ΘΕΜΑ: Οι εργάτες γης και τα αδιέξοδα των παραγωγών Το εργόσηµο, η αδήλωτη και η διαφορετικά δηλωµένη εργασία

Την επίλυση ζητηµάτων σχετικών µε το εργόσηµο για εργάτες γης που απασχολούνται σε γεωργικές εργασίες, ώστε να είναι σύννοµοι οι αγρότες που τους απασχολούν, ζητούν πολλοί παραγωγοί, µε σκοπό να µην κινδυνεύουν από αστρονοµικά πρόστιµα που επιβάλλονται στον κόσµο της υπαίθρου από κλιµάκια ελέγχου. 
Την άνοιξη, η υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Έφη Αχτσιόγλου, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή Γρεβενών, Χρήστου Μπγιάλα, σχετικά µε το εργόσηµο και τους χειριστές-οδηγούς αγροτικών µηχανηµάτων, εξήγησε ότι δεν ασφαλίζονται µε εργόσηµο, απογοητεύοντας πολλούς αγρότες. Σηµείωσε ότι το εργόσηµο «δεν µπορεί ν’ αντικαθιστά την ασφάλιση των εργαζοµένων που έχουν όλα τα χαρακτηριστικά της µισθωτής εργασίας».

Προσεκτική στάση απέναντι στην επέκταση του εργοσήµου κρατάει το υπουργείο Εργασίας, µε την αιτιολογία ότι «η περίπτωση του εργοσήµου είναι πολλές φορές αρκετά επικίνδυνη, γιατί µπορεί να δώσει ένα προκάλυµµα παραβίασης όλου του πλαισίου της εργατικής νοµοθεσίας».

Ανάγκη εργατικών χεριών

-Διαφήμιση-

Το βαµβάκι, ο καπνός και η ελιά αποτελούν τρεις βασικές καλλιέργειες που παίζουν σηµαντικό ρόλο στην οικονοµία της Θράκης και χρειάζονται εργατικά χέρια. Οι εργάτες που δουλεύουν στα χωράφια της περιοχής έρχονται από τη γειτονική Βουλγαρία. Οι αγρότες λένε ότι οι ντόπιοι άνεργοι δεν θέλουν να εργαστούν περιστασιακά και να πληρωθούν µέσω εργοσήµου για να µη διακόψουν την ανεργία.

Από τον ΟΑΕΔ µεταφέρεται πως όταν κάποιος αναλάβει εργασία, αναστέλλεται προσωρινά η κάρτα ανεργίας και το επίδοµα ανεργίας κι όταν εκλείψει ο λόγος, στη συγκεκριµένη περίπτωση η απασχόληση µε εργόσηµο, επανέρχεται στο επίδοµα ανεργίας. 
Συνέπεια τούτου είναι να µην υπάρχει επαρκής προσφορά εργασίας, µε αποτέλεσµα αρκετοί αγρότες να πληρώνουν «µαύρα», άρα να µην µπορούν να δικαιολογήσουν έξοδα. Από τη στιγµή που η πλειοψηφία των αγροτών υποχρεούται σε τήρηση βιβλίων εσόδων – εξόδων οφείλουν να περάσουν τα εργατικά ως έξοδο και η αδήλωτη εργασία δηµιουργεί πρόβληµα.

Η µαύρη εργασία ενδέχεται να επιλεγεί και στην απασχόληση Βούλγαρων εργατών, σε περίπτωση που ο εργοδότης τους δεν προλάβει να εκδώσει ΑΦΜ και ΑΜΚΑ. Από τη ΔΟΥ µεταφέρεται ότι υπάρχει αρκετά µεγάλη κινητικότητα από πλευράς Βουλγάρων για έκδοση ΑΦΜ, αλλά δεν γνωρίζουν την αιτιολογία, καθώς ορισµένοι προχωρούν στην αγορά ακινήτων, δη παραθεριστικών, κι άλλοι έρχονται στην περιοχή να εργαστούν.

«Κατέβα από το τρακτέρ»

Το εργόσηµο αφορά τον εργάτη γης, αλλά όχι αυτόν που ανεβαίνει στο τρακτέρ, που είναι χειριστής-οδηγός µηχανήµατος, εξηγεί ο γεωπόνος-παραγωγός από τη Ροδόπη Κυριάκος Κρόκος. Ο δεύτερος ασφαλίζεται µε ένσηµο στο ΙΚΑ και ο εργάτης γης µε εργόσηµο.

«Όταν ανεβαίνει στο τρακτέρ, πρέπει να προσληφθεί µε ΙΚΑ και όταν κατεβαίνει να απολυθεί και να τον προσλάβουµε εκ νέου! Μπορεί κατά τη διάρκεια της ηµέρας ο εργάτης ν’ ανέβει στο τρακτέρ προκειµένου να τραβήξει το καρούλι για µισή ώρα. Είναι αδύνατον να υπολογίσουµε πόσες πιθανές ώρες ηµερησίως θ’ ανέβει στο τρακτέρ και πόσες θα εργαστεί κάτω, καθώς εξαρτάται και από τις καιρικές συνθήκες». 
Χαρακτηρίζει το συγκεκριµένο σύστηµα ανεφάρµοστο, γιατί οι αγρότες δεν είναι βιοµήχανοι, ώστε οι εργάτες να χτυπούν κάρτα. «Τον χειµώνα εργαζόµαστε ελάχιστα, αλλά το καλοκαίρι µε το βαµβάκι ενίοτε δουλεύουµε όλη τη νύχτα για να µαζέψουµε την παραγωγή. Ωράρια δεν µπορούν να εφαρµοστούν στο χωράφι», ξεκαθαρίζει.

Πρόταση

Ο κ. Κρόκος θεωρεί ότι θα µπορούσε να επεκταθεί το υπάρχον εργόσηµο για οδηγούς γεωργικών µηχανηµάτων ή, σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία ασφάλισης να είναι απλή και να δηµιουργηθεί ένα άλλο εργόσηµο. «Όταν πας να κόψεις εργόσηµο, επιλέγεις ΕΦΚΑ – εργάτες γης. Θα µπορούσε να υπάρχει η επιλογή ΕΦΚΑ – χειριστές αγροτικών µηχανηµάτων. Θα µπορούσαν για τους χειριστές να κρατήσουν ασφάλιστρο και αντί για το 10% να ανέβει στο 12%-13%. Θα ήταν χρήσιµο µε µια εγκύκλιο να οριστεί ότι το εργόσηµο καλύπτει όσους χειρίζονται γεωργικά µηχανήµατα, µη επαγγελµατικά». Στους ελέγχους που γίνονται στα χωράφια, όταν εντοπιστούν εργάτες, αναζητούν τα στοιχεία τους και τα στοιχεία του εργοδότη. Σε περίπτωση ανασφάλιστης εργασίας, το πρόστιµο είναι 10.500 ευρώ. Πρόστιµα, βέβαια, επιβάλλονται και για τη διαφορετικά δηλωµένη εργασία.

Οι εργάτες γης αµείβονται µε εργόσηµο του ΟΓΑ, ενώ υπάρχει και εργόσηµο ΙΚΑ. Στο τέλος κάθε µήνα, εµφανίζεται το σύνολο αµοιβής µε βάση το εργόσηµο.

Ο κ. Κρόκος αναφέρει ότι πέρυσι σε ελέγχους που έγιναν στις εισόδους των εκκοκκιστηρίων, την περίοδο παράδοσης του βαµβακιού, έλεγχαν εάν αυτός που οδηγούσε το τρακτέρ ήταν ο ιδιοκτήτης. Σε αντίθετη περίπτωση, το πρόστιµο ήταν υψηλό. «Πρόκειται για υπερβολές στην επιβολή προστίµων. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα σύστηµα λειτουργικό, ώστε να είµαστε όλοι νόµιµοι, να κόβουµε εργόσηµα και να είµαστε τακτοποιηµένοι».

Web banking

Ο κ. Κρόκος τονίζει ότι το εργόσηµο είναι µια εύκολη διαδικασία για τον εργοδότη, καθώς εκδίδεται µέσω web banking και εξαργυρώνεται από τον εργαζόµενο σε οποιοδήποτε κατάστηµα της τράπεζας. Από το πληρωτέο ποσό του εργοσήµου παρακρατούνται οι ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές (στην περίπτωση του ΟΓΑ είναι 10%) που στη συνέχεια αποδίδονται στον αντίστοιχο ασφαλιστικό φορέα.

ΑΦΜ και ΑΜΚΑ Οι Βούλγαροι εργάζονται νόµιµα, αλλά απαιτείται συγκεκριµένη διαδικασία από τους Έλληνες αγρότες για να µπορούν να τους ασφαλίσουν. «Χρειάζεται ως εργοδότες να τους ετοιµάζουµε τα χαρτιά, να βγάλουµε ΑΦΜ και ΑΜΚΑ για να µπορέσουµε να κόψουµε εργόσηµο. Ενδέχεται να τα ετοιµάσουµε όλα και να µην έρθουν να εργαστούν, γιατί δεν µπορούν ή να φύγουν σε λίγες µέρες», αναφέρει ο κ. Κρόκος. Αναρωτιέται για ποιον λόγο το κράτος επιλέγει τη συγκεκριµένη διαδικασία, τη στιγµή που ο εποχικά απασχολούµενος Βούλγαρος δεν πρόκειται να ζητήσει σύνταξη από το ελληνικό κράτος.Θεωρεί ότι θα µπορούσαν να αναγράφονται τα στοιχεία που διαθέτει ο εργάτης γης στη Βουλγαρία, σύµφωνα µε την ταυτότητά του, χωρίς ν’ απαιτείται η έκδοση ΑΦΜ και ταυτόχρονα να ισχύει το εργόσηµο και η ασφαλιστική εισφορά του 10% προς όφελος του κράτους.

Κλιµάκια ελέγχου

Οι έλεγχοι µπορεί να γίνουν από το Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας, το ΙΚΑ, τον ΟΓΑ και την εφορία. Τα κλιµάκια ελέγχου απασχόλησης είναι από το ΣΕΠΕ, το Περιφερειακό Ελεγκτικό Κέντρο Ασφάλισης (ΠΕΚΑ) ως προς την αδήλωτη εργασία, αλλά και την Οικονοµική Αστυνοµία που έχει έδρα την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Να σηµειωθεί ότι ΠΕΚΑ θα δηµιουργηθεί και για την Ανατολική Μακεδονία-Θράκη µε έδρα την Κοµοτηνή και αποκεντρωµένα τµήµατα ασφάλισης στην Αλεξανδρούπολη και στην Καβάλα. Σε αρκετές περιπτώσεις, ασφαλίζονται ως «εργάτες γης» (µε τη διαδικασία του εργοσήµου) απασχολούµενοι, ενώ έχουν καθήκοντα οδηγού και άρα πρέπει να ασφαλίζονται στον ΕΦΚΑ/ΙΚΑ. Εάν ο απασχολούµενος είναι δηλωµένος, αλλά εµφανίζεται µε διαφορετική ειδικότητα από αυτήν που εκτελεί όταν πραγµατοποιηθεί έλεγχος, επιβάλλεται πρόστιµο από το Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας και το ΙΚΑ, που είναι ασφαλώς χαµηλότερο από αυτό της αδήλωτης εργασίας.

Εκτός ΕΡΓΑΝΗΣ

Εγκύκλιοι αναφέρουν ότι ο αγρότης οφείλει να έχει πίνακα του προσωπικού που απασχολεί ως εργάτες γης και ως οδηγούς και να τον καταθέτει στο ΣΕΠΕ και τον ΟΕΒ, καθώς οι αγρότες δεν έχουν πρόσβαση στο ΕΡΓΑΝΗ, αλλά, σύµφωνα µε πληροφορίες της «ΥΧ», µόνο ελάχιστοι το κάνουν. Είναι γεγονός ότι κάποιοι δεν αντιλαµβάνονται τις υποχρεώσεις τους ή δεν έχουν συνειδητοποιήσει το µέγεθος των προστίµων που επιβάλλονται είτε για αδήλωτη είτε για διαφορετικά δηλωµένη εργασία.

Από το ΣΕΠΕ µεταφέρεται ότι ο Σύλλογος Λογιστών Ροδόπης έχει ενηµερωθεί ότι οι αγρότες πρέπει να έχουν πίνακες απασχολουµένων. Είναι βασικό να ρυθµιστούν ο τρόπος ελέγχου, πληρωµής και ασφάλισης των εργατών γης και να λυθεί η όποια ασάφεια και σ’ αυτή την κατεύθυνση είναι καλό να κινηθούν µε συγκεκριµένα αιτήµατα και επιχειρήµατα οι Αγροτικοί Σύλλογοι.