τους από αυτήν ή λόγω θανάτου της, τα επιδόματα των παρ. 1, 2 και 3 αυτού του άρθρου καταβάλλονται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των παιδιών. Η χορήγηση της σύνταξης της παρ. 4 αυτού του άρθρου αποκλείεται σε περίπτωση προηγούμενης υπαιτίου εγκατάλειψης των παιδιών από τη μητέρα. 7. (καταργήθηκε με το άρθρο 77 παρ. 4 του ν. 3918/2011 )». Περαιτέρω, στην παρ. 3 του άρθρου 43 του ν. 3918/2011 ορίσθηκε ότι: «Στις πολύτεκνες οικογένειες, από 1.1.2011 και εφεξής, για όσο χρονικό διάστημα καταβάλλεται το επίδομα τρίτου παιδιού της παρ. 1 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 δεν θα καταβάλλεται για το παιδί αυτό το επίδομα παιδιού πολύτεκνης οικογένειας της παρ. 3 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990». Εξάλλου, με τις παρ. 4 και 5 του άρθρου 43 του ως άνω ν. 3918/2011 προστέθηκε εδάφιο, αντιστοίχως, στο τέλος της παρ. 6 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997, όπως αυτή είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 6 παρ. 5 του ν. 3631/2008 (κατά την οποία το επίδομα τρίτου τέκνου, το πολυτεκνικό επίδομα και η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας χορηγούνται στις κατηγορίες προσώπων που αναγνωρίζονται ως πολύτεκνοι κατά την παρ. 5 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του ν. 3454/2006, Α' 75), και στο τέλος του άρθρου 50 του ν. 2972/2001 (Α' 291 ), σύμφωνα με το οποίο οι προβλεπόμενες από το άρθρο 63 του ν. 1892/1990 και το άρθρο 39 του v. 2459/1997, αντιστοίχως, παροχές καταβάλλονται, «εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλ1κα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα». Τέλος, με την παρ. 7 του άρθρου 42 και την παρ. 6 του άρθρου 43 του ν. 3918/2011 ορίσθηκε ότι το ύψος των επιδομάτων αφενός των άρθρων 63 παρ. 1 του ν. 1892/1990 και 6 παρ. 1 του ν. 3631/2008 και αφετέρου του άρθρου 63 παρ. 3 και 4 του ν. 1892/1990 μπορεί να αναπροσαρμόζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
1 Ο. Επειδή, εξάλλου, στην παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 3454/2006 «Ενίσχυση της οικογένειας και λοιπές διατάξεις» (Α' 75), όπως αυτή ίσχυε μέχρι την κατάργησή της με τις εκτιθέμενες κατωτέρω διατάξεις του ν. 4093/2012, ορίσθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Στη μητέρα που αποκτά τρίτο τέκνο από την 1 η Ιανουαρίου 2006 και μετά, καθώς και για κάθε τέκνο μετά από το τρίτο, καταβάλλεται από το Δημόσιο εφάπαξ παροχή ύψους 2.000 ευρώ, ανεξάρτητα από κάθε άλλο επίδομα, μισθό, σύνταξη, αμοιβή, αποζημίωση ή εισόδημα .... Το ποσό αυτό απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου». Στο άρθρο 4 του ίδιου ν. 3454/2006 (όπως αυτό ίσχυε μέχρι την κατάργησή του βάσει των κατά τα κατωτέρω διατάξεων του ν. 4093/2012) προβλέφθηκε ότι 01 παροχές της παρ. 1 του άρθρου 1 χορηγούνται σε ίδιες κατηγορίες προσώπων που αναγνωρίζονται ως πολύτεκνοι κατά το άρθρο 5 του ίδιου νόμου. Σύμφωνα δε με το προτελευταίο εδάφιο του ανωτέρω άρθρου 4 του v. 3454/2006, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 42 παρ. 6 του ν. 3918/2011, «Οι παροχές καταβάλλοντω, εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα».
11. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 6 (με τίτλο «Χορήγηση πολυτεκνικού επιδόματος στις τρίτεκνες οικογένειες») του ν. 3631/2008 (Α' 6), όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 42 του ν. 3918/2011 και ίσχυε μέχρι την κατάργησή του με τις εκτηθέμενες κατωτέρω διατάξεις του ν. 4093/2012, ορίσθηκαν τα εξής: «1. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 παρ. 2 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που έχει ή αποκτά τρία ζώντα τέκνα χορηγείται μηνιαίο επίδομα για κάθε άγαμο παιδί της κάτω των είκοσι τριών ετών, το οποίο ισούται για κάθε παιδί, με το επίδομα που καταβάλλεται κάθε φορά για κάθε παιδί πολύτεκνης οικογένειας και καθορίζεται από 1.1.2011 και εφεξής στο ποσό των σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ. Αν για ένα παιδί συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδόματος της παρ. 1 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 (ΦΕΚ 101 Α'), καταβάλλεται για το παιδί αυτό το μεγαλύτερο επίδομα εκ των δύο. Το επίδομα του παρόντος άρθρου καταβάλλεται ανεξάρτητα από κάθε άλλο επίδομα, μισθό, σύνταξη, αμοιβή, αποζημίωση ή εισόδημα, απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου. Η καταβολή του επιδόματος του παρόντος άρθρου διακόπτεται την 1 η του επόμενου έτους κατά το οποίο το επιδοτούμενο άγαμο τέκνο συμπληρώνει το εικοστό τρίτο έτος της ηλικίας του. Σε καμία περίπτωση το επίδομα δεν μετατρέπεται σε ισόβια σύνταξη του δικαιούχου. Τα τέκνα, τα οποία λαμβάνονται υπόψη για τη θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του παραπάνω επιδόματος, είναι τα τέκνα που αποκτώνται από τον ίδιο ή διαφορετικούς γάμους, τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα, καθώς και τα γεννηθέντα εκτός γάμου. Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και ορ1στικής διακοπής της συγκατοίκησης ή διαζυγίου, η παροχή καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Η καταβολή του επιδόματος που προβλέπεται με την παρούσα διάταξη καταβάλλεται στους δικαιούχους, εφόσον αυτοί έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα .... 2. (όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 42 παρ. 3 του ν.3918/2011) Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει τρία ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα παιδιά της αυτά και ο δικαιούχος έχει μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα .... ». Στην παρ. 3 του ίδιου άρθρου 6 του ν. 3631/2008, όπως αυτή συμπληρώθηκε με το άρθρο 42 παρ. 4 του ν. 3918/2011, προβλέφθηκε ότι το ως άνω επίδομα χορηγείται στις ίδιες κατηγορίες προσώπων που αναγνωρίζονται ως πολύτεκνοι κατά το άρθρο 5 του ν. 3454/2006, εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα.
12. Επειδή, με την παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 4025/2011 (Α' 228) ορίσθηκε ότι: «Διακόπτεται από 1.11.2011 η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των πενήντα πέντε χιλιάδων ευρώ, το οποίο για κάθε παιδί από το τέταρτο και μετά προσαυξάνεται κατά πέντε χιλιάδες ευρώ». Εξάλλου, με την παρ. 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012 (Α' 41) -νόμου εφαρμοστικού του ν. 4046/2012 ως προς θέματα αρμοδιότητας των Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ορίσθηκε ότι: «Διακόπτεται από 1.1.2012 η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες οικογένειες με τέσσερα τέκνα και στις τρίτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ».
13. Επειδή, ο προαναφερθείς ν. 4046/2012 «Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, του Σχεδίου του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας» (Α' 28/14.2.2012) αφορούσε το λεγόμενο δεύτερο Μνημόνιο (βλ. σχετικά ΣτΕ 1507/2014 , ΣτΕ 2307/2014 Ολομ., ΣτΕ 734/2016 Ολομ. κ.ά.). Στο Παράρτημα V 1 του νόμου αυτού με τίτλο «Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής» αναφέρεται ότι θα συνεχισθεί η μεταρρύθμιση των προγραμμάτων κοινωνικών επιδομάτων. Κατόπιν δε αξιολογήσεως των προγραμμάτων κοινωνικών δαπανών, η οποία αποσκοπεί στον καθορισμό επιπρόσθετων μέτρων ύψους 1 % του Α. Ε. Π., που θα ληφθούν την περίοδο 2013-2015, και η οποία θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Ιουνίου 2012, θα εντοπισθούν προγράμματα τα οποία θα διακοπούν, με απώτερο στόχο τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση των κύριων κοινωνικών προγραμμάτων για την καλύτερη στήριξη των ατόμων που έχουν ανάγκη και παράλληλα τη μείωση των [κοινωνικών] μεταβιβάσεων σε άτομα που δεν τα έχουν ανάγκη. Αναφέρεται επίσης ότι θα θεσπισθούν συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία του πυρήνα του δικτύου κοινωνικής προστασίας και των πιο ευάλωτων τμημάτων του πληθυσμού.
14. Επειδή, περαιτέρω, ο ν. 4093/2012 (Α' 222/12.11.2012), ο οποίος υπήρξε συνέχεια του ν. 4046/2012 και φέρει τον τίτλο «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016 - Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του ν. 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016», εθέσπισε, στο άρθρο πρώτο, παράγρ. ΙΑ, υποπαράγρ. ΙΑ.2, το «ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων». Οι διατάξεις της υποπαραγράφου αυτής, όπως ίσχυαν κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, ορίζουν τα εξής: «1. Θεσπίζεται ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων, το οποίο αντικαθιστά τα καταργούμενα με τις υποπεριπτώσεις 12 και 14 της παρούσας διάταξης οικογενειακά επ1δόματα. 2. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καταβάλλεται λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων, την κλίμακα ισοδυναμίας, το ισοδύναμο εισόδημα και την εισοδηματική κατηγορία. Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας. Ο πρώτος γονέας έχει στάθμιση 1, ο δεύτερος γονέας έχει στάθμιση 1/3 και κάθε εξαρτώμενο τέκνο έχει στάθμιση 1/6. Ως ισοδύναμο εισόδημα ορίζεται το καθαρό, ετήσιο, συνολικό οικογενειακό εισόδημα διαιρεμένο με την κλίμακα ισοδυναμίας (όπως το εδάφιο αυτό αντικαταστάθηκε, από τότε που ίσχυσε, με το άρθρο 65 παρ. 2 του ν. 4170/2013, Α' 163). Οι οικογένειες που δικαιούνται το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων διαιρούνται αναλόγως του ισοδυνάμου εισοδήματος σε τέσσερις εισοδηματικές κατηγορίες, ως εξής: (Α) έως έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ που λαμβάνουν το πλήρες επίδομα, (Β) από έξι χιλιάδες και ένα (6.001) ευρώ έως δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ που λαμβάνουν τα 2/3 του επιδόματος, (Γ) από δώδεκα χιλιάδες και ένα (12.001) ευρώ έως δεκαοκτώ χιλιάδες (18.000) ευρώ που λαμβάνουν το 1/3 του επιδόματος. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καθορίζεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων σε σαράντα (40) ευρώ ανά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο [το εδάφιο αυτό τίθεται όπως αντικαταστάθηκε τελικώς με το άρθρο 38 παρ. 8 περ. β, του ν. 4144/2013 (Α' 88/18.4.2013), με τη δε περ. γ' της παρ. 8 του ίδιου άρθρου 38 καταργήθηκε η (ομοίου περιεχομένου με την περ. β' της ίδιας παρ. 8 του άρθρου 38) παρ. 6 του άρθρου 7 του ν. 4110/2013 (Α' 17/23.1.2013)]. Για τον υπολογισμό της εισοδηματικής κατηγορίας λαμβάνετω υπόψη το εισόδημα που αναφέρεται στο εκκαθαριστικό του τρέχοντος οικονομικού έτους. 3. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καταβάλλεται για τέκνα προερχόμενα από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα, εφόσον είναι άγαμα και δεν υπερβαίνουν το 180 έτος της ηλικίας τους ή το 190 έτος εφόσον φοιτούν στη μέση εκπαίδευση. Ειδικά, για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), το επίδομα καταβάλλεται μόνο κατά το χρόνο φοίτησής τους που προβλέπεται από τον οργανισμό της κάθε σχολής και σε καμία περίπτωση πέρα από τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Επιπλέον, ως εξαρτώμενα τέκνα γ1α θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του επιδόματος, λαμβάνονται υπόψη τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ... 4. Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης ή δ1αζυγίου, το επίδομα καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλε1στική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει ένα ή περισσότερα ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα πα1διά της αυτά. 5. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων χορηγείται κατόπιν αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται από την 1 η του επόμενου μήνα υποβολής της [όπως το εδάφιο αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 35 παρ. 4 περ. β' του ν. 4111/2013 (Α' 18/25.1.2013 και διόρθ. σφαλμ. Α' 33/7 .2.2013), με έναρξη ισχύος από 5.12.2012, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 49 παρ. 4 του νόμου αυτού]. Για τη διακοπή του επιδόματος, λόγω συμπλήρωσης των οριζομένων στην παράγραφο 3, κατά περίπτωση, ορίων, ως ημέρα γέννησης των τέκνων θεωρείται η 31 η Δεκεμβρίου του έτους γέννησής τους και, προκειμένου περί φοιτητών ή σπουδαστών, η λήξη του ακαδημαϊκού ή σπουδαστικού έτους. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή δικαιούχοι είναι όλα τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν γεννηθεί μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζετα1 αναδρομικά: αα) από 1.1.2013 για τέκνα γεννημένα μέχρι 31.12.2012 καr ββ) από την 1 η του επόμενου μήνα της γέννησής τους για τέκνα γεννημένα εντός του 2013 (το εδάφιο αυτό προστέθηκε με το άρθρο 38 παρ. 8 περ. α' του ν. 4144/2013). 6. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων χορηγείται στις ακόλουθες κατηγορίες προσώπων εφόσον έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα: α) Έλληνες πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, β) ομογενείς αλλοδαπούς που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα και διαθέτουν δελτίο ομογενούς, γ) πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, δ) πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετούς πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, ε) αναγνωρισμένους πρόσφυγες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων (ν.δ . 3989/1959, Α' 201 ), όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης του 1967 για το Καθεστώς των Προσφύγων (α.ν. 389/1968, Α' 125), στ) ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (v. 139/1975, Α' 176), ζ) δικαιούχους του ανθρωπιστικού καθεστώτος, η) πολίτες άλλων κρατών που διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα και είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας. 7. Το επίδομα της παρούσας υποπαραγράφου δεν προσμετράται στο καθαρό, ετήσιο, οικογενειακό εισόδημα και απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου. 8. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας ρυθμίζονται τα θέματα διαδικασίας χορήγησης και καταβολής του επιδόματος και ο φορέας καταβολής του. Με όμοιες αποφάσεις δύναται να επανακαθοριστεί η εντεταλμένη αρχή καταβολής και να αναπροσαρμοστεί το ύψος των επιδομάτων της παρούσας διάταξης. 9. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας ρυθμίζεται και κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας υποπαραγράφου. 1 Ο. Οι σχετικές πιστώσεις εγγράφονται στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. 11. Το εισοδηματικό κριτήριο της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του v. 4052/2012 αναφέρεται στο καθαρό, ετήσιο, ~.ικογενειακό εισόδημα (φορολογητέο εισόδημα) του έτους 2011, όπως αυτό δηλώθηκε στη φορολογική δήλωση των δικαιούχων. Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται υποχρεωτικά για τις καταβολές του τελευταίου διμήνου του 2012. Τυχόν καταβολές που έγιναν μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου σε υπερβαίνοντες τα όρια της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012 και της παραγράφου 3 του άρθρου 21 του ν. 4025/2011 δεν αναζητούνται (το τελευταίο εδάφιο τίθεται όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 35 παρ. 4 περ. α' του ν. 4111/2013, με έναρξη από 5.12.2012, κατά το άρθρο 49 παρ. 4 του νόμου αυτού). 12. Οι παράγραφοι 1 και 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 και η παράγραφος 1 του άρθρου 1 του ν. 3454/2006, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καθώς και η κατ' εξουσιοδότηση εκδοθείσα νομοθεσία, καταργούνται από 1.11.2012. 13. Η παράγραφος 3 του άρθρου 21 του ν. 4025/2011 και η παράγραφος 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καταργούνται από 1.1.2013. 14. Το άρθρο 63 του ν. 1892/1990, η παράγραφος 1 του άρθρου 1 του ν. 3454/2006, το άρθρο 6 του ν. 3631/2008, τα άρθρα 42 και 43 του ν. 3918/2011, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, παύουν να ισχύουν από την έναρξη εφαρμογής της παρούσας διάταξης, όσον αφορά στη χορήγηση και καταβολή των προϋφιστάμενων οικογενειακών επιδομάτων. Ομοίως καταργούνται και οι κατ' εξουσιοδότηση των ανωτέρω υπουργικές αποφάσεις και κάθε άλλη απόφαση με την οποία ρυθμίζεται η καταβολή των επιδομάτων που αντικαθίστανται με το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων. 15. Κάθε διάταξη που αντίκειται στις διατάξεις της παρούσας υποπαραγράφου παύει να ισχύει από την έναρξη εφαρμογής της, όσο αφορά στη χορήγηση και καταβολή των προϋφιστάμενων οικογενειακών επιδομάτων. Το αφορολόγητο ποσό της παρ. 2 του άρθρου 9 του ν. 2238/1994 (Α' 151) αντικαθίσταται από το προβλεπόμενο σε αυτή την υποπαράγραφο επίδομα από 1ης Ιανουαρίου 2013. 16. Η εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας υποπαραγράφου άρχεται την 1.1.2013 εκτός αν ορίζεται άλλως στις προηγούμενες παραγράφους». Στην αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω ν. 4093/2012 αναφέρονται σχετικά με τη θέσπιση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και τις λοιπές διατάξεις της ως άνω υποπαραγράφου ΙΑ.2 του άρθρου πρώτου τα εξής: «Με την παρούσα ρύθμιση αναμορφώνεται το καθεστώς που διέπει τα υφιστάμενα πολυάριθμα οικογενειακά επιδόματα με σκοπό τον εξορθολογισμό τους και την αντικατάστασή τους από ένα ενιαίο οικογενειακό επίδομα που καταβάλλεται από το πρώτο παιδί. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων θα καταβάλλεται στοχευμένα στα παιδιά που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη ανάγκη και για το λόγο αυτό θα υπολογίζεται βάσει κλιμακούμενου εισοδηματικού κριτηρίου στο πλαίσιο αφενός της ενίσχυσης των ασθενέστερων οικονομικά δικαιούχων και αφετέρου της προσαρμογής στην υφιστάμενη δημοσιονομική συγκυρία. Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας .... Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων υπολογίζεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων... Για τον υπολογισμό της εισοδηματικής κατηγορίας θα λαμβάνεται υπόψη το εκκαθαριστικό του προηγούμενου της χορήγησης έτους. Περαιτέρω και επειδή το εισοδηματικό όριο της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012 (με την οποία είχε προβλεφθεί, κατά τα εκτεθέντα στη σκέψη 12, ότι διακόπτεται, από 1.1.2012, η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, των οποίων το συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα υπερβαίνει τις 45.000 ευρώ] δεν είχε προσδιοριστεί με σαφή τρόπο, η διάταξη κατέστη ουσιαστικά ανεφάρμοστη. Συγκεκριμένα ήταν αδύνατη η εφαρμογή της, καθώς δεν προσδιοριζόταν ούτε το οικονομικό έτος ούτε το ετήσιο εισόδημα αναφοράς. Για το λόγο αυτό αφενός καθορίζονται ρητά οι εφαρμοζόμενοι όροι για την καταβολή του συγκεκριμένου επιδόματος το τελευταίο δίμηνο του 2012, αφετέρου προβλέπεται ότι δεν δύναται να αναζητηθούν τυχόν καταβολές που έγιναν μέχρι τη δημοσίευση του νόμου αυτού σε υπερβαίνοντες τα όρια της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012». Ειδικά δε, όσον αφορά την ισόβια σύνταξη πολυτέκνου, στην εν λόγω αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι η κατάργησή της, από 1.11.2012, θα υπερκαλύψει την τυχόν απώλεια εσόδων [ενν. για το Δημόσιο] από τη μη εφαρμογή του εισοδηματικού ορίου που είχε τεθεί με την ως άνω παρ. 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012. Τέλος, στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι με τις νέες διατάξεις «επιτυγχάνεται ο εξορθολογισμός της πολιτικής χορήγησης οικογενειακών επιδομάτων με την εφαρμογή αντικειμενικών κριτηρίων που διασφαλίζουν την υλοποίηση σαφώς πιο στοχευμένης πολιτικής σε εκείνες τις κοινωνικές ομάδες, που βρίσκονται σε πραγματική αδυναμία, ενισχύοντας την ελληνική οικογένεια πλέον από το πρώτο παιδί».
15. Επειδή, περαιτέρω, με την παρ. 7 του άρθρου 7 του ν. 4110/2013 (Α' 17) θεσπίσθηκε και «ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων» ειδικά για τα εξαρτώμενα τέκνα από το τρίτο τέκνο και άνω, το οποίο καθορίσθηκε σε 500 ευρώ κατ' έτος για κάθε τέκνο, εφόσον το οικογενειακό εισόδημα είναι μέχρι 45.000 ευρώ. Ακολούθως, με την παρ. 8 του άρθρου 40 του ν. 4141/2013 «Επενδυτικά εργαλεία ανάπτυξης, παροχή πιστώσεων και άλλες διατάξεις» (Α' 81/5.4.2013) το επίδομα αυτό καταργήθηκε, με τις λοιπές δε διατάξεις του άρθρου αυτού αντικαταστάθηκε από ένα νέο «ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων». Ειδικότερα, το ανωτέρω άρθρο 40 του ν. 4141/2013, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, ορίζει τα εξής: «1. (όπως αντικαταστάθηκε, από τότε που ίσχυσε, με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 4170/2013, Α' 163/12.7.2013) Καταβάλλεται ειδικά στις οικογένειες με τρία και άνω εξαρτώμενα τέκνα ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων, το οποίο ορίζεται σε πεντακόσια (500) ευρώ κατ' έτος για κάθε τέκνο, εφόσον το συνολικό οικογενειακό εισόδημα είναι μέχρι σαράντα πέντε χιλιάδες (45.000) ευρώ για τις τρίτεκνες οικογένειες. Το ως άνω όριο οικογενειακού εισοδήματος προσαυξάνεται κατά τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ για τις τετράτεκvες οικογένειες και κατά τέσσερις χιλιάδες (4.000) ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο για τις οικογένειες με περισσότερα των τεσσάρων τέκνα. 2. Ως εξαρτώμενα νοούνται τέκνα προερχόμενα από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα, εφόσον είναι άγαμα και δεν υπερβαίνουν το 180 έτος της ηλικίας τους ή το 190 έτος, εφόσον φοιτούν στη μέση εκπαίδευση. Ειδικά, για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (1.Ε.Κ.), το επίδομα καταβάλλεται μόνο κατά το χρόνο φοίτησής τους που προβλέπεται από τον οργανισμό της κάθε σχολής και σε καμία περίπτωση πέρα από τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Επιπλέον, ως εξαρτώμενα τέκνα για θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του επιδόματος, λαμβάνονται υπόψη τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ... 3. Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης ή διαζυγίου, το επίδομα καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει ένα ή περισσότερα ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα παιδιά της αυτά. 4. Το επίδομα της παραγράφου 1 χορηγείται κατόπιν αίτησης και καταβάλλεται σε τρεις δόσεις. Για τη διακοπή του επιδόματος, λόγω συμπλήρωσης των οριζομένων στην παράγραφο 2, κατά περίπτωση, ορίων, ως ημέρα γέννησης των τέκνων θεωρείται η 31 η Δεκεμβρίου του έτους γέννησής τους και, προκειμένου περί φοιτητών ή σπουδαστών, η λήξη του ακαδημαϊκού ή σπουδαστικού έτους. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή δικαιούχοι είναι όλα τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν γεννηθεί μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται αναδρομικά: α) από 1.1.2013 για τέκνα γεννημένα μέχρι 31.12.2012 και β) από την 1 η του επόμενου μήνα της γέννησής τους για τέκνα γεννημένα εντός του 2013. 5. Το επίδομα χορηγείται στις ακόλουθες κατηγορίες προσώπων, εφόσον έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή κατοικία ή διαμονή στην Ελλάδα, φορολογούνται στην Ελλάδα και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα: α) Έλληνες πολίτες, β) ομογενείς αλλοδαπούς που διαθέτουν δελτίο ομογενούς, γ) πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δ) πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετούς πολίτες, ε) αναγνωρισμένους πρόσφυγες των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων (ν.δ. 3989/1959, Α' 201 ), όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης του 1967 για το Καθεστώς των Προσφύγων (α.ν. 389/1968, Α' 125), στ) ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (ν. 139/1975, Α' 176), ζ) δικαιούχους του ανθρωπιστικού καθεστώτος, η) πολίτες άλλων κρατών που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας. 6. Οι σχετικές πιστώσεις εγγράφονται στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. 7. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, που εκδίδεται εντός μηνός από τη δημοσίευση του παρόντος, ρυθμίζονται τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την απόδειξη της 10ετούς κατοικίας ή διαμονής στην Ελλάδα, η διαδικασία χορήγησης του επιδόματος και ο φορέας καταβολής του. Με όμοιες αποφάσεις ρυθμίζεται και κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας διάταξης». Στην αιτιολογική έκθεση του ν. 4141/2013 αναφέρονται σχετικά με το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων τα εξής: «Στο πλαίσιο αναπροσαρμογής και εξορθολογισμού της επιδοματικής πολιτικής, θεσπίζεται ειδικό επίδομα για τη στήριξη του θεσμού της τρίτεκνης και πολύτεκνης οικογένειας. Το ειδικό επίδομα αποτελεί επιπρόσθετη παροχή προς τις οικογένειες που έχουν τουλάχιστον τρία εξαρτώμενα τέκνα και οικογενειακό εισόδημα μέχρι 45.000 ευρώ.
Επιπλέον, προβλέπεται προσαύξηση του οικογενειακού εισοδήματος για οικογένειες με τέσσερα και άνω τέκνα. Το επίδομα παρέχεται αφενός για τη στήριξη της τρίτεκνης και πολύτεκνης οικογένειας και αφετέρου σαν κίνητρο. Ο εισοδηματικός περιορισμός διασφαλίζει ότι η παροχή θα χορηγείται στις οικογένειες που έχουν πραγματική ανάγκη στήριξης. Ειδικότερα, ... θεσπίζεται ειδικό επίδομα για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες που έχουν εξαρτώμενα τέκνα. Το επίδομα καταβάλλεται ανά οικογένεια, για όσο διάστημα τα τέκνα έχουν την ιδιότητα των εξαρτωμένων και αντιστοιχεί σε 500 ευρώ. Οι τρίτεκνες οικογένειες που δικαιούνται το επίδομα πρέπει να έχουν οικογενειακό ... εισόδημα μέχρι 45.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται κατά 3.000 ευρώ για τις οικογένειες με τέσσερα τέκνα και κατά 4.000 ευρώ για κάθε παιδί για τις οικογένειες με περισσότερα των τεσσάρων τέκνα. Το ειδικό επίδομα καταβάλλεται σε τρεις δόσεις, κατόπιν ηλεκτρονικής αίτησης που υποβάλλεται μέσω της εφαρμογής Taxisnet. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή δικαιούχοι είναι όλα τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν γεννηθεί μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται αναδρομικά ... ».
16. Επειδή, κατ' επίκληση των ως άνω διατάξεων της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και του άρθρου 40 του ν. 4141/2013, εκδόθηκε η Δ27/οικ. 15239/645/16.5.2013 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (Β' 1227/21.5.2013, με έναρξη ισχύος από 1.1.2013, κατά το άρθρο 11 αυτής), με την οποία [όπως τροποποιήθηκε με τις κοινές υπουργικές αποφάσεις Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 (Β · 701/20.3.2014) και Δ22/οικ. 7110/222/16.2.2016 (Β · 555/2.3.2016)] καθορίσθηκε ο φορέας χορηγήσεως, η διαδικασία και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τη χορήγηση και καταβολή του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και του ειδικού επιδόματος σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Με το άρθρο 1 της κοινής αυτής υπουργικής αποφάσεως ορίσθηκε ο Ο.Γ.Α. ως αρμόδιος φορέας για τη χορήγηση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και του ειδικού επιδόματος σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Ειδικότερα, με το άρθρο αυτό ορίζονται τα εξής: «1. Αρμόδια όργανα για τη συγκέντρωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών είναι οι κατά τόπους ανταποκριτές του Οργανισμού Κοινωνικών [Γεωργικών] Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) ή και υπάλληλοι του Δήμου που ορίζονται για τον σκοπό αυτό από τον Δήμαρχο. 2. Αρμόδιο όργανο για την έκδοση πράξεων χορήγησης ή μη, τροποποιητικών, ανάκλησης, αναστολής, διακοπής και επαναχορήγησης των επιδομάτων, με βάση ψηφιοποιημένο αρχείο που θα αποστέλλει η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων στον Ο.Γ.Α., ορίζεται ο Προιστάμενος του αρμόδιου τμήματος του Κλάδου Οικογενειακών Επιδομάτων της κεντρικής υπηρεσίας του Ο.Γ.Α. ή του αρμόδιου τμήματος του Περιφερειακού Υποκαταστήματος. Αρμόδιος για την έκδοση πράξης καταλογισμού ορίζεται ο Προιστάμενος του Κλάδου Οικογενειακών Επιδομάτων του Ο.Γ.Α. 3. Αρμόδια υπηρεσία για την διενέργεια των μηχανογραφικών διαδικασιών καταβολής των επιδομάτων ορίζεται η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών [ήδη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, σύμφωνα με την Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 κοινή υπουργική απόφαση]. 4. Αρμόδια υπηρεσία για την είσπραξη των αχρεωστήτως καταβληθέντων, σε περίπτωση που τα επιδόματα καταβλήθηκαν χωρίς να πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, είναι η Διεύθυνση Εισπράξεων της Γενικής Δ/νσης Φορολογικής Διοίκησης της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών (όπως η παράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με την Δ22/οικ. 7110/222/16.2.2016 απόφαση των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών). 5. Οι διαδικασίες καταβολής των επιδομάτων και πίστωσης των λογαριασμών των δικαιούχων υλοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Ο.Γ.Α. μετά τη δημιουργία αρχείου δυνητικά δικαιούχων με τα αναλογούντα ποσά, από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων [ήδη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, σύμφωνα με την ως άνω Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 κοινή υπουργική απόφαση]». Περαιτέρω, στο άρθρο 2 της ίδιας ως άνω Δ27/οικ. 15239/645/16.5.2013 κοινής υπουργικής αποφάσεως, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 κοινή υπουργική απόφαση, ορίζεται ότι: «1. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων και το ειδικό επίδομα για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες καταβάλλονται για τους δικαιούχους κάθε έτους ανά τρίμηνο, με πίστωση σε τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου, από την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε ημερολογιακού τριμήνου και εντός είκοσι (20) ημερολογιακών ημερών. 2. Ως καταληκτική προθεσμία για την υποβολή αίτησης Α21 εκάστου έτους ορίζεται η 15η Ιανουαρίου του επόμενου έτους ... Τα εισοδήματα που λαμβάνονται υπόψη είναι αυτά που έχουν δηλωθεί στις εκκαθαρισμένες αρχικές ή τροποποιητικές Δηλώσεις Φορολογίας Εισοδήματος Ε1. 3 .... ». Στο δε άρθρο 3 της ως άνω κοινής υπουργικής αποφάσεως, όπως αυτό τροποποιήθηκε με την Δ22/οικ. 7110/222/16.2.2016 κοινή υπουργική απόφαση, ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «1. Απαραίτητη προϋπόθεση για την καταβολή των επιδομάτων αποτελεί η ηλεκτρονική υποβολή της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος (Ε1) του δικαιούχου ... 2. Ο υπόχρεος σε υποβολή της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος, μετά την οριστική υποβολή της, συμπληρώνει και υποβάλλει το μηχανογραφημένο έντυπο Α21 -Αίτηση/Υπεύθυνη Δήλωση για τη χορήγηση των επιδομάτων ... ».
17. Επειδή, εξάλλου, με τη διάταξη του άρθρου τρίτου, παράγρ. Β, uποπαράγρ. Β.2, περ. 7 του ν. 4254/2014 «Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο εφαρμογής του ν. 4046/2012 και άλλες διατάξεις» (Α' 85/7.4.2014) προβλέφθηκαν τα ακόλουθα: «7.α. Από 1.1.2013 και μετά το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων του άρθρου 40 του ν. 4141/2013 (Α' 81) δεν προσμετράται στο καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα και απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος. β. Απαλλάσσονται από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του v.3986/2011, το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων της υποπαραγράφου ΙΑ.2 της παραγράφου ΙΑ του ν. 4093/2012 και το ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων του άρθρου 40 του ν. 4141/2013, από την έναρξη χορήγησής τους».
18. Επειδή, από τον συνδυασμό των διατάξεων που παρατέθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις συνάγονται τα ακόλουθα: Τα μηνιαία οικογενειακά επιδόματα και λοιπές χρηματικές παροχές (εφάπαξ παροχή και ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας) που είχαν θεσμοθετηθεί υπέρ των τρίτεκνων και των πολύτεκνων οικογενειών και εχορηγούντο από τον Ο.Γ.Α., ως εντολοδόχο του Ελληνικού Δημοσίου [βλ. τις εκδοθείσες κατ' εξουσιοδότηση των άρθρων 63 παρ. 7 του ν. 1892/1990, 39 παρ. 4 του ν. 2459/1997 (εξουσιοδοτικές διατάξε1ς που καταργήθηκαν με το άρθρο 77 παρ. 4 του ν.3918/2011) και 1 παρ. 1 του ν. 3454/2006, αντιστοίχως, και καταργηθείσες με τις ως άνω διατάξεις του ν. 4093/2012 κοινές υπουργικές αποφάσεις Γ1α/440/7.2.1991, Β' 90 (κυρωθείσα και αποκτήσασα ισχύ νόμου, από τότε που άρχισε να ισχύει, με το άρθρο 18 παρ. 9 του ν. 2008/1992, Α' 16), Π3δ/οικ.1078/19.3.1997, Β' 241 και Π1α/Γ.Π.οικ.60227/ 19.5.2006, Β' 645, καθώς και την κατ' εξουσιοδότηση των άρθρων 42 (παρ. 1-4, 6) και 43 (παρ. 1-2, 4-5) του ν. 3918/2011 εκδοθείσα και επίσης καταργηθείσα με τις ίδιες διατάξεις του ν. 4093/2012 Π1α/Γ.Π. οικ. 50012/5.5.2011απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Β · 953], μέχρι το έτος 2012, καταργήθηκαν με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4093/2012 (βλ. σκέψη 14). Ειδικότερα, (α) το επίδομα τρίτου παιδιού ύψους 177 ευρώ (άρθρο 63 παρ. 1 του ν. 1892/1990, όπως η παράγραφος αυτή είχε τελικώς τροποποιηθεί με το άρθρο 42 παρ. 1 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.11.2012 και διακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή του, βάσει της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, (β) η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας ύψους 102 ευρώ (άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990, όπως η παράγραφος αυτή είχε τελικώς τροποποιηθεί με το άρθρο 43 παρ. 2 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.11.2012 και διακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή της, βάσει της ίδιας ως άνω διατάξεως της περ. 12 και (γ) η εφάπαξ παροχή ύψους 2.000 ευρώ (άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3454/2006) καταργήθηκε από 1.11.2012 βάσει της ίδ1ας ως άνω διατάξεως. Περαιτέρω, (δ) το πολυτεκνικό επίδομα ύψους 44 ευρώ (άρθρο 63 παρ. 3 του ν. 1892/1990, όπως η παράγραφος αυτή είχε τελικώς τροποποιηθεί με το άρθρο 43 παρ. 1 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.1.2013 και διακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή του, βάσει των περ. 14 και 16 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και (ε) το επίδομα τρίτεκνης οικογένειας (τρίτεκνης μητέρας ή πατέρα) ύψους 44 ευρώ (άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3631/2008, όπως η παράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 42 παρ. 2 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.1.2013 και δ1ακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή του, βάσει των ίδιων ως άνω διατάξεων. Η χορήγηση της ισόβιας συντάξεως πολύτεκνης μητέρας είχε επεκταθεί νομολογιακώς και στον πολύτεκνο πατέρα, σε περίπτωση θανάτου της μητέρας (βλ. ΣτΕ 314/2007, ΣτΕ 1213/2007 Ολομ. και μεταγενέστερη πάγια νομολογία του Α' Τμήματος). Οι ανωτέρω παροχές καταργήθηκαν με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του v. 4093/2012 (όπως κατά τα ανωτέρω έχουν τροποποιηθεί), με σκοπό την αναμόρφωση του προϋφιστάμενου καθεστώτος των οικογενειακών επιδομάτων και την αντικατάστασή τους από ένα ενιαίο οικογενε1ακό επίδομα, καταβαλλόμενο από το πρώτο παιδί, μέτρο που κατατείνει στην αντιμετώπιση του ιδιαιτέρως σοβαρού προβλήματος δημογραφικής κάμψεως. Περαιτέρω, με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4141/2013, όπως κατά τα ανωτέρω έχουν τροποποιηθεί (βλ. σκέψη 15), ελήφθη ειδική πρόνοια για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένε1ες με την καθιέρωση νέου οικογενειακού επιδόματος, ως επιπρόσθετης παροχής, αφενός ως μέτρου για τη στήριξη της τρίτεκνης και πολύτεκνης οικογένειας και αφετέρου ως κινήτρου προς τους νέους γονείς για τη δημιουργία πολυμελών οικογενειών, με προφανή στόχο την ανημετώπιση του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος της Χώρας. Στο πλαίσιο αυτό της αναμορφώσεως του συστήματος κρατικών οικονομικών ενισχύσεων για τη στήριξη της οικογένειας εν γένει (δηλαδή με ένα τουλάχιστον τέκνο ή τρία τουλάχιστον τέκνα) και του εξορθολογισμού της πολιτικής χορηγήσεως των οικογενειακών επιδομάτων, με την εφαρμογή εισοδηματικών-αντικειμενικών κριτηρίων προς ενίσχυση των οικονομικώς ασθενέστερων δικαιούχων, θεσπίσθηκαν από 1.1.2013 το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων και το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών. Ειδικότερα, (α) το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων (άρθρο πρώτο, παρ. ΙΑ, υποπαρ. ΙΑ.2 του ν. 4093/2012, όπως η υποπαράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 35 παρ. 4 περ. α' και β' του ν. 4111/2013, το άρθρο 38 παρ. 8 περ. α' και β' του ν. 4144/2013 και το άρθρο 65 παρ. 2 του ν. 4170/2013) αντικατέστησε τα ως άνω οικογενειακά επιδόματα που εχορηγούντο στις τρίτεκνες και στις πολύτεκνες οικογένειες (δηλαδή το επίδομα τρίτου τέκνου, το πολυτεκνικό επίδομα και το επίδομα τρίτεκνου γονέα). Το νέο αυτό επίδομα χορηγείται σε όλες τις οικογένειες που έχουν ένα τουλάχιστον εξαρτώμενο τέκνο. Το ποσό του επιδόματος καθορίζεται ανάλογα με το συνολικό οικογενειακό ε1σόδημα και τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων (με βάση την κλίμακα ισοδυναμίας, το ισοδύναμο εισόδημα και την εισοδηματική κατηγορία) και ανέρχεται μέχρι του ποσού των 40 ευρώ κατά μήνα για κάθε τέκνο . Ειδικότερα, για τη χορήγηση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων λαμβάνονται υπόψη ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων, η κλίμακα ισοδυναμίας, το ισοδύναμο εισόδημα και η εισοδηματική κατηγορία. Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας. Ο ένας γονέας έχει στάθμιση 1, ο άλλος γονέας 1 /3 και κάθε εξαρτώμενο τέκνο 1/6. Ως ισοδύναμο εισόδημα ορίζεται το ετήσιο καθαρό συνολικό οικογενειακό εισόδημα διαιρεμένο με την κλίμακα ισοδυναμίας. Οι οικογένειες που δικαιούνται το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων διαιρούνται αναλόγως του ισοδύναμου εισοδήματος σε τρεις εισοδηματικές κατηγορίες, ως εξής: για τις οικογένειες που εμπίπτουν στην εισοδηματική κατηγορία Α (με ισοδύναμο εισόδημα μέχρι 6.000 ευρώ) χορηγείται πλήρες επίδομα ύψους 40 ευρώ κατά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο, για όσες εμπίπτουν στην εισοδηματική κατηγορία Β (με ισοδύναμο εισόδημα από 6.001 έως 12.000 ευρώ) χορηγούνται τα 2/3 του πλήρους, ήτοι 26,66 ευρώ κατά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο και για όσες εμπίπτουν στην εισοδηματική κατηγορία Γ (με ισοδύναμο εισόδημα από 12.001 έως 18.000 ευρώ) χορηγείται το 1/3 του πλήρους επιδόματος, ήτοι 13,33 ευρώ κατά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο. Περαιτέρω, (β) το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών (άρθρο 40 του ν. 4141/2013, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 4170/2013) χορηγείται σε οικογένειες με τρία και άνω εξαρτώμενα τέκνα και το ύψος του ανέρχεται σε 500 ευρώ ετησίως για κάθε τέκνο. Το νέο αυτό επίδομα χορηγείται, εφόσον το συνολικό οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ για τις οικογένειες με τρία τέκνα. Το εισοδηματικό αυτό όριο προσαυξάνεται κατά 3.000 ευρώ για τις οικογένειες με τέσσερα τέκνα και κατά 4.000 ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο για τις οικογένειες με περισσότερα από τέσσερα τέκνα. Το επίδομα αυτό χορηγείται σωρευτικώς με το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων, όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορηγήσεως αμφοτέρων (δηλαδή εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις των εισοδηματικών κριτηρίων σε σχέση με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων). Για τη θεμελίωση του δικαιώματος λήψεως των νέων οικογενειακών επιδομάτων, ως εξαρτώμενα τέκνα νοούνται (περ. 3 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και άρθρο 40 παρ. 2 του ν. 4141/2013): α) Τα άγαμα τέκνα που προέρχονται από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα που δεν υπερβαίνουν το 180 έτος της ηλικίας τους ή το 190 έτος, εφόσον φοιτούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, β) τα τέκνα που έχουν συμπληρώσει το 180 ή το 190 έτος της ηλικίας τους, εφόσον φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση καθώς και σε Ι.Ε.Κ. Τα επιδόματα χορηγούνται μόνον κατά τον χρόνο φοιτήσεώς τους και σε καμία περίπτωση πέραν της συμπληρώσεως του 24ου έτους της ηλικίας τους και γ) τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω.
Δικαιούχοι των νέων οικογενειακών επιδομάτων (περ. 6 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και άρθρο 40 παρ. 5 του ν. 4141/2013) είναι οι ακόλουθες κατηγορίες προσώπων, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα, φορολογούνται στην Ελλάδα (άρθρο 40 παρ. 5 του ν. 4141/2013, άρθρα 2 παρ. 2 και 3 παρ. 1 και 2 της ως άνω Δ27/οικ.15239/645/16.5.2013 κοινής υπουργικής αποφάσεως, όπως έχει τροποποιηθεί, η οποία αφορά αμφότερα τα εν λόγω επιδόματα) και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα: α) Οι Έλληνες πολίτες, β) οι ομογενείς αλλοδαποί που διαθέτουν ειδικό δελτίο ομογενούς, γ) οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δ) οι πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετοί πολίτες, ε) οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα, στ) οι πολίτες τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας, ζ) οι ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Συμβάσεως του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (ν. 139/1975, Α' 176) και η) οι δικαιούχοι του ανθρωπιστικού καθεστώτος. Εξάλλου, τα ως άνω οικογενειακά επιδόματα χορηγούνται από τον Ο.Γ.Α., παραμένουν αφορολόγητα (βλ. σκέψεις 14 και 17, Σ. τ.Ε. 1087/2017 Ολομ.) και δυνατόν να είναι βελτιωμένα ( σε ορισμένες περιπτώσεις πολύτεκνων οικογενειών με τη λήψη αμφοτέρων των νέων οικογενειακών επιδομάτων) σε σχέση με το προϋφιστάμενο καθεστώς .
19. Επειδή, από τις κατά τα ανωτέρω ρυθμίσεις των ν. 4093/2012 και 4141/2013, καθώς και από τις οικείες αιτιολογικές εκθέσεις, συνάγεται ότι με τις ρυθμίσεις αυτές, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η επίμαχη ρύθμιση της καταργήσεως (από 1.11.2012) της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου, ο νομοθέτης απέβλεψε, πρωτίστως, στην αναμόρφωση και στον εξορθολογισμό του προϋφιστάμενου συστήματος κρατικών οικονομικών ενισχύσεων προς στήριξη των τέκνων τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών και τη θέσπιση νέων παροχών (νέων οικογενειακών επιδομάτων) ως κινήτρων για τη δημιουργία οικογένειας και, ει δυνατόν, πολυμελούς οικογένειας (με τουλάχιστον τρία ή τουλάχιστον τέσσερα τέκνα), με στόχο, προδήλως, την αντιμετώπιση των δυσμενών δημογραφικών δεδομένων και των εντεύθεν γενικότερων οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων, δευτερευόντως δε στην εξοικονόμηση πόρων από την κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου και των παλαιών οικογενειακών επιδομάτων. Το τελευταίο επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από το από 23.11.2016 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (το οποίο έχει επισυναφθεί στην από 25.11.2016 έκθεση απόψεων του Ο. Γ.Α. προς το Δικαστήριο), κατά το πρώτο έτος (δηλαδή το 2013) εφαρμογής των ως άνω διατάξεων με τις οποίες θεσπίσθηκαν τα νέα οικογενειακά επιδόματα, εξοικονομήθηκε ποσό 71.000.000 ευρώ. Το ποσό πάντως της συνολικής δαπάνης για τα νέα οικογενειακά επιδόματα αυξήθηκε κατά τα επόμενα έτη 2014 και 2015, προσεγγίζοντας, ως τάξη μεγέθους, το επίπεδο της πραγματοποιηθείσης συνολικής δαπάνης, για όλες τις καταργηθείσες ως άνω παροχές, κατά το έτος 2012.
20. Επειδή, η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας της παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 (όπως η παράγραφος αυτή είχε τροποποιηθεί και ίσχυε μέχρι την κατά τα ανωτέρω κατάργησή της από 1.11.2012 βάσει της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012) αποτελούσε κρατική παροχή κοινωνικούπρονοιακού χαρακτήρα, μη συναρτώμενη προς την ύπαρξη ασφαλιστικής σχέσεως ή προς προϋποθέσεις που προσιδιάζουν σε ασφαλιστική παροχή (βλ. σχετικά ΣτΕ 468/2005 7μ., ΣτΕ 4279/2005, ΣτΕ 90/2006), αφού δεν συνδεόταν με την καταβολή εισφορών, κατεβάλλετο δε ασυνδέτως προς την καταβολή οποιασδήποτε άλλης κοινωνικής παροχής ή αμοιβής, μισθού, συντάξεως (κοινωνικοασφαλιστικής παροχής), αποζημιώσεως (βλ. σχετικά ΣτΕ 1095/2001). Η εν λόγω παροχή εχορηγείτο εφ' όρου ζωής, ως επιβράβευση της πολύτεκνης μητέρας, μετά την ενηλικίωση των τέκνων της και την ολοκλήρωση των σπουδών τους (δηλαδή μετά τη συμπλήρωση του 23ου ή 25ου έτους της ηλικίας τους) και μετά τη διακοπή καταβολής του πολυτεκνικού επιδόματος της παρ. 3 του άρθρου 63 του ίδ1ου ν. 1892/1990 (όπως η παράγραφος αυτή είχε τροποποιηθεί και ίσχυε πριν από την κατάργησή της από 1.1.2013 βάσει των περ. 14 και 16 της ίδιας υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012), το οποίο εχορηγείτο για την αντιμετώπιση των αυξημένων οικογενειακών δαπανών που συνεπάγεται η αύξηση του αριθμού των τέκνων και προς στήριξη των τέκνων για όσο διάστημα ήσαν εκτός παραγωγικής διαδικασίας. Εξάλλου, η εν λόγω παροχή ανερχόταν κατά τον χρόνο καταργήσεώς της σε 102 ευρώ μηνιαίως, το δε έτος 1997 σε 23.000 δραχμές ή 67,49 ευρώ μηνιαίως και αναπροσαρμοζόταν έκτοτε κατ' έτος με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους (άρθρο 39 παρ. 7 του ν. 2459/1997). Μεταγενεστέρως δε με τον ν. 3918/2011, για λόγους που άπτονταν της έκτακτης δημοσιονομικής συγκυρίας, ήρθη η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή της ισόβιας συντάξεως (όπως άλλωστε και των λοιπών παροχών υπέρ των τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών, βάσει των άρθρων 42 παρ. 7 και 43 παρ. 6 του v . 3918/2011), το ποσό της οποίας παρέμεινε σταθερό στα επίπεδα του 201 Ο και στρογγυλοποιήθηκε στην ακέραιη μονάδα προς τα κάτω (βλ. το σχετικό απόσπασμα της αιτιολογικής εκθέσεως του ν. 3918/2011). Ενόψει του κατά τα ανωτέρω ύψους της, η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας δεν εχορηγείτο με σκοπό τον βιοπορισμό της τελευταίας, όπως συμβαίνει στις συντάξεις που αποτελούν κοινωνικοασφαλιστικές παροχές και η χορήγησή τους συνδέεται με την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, τη συμπλήρωση ελαχίστου χρόνου ασφαλίσεως κ.λπ., αλλά είχε τιμητικό χαρακτήρα. Εξάλλου, με τις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 4093/2012 επιδιώχθηκε, όπως προκύπτει από την οικεία αιτιολογική έκθεση, αναμόρφωση και εκλογίκευση των μέχρι τότε οικογενειακών επιδομάτων, ενόψει και της οξείας δημοσιονομικής κρίσεως, με τη χορήγηση νέου επιδόματος (ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων) από το πρώτο παιδί, παρέχεται δε έτσι, κατ' αποτέλεσμα, μεγαλύτερη στήριξη στις οικογένειες με περισσότερα από ένα παιδιά και, συνεπώς, και στις πολύτεκνες οικογένειες. Παράλληλα, με τις ανωτέρω διατάξεις του ν. 4141/2013, όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση του νόμου αυτού, ελήφθη ειδική πρόνοια υπέρ των πολύτεκνων οικογενειών με τη χορήγηση επιπλέον επιδόματος (ειδικού επιδόματος τριτέκνων και πολυτέκνων) και την παρεχόμενη, με τον τρόπο αυτόν, μείζονα κοινωνική προστασία στις πολύτεκνες οικογένειες. Με το σύστημα αυτό ρυθμίσεως της κρατικής φροντίδας υπέρ των πολυτέκνων, καθώς και των οικονομικώς αδύναμων οικογενειών (με ένα τουλάχιστον εξαρτώμενο τέκνο), ενόψει και της δυσμενέστατης οικονομικής συγκυρίας κατά τον χρόνο θεσπίσεως των ως άνω μέτρων (δηλαδή το 2013), εκπληρώνεται η υποχρέωση του κοινού νομοθέτη που απορρέει από το άρθρο 21 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος για την προστασία της πολύτεκνης οικογένειας και της οικογένειας εν γένει (πρβ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ.), εξυπηρετείται δε ο σκοπός για τον οποίο θεσπίσθηκε, κατά τα προεκτεθέντα (βλ. σκέψη 8), η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος, δηλαδή η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της Χώρας, η εξυπηρέτηση του οποίου συνιστά και λόγο γενικότερου δημοσίου συμφέροντος (βλ. σχετικά ΣτΕ 1095/2001, ΣτΕ 3675/1996 κ.ά.). Εξάλλου, για τη διατήρηση ενός επιπέδου αξιοπρεπούς διαβιώσεως, μετά τη διακοπή καταβολής του πολυτεκνικού επιδόματος, για όσες πολύτεκνες μητέρες δεν εργάζονται ούτε συνταξιοδοτούνται από το Δημόσιο ή φορέα κοινωνικής ασφαλίσεως ούτε έχουν άλλους πόρους ή περιουσιακά στοιχεία (κινητά ή ακίνητα) και το οικογενειακό εισόδημα είναι πολύ χαμηλό, είναι δυνατή, εφόσον πληρούνται τα σχετικά κριτήρια, η ένταξη στο προνοιακό πρόγραμμα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος - εγγυημένου κοινωνικού εισοδήματος [βλ. άρθρο πρώτο, παρ. ΙΑ, υποπαρ. ΙΑ.3 του ν. 4093/2012 (όπως η περ.2 της υποπαραγράφου αυτής συμπληρώθηκε με το άρθρο 34 παρ. 2 του ν. 4111/2013, με έναρξη ισχύος από 19.11.2012, κατά το άρθρο 49 παρ. 3 του νόμου αυτού) και την κατ' εξουσιοδότηση της περ. 3 της ίδιας υποπαραγράφου εκδοθείσα 39892/ΓΔ1 .2/7.11.2014 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εσωτερικών, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (Β' 3018/7.11.2014)] ή στο μετέπειτα, επίσης αμιγώς προνοιακού χαρακτήρα, πρόγραμμα κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης (Κ.Ε.Α.) [βλ. άρθρο 235 του -εφαρμοστικού του ν. 4336/2015, Α' 94/14.8.2015- ν. 4389/2016 (Α' 94/27.5.2016), το οποίο τροποποιήθηκε με το άρθρο 22 του ν. 4445/2016 (Α' 236/19.12.2016), και τις κατ' εξουσιοδότηση της παρ. 5 (ήδη παρ. 6) του ίδιου άρθρου 235 εκδοθείσες αποφάσεις των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών Δ23/οικ.30299/2377/1. 7.2016 (Β' 2089/7.7.2016) και Γ.Δ.5οικ.2961-10/24.1.2017 (Β' 128/24.1.2017)]. Περαιτέρω, είναι δυνατή, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου, η λήψη από τον Ο.Γ.Α. της (προνοιακού χαρακτήρα) μηνιαίας συντάξεως ανασφάλιστων υπερηλίκων του ν. 1296/1982 (Α' 128), όπως είχε τροποποιηθεί (τελευταία τροποποίηση με το άρθρο πρώτο, παρ. ΙΑ, υποπαρ. ΙΑ.6, περ. 5 του ν. 4093/2012), παροχή η οποία έχει ήδη αντικατασταθεί από το χορηγούμενο από τον Ο.Γ.Α. επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων, βάσει του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 (Α' 85/12.5.2016). Υπό τα ως άνω δεδομένα, η κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολύτεκνης μητέρας με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4093/2012 δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 2 του Συντάγματος.
21. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι, μετά την επίλυση του ζητήματος που του τέθηκε παραδεκτώς με το ως άνω προδικαστικό ερώτημα, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί προς περαιτέρω εκδίκαση στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας [άρθρο 1 παρ. 1 εδ. έκτο του ν. 3900/2010 (όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση της παραγράφου αυτής με το άρθρο 40 παρ. 1 του ν. 4055/2012), αναλόγως εφαρμοζόμενο, βλ. ΣτΕ 527/2015 Ολομ., ΣτΕ 2182/2015 7μ.].
Διά ταύτα
Επιλύει το ανωτέρω τεθέν με το προδικαστικό ερώτημα ζήτημα, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Παραπέμπει την υπόθεση στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 6 Δεκεμβρίου 2016 και στις 18 Απριλίου 2017
Ο Πρόεδρος του Α' Τμήματος
Η Γραμματέας του Α' Τμήματος
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 26ης Μαρτίου 2018.
Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος
Η Γραμματέας
ΤΜΗΜΑ Α'
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 5 Δεκεμβρίου 2016, με την εξής σύνθεση: Αν. Γκότσης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Α' Τμήματος, Τ. Κόμβου, Π. Μπραΐμη, Π. Χαμάκος, Κ. Κονιδιτσιώτου, Σύμβουλοι, Στ. Κτιστάκη, Θ. Ζιάμου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Β. Ραφαηλάκη, Γραμματέας του Α' Τμήματος.
Για να αποφανθεί επί του προδικαστικού ερωτήματος, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, που υποβλήθηκε με την 125/2016 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λάρισας σχετικά με την από 3 Απριλίου 2015 αγωγή:..............................., η οποία δεν παρέστη,
κατά του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.), που εδρεύει στην Αθήνα (Πατησίων 30), ο οποίος παρέστη με την Αικατερίνη Κανελλοπούλου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αγωγή αυτή η ενάγουσα ζητεί να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Οργανισμός να της καταβάλει, νομιμοτόκως, ως αποζημίωση το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από το άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας, για το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 και εφεξής.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Τ. Κόμβου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την αντιπρόσωπο του εναγόμεvου Οργανισμού, η οποία τοποθετήθηκε επί του προδικαστικού ερωτήματος.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά τον Νόμο
Επειδή, με την 125/2016 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λάρισας υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας προδικαστικό ερώτημα, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/201 Ο, σχετικά με την εκκρεμή ενώπιόν του αγωγή της .............. κατά του Ο.Γ.Α., με την οποία ζητείται, κατ' επίκληση των άρθρων 105 και 106 του Εισ.Ν.Α.Κ., επικουρικώς δε των άρθρων 904 επ. του Α.Κ., να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Οργανισμός να της καταβάλει, νομιμοτόκως, ως αποζημίωση το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από το άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας, για το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 και εφεξής.2. Επειδή, η από 18.3.2016 πράξη του Προέδρου του Α' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας περί ορισμού δικασίμου κα1 εισηγητή της υποθέσεως και περί εισαγωγής της στην επταμελή σύνθεση του Τμήματος λόγω σπουδαιότητας (άρθρο 14 παρ. 5 εδ. πρώτο του π.δ. 18/1989, Α' 8) δημοσιεύθηκε προσηκόντως, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 1 εδ. τέταρτο (δεύτερο προτού η παράγραφος αυτή ανηκατασταθεί με το άρθρο 40 παρ. 1 του ν. 4055/2012, Α' 51) και παρ. 2 εδ. δεύτερο του v. 3900/201 Ο και τα οριζόμενα στην πράξη αυτή, στις εφημερίδες «ΕΣΤΙΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» (βλ. την από 8.4.2016 βεβαίωση παραλαβής της αρμόδιας Επιτροπής του Συμβουλίου της Επικρατείας).
3. Επειδή, νομίμως συζητήθηκε η υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου παρά τη μη παράσταση της ενάγουσας, διότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της δικογραφίας (βλ. το από 12.4.2016 αποδεικτικό επιδόσεως του Αρχιφύλακα του Αστυνομικού Τμήματος Ελασσόνας, Λάζαρου Μπουτζέτη), αντίγραφο της ως άνω από 18.3.2016 πράξεως του Προέδρου του Α' Τμήματος του Δικαστηρίου κοινοποιήθηκε νομοτύπως και εμπροθέσμως στον (υπογράφοντα το δικόγραφο της αγωγής) δικηγόρο Χαράλαμπο Κοντό ως πληρεξούσιο δικηγόρο της ενάγουσας (που συνυπογράφει το δικόγραφο) [ο οποίος είχε νομιμοποιηθεί κατά τη συζήτηση ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λάρισας, κατά την οποία η ενάγουσα δεν είχε παραστεί, με το από 27.11.2017 ιδιωτικό έγγραφο παροχής πληρεξουσιότητας σ' αυτόν (άρθρο 30 παρ. 3 του Κ.Δ.Δ. που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999, Α' 97, βλ. ΣτΕ 4094/2012 Ολομ., ΣτΕ 1346/2008 κ.ά.)] (βλ. ΣτΕ 2182/2015 7μ., ΣτΕ 2282/2014 7μ.).
4. Επειδή, στο άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010 (Α' 213) ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι, όταν διοικητικό δικαστήριο επιλαμβάνεται υποθέσεως, στην οποία ανακύπτει ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων, μπορεί, με απόφασή του που δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα, να υποβάλει σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, το ζήτημα που τίθεται με το προδικαστικό ερώτημα πρέπει να ανακύπτει πράγματι στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαφοράς, δηλαδή να είναι κρίσιμο και λυσιτελές για την επίλυσή της, και τούτο να τεκμηριώνεται επαρκώς στην απόφαση που διατυπώνει το ερώτημα, άλλως το τελευταίο είναι απαράδεκτο και το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν το απαντά (βλ. ΣτΕ 1841/2013 -3/2013 Ολομ., ΣτΕ 761/2014, ΣτΕ 2282/2014, ΣτΕ 2653/2014 7μ., 2182, 3715-6/2015 7μ., ΣτΕ 884/2016 7μ., ΣτΕ 1470/2016 Ολομ. κ.ά.). Αντιθέτως, για το παραδεκτό του προδικαστικού ερωτήματος, το διοικητικό δικαστήριο δεν απαιτείται να λαμβάνει και, μάλιστα, αιτιολογημένως, θέση επί του νομικού ζητήματος που τίθεται με αυτό, αν και κάτι τέτοιο είναι σκόπιμο, προς το συμφέρον της απονομής της δικαιοσύνης (βλ. ΣτΕ 761/2014, ΣτΕ 2282/2014 7μ., ΣτΕ 2182/2015 7μ., ΣτΕ 1470/2016 Ολομ.).
5. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας, με την προαναφερθείσα απόφασή του, δέχθηκε ότι από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Η ενάγουσα, μητέρα πέντε τέκνων (βλ. το 118719/9.11.2015 πιστοποιητικό πολυτεκνικής ιδιότητας της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος και το 89741/30.11.2015 πιστοποιητικό οικογενειακής καταστάσεως του Δήμου ...............), ελάμβανε την προβλεπόμενη από το άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας έως 31.10.2012, η καταβολή της οποίας διακόπηκε από 1.11.2012 βάσει της διατάξεως της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 (βλ. το προσκομισθέν από τον Ο.Γ.Α. αντίγραφο της ατομικής καρτέλας της ενάγουσας). Με την από 3.4.2015 αγωγή της, όπως αυτή αναπτύσσεται με τα επ' αυτής υπομνήματά της, η ενάγουσα προβάλλει, επικαλούμενη την 1095/2001 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι η κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου (η οποία εχώρησε με την κατάργηση της ως άνω διατάξεως του άρθρου 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990 όπως είχε τροποποιηθεί, με την προαναφερθείσα διάταξη του ν. 4093/2012) αντίκειται στο άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος, ζητεί δε να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Οργανισμός να της καταβάλει, νομιμοτόκως, το συνολικό ποσό, στο οποίο ανέρχεται η ισόβια σύνταξη πολυτέκνου για το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 και εφεξής, ως αποζημίωση, κατά τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, για τη ζημία που υπέστη από την παράνομη, κατά τους ισχυρισμούς της, διακοπή χορηγήσεως της ως άνω παροχής, επικουρικώς δε κατά τις διατάξε1ς των άρθρων 904 επ. του Αστικού Κώδικα περί αδικαιολογήτου πλουτισμού. Το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι, ενόψει των διατάξεων των άρθρων 71, 73 και 80 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999, Α' 97), η αγωγή ασκείται παραδεκτώς μόνον όσον αφορά το χρονικό διάστημα από 1.11.2012 έως 2.4.2015, απαραδέκτως δε για το μετά την άσκησή της χρονικό διάστημα, διότι κατά το μέρος αυτό έχει ως αντικείμενο την επιδίκαση μελλοντικών αξιώσεων. Περαιτέρω, το διοικητικό πρωτοδικείο έλαβε υπόψη ότι: α) με τις διατάξεις της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 επιχειρήθηκε ο εξορθολογισμός της πολιτικής χορηγήσεως οικογενειακών επιδομάτων αφενός με την αντικατάστασή τους από ένα ενιαίο οικογενειακό επίδομα που καταβάλλεται από το πρώτο παιδί, επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, με στόχο την προστασία κοινωνικών ομάδων που βρίσκονται σε πραγματική οικονομική αδυναμία, και αφετέρου με την κατάργηση από 1.11.2012 της προβλεπόμενης από την παρ. 4 του άρθρου 63 του v. 1892/1990 ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου, β) η ως άνω καταργηθείσα σύνταξη αποτελούσε καθολική παροχή υπέρ όλων των πολυτέκνων και είχε θεσπισθεί ως μέτρο για την αντιμετώπιση του οξέος δημογραφικού προβλήματος και ως επιπλέον κίνητρο για τη δημιουργία πολύτεκνης οικογένειας, δεδομένου ότι η οικονομική ενίσχυση προς τους πολύτεκνους δεν θα έπαυε να χορηγείται λόγω της ηλικίας των τέκνων και γ) κατά τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997, με την οποία είχε τεθεί, ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου, ανώτατο όριο ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος, ήταν αντίθετη προς το άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος. Ενόψει τούτων, το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι το ζήτημα που τίθεται με την υπό κρίση αγωγή, δηλαδή το ζήτημα της αντιθέσεως των διατάξεων της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, με τις οποίες καταργήθηκε, από 1.11.2012, η προβλεπόμενη από την παρ. 4 του άρθρου 63 του v . 1892/1990 ισόβια σύνταξη πολυτέκνου, προς την παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος, αποτελεί ζήτημα γενικού ενδιαφέροντος, που έχει συνέπειες για ευρύ κύκλο προσώπων, και ειδικότερα για όλους τους πολύτεκνους που ελάμβαναν, έως 31.10.2012, την επίδικη ισόβια σύνταξη. Περαιτέρω, το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι η επίλυση του ως άνω ζητήματος είναι αναγκαία για τη διάγνωση της ένδικης διαφοράς, αποτελεί δε πρόκριμα για τη διερεύνηση από το δικαστήριο αυτό των λοιπών τιθεμένων νομικών ζητημάτων, και ιδίως του προβαλλομένου από τον εναγόμενο Οργανισμό με την από 24.11.2015 έκθεση απόψεών του ισχυρισμού περί παραγραφής των ενδίκων αξιώσεων της ενάγουσας, η εξέταση του οποίου, κατά το διοικητικό πρωτοδικείο, θα αποβεί αλυσιτελής σε περίπτωση που κριθεί ότι η κατάργηση της επίδικης παροχής, με την προαναφερθείσα διάταξη του ν. 4093/2012, δεν αντίκειται στην παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος. Κατόπιν τούτων, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας με την ως άνω παραπεμπτική απόφασή του ανέβαλε την έκδοση οριστικής αποφάσεως και υπέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατ' επίκληση του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, το προδικαστικό ερώτημα «εάν η κατάργηση, με το εδ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, της προβλεπόμενης από την παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 ισόβιας σύνταξης πολυτέκνου αντίκειται στην παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία οι πολύτεκνες οικογένειες έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το κράτος».
6. Επειδή, με τα ανωτέρω δεδομένα -και δοθέντος άλλωστε ότι, όπως προκύπτει από το από 25.11.2016 έγγραφο απόψεων του Ο.Γ.Α. προς το Δικαστήριο, κατά τον χρόνο καταργήσεως της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου οι δικαιούχοι της παροχής αυτής ανέρχονταν σε 166.302- και σύμφωνα με τα εκτεθέντα στη σκέψη 4, παραδεκτώς υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας το υπό κρίση προδικαστικό ερώτημα στο πλαίσιο της ανωτέρω υποθέσεως.
7. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 21 του Συντάγματος ορίζονται τα ακόλουθα: «1. Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους. 2. Πολύτεκνες οικογένειες, ανάπηροι πολέμου και ειρηνικής περιόδου, θύματα πολέμου, χήρες και ορφανά εκείνων που έπεσαν στον πόλεμο, καθώς και όσοι πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Κράτος. 3 .... 5. (όπως η παράγραφος αυτή προστέθηκε με το Ψήφισμα της 6.4.2001 της Ζ' Αναθεωρητικής Βουλής, ,Δ..' 84) Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δημογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. 6 .... ».
8. Επειδή, οι ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις έχουν κατευθυντήριο κυρίως χαρακτήρα και αφήνουν στον νομοθέτη την ευχέρεια να προσδιορίσει κατά την εκτίμησή του το είδος και την έκταση της ειδικής φροντίδας για τους πολυτέκνους [δηλαδή τους έχοντες, κατ' αρχήν, τουλάχιστον τέσσερα τέκνα, βλ. άρθρο πρώτο του ν. 1910/1944 (Α · 229), όπως το άρθρο αυτό αρχικώς τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του ν. 860/1979 (Α' 2) και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με το άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3454/2006 (Α' 75)] και τα μέλη των οικογενειών τους. Ειδικότερα, με τη διάταξη της παραγράφου 2 του ως άνω άρθρου 21 του Συντάγματος, της οποίας η θέσπιση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του -οξυμένου (βλ. ΣτΕ. 2511/2016 Ολομ., 314, ΣτΕ 1213/2007 Ολομ., ΣτΕ 1095/2001 κ.ά.)- δημογραφικού προβλήματος της χώρας (βλ. πρακτικά των συνεδριάσεων της Ολομέλειας της Βουλής επί του Συντάγματος, Συνεδρίαση ΟΘ'/26.4.1975, σελ. 479, 480 και 486, και πρακτικά των συνεδριάσεων των Υποεπιτροπών της επί του Συντάγματος Κοινοβουλευτικής Επιτροπής, σελ. 349), το Σύνταγμα απευθύνει στον κοινό νομοθέτη έντονη υπόδειξη για τη λήψη κατάλληλων μέτρων φροντίδας υπέρ των πολύτεκνων οικογενειών επί τη βάσει των κρατουσών συνθηκών και εντός των ορίων που διαγράφουν οι άλλες συνταγματικές διατάξεις και αρχές (βλ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ., ΣτΕ 2733/2017, ΣτΕ 1470/2016 Ολομ., ΣτΕ 902/2016, 986- 8/2014 Ολομ., ΣτΕ 4270/2014, 2391, ΣτΕ 3991/2013 7μ., ΣτΕ 3998/2012, ΣτΕ 2738/2010, ΣτΕ 1095/2001, ΣτΕ 1141/1999 7μ., 2100-1/1998 7μ., ΣτΕ 3675/1996, ΣτΕ 2822/1992, 2773, 2778, ΣτΕ 2781/1991, βλ. σχετικά, ως προς το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος, ΣτΕ 3412-3/2013 7μ., ΣτΕ 4091/2012 7μ., ΣτΕ 4237/2005 ., 12/1999 7μ.). Από τη συνταγματική αυτή διάταξη εξυπακούεται ταυτοχρόνως στοιχειώδης απαγορευτικός κανόνας, δεσμευτικός για τον κοινό νομοθέτη, σύμφωνα με τον οποίο δεν είναι συνταγματικώς ανεκτός ο περιορισμός ή η υποβάθμιση της παρεχόμενης στους πολυτέκνους ειδικής φροντίδας, άνευ αποχρώντος λόγου, στα πλαίσια της αυτής σχέσεως (όπως π.χ. η ευνοϊκή μεταχείριση και άλλων ε1δικών κατηγοριών ως προς την εισαγωγή σε παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων, βλ. ΣτΕ 2733/2017, ΣτΕ 2822/1992, 2773, 2778, 2781/1991, ή ως προς τη μοριοδότηση κατά την πρόσληψη σε δημόσιες θέσεις, βλ. ΣτΕ 902/2016) (πρβ. ΣτΕ 1095/2001). Ωστόσο, από την εν λόγω διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 21 -ούτε δε της παρ. 1 του ίδιου άρθρου- του Συντάγματος δεν απορρέει υποχρέωση του νομοθέτη να διατηρεί αναλλοίωτα συστήματα κρατικών παροχών, ειδικότερα υπό μορφή κοινωνικών-προνοιακών χρηματικών παροχών, ως κινήτρων για την ενθάρρυνση της τεκνοποιίας ή της αφιερώσεως των γονέων αποκλειστικώς ή κατά κύριο λόγο στην ανατροφή των τέκνων τους (βλ. σχετικά ΣτΕ 3412-3/2013 7μ.). Συνεπώς, ο νομοθέτης δεν κωλύεται από την ανωτέρω διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος να επιφέρει τροποποιήσεις σε υφιστάμενο κρατικό σύστημα κοινωνικών-προνοιακών χρηματικών παροχών με τη λήψη νέων μέτρων προς υλοποίηση της επιβαλλόμενης από τη συνταγματική αυτή διάταξη ειδικής κρατικής φροντίδας υπέρ των πολύτεκνων οικογενειών, καθορίζοντας εκ νέου την έκταση και τους ειδικότερους όρους της προστασίας των οικογενειών αυτών (πρβ. ΣτΕ 3412-3/2013 7μ.). Και τούτο, διότι ο ειδικότερος τρόπος εκπληρώσεως της υποχρεώσεως που απορρέει από το άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος ανήκει στην ευχέρεια του νομοθέτη (βλ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ.), χωρίς να επιβάλλεται η λήψη συγκεκριμένων μέτρων (βλ. ΣτΕ 902/2016, ΣτΕ 2391/2013, ΣτΕ 3991/2013 7μ., ΣτΕ 3503/2004). Καταλείπεται, αντιθέτως, στον κοινό νομοθέτη η ευχέρεια να σταθμίζει τις εκάστοτε ισχύουσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και επί τη βάσει αυτών να θεσπίζει, να επεκτείνει ή να περιορίζει τα κατά την κρίση του ληπτέα μέτρα ειδικής φροντίδας των πολυτέκνων και των μελών των πολύτεκνων οικογενειών (βλ. ΣτΕ 2733/2017, ΣτΕ 902/2016, 986-8/2014 Ολομ., ΣτΕ 2391/2013 7μ., ΣτΕ 3503/2004). Οι σχετικές δε εκτιμήσεις, σταθμίσεις και επιλογές του νομοθέτη υπόκεινται σε έλεγχο ορίων από τα δικαστήρια (βλ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ.,ΣτΕ 1470/2016 Ολομ., 986-8/2014 Ολομ., ΣτΕ 4270/2014, ΣτΕ 2738/2010, ΣτΕ 1141/1999 ?μ.).
9. Επειδή, οι διατάξεις του άρθρου 63 (με τον τίτλο «Μέτρα για το δημογραφικό πρόβλημα») του ν. 1892/1990 (Α' 101 ), οι οποίες είχαν συμπληρωθεί με τα άρθρα 2 και 3 παρ. 1 του ν. 2163/1993 (Α' 125) και τροποποιηθεί με το άρθρο 39 του ν. 2459/1997 (Α · 17), τροποποιήθηκαν τελικώς με τα άρθρα 42 και 43 του ν. 3918/2011 (Α' 31/2.3.2011) και ίσχυαν μέχρι την κατάργησή τους με τις εκτιθέμενες κατωτέρω διατάξεις του ν. 4093/2012 (με τις οποίες καταργήθηκαν και τα άρθρα 42 και 43 του ν. 3918/2011 στο σύνολό τους). Ειδικότερα, στο ανωτέρω άρθρο 63, όπως ίσχυε μετά την ως άνω τελευταία τροποποίησή του, ορίσθηκαν τα εξής: «1. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 παρ. 1 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που αποκτά τρίτο παιδί καταβάλλεται για το παιδί αυτό μέχρι και τη συμπλήρωση του έκτου (6ου) έτους της ηλικίας του μηνιαίο επίδομα ύψους εκατόν εβδομήντα επτά (177) ευρώ, εφόσον έχει μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα [της] τους ευρίσκονται στην Ελλάδα .... 2 .... 3. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 43 παρ. 1 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα [μετά την αντικατάσταση του άρθρου πρώτου του ν. 1910/1944 με το άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3454/2006], καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ποσού σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ για κάθε άγαμο τέκνο μέχρι είκοσι τριών (23) ή είκοσι πέντε (25) ετών ανάλογα με τις προϋποθέσεις που τάσσονται στην παρ. 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α'), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους [να] ευρίσκονται στην Ελλάδα .... 4. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 43 παρ. 2 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που δεν δικαιούται πλέον το επίδομα της προηγούμενης παραγράφου χορηγείται ισόβια σύνταξη ποσού εκατόν δύο (102) ευρώ. Την ανωτέρω σύνταξη δικαιούνται επίσης και όσες μητέρες δεν θεωρούνται πολύτεκνες, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α'), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και να είχαν ή να έχουν τέσσερα τουλάχιστον στη ζωή τέκνα από νόμιμο γάμο ή τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους. Για τη χορήγηση της ανωτέρω σύνταξης απαιτείται υποβολή σχετικής αίτησης από την ενδιαφερόμενη μητέρα και πιστοποιητικό δημοτικής ή κοινοτικής αρχής για την οικογενειακή της κατάσταση .... 5. Τα επιδόματα των προηγούμενων παραγράφων καταβάλλονται στη μητέρα ανεξάρτητα από κάθε άλλο επίδομα, μισθό, σύνταξη, αμοιβή, αποζημίωση κ.λπ. 6. Σε περίπτωση οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης των παιδιών με τη μητέρα λόγω υπαιτίου εγκατάλειψής τους από αυτήν ή λόγω θανάτου της, τα επιδόματα των παρ. 1, 2 και 3 αυτού του άρθρου καταβάλλονται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των παιδιών. Η χορήγηση της σύνταξης της παρ. 4 αυτού του άρθρου αποκλείεται σε περίπτωση προηγούμενης υπαιτίου εγκατάλειψης των παιδιών από τη μητέρα. 7. (καταργήθηκε με το άρθρο 77 παρ. 4 του ν. 3918/2011 )». Περαιτέρω, στην παρ. 3 του άρθρου 43 του ν. 3918/2011 ορίσθηκε ότι: «Στις πολύτεκνες οικογένειες, από 1.1.2011 και εφεξής, για όσο χρονικό διάστημα καταβάλλεται το επίδομα τρίτου παιδιού της παρ. 1 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 δεν θα καταβάλλεται για το παιδί αυτό το επίδομα παιδιού πολύτεκνης οικογένειας της παρ. 3 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990». Εξάλλου, με τις παρ. 4 και 5 του άρθρου 43 του ως άνω ν. 3918/2011 προστέθηκε εδάφιο, αντιστοίχως, στο τέλος της παρ. 6 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997, όπως αυτή είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 6 παρ. 5 του ν. 3631/2008 (κατά την οποία το επίδομα τρίτου τέκνου, το πολυτεκνικό επίδομα και η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας χορηγούνται στις κατηγορίες προσώπων που αναγνωρίζονται ως πολύτεκνοι κατά την παρ. 5 του άρθρου 39 του ν. 2459/1997, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του ν. 3454/2006, Α' 75), και στο τέλος του άρθρου 50 του ν. 2972/2001 (Α' 291 ), σύμφωνα με το οποίο οι προβλεπόμενες από το άρθρο 63 του ν. 1892/1990 και το άρθρο 39 του v. 2459/1997, αντιστοίχως, παροχές καταβάλλονται, «εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλ1κα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα». Τέλος, με την παρ. 7 του άρθρου 42 και την παρ. 6 του άρθρου 43 του ν. 3918/2011 ορίσθηκε ότι το ύψος των επιδομάτων αφενός των άρθρων 63 παρ. 1 του ν. 1892/1990 και 6 παρ. 1 του ν. 3631/2008 και αφετέρου του άρθρου 63 παρ. 3 και 4 του ν. 1892/1990 μπορεί να αναπροσαρμόζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
1 Ο. Επειδή, εξάλλου, στην παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 3454/2006 «Ενίσχυση της οικογένειας και λοιπές διατάξεις» (Α' 75), όπως αυτή ίσχυε μέχρι την κατάργησή της με τις εκτιθέμενες κατωτέρω διατάξεις του ν. 4093/2012, ορίσθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Στη μητέρα που αποκτά τρίτο τέκνο από την 1 η Ιανουαρίου 2006 και μετά, καθώς και για κάθε τέκνο μετά από το τρίτο, καταβάλλεται από το Δημόσιο εφάπαξ παροχή ύψους 2.000 ευρώ, ανεξάρτητα από κάθε άλλο επίδομα, μισθό, σύνταξη, αμοιβή, αποζημίωση ή εισόδημα .... Το ποσό αυτό απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου». Στο άρθρο 4 του ίδιου ν. 3454/2006 (όπως αυτό ίσχυε μέχρι την κατάργησή του βάσει των κατά τα κατωτέρω διατάξεων του ν. 4093/2012) προβλέφθηκε ότι 01 παροχές της παρ. 1 του άρθρου 1 χορηγούνται σε ίδιες κατηγορίες προσώπων που αναγνωρίζονται ως πολύτεκνοι κατά το άρθρο 5 του ίδιου νόμου. Σύμφωνα δε με το προτελευταίο εδάφιο του ανωτέρω άρθρου 4 του v. 3454/2006, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 42 παρ. 6 του ν. 3918/2011, «Οι παροχές καταβάλλοντω, εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα».
11. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 6 (με τίτλο «Χορήγηση πολυτεκνικού επιδόματος στις τρίτεκνες οικογένειες») του ν. 3631/2008 (Α' 6), όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 42 του ν. 3918/2011 και ίσχυε μέχρι την κατάργησή του με τις εκτηθέμενες κατωτέρω διατάξεις του ν. 4093/2012, ορίσθηκαν τα εξής: «1. (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 παρ. 2 του ν. 3918/2011) Στη μητέρα που έχει ή αποκτά τρία ζώντα τέκνα χορηγείται μηνιαίο επίδομα για κάθε άγαμο παιδί της κάτω των είκοσι τριών ετών, το οποίο ισούται για κάθε παιδί, με το επίδομα που καταβάλλεται κάθε φορά για κάθε παιδί πολύτεκνης οικογένειας και καθορίζεται από 1.1.2011 και εφεξής στο ποσό των σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ. Αν για ένα παιδί συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδόματος της παρ. 1 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 (ΦΕΚ 101 Α'), καταβάλλεται για το παιδί αυτό το μεγαλύτερο επίδομα εκ των δύο. Το επίδομα του παρόντος άρθρου καταβάλλεται ανεξάρτητα από κάθε άλλο επίδομα, μισθό, σύνταξη, αμοιβή, αποζημίωση ή εισόδημα, απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου. Η καταβολή του επιδόματος του παρόντος άρθρου διακόπτεται την 1 η του επόμενου έτους κατά το οποίο το επιδοτούμενο άγαμο τέκνο συμπληρώνει το εικοστό τρίτο έτος της ηλικίας του. Σε καμία περίπτωση το επίδομα δεν μετατρέπεται σε ισόβια σύνταξη του δικαιούχου. Τα τέκνα, τα οποία λαμβάνονται υπόψη για τη θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του παραπάνω επιδόματος, είναι τα τέκνα που αποκτώνται από τον ίδιο ή διαφορετικούς γάμους, τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα, καθώς και τα γεννηθέντα εκτός γάμου. Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και ορ1στικής διακοπής της συγκατοίκησης ή διαζυγίου, η παροχή καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Η καταβολή του επιδόματος που προβλέπεται με την παρούσα διάταξη καταβάλλεται στους δικαιούχους, εφόσον αυτοί έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα .... 2. (όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 42 παρ. 3 του ν.3918/2011) Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει τρία ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα παιδιά της αυτά και ο δικαιούχος έχει μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα .... ». Στην παρ. 3 του ίδιου άρθρου 6 του ν. 3631/2008, όπως αυτή συμπληρώθηκε με το άρθρο 42 παρ. 4 του ν. 3918/2011, προβλέφθηκε ότι το ως άνω επίδομα χορηγείται στις ίδιες κατηγορίες προσώπων που αναγνωρίζονται ως πολύτεκνοι κατά το άρθρο 5 του ν. 3454/2006, εφόσον οι δικαιούχοι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα.
12. Επειδή, με την παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 4025/2011 (Α' 228) ορίσθηκε ότι: «Διακόπτεται από 1.11.2011 η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των πενήντα πέντε χιλιάδων ευρώ, το οποίο για κάθε παιδί από το τέταρτο και μετά προσαυξάνεται κατά πέντε χιλιάδες ευρώ». Εξάλλου, με την παρ. 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012 (Α' 41) -νόμου εφαρμοστικού του ν. 4046/2012 ως προς θέματα αρμοδιότητας των Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ορίσθηκε ότι: «Διακόπτεται από 1.1.2012 η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες οικογένειες με τέσσερα τέκνα και στις τρίτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ».
13. Επειδή, ο προαναφερθείς ν. 4046/2012 «Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, του Σχεδίου του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας» (Α' 28/14.2.2012) αφορούσε το λεγόμενο δεύτερο Μνημόνιο (βλ. σχετικά ΣτΕ 1507/2014 , ΣτΕ 2307/2014 Ολομ., ΣτΕ 734/2016 Ολομ. κ.ά.). Στο Παράρτημα V 1 του νόμου αυτού με τίτλο «Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής» αναφέρεται ότι θα συνεχισθεί η μεταρρύθμιση των προγραμμάτων κοινωνικών επιδομάτων. Κατόπιν δε αξιολογήσεως των προγραμμάτων κοινωνικών δαπανών, η οποία αποσκοπεί στον καθορισμό επιπρόσθετων μέτρων ύψους 1 % του Α. Ε. Π., που θα ληφθούν την περίοδο 2013-2015, και η οποία θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Ιουνίου 2012, θα εντοπισθούν προγράμματα τα οποία θα διακοπούν, με απώτερο στόχο τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση των κύριων κοινωνικών προγραμμάτων για την καλύτερη στήριξη των ατόμων που έχουν ανάγκη και παράλληλα τη μείωση των [κοινωνικών] μεταβιβάσεων σε άτομα που δεν τα έχουν ανάγκη. Αναφέρεται επίσης ότι θα θεσπισθούν συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία του πυρήνα του δικτύου κοινωνικής προστασίας και των πιο ευάλωτων τμημάτων του πληθυσμού.
14. Επειδή, περαιτέρω, ο ν. 4093/2012 (Α' 222/12.11.2012), ο οποίος υπήρξε συνέχεια του ν. 4046/2012 και φέρει τον τίτλο «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016 - Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του ν. 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016», εθέσπισε, στο άρθρο πρώτο, παράγρ. ΙΑ, υποπαράγρ. ΙΑ.2, το «ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων». Οι διατάξεις της υποπαραγράφου αυτής, όπως ίσχυαν κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, ορίζουν τα εξής: «1. Θεσπίζεται ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων, το οποίο αντικαθιστά τα καταργούμενα με τις υποπεριπτώσεις 12 και 14 της παρούσας διάταξης οικογενειακά επ1δόματα. 2. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καταβάλλεται λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων, την κλίμακα ισοδυναμίας, το ισοδύναμο εισόδημα και την εισοδηματική κατηγορία. Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας. Ο πρώτος γονέας έχει στάθμιση 1, ο δεύτερος γονέας έχει στάθμιση 1/3 και κάθε εξαρτώμενο τέκνο έχει στάθμιση 1/6. Ως ισοδύναμο εισόδημα ορίζεται το καθαρό, ετήσιο, συνολικό οικογενειακό εισόδημα διαιρεμένο με την κλίμακα ισοδυναμίας (όπως το εδάφιο αυτό αντικαταστάθηκε, από τότε που ίσχυσε, με το άρθρο 65 παρ. 2 του ν. 4170/2013, Α' 163). Οι οικογένειες που δικαιούνται το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων διαιρούνται αναλόγως του ισοδυνάμου εισοδήματος σε τέσσερις εισοδηματικές κατηγορίες, ως εξής: (Α) έως έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ που λαμβάνουν το πλήρες επίδομα, (Β) από έξι χιλιάδες και ένα (6.001) ευρώ έως δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ που λαμβάνουν τα 2/3 του επιδόματος, (Γ) από δώδεκα χιλιάδες και ένα (12.001) ευρώ έως δεκαοκτώ χιλιάδες (18.000) ευρώ που λαμβάνουν το 1/3 του επιδόματος. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καθορίζεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων σε σαράντα (40) ευρώ ανά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο [το εδάφιο αυτό τίθεται όπως αντικαταστάθηκε τελικώς με το άρθρο 38 παρ. 8 περ. β, του ν. 4144/2013 (Α' 88/18.4.2013), με τη δε περ. γ' της παρ. 8 του ίδιου άρθρου 38 καταργήθηκε η (ομοίου περιεχομένου με την περ. β' της ίδιας παρ. 8 του άρθρου 38) παρ. 6 του άρθρου 7 του ν. 4110/2013 (Α' 17/23.1.2013)]. Για τον υπολογισμό της εισοδηματικής κατηγορίας λαμβάνετω υπόψη το εισόδημα που αναφέρεται στο εκκαθαριστικό του τρέχοντος οικονομικού έτους. 3. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καταβάλλεται για τέκνα προερχόμενα από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα, εφόσον είναι άγαμα και δεν υπερβαίνουν το 180 έτος της ηλικίας τους ή το 190 έτος εφόσον φοιτούν στη μέση εκπαίδευση. Ειδικά, για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), το επίδομα καταβάλλεται μόνο κατά το χρόνο φοίτησής τους που προβλέπεται από τον οργανισμό της κάθε σχολής και σε καμία περίπτωση πέρα από τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Επιπλέον, ως εξαρτώμενα τέκνα γ1α θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του επιδόματος, λαμβάνονται υπόψη τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ... 4. Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης ή δ1αζυγίου, το επίδομα καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλε1στική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει ένα ή περισσότερα ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα πα1διά της αυτά. 5. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων χορηγείται κατόπιν αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται από την 1 η του επόμενου μήνα υποβολής της [όπως το εδάφιο αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 35 παρ. 4 περ. β' του ν. 4111/2013 (Α' 18/25.1.2013 και διόρθ. σφαλμ. Α' 33/7 .2.2013), με έναρξη ισχύος από 5.12.2012, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 49 παρ. 4 του νόμου αυτού]. Για τη διακοπή του επιδόματος, λόγω συμπλήρωσης των οριζομένων στην παράγραφο 3, κατά περίπτωση, ορίων, ως ημέρα γέννησης των τέκνων θεωρείται η 31 η Δεκεμβρίου του έτους γέννησής τους και, προκειμένου περί φοιτητών ή σπουδαστών, η λήξη του ακαδημαϊκού ή σπουδαστικού έτους. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή δικαιούχοι είναι όλα τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν γεννηθεί μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζετα1 αναδρομικά: αα) από 1.1.2013 για τέκνα γεννημένα μέχρι 31.12.2012 καr ββ) από την 1 η του επόμενου μήνα της γέννησής τους για τέκνα γεννημένα εντός του 2013 (το εδάφιο αυτό προστέθηκε με το άρθρο 38 παρ. 8 περ. α' του ν. 4144/2013). 6. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων χορηγείται στις ακόλουθες κατηγορίες προσώπων εφόσον έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα: α) Έλληνες πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, β) ομογενείς αλλοδαπούς που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα και διαθέτουν δελτίο ομογενούς, γ) πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, δ) πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετούς πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, ε) αναγνωρισμένους πρόσφυγες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων (ν.δ . 3989/1959, Α' 201 ), όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης του 1967 για το Καθεστώς των Προσφύγων (α.ν. 389/1968, Α' 125), στ) ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (v. 139/1975, Α' 176), ζ) δικαιούχους του ανθρωπιστικού καθεστώτος, η) πολίτες άλλων κρατών που διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα και είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας. 7. Το επίδομα της παρούσας υποπαραγράφου δεν προσμετράται στο καθαρό, ετήσιο, οικογενειακό εισόδημα και απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου. 8. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας ρυθμίζονται τα θέματα διαδικασίας χορήγησης και καταβολής του επιδόματος και ο φορέας καταβολής του. Με όμοιες αποφάσεις δύναται να επανακαθοριστεί η εντεταλμένη αρχή καταβολής και να αναπροσαρμοστεί το ύψος των επιδομάτων της παρούσας διάταξης. 9. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας ρυθμίζεται και κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας υποπαραγράφου. 1 Ο. Οι σχετικές πιστώσεις εγγράφονται στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. 11. Το εισοδηματικό κριτήριο της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του v. 4052/2012 αναφέρεται στο καθαρό, ετήσιο, ~.ικογενειακό εισόδημα (φορολογητέο εισόδημα) του έτους 2011, όπως αυτό δηλώθηκε στη φορολογική δήλωση των δικαιούχων. Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται υποχρεωτικά για τις καταβολές του τελευταίου διμήνου του 2012. Τυχόν καταβολές που έγιναν μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου σε υπερβαίνοντες τα όρια της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012 και της παραγράφου 3 του άρθρου 21 του ν. 4025/2011 δεν αναζητούνται (το τελευταίο εδάφιο τίθεται όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 35 παρ. 4 περ. α' του ν. 4111/2013, με έναρξη από 5.12.2012, κατά το άρθρο 49 παρ. 4 του νόμου αυτού). 12. Οι παράγραφοι 1 και 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 και η παράγραφος 1 του άρθρου 1 του ν. 3454/2006, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καθώς και η κατ' εξουσιοδότηση εκδοθείσα νομοθεσία, καταργούνται από 1.11.2012. 13. Η παράγραφος 3 του άρθρου 21 του ν. 4025/2011 και η παράγραφος 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καταργούνται από 1.1.2013. 14. Το άρθρο 63 του ν. 1892/1990, η παράγραφος 1 του άρθρου 1 του ν. 3454/2006, το άρθρο 6 του ν. 3631/2008, τα άρθρα 42 και 43 του ν. 3918/2011, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, παύουν να ισχύουν από την έναρξη εφαρμογής της παρούσας διάταξης, όσον αφορά στη χορήγηση και καταβολή των προϋφιστάμενων οικογενειακών επιδομάτων. Ομοίως καταργούνται και οι κατ' εξουσιοδότηση των ανωτέρω υπουργικές αποφάσεις και κάθε άλλη απόφαση με την οποία ρυθμίζεται η καταβολή των επιδομάτων που αντικαθίστανται με το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων. 15. Κάθε διάταξη που αντίκειται στις διατάξεις της παρούσας υποπαραγράφου παύει να ισχύει από την έναρξη εφαρμογής της, όσο αφορά στη χορήγηση και καταβολή των προϋφιστάμενων οικογενειακών επιδομάτων. Το αφορολόγητο ποσό της παρ. 2 του άρθρου 9 του ν. 2238/1994 (Α' 151) αντικαθίσταται από το προβλεπόμενο σε αυτή την υποπαράγραφο επίδομα από 1ης Ιανουαρίου 2013. 16. Η εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας υποπαραγράφου άρχεται την 1.1.2013 εκτός αν ορίζεται άλλως στις προηγούμενες παραγράφους». Στην αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω ν. 4093/2012 αναφέρονται σχετικά με τη θέσπιση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και τις λοιπές διατάξεις της ως άνω υποπαραγράφου ΙΑ.2 του άρθρου πρώτου τα εξής: «Με την παρούσα ρύθμιση αναμορφώνεται το καθεστώς που διέπει τα υφιστάμενα πολυάριθμα οικογενειακά επιδόματα με σκοπό τον εξορθολογισμό τους και την αντικατάστασή τους από ένα ενιαίο οικογενειακό επίδομα που καταβάλλεται από το πρώτο παιδί. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων θα καταβάλλεται στοχευμένα στα παιδιά που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη ανάγκη και για το λόγο αυτό θα υπολογίζεται βάσει κλιμακούμενου εισοδηματικού κριτηρίου στο πλαίσιο αφενός της ενίσχυσης των ασθενέστερων οικονομικά δικαιούχων και αφετέρου της προσαρμογής στην υφιστάμενη δημοσιονομική συγκυρία. Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας .... Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων υπολογίζεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων... Για τον υπολογισμό της εισοδηματικής κατηγορίας θα λαμβάνεται υπόψη το εκκαθαριστικό του προηγούμενου της χορήγησης έτους. Περαιτέρω και επειδή το εισοδηματικό όριο της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012 (με την οποία είχε προβλεφθεί, κατά τα εκτεθέντα στη σκέψη 12, ότι διακόπτεται, από 1.1.2012, η παροχή όλων των οικογενειακών επιδομάτων σε πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, των οποίων το συνολικό καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα υπερβαίνει τις 45.000 ευρώ] δεν είχε προσδιοριστεί με σαφή τρόπο, η διάταξη κατέστη ουσιαστικά ανεφάρμοστη. Συγκεκριμένα ήταν αδύνατη η εφαρμογή της, καθώς δεν προσδιοριζόταν ούτε το οικονομικό έτος ούτε το ετήσιο εισόδημα αναφοράς. Για το λόγο αυτό αφενός καθορίζονται ρητά οι εφαρμοζόμενοι όροι για την καταβολή του συγκεκριμένου επιδόματος το τελευταίο δίμηνο του 2012, αφετέρου προβλέπεται ότι δεν δύναται να αναζητηθούν τυχόν καταβολές που έγιναν μέχρι τη δημοσίευση του νόμου αυτού σε υπερβαίνοντες τα όρια της παραγράφου 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012». Ειδικά δε, όσον αφορά την ισόβια σύνταξη πολυτέκνου, στην εν λόγω αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι η κατάργησή της, από 1.11.2012, θα υπερκαλύψει την τυχόν απώλεια εσόδων [ενν. για το Δημόσιο] από τη μη εφαρμογή του εισοδηματικού ορίου που είχε τεθεί με την ως άνω παρ. 22 του άρθρου 27 του ν. 4052/2012. Τέλος, στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι με τις νέες διατάξεις «επιτυγχάνεται ο εξορθολογισμός της πολιτικής χορήγησης οικογενειακών επιδομάτων με την εφαρμογή αντικειμενικών κριτηρίων που διασφαλίζουν την υλοποίηση σαφώς πιο στοχευμένης πολιτικής σε εκείνες τις κοινωνικές ομάδες, που βρίσκονται σε πραγματική αδυναμία, ενισχύοντας την ελληνική οικογένεια πλέον από το πρώτο παιδί».
15. Επειδή, περαιτέρω, με την παρ. 7 του άρθρου 7 του ν. 4110/2013 (Α' 17) θεσπίσθηκε και «ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων» ειδικά για τα εξαρτώμενα τέκνα από το τρίτο τέκνο και άνω, το οποίο καθορίσθηκε σε 500 ευρώ κατ' έτος για κάθε τέκνο, εφόσον το οικογενειακό εισόδημα είναι μέχρι 45.000 ευρώ. Ακολούθως, με την παρ. 8 του άρθρου 40 του ν. 4141/2013 «Επενδυτικά εργαλεία ανάπτυξης, παροχή πιστώσεων και άλλες διατάξεις» (Α' 81/5.4.2013) το επίδομα αυτό καταργήθηκε, με τις λοιπές δε διατάξεις του άρθρου αυτού αντικαταστάθηκε από ένα νέο «ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων». Ειδικότερα, το ανωτέρω άρθρο 40 του ν. 4141/2013, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, ορίζει τα εξής: «1. (όπως αντικαταστάθηκε, από τότε που ίσχυσε, με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 4170/2013, Α' 163/12.7.2013) Καταβάλλεται ειδικά στις οικογένειες με τρία και άνω εξαρτώμενα τέκνα ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων, το οποίο ορίζεται σε πεντακόσια (500) ευρώ κατ' έτος για κάθε τέκνο, εφόσον το συνολικό οικογενειακό εισόδημα είναι μέχρι σαράντα πέντε χιλιάδες (45.000) ευρώ για τις τρίτεκνες οικογένειες. Το ως άνω όριο οικογενειακού εισοδήματος προσαυξάνεται κατά τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ για τις τετράτεκvες οικογένειες και κατά τέσσερις χιλιάδες (4.000) ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο για τις οικογένειες με περισσότερα των τεσσάρων τέκνα. 2. Ως εξαρτώμενα νοούνται τέκνα προερχόμενα από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα, εφόσον είναι άγαμα και δεν υπερβαίνουν το 180 έτος της ηλικίας τους ή το 190 έτος, εφόσον φοιτούν στη μέση εκπαίδευση. Ειδικά, για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (1.Ε.Κ.), το επίδομα καταβάλλεται μόνο κατά το χρόνο φοίτησής τους που προβλέπεται από τον οργανισμό της κάθε σχολής και σε καμία περίπτωση πέρα από τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Επιπλέον, ως εξαρτώμενα τέκνα για θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του επιδόματος, λαμβάνονται υπόψη τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ... 3. Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων του και οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης ή διαζυγίου, το επίδομα καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Το επίδομα καταβάλλεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και στον πατέρα, ο οποίος έχει ένα ή περισσότερα ζώντα τέκνα από διαφορετικούς γάμους, καθώς και τα νομίμως αναγνωρισθέντα ή υιοθετηθέντα από τον ίδιο, εφόσον όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και η μητέρα δεν επιδοτείται για τα παιδιά της αυτά. 4. Το επίδομα της παραγράφου 1 χορηγείται κατόπιν αίτησης και καταβάλλεται σε τρεις δόσεις. Για τη διακοπή του επιδόματος, λόγω συμπλήρωσης των οριζομένων στην παράγραφο 2, κατά περίπτωση, ορίων, ως ημέρα γέννησης των τέκνων θεωρείται η 31 η Δεκεμβρίου του έτους γέννησής τους και, προκειμένου περί φοιτητών ή σπουδαστών, η λήξη του ακαδημαϊκού ή σπουδαστικού έτους. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή δικαιούχοι είναι όλα τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν γεννηθεί μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται αναδρομικά: α) από 1.1.2013 για τέκνα γεννημένα μέχρι 31.12.2012 και β) από την 1 η του επόμενου μήνα της γέννησής τους για τέκνα γεννημένα εντός του 2013. 5. Το επίδομα χορηγείται στις ακόλουθες κατηγορίες προσώπων, εφόσον έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή κατοικία ή διαμονή στην Ελλάδα, φορολογούνται στην Ελλάδα και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα: α) Έλληνες πολίτες, β) ομογενείς αλλοδαπούς που διαθέτουν δελτίο ομογενούς, γ) πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δ) πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετούς πολίτες, ε) αναγνωρισμένους πρόσφυγες των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων (ν.δ. 3989/1959, Α' 201 ), όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης του 1967 για το Καθεστώς των Προσφύγων (α.ν. 389/1968, Α' 125), στ) ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (ν. 139/1975, Α' 176), ζ) δικαιούχους του ανθρωπιστικού καθεστώτος, η) πολίτες άλλων κρατών που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας. 6. Οι σχετικές πιστώσεις εγγράφονται στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. 7. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, που εκδίδεται εντός μηνός από τη δημοσίευση του παρόντος, ρυθμίζονται τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την απόδειξη της 10ετούς κατοικίας ή διαμονής στην Ελλάδα, η διαδικασία χορήγησης του επιδόματος και ο φορέας καταβολής του. Με όμοιες αποφάσεις ρυθμίζεται και κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας διάταξης». Στην αιτιολογική έκθεση του ν. 4141/2013 αναφέρονται σχετικά με το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων τα εξής: «Στο πλαίσιο αναπροσαρμογής και εξορθολογισμού της επιδοματικής πολιτικής, θεσπίζεται ειδικό επίδομα για τη στήριξη του θεσμού της τρίτεκνης και πολύτεκνης οικογένειας. Το ειδικό επίδομα αποτελεί επιπρόσθετη παροχή προς τις οικογένειες που έχουν τουλάχιστον τρία εξαρτώμενα τέκνα και οικογενειακό εισόδημα μέχρι 45.000 ευρώ.
Επιπλέον, προβλέπεται προσαύξηση του οικογενειακού εισοδήματος για οικογένειες με τέσσερα και άνω τέκνα. Το επίδομα παρέχεται αφενός για τη στήριξη της τρίτεκνης και πολύτεκνης οικογένειας και αφετέρου σαν κίνητρο. Ο εισοδηματικός περιορισμός διασφαλίζει ότι η παροχή θα χορηγείται στις οικογένειες που έχουν πραγματική ανάγκη στήριξης. Ειδικότερα, ... θεσπίζεται ειδικό επίδομα για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες που έχουν εξαρτώμενα τέκνα. Το επίδομα καταβάλλεται ανά οικογένεια, για όσο διάστημα τα τέκνα έχουν την ιδιότητα των εξαρτωμένων και αντιστοιχεί σε 500 ευρώ. Οι τρίτεκνες οικογένειες που δικαιούνται το επίδομα πρέπει να έχουν οικογενειακό ... εισόδημα μέχρι 45.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται κατά 3.000 ευρώ για τις οικογένειες με τέσσερα τέκνα και κατά 4.000 ευρώ για κάθε παιδί για τις οικογένειες με περισσότερα των τεσσάρων τέκνα. Το ειδικό επίδομα καταβάλλεται σε τρεις δόσεις, κατόπιν ηλεκτρονικής αίτησης που υποβάλλεται μέσω της εφαρμογής Taxisnet. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή δικαιούχοι είναι όλα τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν γεννηθεί μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το δικαίωμα αναγνωρίζεται αναδρομικά ... ».
16. Επειδή, κατ' επίκληση των ως άνω διατάξεων της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και του άρθρου 40 του ν. 4141/2013, εκδόθηκε η Δ27/οικ. 15239/645/16.5.2013 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (Β' 1227/21.5.2013, με έναρξη ισχύος από 1.1.2013, κατά το άρθρο 11 αυτής), με την οποία [όπως τροποποιήθηκε με τις κοινές υπουργικές αποφάσεις Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 (Β · 701/20.3.2014) και Δ22/οικ. 7110/222/16.2.2016 (Β · 555/2.3.2016)] καθορίσθηκε ο φορέας χορηγήσεως, η διαδικασία και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τη χορήγηση και καταβολή του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και του ειδικού επιδόματος σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Με το άρθρο 1 της κοινής αυτής υπουργικής αποφάσεως ορίσθηκε ο Ο.Γ.Α. ως αρμόδιος φορέας για τη χορήγηση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και του ειδικού επιδόματος σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Ειδικότερα, με το άρθρο αυτό ορίζονται τα εξής: «1. Αρμόδια όργανα για τη συγκέντρωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών είναι οι κατά τόπους ανταποκριτές του Οργανισμού Κοινωνικών [Γεωργικών] Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) ή και υπάλληλοι του Δήμου που ορίζονται για τον σκοπό αυτό από τον Δήμαρχο. 2. Αρμόδιο όργανο για την έκδοση πράξεων χορήγησης ή μη, τροποποιητικών, ανάκλησης, αναστολής, διακοπής και επαναχορήγησης των επιδομάτων, με βάση ψηφιοποιημένο αρχείο που θα αποστέλλει η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων στον Ο.Γ.Α., ορίζεται ο Προιστάμενος του αρμόδιου τμήματος του Κλάδου Οικογενειακών Επιδομάτων της κεντρικής υπηρεσίας του Ο.Γ.Α. ή του αρμόδιου τμήματος του Περιφερειακού Υποκαταστήματος. Αρμόδιος για την έκδοση πράξης καταλογισμού ορίζεται ο Προιστάμενος του Κλάδου Οικογενειακών Επιδομάτων του Ο.Γ.Α. 3. Αρμόδια υπηρεσία για την διενέργεια των μηχανογραφικών διαδικασιών καταβολής των επιδομάτων ορίζεται η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών [ήδη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, σύμφωνα με την Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 κοινή υπουργική απόφαση]. 4. Αρμόδια υπηρεσία για την είσπραξη των αχρεωστήτως καταβληθέντων, σε περίπτωση που τα επιδόματα καταβλήθηκαν χωρίς να πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, είναι η Διεύθυνση Εισπράξεων της Γενικής Δ/νσης Φορολογικής Διοίκησης της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών (όπως η παράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με την Δ22/οικ. 7110/222/16.2.2016 απόφαση των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών). 5. Οι διαδικασίες καταβολής των επιδομάτων και πίστωσης των λογαριασμών των δικαιούχων υλοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Ο.Γ.Α. μετά τη δημιουργία αρχείου δυνητικά δικαιούχων με τα αναλογούντα ποσά, από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων [ήδη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, σύμφωνα με την ως άνω Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 κοινή υπουργική απόφαση]». Περαιτέρω, στο άρθρο 2 της ίδιας ως άνω Δ27/οικ. 15239/645/16.5.2013 κοινής υπουργικής αποφάσεως, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την Δ27/οικ.7943/263/12.3.2014 κοινή υπουργική απόφαση, ορίζεται ότι: «1. Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων και το ειδικό επίδομα για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες καταβάλλονται για τους δικαιούχους κάθε έτους ανά τρίμηνο, με πίστωση σε τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου, από την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε ημερολογιακού τριμήνου και εντός είκοσι (20) ημερολογιακών ημερών. 2. Ως καταληκτική προθεσμία για την υποβολή αίτησης Α21 εκάστου έτους ορίζεται η 15η Ιανουαρίου του επόμενου έτους ... Τα εισοδήματα που λαμβάνονται υπόψη είναι αυτά που έχουν δηλωθεί στις εκκαθαρισμένες αρχικές ή τροποποιητικές Δηλώσεις Φορολογίας Εισοδήματος Ε1. 3 .... ». Στο δε άρθρο 3 της ως άνω κοινής υπουργικής αποφάσεως, όπως αυτό τροποποιήθηκε με την Δ22/οικ. 7110/222/16.2.2016 κοινή υπουργική απόφαση, ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «1. Απαραίτητη προϋπόθεση για την καταβολή των επιδομάτων αποτελεί η ηλεκτρονική υποβολή της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος (Ε1) του δικαιούχου ... 2. Ο υπόχρεος σε υποβολή της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος, μετά την οριστική υποβολή της, συμπληρώνει και υποβάλλει το μηχανογραφημένο έντυπο Α21 -Αίτηση/Υπεύθυνη Δήλωση για τη χορήγηση των επιδομάτων ... ».
17. Επειδή, εξάλλου, με τη διάταξη του άρθρου τρίτου, παράγρ. Β, uποπαράγρ. Β.2, περ. 7 του ν. 4254/2014 «Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο εφαρμογής του ν. 4046/2012 και άλλες διατάξεις» (Α' 85/7.4.2014) προβλέφθηκαν τα ακόλουθα: «7.α. Από 1.1.2013 και μετά το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων του άρθρου 40 του ν. 4141/2013 (Α' 81) δεν προσμετράται στο καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα και απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος. β. Απαλλάσσονται από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του v.3986/2011, το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων της υποπαραγράφου ΙΑ.2 της παραγράφου ΙΑ του ν. 4093/2012 και το ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων του άρθρου 40 του ν. 4141/2013, από την έναρξη χορήγησής τους».
18. Επειδή, από τον συνδυασμό των διατάξεων που παρατέθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις συνάγονται τα ακόλουθα: Τα μηνιαία οικογενειακά επιδόματα και λοιπές χρηματικές παροχές (εφάπαξ παροχή και ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας) που είχαν θεσμοθετηθεί υπέρ των τρίτεκνων και των πολύτεκνων οικογενειών και εχορηγούντο από τον Ο.Γ.Α., ως εντολοδόχο του Ελληνικού Δημοσίου [βλ. τις εκδοθείσες κατ' εξουσιοδότηση των άρθρων 63 παρ. 7 του ν. 1892/1990, 39 παρ. 4 του ν. 2459/1997 (εξουσιοδοτικές διατάξε1ς που καταργήθηκαν με το άρθρο 77 παρ. 4 του ν.3918/2011) και 1 παρ. 1 του ν. 3454/2006, αντιστοίχως, και καταργηθείσες με τις ως άνω διατάξεις του ν. 4093/2012 κοινές υπουργικές αποφάσεις Γ1α/440/7.2.1991, Β' 90 (κυρωθείσα και αποκτήσασα ισχύ νόμου, από τότε που άρχισε να ισχύει, με το άρθρο 18 παρ. 9 του ν. 2008/1992, Α' 16), Π3δ/οικ.1078/19.3.1997, Β' 241 και Π1α/Γ.Π.οικ.60227/ 19.5.2006, Β' 645, καθώς και την κατ' εξουσιοδότηση των άρθρων 42 (παρ. 1-4, 6) και 43 (παρ. 1-2, 4-5) του ν. 3918/2011 εκδοθείσα και επίσης καταργηθείσα με τις ίδιες διατάξεις του ν. 4093/2012 Π1α/Γ.Π. οικ. 50012/5.5.2011απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Β · 953], μέχρι το έτος 2012, καταργήθηκαν με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4093/2012 (βλ. σκέψη 14). Ειδικότερα, (α) το επίδομα τρίτου παιδιού ύψους 177 ευρώ (άρθρο 63 παρ. 1 του ν. 1892/1990, όπως η παράγραφος αυτή είχε τελικώς τροποποιηθεί με το άρθρο 42 παρ. 1 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.11.2012 και διακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή του, βάσει της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, (β) η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας ύψους 102 ευρώ (άρθρο 63 παρ. 4 του ν. 1892/1990, όπως η παράγραφος αυτή είχε τελικώς τροποποιηθεί με το άρθρο 43 παρ. 2 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.11.2012 και διακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή της, βάσει της ίδιας ως άνω διατάξεως της περ. 12 και (γ) η εφάπαξ παροχή ύψους 2.000 ευρώ (άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3454/2006) καταργήθηκε από 1.11.2012 βάσει της ίδ1ας ως άνω διατάξεως. Περαιτέρω, (δ) το πολυτεκνικό επίδομα ύψους 44 ευρώ (άρθρο 63 παρ. 3 του ν. 1892/1990, όπως η παράγραφος αυτή είχε τελικώς τροποποιηθεί με το άρθρο 43 παρ. 1 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.1.2013 και διακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή του, βάσει των περ. 14 και 16 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και (ε) το επίδομα τρίτεκνης οικογένειας (τρίτεκνης μητέρας ή πατέρα) ύψους 44 ευρώ (άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 3631/2008, όπως η παράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 42 παρ. 2 του ν. 3918/2011) καταργήθηκε από 1.1.2013 και δ1ακόπηκε από την ημερομηνία αυτή η καταβολή του, βάσει των ίδιων ως άνω διατάξεων. Η χορήγηση της ισόβιας συντάξεως πολύτεκνης μητέρας είχε επεκταθεί νομολογιακώς και στον πολύτεκνο πατέρα, σε περίπτωση θανάτου της μητέρας (βλ. ΣτΕ 314/2007, ΣτΕ 1213/2007 Ολομ. και μεταγενέστερη πάγια νομολογία του Α' Τμήματος). Οι ανωτέρω παροχές καταργήθηκαν με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του v. 4093/2012 (όπως κατά τα ανωτέρω έχουν τροποποιηθεί), με σκοπό την αναμόρφωση του προϋφιστάμενου καθεστώτος των οικογενειακών επιδομάτων και την αντικατάστασή τους από ένα ενιαίο οικογενε1ακό επίδομα, καταβαλλόμενο από το πρώτο παιδί, μέτρο που κατατείνει στην αντιμετώπιση του ιδιαιτέρως σοβαρού προβλήματος δημογραφικής κάμψεως. Περαιτέρω, με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4141/2013, όπως κατά τα ανωτέρω έχουν τροποποιηθεί (βλ. σκέψη 15), ελήφθη ειδική πρόνοια για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένε1ες με την καθιέρωση νέου οικογενειακού επιδόματος, ως επιπρόσθετης παροχής, αφενός ως μέτρου για τη στήριξη της τρίτεκνης και πολύτεκνης οικογένειας και αφετέρου ως κινήτρου προς τους νέους γονείς για τη δημιουργία πολυμελών οικογενειών, με προφανή στόχο την ανημετώπιση του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος της Χώρας. Στο πλαίσιο αυτό της αναμορφώσεως του συστήματος κρατικών οικονομικών ενισχύσεων για τη στήριξη της οικογένειας εν γένει (δηλαδή με ένα τουλάχιστον τέκνο ή τρία τουλάχιστον τέκνα) και του εξορθολογισμού της πολιτικής χορηγήσεως των οικογενειακών επιδομάτων, με την εφαρμογή εισοδηματικών-αντικειμενικών κριτηρίων προς ενίσχυση των οικονομικώς ασθενέστερων δικαιούχων, θεσπίσθηκαν από 1.1.2013 το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων και το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών. Ειδικότερα, (α) το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων (άρθρο πρώτο, παρ. ΙΑ, υποπαρ. ΙΑ.2 του ν. 4093/2012, όπως η υποπαράγραφος αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 35 παρ. 4 περ. α' και β' του ν. 4111/2013, το άρθρο 38 παρ. 8 περ. α' και β' του ν. 4144/2013 και το άρθρο 65 παρ. 2 του ν. 4170/2013) αντικατέστησε τα ως άνω οικογενειακά επιδόματα που εχορηγούντο στις τρίτεκνες και στις πολύτεκνες οικογένειες (δηλαδή το επίδομα τρίτου τέκνου, το πολυτεκνικό επίδομα και το επίδομα τρίτεκνου γονέα). Το νέο αυτό επίδομα χορηγείται σε όλες τις οικογένειες που έχουν ένα τουλάχιστον εξαρτώμενο τέκνο. Το ποσό του επιδόματος καθορίζεται ανάλογα με το συνολικό οικογενειακό ε1σόδημα και τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων (με βάση την κλίμακα ισοδυναμίας, το ισοδύναμο εισόδημα και την εισοδηματική κατηγορία) και ανέρχεται μέχρι του ποσού των 40 ευρώ κατά μήνα για κάθε τέκνο . Ειδικότερα, για τη χορήγηση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων λαμβάνονται υπόψη ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων, η κλίμακα ισοδυναμίας, το ισοδύναμο εισόδημα και η εισοδηματική κατηγορία. Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας. Ο ένας γονέας έχει στάθμιση 1, ο άλλος γονέας 1 /3 και κάθε εξαρτώμενο τέκνο 1/6. Ως ισοδύναμο εισόδημα ορίζεται το ετήσιο καθαρό συνολικό οικογενειακό εισόδημα διαιρεμένο με την κλίμακα ισοδυναμίας. Οι οικογένειες που δικαιούνται το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων διαιρούνται αναλόγως του ισοδύναμου εισοδήματος σε τρεις εισοδηματικές κατηγορίες, ως εξής: για τις οικογένειες που εμπίπτουν στην εισοδηματική κατηγορία Α (με ισοδύναμο εισόδημα μέχρι 6.000 ευρώ) χορηγείται πλήρες επίδομα ύψους 40 ευρώ κατά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο, για όσες εμπίπτουν στην εισοδηματική κατηγορία Β (με ισοδύναμο εισόδημα από 6.001 έως 12.000 ευρώ) χορηγούνται τα 2/3 του πλήρους, ήτοι 26,66 ευρώ κατά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο και για όσες εμπίπτουν στην εισοδηματική κατηγορία Γ (με ισοδύναμο εισόδημα από 12.001 έως 18.000 ευρώ) χορηγείται το 1/3 του πλήρους επιδόματος, ήτοι 13,33 ευρώ κατά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο. Περαιτέρω, (β) το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών (άρθρο 40 του ν. 4141/2013, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 4170/2013) χορηγείται σε οικογένειες με τρία και άνω εξαρτώμενα τέκνα και το ύψος του ανέρχεται σε 500 ευρώ ετησίως για κάθε τέκνο. Το νέο αυτό επίδομα χορηγείται, εφόσον το συνολικό οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ για τις οικογένειες με τρία τέκνα. Το εισοδηματικό αυτό όριο προσαυξάνεται κατά 3.000 ευρώ για τις οικογένειες με τέσσερα τέκνα και κατά 4.000 ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο για τις οικογένειες με περισσότερα από τέσσερα τέκνα. Το επίδομα αυτό χορηγείται σωρευτικώς με το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων, όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορηγήσεως αμφοτέρων (δηλαδή εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις των εισοδηματικών κριτηρίων σε σχέση με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων). Για τη θεμελίωση του δικαιώματος λήψεως των νέων οικογενειακών επιδομάτων, ως εξαρτώμενα τέκνα νοούνται (περ. 3 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και άρθρο 40 παρ. 2 του ν. 4141/2013): α) Τα άγαμα τέκνα που προέρχονται από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα που δεν υπερβαίνουν το 180 έτος της ηλικίας τους ή το 190 έτος, εφόσον φοιτούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, β) τα τέκνα που έχουν συμπληρώσει το 180 ή το 190 έτος της ηλικίας τους, εφόσον φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση καθώς και σε Ι.Ε.Κ. Τα επιδόματα χορηγούνται μόνον κατά τον χρόνο φοιτήσεώς τους και σε καμία περίπτωση πέραν της συμπληρώσεως του 24ου έτους της ηλικίας τους και γ) τα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω.
Δικαιούχοι των νέων οικογενειακών επιδομάτων (περ. 6 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 και άρθρο 40 παρ. 5 του ν. 4141/2013) είναι οι ακόλουθες κατηγορίες προσώπων, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα, φορολογούνται στην Ελλάδα (άρθρο 40 παρ. 5 του ν. 4141/2013, άρθρα 2 παρ. 2 και 3 παρ. 1 και 2 της ως άνω Δ27/οικ.15239/645/16.5.2013 κοινής υπουργικής αποφάσεως, όπως έχει τροποποιηθεί, η οποία αφορά αμφότερα τα εν λόγω επιδόματα) και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα: α) Οι Έλληνες πολίτες, β) οι ομογενείς αλλοδαποί που διαθέτουν ειδικό δελτίο ομογενούς, γ) οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δ) οι πολίτες των χωρών που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) και Ελβετοί πολίτες, ε) οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα, στ) οι πολίτες τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας, ζ) οι ανιθαγενείς, των οποίων το καθεστώς παραμονής στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Συμβάσεως του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (ν. 139/1975, Α' 176) και η) οι δικαιούχοι του ανθρωπιστικού καθεστώτος. Εξάλλου, τα ως άνω οικογενειακά επιδόματα χορηγούνται από τον Ο.Γ.Α., παραμένουν αφορολόγητα (βλ. σκέψεις 14 και 17, Σ. τ.Ε. 1087/2017 Ολομ.) και δυνατόν να είναι βελτιωμένα ( σε ορισμένες περιπτώσεις πολύτεκνων οικογενειών με τη λήψη αμφοτέρων των νέων οικογενειακών επιδομάτων) σε σχέση με το προϋφιστάμενο καθεστώς .
19. Επειδή, από τις κατά τα ανωτέρω ρυθμίσεις των ν. 4093/2012 και 4141/2013, καθώς και από τις οικείες αιτιολογικές εκθέσεις, συνάγεται ότι με τις ρυθμίσεις αυτές, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η επίμαχη ρύθμιση της καταργήσεως (από 1.11.2012) της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου, ο νομοθέτης απέβλεψε, πρωτίστως, στην αναμόρφωση και στον εξορθολογισμό του προϋφιστάμενου συστήματος κρατικών οικονομικών ενισχύσεων προς στήριξη των τέκνων τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών και τη θέσπιση νέων παροχών (νέων οικογενειακών επιδομάτων) ως κινήτρων για τη δημιουργία οικογένειας και, ει δυνατόν, πολυμελούς οικογένειας (με τουλάχιστον τρία ή τουλάχιστον τέσσερα τέκνα), με στόχο, προδήλως, την αντιμετώπιση των δυσμενών δημογραφικών δεδομένων και των εντεύθεν γενικότερων οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων, δευτερευόντως δε στην εξοικονόμηση πόρων από την κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολυτέκνου και των παλαιών οικογενειακών επιδομάτων. Το τελευταίο επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από το από 23.11.2016 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (το οποίο έχει επισυναφθεί στην από 25.11.2016 έκθεση απόψεων του Ο. Γ.Α. προς το Δικαστήριο), κατά το πρώτο έτος (δηλαδή το 2013) εφαρμογής των ως άνω διατάξεων με τις οποίες θεσπίσθηκαν τα νέα οικογενειακά επιδόματα, εξοικονομήθηκε ποσό 71.000.000 ευρώ. Το ποσό πάντως της συνολικής δαπάνης για τα νέα οικογενειακά επιδόματα αυξήθηκε κατά τα επόμενα έτη 2014 και 2015, προσεγγίζοντας, ως τάξη μεγέθους, το επίπεδο της πραγματοποιηθείσης συνολικής δαπάνης, για όλες τις καταργηθείσες ως άνω παροχές, κατά το έτος 2012.
20. Επειδή, η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας της παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990 (όπως η παράγραφος αυτή είχε τροποποιηθεί και ίσχυε μέχρι την κατά τα ανωτέρω κατάργησή της από 1.11.2012 βάσει της περ. 12 της υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012) αποτελούσε κρατική παροχή κοινωνικούπρονοιακού χαρακτήρα, μη συναρτώμενη προς την ύπαρξη ασφαλιστικής σχέσεως ή προς προϋποθέσεις που προσιδιάζουν σε ασφαλιστική παροχή (βλ. σχετικά ΣτΕ 468/2005 7μ., ΣτΕ 4279/2005, ΣτΕ 90/2006), αφού δεν συνδεόταν με την καταβολή εισφορών, κατεβάλλετο δε ασυνδέτως προς την καταβολή οποιασδήποτε άλλης κοινωνικής παροχής ή αμοιβής, μισθού, συντάξεως (κοινωνικοασφαλιστικής παροχής), αποζημιώσεως (βλ. σχετικά ΣτΕ 1095/2001). Η εν λόγω παροχή εχορηγείτο εφ' όρου ζωής, ως επιβράβευση της πολύτεκνης μητέρας, μετά την ενηλικίωση των τέκνων της και την ολοκλήρωση των σπουδών τους (δηλαδή μετά τη συμπλήρωση του 23ου ή 25ου έτους της ηλικίας τους) και μετά τη διακοπή καταβολής του πολυτεκνικού επιδόματος της παρ. 3 του άρθρου 63 του ίδ1ου ν. 1892/1990 (όπως η παράγραφος αυτή είχε τροποποιηθεί και ίσχυε πριν από την κατάργησή της από 1.1.2013 βάσει των περ. 14 και 16 της ίδιας υποπαρ. ΙΑ.2 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012), το οποίο εχορηγείτο για την αντιμετώπιση των αυξημένων οικογενειακών δαπανών που συνεπάγεται η αύξηση του αριθμού των τέκνων και προς στήριξη των τέκνων για όσο διάστημα ήσαν εκτός παραγωγικής διαδικασίας. Εξάλλου, η εν λόγω παροχή ανερχόταν κατά τον χρόνο καταργήσεώς της σε 102 ευρώ μηνιαίως, το δε έτος 1997 σε 23.000 δραχμές ή 67,49 ευρώ μηνιαίως και αναπροσαρμοζόταν έκτοτε κατ' έτος με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους (άρθρο 39 παρ. 7 του ν. 2459/1997). Μεταγενεστέρως δε με τον ν. 3918/2011, για λόγους που άπτονταν της έκτακτης δημοσιονομικής συγκυρίας, ήρθη η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή της ισόβιας συντάξεως (όπως άλλωστε και των λοιπών παροχών υπέρ των τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών, βάσει των άρθρων 42 παρ. 7 και 43 παρ. 6 του v . 3918/2011), το ποσό της οποίας παρέμεινε σταθερό στα επίπεδα του 201 Ο και στρογγυλοποιήθηκε στην ακέραιη μονάδα προς τα κάτω (βλ. το σχετικό απόσπασμα της αιτιολογικής εκθέσεως του ν. 3918/2011). Ενόψει του κατά τα ανωτέρω ύψους της, η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας δεν εχορηγείτο με σκοπό τον βιοπορισμό της τελευταίας, όπως συμβαίνει στις συντάξεις που αποτελούν κοινωνικοασφαλιστικές παροχές και η χορήγησή τους συνδέεται με την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, τη συμπλήρωση ελαχίστου χρόνου ασφαλίσεως κ.λπ., αλλά είχε τιμητικό χαρακτήρα. Εξάλλου, με τις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 4093/2012 επιδιώχθηκε, όπως προκύπτει από την οικεία αιτιολογική έκθεση, αναμόρφωση και εκλογίκευση των μέχρι τότε οικογενειακών επιδομάτων, ενόψει και της οξείας δημοσιονομικής κρίσεως, με τη χορήγηση νέου επιδόματος (ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων) από το πρώτο παιδί, παρέχεται δε έτσι, κατ' αποτέλεσμα, μεγαλύτερη στήριξη στις οικογένειες με περισσότερα από ένα παιδιά και, συνεπώς, και στις πολύτεκνες οικογένειες. Παράλληλα, με τις ανωτέρω διατάξεις του ν. 4141/2013, όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση του νόμου αυτού, ελήφθη ειδική πρόνοια υπέρ των πολύτεκνων οικογενειών με τη χορήγηση επιπλέον επιδόματος (ειδικού επιδόματος τριτέκνων και πολυτέκνων) και την παρεχόμενη, με τον τρόπο αυτόν, μείζονα κοινωνική προστασία στις πολύτεκνες οικογένειες. Με το σύστημα αυτό ρυθμίσεως της κρατικής φροντίδας υπέρ των πολυτέκνων, καθώς και των οικονομικώς αδύναμων οικογενειών (με ένα τουλάχιστον εξαρτώμενο τέκνο), ενόψει και της δυσμενέστατης οικονομικής συγκυρίας κατά τον χρόνο θεσπίσεως των ως άνω μέτρων (δηλαδή το 2013), εκπληρώνεται η υποχρέωση του κοινού νομοθέτη που απορρέει από το άρθρο 21 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος για την προστασία της πολύτεκνης οικογένειας και της οικογένειας εν γένει (πρβ. ΣτΕ 1087/2017 Ολομ.), εξυπηρετείται δε ο σκοπός για τον οποίο θεσπίσθηκε, κατά τα προεκτεθέντα (βλ. σκέψη 8), η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος, δηλαδή η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της Χώρας, η εξυπηρέτηση του οποίου συνιστά και λόγο γενικότερου δημοσίου συμφέροντος (βλ. σχετικά ΣτΕ 1095/2001, ΣτΕ 3675/1996 κ.ά.). Εξάλλου, για τη διατήρηση ενός επιπέδου αξιοπρεπούς διαβιώσεως, μετά τη διακοπή καταβολής του πολυτεκνικού επιδόματος, για όσες πολύτεκνες μητέρες δεν εργάζονται ούτε συνταξιοδοτούνται από το Δημόσιο ή φορέα κοινωνικής ασφαλίσεως ούτε έχουν άλλους πόρους ή περιουσιακά στοιχεία (κινητά ή ακίνητα) και το οικογενειακό εισόδημα είναι πολύ χαμηλό, είναι δυνατή, εφόσον πληρούνται τα σχετικά κριτήρια, η ένταξη στο προνοιακό πρόγραμμα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος - εγγυημένου κοινωνικού εισοδήματος [βλ. άρθρο πρώτο, παρ. ΙΑ, υποπαρ. ΙΑ.3 του ν. 4093/2012 (όπως η περ.2 της υποπαραγράφου αυτής συμπληρώθηκε με το άρθρο 34 παρ. 2 του ν. 4111/2013, με έναρξη ισχύος από 19.11.2012, κατά το άρθρο 49 παρ. 3 του νόμου αυτού) και την κατ' εξουσιοδότηση της περ. 3 της ίδιας υποπαραγράφου εκδοθείσα 39892/ΓΔ1 .2/7.11.2014 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εσωτερικών, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (Β' 3018/7.11.2014)] ή στο μετέπειτα, επίσης αμιγώς προνοιακού χαρακτήρα, πρόγραμμα κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης (Κ.Ε.Α.) [βλ. άρθρο 235 του -εφαρμοστικού του ν. 4336/2015, Α' 94/14.8.2015- ν. 4389/2016 (Α' 94/27.5.2016), το οποίο τροποποιήθηκε με το άρθρο 22 του ν. 4445/2016 (Α' 236/19.12.2016), και τις κατ' εξουσιοδότηση της παρ. 5 (ήδη παρ. 6) του ίδιου άρθρου 235 εκδοθείσες αποφάσεις των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών Δ23/οικ.30299/2377/1. 7.2016 (Β' 2089/7.7.2016) και Γ.Δ.5οικ.2961-10/24.1.2017 (Β' 128/24.1.2017)]. Περαιτέρω, είναι δυνατή, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου, η λήψη από τον Ο.Γ.Α. της (προνοιακού χαρακτήρα) μηνιαίας συντάξεως ανασφάλιστων υπερηλίκων του ν. 1296/1982 (Α' 128), όπως είχε τροποποιηθεί (τελευταία τροποποίηση με το άρθρο πρώτο, παρ. ΙΑ, υποπαρ. ΙΑ.6, περ. 5 του ν. 4093/2012), παροχή η οποία έχει ήδη αντικατασταθεί από το χορηγούμενο από τον Ο.Γ.Α. επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων, βάσει του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 (Α' 85/12.5.2016). Υπό τα ως άνω δεδομένα, η κατάργηση της ισόβιας συντάξεως πολύτεκνης μητέρας με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 4093/2012 δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 2 του Συντάγματος.
21. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι, μετά την επίλυση του ζητήματος που του τέθηκε παραδεκτώς με το ως άνω προδικαστικό ερώτημα, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί προς περαιτέρω εκδίκαση στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας [άρθρο 1 παρ. 1 εδ. έκτο του ν. 3900/2010 (όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση της παραγράφου αυτής με το άρθρο 40 παρ. 1 του ν. 4055/2012), αναλόγως εφαρμοζόμενο, βλ. ΣτΕ 527/2015 Ολομ., ΣτΕ 2182/2015 7μ.].
Διά ταύτα
Επιλύει το ανωτέρω τεθέν με το προδικαστικό ερώτημα ζήτημα, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Παραπέμπει την υπόθεση στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Λάρισας.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 6 Δεκεμβρίου 2016 και στις 18 Απριλίου 2017
Ο Πρόεδρος του Α' Τμήματος
Η Γραμματέας του Α' Τμήματος
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 26ης Μαρτίου 2018.
Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος
Η Γραμματέας
https://www.taxheaven.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου