Αναβάθμιση της Ελλάδας σε «B» από τη Fitch

Οι πιστωτές θα προσφέρουν φέτος νέα σημαντική μείωση χρέους σύμφωνα με τον οίκο. Εκτιμά ότι η χώρα οδεύει προς «υβριδική καθαρή έξοδο» με σημαντικούς όρους. Βλέπει ανάπτυξη 2,1% φέτος και μείωση χρέους στο 151% ως το 2022.

Σε αναβάθμιση της Ελλάδας κατά μια βαθμίδα σε «B» από «Β-» προχώρησε ο οίκος Fitch, διατηρώντας θετικό το outlook. Ετσι, «ισοφαρίζει» την S&P που προ λίγων εβδομάδων προχώρησε σε ανάλογη κίνηση.

Η Fitch στην ανάλυσή της εκτιμά ότι η βιωσιμότητα χρέους της κεντρικής κυβέρνησης θα βελτιωθεί, υποστηριζόμενη από την διατηρήσιμη ανάπτυξη, τη μείωση του πολιτικού ρίσκου, ένα σερί επίτευξης πρωτογενών πλεονασμάτων και επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα που ψηφίστηκαν και θα εφαρμοστούν έως το 2020. Οι προσδοκίες για ομαλή ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος διάσωσης μειώνουν τον κίνδυνο η οικονομική ανάκαμψη να υπονομευτεί από ένα χτύπημα στην εμπιστοσύνη ή από το χτίσιμο ληξιπρόθεσμων οφειλών από την κυβέρνηση προς τον ιδιωτικό τομέα.

Το θετικό outlook αντανακλά την προσδοκία του οίκου ότι η τέταρτη αξιολόγηση του προγράμματος προσαρμογής θα ολοκληρωθεί επίσης ως τον Αύγουστο του 2018 χωρίς τη δημιουργία αστάθειας και ότι το Eurogroup θα προσφέρει ουσιαστική ελάφρυνση χρέους στην χώρα. Η φύση του ελληνικού χρέους και οι ευνοϊκοί όροι που προβλέπονται σημαίνουν ότι το κόστος εξυπηρέτησής του είναι χαμηλό παρά το μεγάλο ύψος του. Η μέση ωρίμανση είναι 18 χρόνια, από τα μεγαλύτερα μεταξύ του συνόλου των κρατών που παρακολουθεί η Fitch.

Το χρέος και οι μεταμνημονιακοί όροι 

Ο οίκος περιμένει ότι το Eurogoup θα προσφέρει περαιτέρω ελάφρυνση χρέους φέτος. Τα μέτρα θα έχουν στόχο να κρατήσουν το ετήσιο μεικτό κόστος εξυπηρέτησης κάτω του 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και του 20% στη συνέχεια, όπως δηλώθηκε στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου του 2017. Αυτό θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα του χρέους μακροπρόθεσμα και θα στηρίξει την εμπιστοσύνη των αγορών, γεγονός που θα υποστηρίξει την πρόσβαση στις αγορές μετά το πρόγραμμα.

Εκτιμά ότι Ελλάδα και πιστωτές θα στοχεύσουν σε μια υβριδική καθαρή έξοδο από το πρόγραμμα των 86 δισ. ευρώ, που όπως υποστηρίζει, δεν θα απαιτεί προληπτική γραμμή στήριξης, αλλά θα συνεπάγεται σημαντικούς όρους (conditionality). Κατά τη γνώμη της Fitch τμήματα του πακέτου μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος ίσως υπόκεινται σε όρους, που πιθανόν να επικεντρώνονται στην εφαρμογή των δημοσιονομικών μέτρων που ψηφίστηκαν και θα ενεργοποιηθούν μετά τον Αύγουστο του 2018.

Οι ευρωπαίοι εταίροι φαίνεται πως στρέφουν την προσοχή αναφορικά με τους όρους (conditionality) σε ότι αφορά την Ελλάδα, από την αυστηρή στόχευση στα δημοσιονομικά προς την σύνδεση τους με τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη του ΑΕΠ. Το Eurogroup συμφώνησε να αρχίσει τεχνική εργασία για ένα «αναπτυξιακό μηχανισμό προσαρμογής» που θα συνδέει τα μέτρα για το χρέος με την πραγματική ανάπτυξη μετά τη λήξη του προγράμματος. Κατά την Fitch αυτό θα είναι σημαντική εξέλιξη καθώς αυξάνει την εμπιστοσύνη ότι το χρέος γενικής κυβέρνησης θα παραμείνει σε βιώσιμο μονοπάτι σε περίπτωση αρνητικών αναπτυξιακών σοκ.

Η Ελλάδα συνεχίζει να κάνει πρόοδο προς την κατεύθυνση της εξόδου στις αγορές. Εξέδωσε 7ετες ομόλογο με απόδοση 3,5%. Τα κόστη χρηματοδότησης μειώθηκαν απότομα σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, όταν η απόδοση του 10ετους ήταν 7%. Η βελτιωμένη μακροοικονομική εικόνα και οι προσδοκίες για ομαλή έξοδο από το πρόγραμμα στηρίζουν την προσπάθεια της κυβέρνησης να επανακτήσει πρόσβαση στις αγορές. Αναμένεται η χώρα να συνεχίσει να εκδίδει χρέος και να χρησιμοποιήσει το έσοδο για να εξομαλύνει ακόμα περισσότερο το προφίλ ωριμάνσεων και να χτίσει ένα εύρωστο μαξιλάρι πριν το τέλος του προγράμματος.

Το μαξιλάρι ρευστότητας θα κτιστεί από την έκδοση ομολόγων και εν μέρει από τις εκταμιεύσεις του ESM. Επίσης, θα υπάρχουν σημαντικοί αχρησιμοποίητοι πόροι από τα κονδύλια του ESM (27,4 δισ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ESM). Η μείωση της εκτίμησης για την χρηματοδότηση του προγράμματος οφείλεται κυρίως στις χαμηλότερες ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, στα υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα και στην καλύτερη ταμειακή διαχείριση.

Το αν τα αχρησιμοποίητα κεφάλαια διατεθούν στην Ελλάδα στο τέλος του προγράμματος, δεν έχει ακόμα αποφασιστεί και θα είναι μέρος των διαπραγματεύσεων στην τέταρτη αξιολόγηση. Η Fitch αναμένει ότι μέρος αυτών των κεφαλαίων θα διατεθεί στην Αθήνα για την υποστήριξη της πλήρης μετάβασης στις αγορές.

Το πολιτικό σκηνικό

Κατά την άποψη του οίκου, το πολιτικό σκηνικό έχει γίνει πιο σταθερό και ο κίνδυνος εκλογής μια κυβέρνησης που θα παραβιάζει τις πολιτικές που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM, είναι περιορισμένος. Η κυβέρνηση Τσίπρα πέρασε δύσκολα πολιτικά μέτρα κατά τη διάρκεια του 2015-2017 και θα ήταν πολιτικά δύσκολο για την ίδια κυβέρνηση να κάνει πίσω με την ολοκλήρωση του προγράμματος. Αντίθετα η ΝΔ έχει μικρότερη ιδεολογική αντίθεση στα μέτρα του προγράμματος του ESM και είναι έντονα φιλοευρωπαική

Επίσης, η αξιολόγηση της Ελλάδας αντανακλά τους ακόλουθους παράγοντες - «κλειδιά»:

Η αξιολόγηση στηρίζεται στα υψηλά επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος, τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ τους μέσους όρους χωρών με αξιολογήσεις Β και ΒΒ. Η κρίση και η ύφεση αποκάλυψαν ελλείμματα στην αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης και άσκησαν έντονες πιέσεις στην πολιτική και κοινωνική σταθερότητα. Ωστόσο, η διακυβέρνηση είναι ακόμη πιο ισχυρή από ότι στις περισσότερες χώρες με μη-επενδυτική αξιολόγηση. 

Η οικονομία ανακάμπτει

Το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξάνεται για τρία συνεχόμενα τρίμηνα, για πρώτη φορά από το 2006. Η αύξηση του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στις εξαγωγές, ενώ μειώνεται η συμβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης. Η βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα σε συνδυασμό με την ισχυρή εξωτερική ζήτηση έχει στηρίξει την άνοδο των εξαγωγών. Η Fitch προβλέπει ανάπτυξη 2,1% το 2018 και 2,6% το 2019. Η επενδυτική ζήτηση, η μείωση της ανεργίας και η συνέχιση πληρωμών των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου αναμένεται να στηρίξουν την εγχώρια ζήτηση. Την ίδια στιγμή, η εξωτερική ζήτηση αναμένεται να στηρίξει τις επιδόσεις των εξαγωγών, με την καθαρή εμπορική συμβολή να παραμένει μικρή, λόγω ισχυρής αύξησης των εισαγωγών.

Τα δημόσια οικονομικά βελτιώνονται

Το 2017, ο οίκος εκτιμά ότι η Ελλάδα έχει εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα 1,9%, πάνω από το στόχο του προγράμματος για 1,75% λόγω των υψηλότερων εσόδων και περιορισμού των δαπανών. Ο οίκος προβλέπει ότι η κυβέρνηση θα καταγράφει ένα μέσο πρωτογενές πλεόνασμα 3,4% ως το 2022. Υποθέτοντας ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,9%, το χρέος αναμένεται να υποχωρήσει στο 151% του ΑΕΠ ως το 2022. Ο οίκος περιμένει ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα θα αρχίσουν να υποχωρούν κάτω από το 3,5% του ΑΕΠ από το 2020 (έναντι επίσημου στόχου για 3,5% ως το 2022).

Οι τράπεζες

Ο τραπεζικός κλάδος συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Η βασικότερη είναι η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΝΡΕs) που παραμένουν επίμονα υψηλά στο 50% του ακαθάριστου χαρτοφυλακίου δανείων (Σεπτέμβριος 2017). Οι ελληνικές τράπεζες έχουν δεσμευτεί σε φιλόδοξα σχέδια μείωσης των NPEs ως τα τέλη του 2019 και έχουν πετύχει τους ενδιάμεσους στόχους τους. Ο οίκος περιμένει ότι η ποιότητα ενεργητικού θα συνεχίσει να βελτιώνεται αλλά θεωρεί ότι τα ρίσκα εκτέλεσης παραμένουν σημαντικά.

Η εμπιστοσύνη των καταθετών βελτιώνεται σταδιακά. Μετά από μια μεικτή εκκίνηση το 2017, οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 5,9 δισ. (5%) στο εξάμηνο ως τα τέλη Δεκεμβρίου, αντανακλώντας τη μειωμένη αβεβαιότητα μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος και την ισχυρή τουριστική σεζόν. Η Fitch περιμένει ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθώς θα ενισχύεται η εμπιστοσύνη, αν και η επιστροφή καταθέσεων θα συνεχίσει να επηρεάζεται αρνητικά από το υψηλό δημοσιονομικό βάρος.

Οι ελληνικές τράπεζες θα υποβληθούν σε stress tests πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος. Εχουν ανακεφαλαιοποιηθεί και έχουν σημειώσει πρόοδο στην αναδιάρθρωση. Οι κεφαλαιακοί δείκτες CET 1 ήταν κατά μέσο όρο 4% υψηλότεροι στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017 από ότι πριν τα προηγούμενα τεστ του 2015, ενώ και η μακροοικονομική εικόνα της χώρας είναι πιο θετική.