Πώς ένας νόμος για την «επανεκκίνηση της οικονομίας» σκοτώνει το επιχειρείν
«Οι ρυθμίσεις σχετικά με τις υποχρεώσεις του μετόχου μειοψηφίας σε περίπτωση αναστολής λειτουργίας της επιχείρησης δεν ισχύουν για νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών ή αναγνωρισμένο χρηματιστήριο σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε.» τονίζεται στην επίμαχη διάταξη.
Υστερα από πολύμηνες προσπάθειες, ο επιχειρηματίας με τη λαμπρή επιχειρηματική ιδέα καταφέρνει να βρει χρηματοδότη πρόθυμο να επενδύσει ένα μέρος από τα κεφάλαια που απαιτούνται για την υλοποίηση αυτής της ιδέας. Ικανοποιημένος για το γεγονός ότι θα προχωρήσουν τα σχέδιά του, προσφέρει στον επενδυτή ένα ποσοστό της εταιρείας ως «αντάλλαγμα» για τη διάθεσή του να μοιραστεί το επενδυτικό όραμα ρισκάροντας τα χρήματά του.
Δυστυχώς, όταν φτάνει η ώρα των υπογραφών, ο επενδυτής ακυρώνει τα πάντα. Και όχι άδικα. Εχει μόλις συνειδητοποιήσει ότι στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται πλέον ο νόμος περί ανωνύμων εταιρειών. Στην Ελλάδα, ο μέτοχος μειοψηφίας σε μια εταιρεία οφείλει να εγγυηθεί με την προσωπική του περιουσία τις ενδεχόμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές που θα προκύψουν απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία σε περίπτωση που το επενδυτικό πλάνο αποτύχει και η εταιρεία βάλει λουκέτο. Και όχι μόνον αυτό.
O «ATΥΧΟΣ κ. 10%»
Ο επενδυτής του 10% ή του 20% -ο οποίος είναι πολύ πιθανό να μη μετέχει καν στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας ούτε και σε κανένα από τα όργανα λήψης αποφάσεων- θα έχει επενδύοντας την υποχρέωση να καλύψει με την προσωπική του περιουσία όχι μόνο τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που αντιστοιχούν στο δικό του ποσοστό, αλλά ακόμη και το σύνολο της οφειλής.
Ο επενδυτής του 10% ή του 20% -ο οποίος είναι πολύ πιθανό να μη μετέχει καν στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας ούτε και σε κανένα από τα όργανα λήψης αποφάσεων- θα έχει επενδύοντας την υποχρέωση να καλύψει με την προσωπική του περιουσία όχι μόνο τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που αντιστοιχούν στο δικό του ποσοστό, αλλά ακόμη και το σύνολο της οφειλής.
Στην πράξη, το ρίσκο του να επιχειρεί κάποιος στην Ελλάδα δεν περιορίζεται πλέον μόνο στο κεφάλαιο που θα επενδύσει ο ίδιος, αλλά απλώνεται και στο σύνολο της προσωπικής του περιουσίας, η οποία μπορεί να βρεθεί στο στόχαστρο των διατάξεων του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων και σε ό,τι προβλέπει αυτός: κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων, δεσμεύσεις ακίνητης περιουσίας κ.λπ.
Η διάταξη που βάζει «φωτιά» στο επιχειρείν ψηφίστηκε τον περασμένο Μάρτιο ως τμήμα του νόμου για την «επανεκκίνηση της οικονομίας». Τότε η προσοχή είχε εστιαστεί στη ρύθμιση των 100 δόσεων, αλλά και στη διάταξη που καθιέρωνε την παρακράτηση φόρου με συντελεστή 26% σε όλες τις επιχειρήσεις που κάνουν εισαγωγές από χώρες του λεγόμενου ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος ή από χώρες που χαρακτηρίζονται ως μη συνεργάσιμες φορολογικά.
Η διάταξη που βάζει «φωτιά» στο επιχειρείν ψηφίστηκε τον περασμένο Μάρτιο ως τμήμα του νόμου για την «επανεκκίνηση της οικονομίας». Τότε η προσοχή είχε εστιαστεί στη ρύθμιση των 100 δόσεων, αλλά και στη διάταξη που καθιέρωνε την παρακράτηση φόρου με συντελεστή 26% σε όλες τις επιχειρήσεις που κάνουν εισαγωγές από χώρες του λεγόμενου ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος ή από χώρες που χαρακτηρίζονται ως μη συνεργάσιμες φορολογικά.
Η διάταξη ψηφίστηκε κανονικά, αλλά οι επιπτώσεις της έχουν αρχίσει να φαίνονται τώρα, καθώς οι υπηρεσίες των ασφαλιστικών ταμείων καλούνται να περάσουν στο στάδιο της εφαρμογής. Δηλαδή, έρχεται η «ώρα του λογαριασμού». Τι αναφέρει όμως το επίμαχο άρθρο που θα προκαλέσει πολύ μεγάλη συζήτηση;
«Αν κατά τον χρόνο διάλυσης νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας δεν έχουν εξοφληθεί όλες οι υποχρεώσεις του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, οι, κατά τον χρόνο διάλυσης αυτών, μέτοχοι ή εταίροι κεφαλαιουχικών εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα (10%) τοις εκατό ευθύνονται αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα για την καταβολή των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, προσθέτων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων. Επίσης και κάθε πρόσωπο που υπήρξε μέτοχος ή εταίρος κεφαλαιουχικών εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα (10%) τοις εκατό, ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα για την καταβολή των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, προσθέτων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων, που δημιουργήθηκαν κατά τη χρονική περίοδο της ιδιότητας του μετόχου ή εταίρου. Οι ρυθμίσεις της παραγράφου αυτής δεν ισχύουν για νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών ή αναγνωρισμένο χρηματιστήριο σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε.».
Πολλά προβλήματα
Ο τρόπος που είναι διατυπωμένη η διάταξη -η οποία έχει ήδη ενεργοποιηθεί από τις 21 Μαρτίου, ημέρα δημοσίευσης του νόμου στο ΦΕΚ- δημιουργεί πολλά προβλήματα. Προκύπτει ότι ευθύνη απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία μπορεί να έχουν και πρώην μέτοχοι εταιρειών, οι οποίες οδηγούνται σε κλείσιμο. Αρκεί, μέρος των ληξιπρόθεσμων οφειλών να είχαν δημιουργηθεί ενώ οι συγκεκριμένοι διατηρούσαν την ιδιότητα του μετόχου.
«Αν κατά τον χρόνο διάλυσης νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας δεν έχουν εξοφληθεί όλες οι υποχρεώσεις του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, οι, κατά τον χρόνο διάλυσης αυτών, μέτοχοι ή εταίροι κεφαλαιουχικών εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα (10%) τοις εκατό ευθύνονται αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα για την καταβολή των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, προσθέτων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων. Επίσης και κάθε πρόσωπο που υπήρξε μέτοχος ή εταίρος κεφαλαιουχικών εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα (10%) τοις εκατό, ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα για την καταβολή των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, προσθέτων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων, που δημιουργήθηκαν κατά τη χρονική περίοδο της ιδιότητας του μετόχου ή εταίρου. Οι ρυθμίσεις της παραγράφου αυτής δεν ισχύουν για νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών ή αναγνωρισμένο χρηματιστήριο σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε.».
Πολλά προβλήματα
Ο τρόπος που είναι διατυπωμένη η διάταξη -η οποία έχει ήδη ενεργοποιηθεί από τις 21 Μαρτίου, ημέρα δημοσίευσης του νόμου στο ΦΕΚ- δημιουργεί πολλά προβλήματα. Προκύπτει ότι ευθύνη απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία μπορεί να έχουν και πρώην μέτοχοι εταιρειών, οι οποίες οδηγούνται σε κλείσιμο. Αρκεί, μέρος των ληξιπρόθεσμων οφειλών να είχαν δημιουργηθεί ενώ οι συγκεκριμένοι διατηρούσαν την ιδιότητα του μετόχου.
Προφανώς, η διάταξη αποσκοπεί στο να περιοριστεί το φαινόμενο του να ανοίγουν εταιρείες «φαντάσματα», οι οποίες αφού χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη συγκεκριμένου στόχου, βάζουν «λουκέτο» αφήνοντας υπέρογκα χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία. Ομως, στην πράξη προκύπτει ότι εκτός από αυτές τις εταιρείες «φαντάσματα» πλήττονται και όσοι θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους στον επιχειρηματικό στίβο, όχι μόνο από τη θέση του βασικού μετόχου αλλά ακόμη και του μετόχου μειοψηφίας.
Το κόστος του «λουκέτου» και στον μικρομέτοχο
Η διάταξη που μεταφέρει το βάρος της επιχειρηματικής αποτυχίας και στον μικρομέτοχο, έχει προκαλέσει ήδη πολλές αντιδράσεις όχι μόνο από τον επιχειρηματικό κόσμο αλλά και από τις ίδιες τις υπηρεσίες των ασφαλιστικών ταμείων.
Μιλώντας στην «Καθημερινή της Κυριακής», ο τέως πλέον διοικητής του ΙΚΑ, Ροβέρτος Σπυρόπουλος, υποστήριξε ότι οι υπηρεσίες του ΙΚΑ έχουν ήδη ζητήσει τροποποίηση της διάταξης ώστε οι μέτοχοι μειοψηφίας τουλάχιστον να μην είναι υπόχρεοι «εις ολόκληρον» για τα χρέη που δημιουργούνται, αλλά η υποχρέωσή τους να περιορίζεται στο ποσοστό που τους αναλογεί. Δηλαδή, αν ύστερα από το κλείσιμο μιας εταιρείας έχουν δημιουργηθεί οφειλές 100.000 ευρώ προς τα Ταμεία, από τον μέτοχο του 10% να μπορούν να αναζητηθούν τα 10.000 ευρώ και όχι ολόκληρο το ποσό, όπως προκύπτει από τη σημερινή διατύπωση της νομοθετικής διάταξης.
Ο δικηγόρος - εργατολόγος Διονύσης Ρίζος θέτει και νομικό ζήτημα καθώς, όπως υποστηρίζει, «η ρύθμιση αντίκειται πλήρως σε θεμελιώδεις αρχές που διέπουν το δίκαιο των εμπορικών κεφαλαιουχικών εταιρειών (Α.Ε., ΕΠΕ ΙΚΑ) αλλά και της αρχής της αυτοτέλειας των νομικών προσώπων. Η συγκεκριμένη αρχή ορίζει ρητά ότι στις περιπτώσεις των κεφαλαιουχικών εταιρειών ευθύνεται αποκλειστικά το νομικό πρόσωπο με την εταιρική περιουσία σε κάθε περίπτωση».
Ο κ. Ρίζος θέτει και το θέμα του ορισμού του ποσοστού στα επίπεδα του 10%. «Η θέση του μετόχου στις κεφαλαιουχικές εταιρείες έχει κυρίως επενδυτικό χαρακτήρα, καθώς ο ίδιος στις πλείστες των περιπτώσεων δεν έχει ούτε αποφασιστικές ούτε διαχειριστικές αρμοδιότητες και για τον σκοπό αυτό ο νόμος και οι γενικές διατάξεις του εμπορικού δικαίου τον προστατεύουν από τον επιχειρηματικό κίνδυνο στην περίπτωση διάλυσης της εταιρείας. Ετσι, για τα χρέη της εταιρείας ευθύνεται κατ’ αρχάς το ίδιο το νομικό πρόσωπο με την εταιρική περιουσία του και σε ορισμένες περιπτώσεις τα πρόσωπα που διοικούν αυτό όπως ο πρόεδρος, οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι διαχειριστές κ.λπ.».
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον ίδιο νόμο, επήλθαν αλλαγές και όσον αφορά την ευθύνη των προσώπων που μετέχουν στη διοίκηση της εταιρείας. Πλέον «αλληλέγγυα και εις ολόκληρον» ευθύνονται για τις οφειλές στα ασφαλιστικά ταμεία οι νόμιμοι εκπρόσωποι, οι πρόεδροι, οι διαχειριστές, οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι εντεταλμένοι στη διοίκηση και οι εκκαθαριστές. Αρχικά, η κυβέρνηση ήθελε να εντάξει και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων, ωστόσο, ύστερα από τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν, η διατύπωση διορθώθηκε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου