ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Δομικές θεσμικές αλλαγές στο Σύνταγμα

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Δομικές θεσμικές αλλαγές στο Σύνταγμα

Tου Δημήτρη Τσιούφου

Σημαντικές θεσμικές αλλαγές, κυρίως στην αρχιτεκτονική δομή του πολιτεύματος και στην ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας, προβλέπει η κυβερνητική πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, την οποία επεξεργάστηκε και παρέδωσε χθες ομάδα εργασίας νομικών και πολιτικών επιστημόνων. Το κυβερνητικό σχέδιο αναθεώρησης του Συντάγματος επεξεργάστηκε ομάδα υπό τον συντονισμό του Γ. Κατρούγκαλου και σε αυτήν συμμετείχαν οι καθηγητές Χρ. Βερναρδάκης, Ανδρ. Δημητρόπουλος, Κ. Ζώρας, Ηλ. Νικολόπουλος και Κ. Χρυσόγονος. Οι σημαντικότερες από τις αλλαγές που προτείνονται αφορούν την αποσύνδεση εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από την προκήρυξη εκλογών, την καθιέρωση της απλής αναλογικής, θητεία οκτώ χρόνων για τους βουλευτές, την ανακλητότητα νόμων, τη λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία για ψήφιση νόμων ή διεξαγωγή δημοψηφίσματος, καθώς και την κατάργηση του καθεστώτος ποινικής ασυλίας των πολιτικών προσώπων.

Στο πλαίσιο της «νέας αρχιτεκτονική του πολιτεύματος», μεταξύ άλλων, προτείνεται:

- Συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής (άρθρο 54).

- Εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας. Η υποχρέωση, δηλαδή, η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, να συνοδεύεται και από πρόταση για ανάδειξη νέας κυβέρνησης (άρθρο 84).

- Δυνατότητα άμεσης εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ειδικότερα, προτείνεται εκλογή του Προέδρου από το Κοινοβούλιο, αν εξασφαλίζεται η συναίνεση των 2/3 της Βουλής σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Αν αυτές αποβούν άκαρπες, τότε η τρίτη ψηφοφορία θα ανήκει στο εκλογικό σώμα, που θα αποφασίζει ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας στο Κοινοβούλιο (άρθρο 32).

- Λελογισμένη ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας με στόχο την ενίσχυση του ρυθμιστικού, σταθεροποιητικού και εγγυητικού του ρόλου.

- Δυνατότητα ανάκλησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, ύστερα από ενυπόγραφες αιτήσεις τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου πολιτών και σχετική προκήρυξη δημοψηφίσματος (άρθρο 49 παρ. 5).

- Σε κάθε περίπτωση πρόωρης διάλυσης της Βουλής, η επόμενη εκλέγεται για θητεία ίση προς τη θητεία της Βουλής που έληξε πρόωρα.

- Μέγιστος αριθμός θητειών για βουλευτές, έτσι ώστε κανένας βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη (άρθρο 56).

- Ο πρωθυπουργός -εκτός των υπηρεσιακών- να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός, δηλαδή εν ενεργεία βουλευτής (άρθρο 37). Διευκόλυνση σχηματισμού κυβερνήσεων συνεργασίας με νέα πρόβλεψη για την ψήφο εμπιστοσύνης, ώστε να αρκούν 120 ψήφοι, εφόσον απέχουν από την ψηφοφορία περισσότεροι από 61 βουλευτές.

- Πρόβλεψη για την ψήφο των εκτός επικρατείας Ελλήνων, για την οποία νόμος μπορεί να ορίζει ότι έως πέντε βουλευτές εκλέγονται αποκλειστικά μεταξύ των Ελλήνων που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια (άρθρο 51).

Αναφορικά με την καθιέρωση θεσμών άμεσης δημοκρατίας, προτείνεται η υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους (άρθρο 28), καθώς και την καθιέρωση λαϊκών πρωτοβουλιών για διενέργεια δημοψηφισμάτων με 500.000 υπογραφές για εθνικά θέματα, ένα εκατομμύριο υπογραφές για ψηφισμένο νόμο (εκτός δημοσιονομικών ζητημάτων) και 100.000 υπογραφές για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες (άρθρα 44 και 73). Επίσης προβλέπονται δημοψηφίσματα νομοθετικής πρωτοβουλίας, αρνησικυρίας- κυρωτικό δημοψήφισμα για να μην ισχύσει ψηφισμένος νόμος και αναθεωρητικό δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος (άρθρο 44 παρ. 2 περ. β και 110 παρ. 5).

Η ομάδα

• Το κυβερνητικό σχέδιο Αναθεώρησης του Συντάγματος επεξεργάστηκε ομάδα υπό τον συντονισμό του Γ. Κατρούγκαλου και σε αυτήν συμμετείχαν οι καθηγητές Χρ. Βερναρδάκης, Ανδρ. Δημητρόπουλος, Κ. Ζώρας, Ηλ. Νικολόπουλος και Κ. Χρυσόγονος.

Θητεία

• Στο πλαίσιο της «νέας αρχιτεκτονική του πολιτεύ- ματος», μεταξύ άλλων, προτείνεται:

Σε κάθε περίπτωση πρόωρης διάλυσης της Βουλής, η επόμενη εκλέγεται για θητεία ίση προς τη θητεία της Βουλής που έληξε πρόωρα.

• Μέγιστος αριθμός θητειών για βουλευτές, έτσι ώστε κανένας βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευ- τικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη (άρθρο 56).

Ποινική ευθύνη πολιτικών

Για την ισχυροποίηση του κράτους δικαίου η κυβερνητική πρόταση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την κατάργηση του ευνοϊκού ποινικού καθεστώτος του πολιτικού προσωπικού, με την εφαρμογή των κοινών διατάξεων για την ποινική ευθύνη υπουργών (άρθρο 86), καθώς και την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, εκτός ενδεχομένως, για τα αδικήματα που σχετίζονται άμεσα με το λειτούργημα των βουλευτών (άρθρο 62). Προτείνεται επίσης η θεσμοθέτηση προληπτικού συνταγματικού ελέγχου, από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, μετά από πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας ή της κυβέρνησης ή 120 βουλευτών, ώστε αυτό να γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου εντός συντομότατης προθεσμίας (άρθρο 100).

Σε ό,τι αφορά τη διακριτότητα Κράτους - Εκκλησίας, προτείνεται η καθιέρωση πλήρους διακριτότητας Κράτους και Εκκλησίας, με πλήρη σεβασμό στην Ορθόδοξη Εκκλησία και τον ιστορικό της ρόλο, ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους, με αναγνώριση της Ορθοδοξίας ως ιστορικά επικρατούσας θρησκείας (άρθρο 3) και κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας του πολιτικού μόνον όρκου στις ορκωμοσίες των αιρετών του πολιτεύματος (άρθρο 13).

Αναφορικά, τέλος, με κοινωνικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες, προτείνεται η εισαγωγή ρυθμίσεων για τη θωράκιση του κοινωνικού κράτους, της δημόσιας υπηρεσίας, αλλά και την ενίσχυση παραδοσιακών ελευθεριών. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, προτείνεται η ρητή απαγόρευση άρσης του δημόσιου ελέγχου του νερού και της ενέργειας (Νέο άρθρο 17Α παρ. 4), η σαφής κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως το μοναδικό μέσο για τη διαμόρφωση του μισθού (άρθρο 22), η υποχρεωτικότητα της διαιτησίας (άρθρο 22), καθώς και νέο άρθρο (17Α) για την προστασία της δημόσιας περιουσίας.

Παράλληλα καταργούνται συμβολικά τα άρθρα με διατάξεις διαχρονικού δικαίου που δεν έχουν πλέον κανονιστικό περιεχόμενο, λόγω της μεταβατικότητας τους, ώστε το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος να είναι το 114 και η ιστορική του επίκληση στα Ιουλιανά και την δικτατορία των Συνταγματαρχών.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ