ΠΟΛΛΕΣ ΔΟΣΕΙΣ

Το τελικό σχέδιο για τα ληξιπρόθεσμα χρέη σε εφορίες και Ταμεία - Ανάσα στους οφειλέτες με εξόφληση μέχρι... 8 χρόνια

Του Κώστα Τσαχάκη

Διέξοδο μέσω νέας ευνοϊκότερης ρύθμισης ληξιπρόθεσμων οφειλών σε τουλάχιστον 72 δόσεις αναζητεί η κυβέρνηση στο αδιέξοδο που έχουν οδηγηθεί περίπου 3 εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις, τα οποία υπό το βάρος της κρίσης αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους προς την εφορία και τα Ταμεία.

Μήνα με τον μήνα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές διογκώνονται ανεξέλεγκτα μετά και την ιδιότυπη στάση πληρωμών των τελευταίων ημερών εν αναμονή μίας πιο ευνοϊκής ρύθμισης και προσεγγίζουν τα 90 δισ. ευρώ (69,24 δισ. προς την εφορία και πάνω από 20 δισ. προς το ασφαλιστικό σύστημα). Μόνο τον Αύγουστο άφησαν απλήρωτους φόρους ύψους 1,4 δισ. ευρώ, ενώ από την αρχή του έτους και μέχρι το τέλος Αυγούστου τα «φρέσκα» ληξιπρόθεσμα χρέη έχουν εκτιναχθεί στα 8,654 δισ. ευρώ. Δηλαδή κάθε μήνα οι φόροι που μένουν απλήρωτοι υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο, ενώ στο υπουργείο Οικονομικών φοβούνται νέα έκρηξη των ληξιπρόθεσμων τον Σεπτέμβριο, αφού στο τέλος του μήνα πάνω από 6 εκατ. φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν μαζεμένους δύο φόρους (την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ και τη δεύτερη δόση του φόρου εισοδήματος).

Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόταση που έχει γνωστοποιήσει το οικονομικό επιτελείο προς την τρόικα προβλέπει αποπληρωμή των χρεών σε 72 μηνιαίες δόσεις, που μπορεί να φθάνουν και τις 100 στις περιπτώσεις οφειλετών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Παράλληλα, προωθείται και μείωση προστίμων και προσαυξήσεων για τα ρυθμισμένα χρέη χωρίς να είναι προαπαιτούμενο η καταβολή προκαταβολής.

Ασφαλιστική δικλίδα
Όσον αφορά τα ασφαλιστικά ταμεία, κατά τις ίδιες πληροφορίες, θα μπει και μία ασφαλιστική δικλίδα για να αποφευχθεί μία απότομη «βουτιά» στα έσοδά τους. Για να εισέλθουν οφειλέτες στη ρύθμιση θα πρέπει να έχουν εξοφλήσει τις εισφορές των τελευταίων δύο ή τριών μηνών πριν από την κεφαλαιοποίηση των χρεών που θα ρυθμιστούν.

Μέσα στις επόμενες ημέρες θα συνεχισθεί η διαπραγμάτευση με την τρόικα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και θα κορυφωθεί με την άφιξη των επικεφαλής στην Αθήνα στα τέλη του τρέχοντα μήνα.

Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από την έκβασή της στο υπουργείο Οικονομικών διαμηνύουν ότι η νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών θα ενσωματωθεί στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2015, το οποίο θα κατατεθεί στην Βουλή στις 6 Οκτωβρίου, καθώς, πέρα από το ότι πρόκειται για εξαγγελία του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά από το βήμα της ΔΕΘ, αποτελεί προτεραιότητα η άμεση εφαρμογή της για να ανακοπεί η αυξητική τάση των ληξιπρόθεσμων και να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα.

Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα η τρόικα εμφανίζεται αρνητική στην αύξηση των δόσεων και στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι μπορεί οι διαπραγματεύσεις να οδηγήσουν σε αμοιβαίες υποχωρήσεις και τα χρέη να ρυθμιστούν σε 48 δόσεις. Από την άλλη εμφανίζεται διαλλακτική όσον αφορά στη μείωση των προσαυξήσεων και προστίμων, καθώς θεωρεί ότι σε πολλές περιπτώσεις αυξάνουν δυσανάλογα την αρχική οφειλή.

Οσον αφορά τον αριθμό των δόσεων, το επιχείρημα που προβάλλουν οι εκπρόσωποι των δανειστών μας είναι ότι οι αλλεπάλληλες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο δημιουργούν συνεχώς προσδοκίες για νέες ρυθμίσεις και αποθαρρύνουν φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις από την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.

Το οικονομικό επιτελείο αντιτείνει ότι με τις ρυθμίσεις που «τρέχουν» αυτή την περίοδο είναι σχεδόν αδύνατον να αποπληρωθούν χρέη που δημιουργήθηκαν από τον Ιανουάριο του 2013 και μετά, καθώς προκύπτουν ιδιαίτερα υψηλές μηνιαίες δόσεις.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως στο διάστημα αυτό τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία έχουν αυξηθεί κατά περίπου 16,6 δισ. ευρώ και ο αριθμός των οφειλετών αγγίζει τα 3 εκατ., με αποτέλεσμα η μέση οφειλή να ανέρχεται στα 6.560 ευρώ.

Με δεδομένο ότι μπορεί να γίνει ρύθμιση («πάγια ρύθμιση») σε 12 δόσεις, η δόση που προκύπτει ξεπερνά τα 540 ευρώ τον μήνα και ως εκ τούτου θεωρείται «απαγορευτική» για τη συντριπτική πλειονότητα των οφειλετών.

Ληξιπρόθεσμα
Για χρέη που κατέστησαν ληξιπρόθεσμα πριν από το 2013 είναι σε ισχύ διαφορετική ρύθμιση, 48 δόσεων, που όμως από τον περσινό Ιούνιο και μετά οι δόσεις μειώνονται μία κάθε μήνα. Δηλαδή όποιος μπήκε στη ρύθμιση πέρυσι τον Ιούλιο είχε δικαίωμα 47 δόσεων και αν μπει τον τρέχοντα μήνα οι δόσεις μπορεί να είναι έως και 33.

Γι' αυτό και οι περισσότεροι οφειλέτες δεν μπαίνουν στις ρυθμίσεις και τα χρέη αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Είναι ενδεικτικό ότι στα τέλη Αυγούστου εκτοξεύτηκαν στα 69,24 δισ. ευρώ, με τα «νέα» ληξιπρόθεσμα χρέη, δηλαδή αυτά που δημιουργήθηκαν από τις αρχές του 2014, να διαμορφώνονται στα 8,654 δισ. ευρώ. Από την αρχή του 2013 οι φόροι που έμειναν απλήρωτοι ανήλθαν σε 16,63 δισ. ευρώ.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων:

Τα «φρέσκα» ληξιπρόθεσμα χρέη που δημιουργήθηκαν στο διάστημα Ιανουαρίου - Αυγούστου 2014 ανήλθαν σε 8,654 δισ. ευρώ, στοιχείο που δείχνει ότι κάθε μήνα οι φορολογούμενοι αφήνουν απλήρωτους φόρους πάνω από 1 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο.

Το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών (παλαιών έως το τέλος του 2013 και νέων από τις αρχές του 2014) ανέρχεται σε 69,24 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 16,63 δισ. ευρώ δημιουργήθηκαν από τις αρχές του 2013.

Οι μαζικές κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων, μισθών, ενοικίων, πληρωμών προμηθευτών για χρέη προς το Δημόσιο καθώς και οι ποινικές διώξεις κυρίως μεγαλο-οφειλετών φέρνουν «ζεστό» χρήμα στα ταμεία του Δημοσίου. Ειδικότερα τα έσοδα που εισέπραξε το Δημόσιο από τα ληξιπρόθεσμα χρέη στο οκτάμηνο του έτους διαμορφώθηκαν σε 2,384 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,238 δισ. ευρώ από τα παλαιά χρέη, δηλαδή αυτά που κατέστησαν ληξιπρόθεσμα μέχρι 31 Δεκεμβρίου του 2013 και 1,146 δισ. ευρώ από τις νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές. Παράλληλα, έχουν διαγραφεί χρέη συνολικού ύψους 803 εκατ. ευρώ.

Ελεγχοι
Στο ελεγκτικό πεδίο, από τα στοιχεία του οκταμήνου προκύπτει ότι έως το τέλος Αυγούστου το Κέντρο Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου είχε ολοκληρώσει 512 φορολογικούς ελέγχους σε φορολογούμενους με μεγάλη οικονομική επιφάνεια, βεβαιώνοντας φόρους και πρόστιμα ύψους 184,1 εκατ. ευρώ, με τις εισπράξεις να ανέρχονται σε 46,8 εκατ. ευρώ ή στο 25,4% των βεβαιωθέντων ποσών. Σύμφωνα με τον μνημονιακό στόχο, μέχρι το τέλος του έτους θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί 720 έλεγχοι σε φορολογούμενους μεγάλου πλούτου και να έχει εισπραχθεί το 50% των βεβαιωθέντων ποσών.

Παράλληλα, το ίδιο διάστημα ολοκληρώθηκαν 250 φορολογικοί έλεγχοι σε μεγάλες επιχειρήσεις και οι φόροι και τα πρόστιμα που βεβαιώθηκαν διαμορφώθηκαν σε 436,23 εκατ. ευρώ, από τα οποία έχουν εισπραχθεί 144,19 εκατ. ευρώ ή το 33,05%.

Ασφαλιστικά μέτρα
Μόνο το 3% - 5% των οφειλετών συνεχίζει να πληρώνει

Μόνο το 3%-4% των οφειλετών -που έχουν φτάσει ήδη το 1,5 εκατομμύριο- εξακολουθεί να πληρώνει τις δόσεις, τηρώντας τις δύο ρυθμίσεις χρεών προς τα Ταμεία (τη «νέα αρχή» για τις ληξιπρόθεσμες μέχρι τις 31/12/2012 οφειλές και την πάγια ρύθμιση για τις «φρέσκες» οφειλές), ενώ όλο και μεγαλύτερος αριθμός από όσους είχαν «μπει» σε ρύθμιση διακόπτει την καταβολή των δόσεων, αναμένοντας μια... καλύτερη ρύθμιση.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία των Ταμείων και του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών:

Στο τρίμηνο Ιουνίου - Αυγούστου, 2.352 οφειλέτες ασφαλιστικών εισφορών σταμάτησαν να πληρώνουν στο ΚΕΑΟ τις δόσεις για τη σταδιακή εξόφληση συνολικά 303 εκατομμυρίων ευρώ.

Στο ΙΚΑ, μεταξύ των μηνών Ιουνίου και Ιουλίου, οι οφειλέτες με «νέα» χρέη αυξήθηκαν κατά 88.934 (στους 530.715 από 441.781), ενώ τη ρύθμιση της νέας αρχής εξακολουθούν να τηρούν μόνο 22.257 (το 4,7%).

«Εκτός ρύθμισης» έχει βγει το 43,4% των οφειλετών του ΟΑΕΕ (18.447 σε σύνολο 24.045) που είχαν ενταχθεί στη ρύθμιση των 48 δόσεων, οι οποίες για όσους τυχόν ενταχθούν έως τα τέλη Σεπτεμβρίου περιορίζονται πλέον στις 33. Επιπλέον, από τους 48.222 που είχαν μπει στην «πάγια» ρύθμιση για 186,3 εκατομμύρια ευρώ, οι 24.658 (ποσοστό 51,13%) έπαψαν να πληρώνουν έναντι για την εξόφληση οφειλών 105,5 εκατομμυρίων ευρώ.

Ταμειακά αδιέξοδα
Η αποτυχία της ρύθμισης των οφειλών, όπως παραδέχονται οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, περιορίζει τα έσοδα που είχαν προϋπολογίσει ότι θα εισπράξουν. Ιδιαίτερα έντονο είναι το ταμειακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ΟΑΕΕ (που χρειάστηκε να λάβει πρόσθετη χρηματοδότηση για να πληρώσει τις συντάξεις), αλλά και το ΙΚΑ, για το οποίο η Εκθεση του ΚΕΠΕ διαπιστώνει ότι «στο τέλος του 2013, οπότε η ύφεση βρισκόταν στο απόγειο της και η ανεργία στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων ετών, οι ανείσπρακτες οφειλές αυξήθηκαν κατά 75,3%, στο αστρονομικό ποσό των 13 δισ. ευρώ». Ποσό που είναι μεγαλύτερο και από τη δαπάνη για τις πληρωμές των συντάξεων του ΙΚΑ, που, σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, ήταν 10,8 δισ. ευρώ!