Του Σπύρου Δημητρέλη
Δύο νέες πολύ σημαντικές αλλά παράλληλα και κοστοβόρες σε χρόνο και σε χρήμα διεκπεραιωτικές φορολογικές υποχρεώσεις έχουν μπροστά τους εκατομμύρια φορολογούμενοι. Είναι η υποβολή της δήλωσης πόθεν έσχες που η προθεσμία της λήγει στις 30 Ιουνίου (αν βέβαια δεν δοθεί νέα παράταση στις τουλάχιστον δύο που έχουν ήδη δοθεί) καθώς και η υποβολή δήλωσης για την οικοδόμηση που περιβόητου Περιουσιολογίου το οποίο μπορεί ακόμη να μην έχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, ωστόσο, περιλαμβάνεται στο επιχειρησιακό σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.
Πρόκειται για δύο διεκπεραιωτικές φορολογικές υποχρεώσεις οι οποίες έρχονται να προστεθούν στις δεκάδες άλλες που έχουν θεσπιστεί τα τελευταία χρόνια αναγκάζοντας κάθε λίγο τους φορολογουμένους και τις επιχειρήσεις να στήνονται μπροστά σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή προκειμένου να υποβάλλουν συνεχώς δεδομένα. Ο λόγος; Επισήμως είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μέσω διασταυρώσεων, όμως η πραγματική αιτία είναι ότι στο υπουργείο Οικονομικών δεν υπάρχει ουσιαστική βούληση για απλοποιήσεις των φορολογικών διαδικασιών που θα μειώσουν το διοικητικό κόστος φορολογικής συμμόρφωσης των επιχειρήσεων, των φορολογουμένων και των ελεύθερων επαγγελματιών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε χρόνο οι φορολογούμενοι, φυσικά και νομικά πρόσωπα, καλούνται να υποβάλλουν περισσότερες από 40 εκατομμύρια πάσης φύσεως φορολογικές δηλώσεις προκειμένου να είναι τυπικά εντάξει στις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
"Αν και εκ πρώτης όψεως δίνεται η αίσθηση ότι η φορολογική διοίκηση εκσυγχρονίζεται με την ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών, επί της ουσίας καταργούνται οι χειρόγραφες διαδικασίες και μεταφέρονται μέσω διαδικτύου", λέει πρώην στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών που έχει εργαστεί πάνω στο ζήτημα. "Αντί, όμως, να πάμε σε κατάργηση διαδικασιών, με το πρόσχημα ότι γίνονται πλέον ηλεκτρονικά πάμε συνεχώς σε αύξηση διαδικασιών έστω και μέσω διαδικτύου".
Έτσι, οι επιχειρήσεις έχουν φτάσει να απασχολούν υπαλλήλους μόνο και μόνο για να ανεβάζουν στο taxisnet και άλλους δικτυακούς τόπους της δημόσιας διοίκησης (ΙΚΑ, ΕΦΚΑ κ.λπ.) δεδομένα τα οποία αποθηκεύονται προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως βάση για τη διασταύρωση στοιχείων και τον εντοπισμό "αδήλωτης φορολογητέας ύλης".
Χαρακτηριστικά παραδείγματα γραφειοκρατικών ηλεκτρονικών υποχρεώσεων για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες είναι:
- Η καθιέρωση των περιβόητων ΜΥΦ, δηλαδή της υποχρεωτικής υποβολής στο taxisnet όλων των εσόδων και των εξόδων κάθε επιχείρησης και μάλιστα χωρίς εξαιρέσεις όσον αφορά το ύψος της αξίας. Η μόνη εξαίρεση που έχει γίνει σε επίπεδο φορολογικής διοίκησης είναι να μην απαιτείται η διόρθωση αποκλίσεων που παρουσιάζονται μεταξύ πελατών και προμηθευτών για αξία συναλλαγών έως 100 ευρώ. Ακόμη και αυτό, όμως, όπως λένε έμπειροι φοροτεχνικοί, έχει αποτελέσει την αχίλλειο πτέρνα του συστήματος, αφού πολλές συναλλαγές σπάνε σε μικρότερη των 100 ευρώ αξία ή ακόμη και ακυρώνονται από τον προμηθευτή για να συμπιέζονται τα ακαθάριστα έσοδά του χωρίς να κινδυνεύει από την απόκλιση που θα εμφανίζεται κατά τη διασταύρωση.
- Η υποχρέωση υποβολής στο taxisnet των εσόδων μια σειράς κλάδων επιχειρήσεων των δεδομένων των εσόδων τους από λιανικές πωλήσεις και λιανική παροχή υπηρεσιών, όπως είναι οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, ύδρευσης, ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ. Η καταχώριση γίνεται βάση του Αριθμού Φορολογικού Μητρώου προκειμένου να χτίζεται το προφίλ δαπανών κάθε φορολογουμένου και να υπολογίζεται, σε περίπτωση ελέγχου, το ύψος των δαπανών που ροκανίζουν το ποσό που μπορεί να επικαλεστεί κάθε φορολογούμενος ως αποταμίευση (ανάλωση κεφαλαίου) για την κάλυψη τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.
Υπάρχουν, όμως, όπως αναφέρθηκε και πρόσθετες υποχρεώσεις που καθιερώθηκαν και ταλαιπωρούν τους φορολογουμένους. Μια από αυτές είναι το ηλεκτρονικό πόθεν έσχες που μέχρι πέρυσι διεκπεραιωνόταν χειρόγραφα. Οι φορολογούμενοι θα κληθούν να δηλώσουν εκ νέου σε ηλεκτρονική εφαρμογή του Δημοσίου στοιχεία τα οποία ήδη έχουν δηλώσει πολλάκις σε άλλη εφαρμογή του Δημοσίου, δηλαδή στο υπουργείο Οικονομικών. Θα κληθούν να δηλώσουν εισοδήματα, ακίνητα, αυτοκίνητα κ.λπ. Μάλιστα, θα κληθούν να δηλώσουν τα στοιχεία των καταθέσεών τους τα οποία ήδη γνωρίζει το υπουργείο Οικονομικών μέσα από την εφαρμογή του Μητρώου Καταθετών.
Αξίζει  να σημειωθεί ότι σημαντικός αριθμός υπόχρεων υποβολής δήλωσης πόθεν έσχες θα πρέπει εκτός από την υποβολή στοιχείων να επισκεφθούν τράπεζες και άλλες υπηρεσίες προκειμένου να λάβουν αποδεικτικά τραπεζικών λογαριασμών και συμβόλαια ακινήτων τα οποία πρέπει να συνυποβάλλουν. Μάλιστα οι κυρώσεις για λάθη και παραλείψεις είναι πολύ αυστηρές.
Κλοιός e-κατασχέσεων, συμψηφισμών
Το ΥΠΟΙΚ δεν χρησιμοποιεί την τεχνολογία μόνο για να… ταλαιπωρεί τους φορολογουμένους, αλλά και για ταμειακούς λόγους. Προσπαθεί να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες για να βελτιώσει την εισπραξιμότητα των φόρων και να αυξήσει, έτσι, τα φορολογικά έσοδα. Στο πλαίσιο αυτό, στο ΥΠΟΙΚ έχουν ξεκινήσει την εφαρμογή σχετικού σχεδίου, που περιλαμβάνει τρεις παρεμβάσεις:
- Οικοδόμηση κεντρικού πληροφοριακού συστήματος αυτοματοποιημένων συμψηφισμών. Οι συμψηφισμοί μεταξύ επιστροφών φόρων των φορολογουμένων και των νέων φορολογικών οφειλών τους θα γίνονται αυτόματα, προκειμένου να εισπράττονται άμεσα οι φόροι αλλά και να επιστρέφονται στους φορολογουμένους μόνο τα καθαρά ποσά που προκύπτουν αφού αφαιρεθούν οι οφειλές. Με αυτόν τον τρόπο αναμένεται να ελαχιστοποιηθούν οι επιστροφές φόρων στους φορολογουμένους.
- Αυτοματοποίηση των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης εναντίον όσων δεν πληρώνουν τους φόρους τους. Τα κατασχετήρια θα εκδίδονται αυτόματα από το πληροφοριακά συστήματα της Εφορίας και θα μεσολαβούν ελάχιστες ημέρες από τη δέσμευση των ποσών που βρίσκονται στους τραπεζικούς λογαριασμούς των οφειλετών μέχρι και την απόδοση τους στο δημόσιο ταμείο.
- Πρόσβαση της φορολογικής διοίκησης στο πληροφοριακό σύστημα του Κτηματολογίου προκειμένου να λαμβάνει πληροφορίες για τη ακίνητη περιουσία των φορολογουμένων. Με τα στοιχεία θα γίνονται διασταυρώσεις, ώστε να εντοπιστούν ιδιοκτήτες που έχουν αποκρύψει ακίνητη περιουσία.